Πληροφορίες τοπωνυμίου

Ελεύθερνα

  Tο χωριό Ελεύθερνα απέχει 24 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά από το Ρέθυμνο, στο δρόμο δεξιά προς Βιράν Επισκοπή (14ο χιλιόμετρο) της εθνικής οδού Ρεθύμνου - Ηρακλείου. Η διαδρομή είναι: Ρέθυμνο - Βιράν Επισκοπή - Σκουλούφια - Ελεύθερνα. Η Ελεύθερνα είναι ένας από τους πιο σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους της Κρήτης κι ένας από τους μεγαλύτερους, αφού καταλαμβάνει μια τεράστια έκταση ανάμεσα σε δύο λόφους. Κατοικήθηκε κατά τη Μινωική περίοδο, άκμασε και πλούτισε κατά τα Ελληνιστικά και Ρωμαϊκά χρόνια μέχρι και τη Βυζαντινή εποχή. Στην περιοχή μπορείτε να δείτε ερείπια από όλες αυτές τις περιόδους.

  Αξιόλογα μνημεία:
Ρωμαϊκά Ευρήματα: Κάποιες τοποθεσίες από όλες τις περιόδους έχουν ανασκαφτεί από το Πανεπιστήμιο της Κρήτης. Ελληνιστικές δεξαμενές φτιαγμένες από βράχους και ένα Ρωμαϊκό υδραγωγείο βρίσκονται στην περιοχή καθώς και Βυζαντινές εκκλησίες των πρώτων χριστιανικών χρόνων. Για να δείτε τις δεξαμενές περπατήστε από την αρχαία Ελεύθερνα προς την Ακρόπολη. Μόλις περάσετε το μεγάλο Ρωμαϊκό πύργο, στην είσοδο της Ακρόπολης, αναζητήστε ένα μονοπάτι στ' αριστερά που οδηγεί ευθεία προς τα κάτω. Μετά από λίγα μέτρα κατάβασης θα βρεθείτε σ' ένα μονοπάτι που οδηγεί στην Ακρόπολη. Ακολουθήστε το προς τα πίσω και θα δείτε δυο σειρές από μεγάλες δεξαμενές, που κόβουν βαθιά το βράχο και στηρίζονται σε λαξευτές πέτρινες κολόνες.
Γέφυρα της Ελληνιστικής: Μια καταπληκτική γέφυρα της Ελληνιστικής περιόδου έχει επιβιώσει και βρίσκεται ακόμα στη κοιλάδα σε καλή κατάσταση. Είναι τριγωνική κι έχει φτιαχτεί από μεγάλες πέτρες. Χρησιμοποιείται ακόμα και μπορείτε να τη διασχίσετε πριν αρχίσετε να την εξετάζετε.
Εκκλησία της Πρώτης Βυζαντινής Περιόδου: Για να πάτε στη Βυζαντινή εκκλησία πάρτε το μονοπάτι πίσω, συνεχίστε από το δρομάκι που κατεβήκατε από την Ακρόπολη και θα δείτε μια ψηλή πόρτα. Περάστε μέσα από την πόρτα και γρήγορα θα βρεθείτε στα ερείπια μιας εκκλησίας της πρώτης Βυζαντινής περιόδου. Ένα νεκροταφείο της εποχής του Σιδήρου έχει επίσης ανασκαφτεί κι έχει συμβάλλει στη διαμόρφωση θεωρειών για την πρακτική της ταφής εκείνης της εποχής.

Το απόσπασμα παρατίθεται τον Νοέμβριο 2002 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, της Crete TOURnet

• http://www.crete.tournet.gr/MainArea.jdp?ID=83 (5 φωτ.)

Οι ανασκαφές στην περιοχή της Ελεύθερνας ξεκίνησαν πριν 16 χρόνια, το 1985, όταν ο τομέας Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου Κρήτης αποφάσισε να ερευνήσει και να φέρει στο φως τη γνωστή από τις φιλολογικές μαρτυρίες αρχαία πόλη. Μικρής έκτασης έρευνα είχε πραγματοποιηθεί στην περιοχή και το 1929 από την Βρετανική Αρχαιολογική Σχολή υπό τη διεύθυνση του H. Payne. Τα κατάλοιπα έχουν αποκαλυφθεί στην ευρύτερη περιοχή των δύο σύγχρονων γειτονικών χωριών Ελεύθερνα και Αρχαία Ελεύθερνα που βρίσκονται στους βόρειους πρόποδες του Ψηλορείτη και σε απόσταση 24 και 29 χιλιομέτρων αντίστοιχα από την πόλη του Ρεθύμνου. Πιο συγκεκριμένα, τα σημαντικότερα ευρήματα έχουν εντοπισθεί σε τρεις θέσεις ενός λόφου «τοποθετημένου» ανάμεσα σε δύο συγκλίνοντες χείμαρρους: στην θέση Ορθή Πέτρα στη δυτική πλευρά του λόφου (ανασκαφικός τομέας ΙΙΙ), στη θέση Πυργί στο κέντρο του λόφου (ανασκαφικός τομέας ΙΙ) και στη θέση Κατσιβέλος στην ανατολική πλευρά του λόφου (ανασκαφικός τομέας Ι). Σημαντικά είναι επίσης τα ευρήματα που έχουν αποκαλυφθεί στην περιοχή Νησί, κοντά στο σύγχρονο χωρίο «Ελεύθερνα» και που περιλαμβάνουν κυρίως υπολείμματα οικισμού της ελληνιστικής περιόδου. Στη θέση Ορθή Πέτρα η ανασκαφική ομάδα με επικεφαλής τον αρχαιολόγο, καθηγητή κ. Ν. Σταμπολίδη έχει φέρει στο φως νεκρόπολη των γεωμετρικών και αρχαϊκών χρόνων καθώς και ελληνιστικά και ρωμαϊκά κτίρια και δρόμους που οικοδομήθηκαν πάνω στα προγενέστερα. Στη θέση Πυργί στην κορυφή του λόφου, όπου και τοποθετείται ο κεντρικός οικιστικός πυρήνας της πόλης, ο αρχαιολόγος, καθηγητής κ. Αθ. Καλπαξής έχει αποκαλύψει τμήματα κτιρίων των ρωμαϊκών και παλαιοχριστιανικών χρόνων, ενώ στα ανατολικά του λόφου, στην περιοχή του σημερινού χωριού «Αρχαία Ελεύθερνα» ο αρχαιολόγος καθηγητής κ. Π. Θέμελης έχει ανασκάψει μέρος του οικισμού σε όλες τις χρονολογικές του φάσεις από τα προϊστορικά έως και τα παλαιοχριστιανικά χρόνια.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, της Νομαρχιακής Επιτροπής Τουρισμού Ρεθύμνου

Ιστοσελίδα Νομαρχιακής Επιτροπής Τουρισμού Ρεθύμνης
• http://www.rethymnon.gr/culture/eleftherna.htm (5 φωτ.)