Το
Ναυτικό Μουσείο Ελλάδας
ιδρύθηκε το 1949 ως νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου με στόχο τη διαφύλαξη και μελέτη της ελληνικής ναυτικής παράδοσης.
Το επίμηκες πεταλόσχημο κτίριο, όπου στεγάζεται σήμερα το Μουσείο στην Ακτή Θεμιστοκλέους, ολοκληρώθηκε το 1969.
Το οικοδόμημα κατασκευάστηκε κατά το πρότυπο της περίφημης
Σκευοθήκης του Φίλωνος,
ένα είδος ναυστάθμου των μέσων του 4ου αι. π.Χ., όπου φυλασσόταν ο εξοπλισμός των πολεμικών πλοίων του αθηναϊκού στόλου.
Ο εκθεσιακός χώρος περιλαμβάνει 9 αίθουσες με συνολική επιφάνεια 1700 τ.μ. και περίπου 2500 εκθέματα,
μέσα από τα οποία παρουσιάζεται η ναυτική πορεία του ελληνισμού από την απώτερη προϊστορία ως τη σύγχρονη εποχή.
Στην πρώτη αίθουσα, που εισάγει τον επισκέπτη στο χώρο, έχει ενσωματωθεί τμήμα του
κονώνειου οχυρωματικού τείχους του 4ου αι. π.Χ.,
ενώ η δεύτερη αίθουσα στεγάζει τη "Ναυτική Πινακοθήκη" με έργα των σημαντικότερων θαλασσογράφων του 19ου και 20ού αι.
Η μόνιμη έκθεση συνεχίζεται στις υπόλοιπες αίθουσες διαρθωμένη χρονολογικά και θεματικά.
Μοντέλα πλοίων δίνουν μια γλαφυρή εικόνα για την εξέλιξη της ναυσιπλοΐας στον ελλαδικό χώρο
από τις πρώτες μαρτυρημένες θαλάσσιες μετακινήσεις 10000 χρόνια πριν έως τη μινωική και μυκηναϊκή θαλασσοκρατία
και από εκεί στην εμπορική και πολεμική ναυτική τεχνολογία των ιστορικών χρόνων με έμφαση
στην πρωτοκαθεδρία της Αθήνας. Η εικόνα των εμπορικών συναλλαγών συμπληρώνεται από εκθέματα,
όπως οι οξυπύθμενοι αμφορείς, κατεξοχήν εμπορικό σκεύος μεταφοράς υγρών.
Η έκθεση συνεχίζεται με την περίοδο του Μεσαίωνα και την ενότητα που αναφέρεται
στις δύο μεγάλες ναυτικές δυνάμεις της ανατολικής Μεσογείου, τη Βυζαντινή αυτοκρατορία και τη Βενετία.
Η ενότητα που εισάγει στη νεώτερη εποχή επικεντρώνεται στον καθοριστικό ρόλο που έπαιξε η
ανάπτυξη του ελληνικού ναυτικού εμπορίου στην αναγέννηση του έθνους με κατάληξη τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας.
Η επόμενη συλλογή αναφέρεται στην εποποιΐα του ελληνικού στόλου στις κρίσιμες πολεμικές αναμετρήσεις του
19ου και 20ού αι., από τους Βαλκανικούς έως τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο.
Τέλος, μία ειδική ενότητα είναι αφιερωμένη στην εξέλιξη του εμπορικού ναυτικού από το 1827 και εξής,
με έμφαση στη μετάβαση από την ιστιοφόρο ναυτιλία στην ατμοπλοΐα και στις τεχνολογικές καινοτομίες εν γένει.
Το Ναυτικό Μουσείο διαθέτει επίσης μια πλούσια συλλογή αρχείων, που περιλαμβάνει
ιστορικό αρχείο (προσωπικό αρχείο μεγάλων προσωπικοτήτων της ναυτικής και πολιτικής ελληνικής ιστορίας, ημερολόγια πλοίων κλπ),
χάρτες του ελληνικού και παγκόσμιου χώρου από τον 16ο έως τον 19ο αι., σχέδια πλοίων και μηχανολογικού εξοπλισμού,
πρωτότυπο φωτογραφικό και οπτικοακουστικό υλικό.
Παράλληλη με την ίδρυση του Μουσείου είναι και η συγκρότηση της μοναδικής ναυτικής βιβλιοθήκης του
με περισσότερους από 13.000 τόμους βιβλίων και περιοδικών ελληνόγλωσσων και ξενόγλωσσων,
μεταξύ αυτών και σπάνιες εκδόσεις, όπως οι δύο εκδόσεις της "Γεωγραφίας" του Πτολεμαίου του 16ου αι.
Η βιβλιοθήκη είναι ανοιχτή για το κοινό ως αναγνωστική βιβλιοθήκη κατά τις ώρες λειτουργίας του Μουσείου.
Το Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος είναι μέλος του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (ICOM),
του Διεθνούς Συμβουλίου Ναυτικών Μουσείων (ICMM) και της Διεθνούς Ενώσεως Μεσογειακών Ναυτικών Μουσείων (AMMM).
Παράλληλα δραστηριοποιείται ενεργά διοργανώνοντας ή συμμετέχοντας σε εκθέσεις και συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Μερικά από τα σημαντικότερα εκθέματα του Μουσείου είναι:
•
Ομοίωμα αρχαίας ελληνικής τριήρους.
•
Ομοίωμα βυζαντινού δρόμωνος, του κύριου πολεμικού πλοίου του Βυζαντίου.
•
"Πλανισφαίριο",
ναυτικό όργανο που δείχνει τους ορατούς αστέρες για κάθε εποχή του έτους.
•
Δίστηλο ιστιοφόρο τύπου "Μπρατσέρα".
•
"Ναυμαχία του Ναυαρίνου", ελαιογραφία Κ. Βολανάκη.
•
Ναυμαχία της ΄Ελλης, 3 Δεκεμβρίου 1912. Ελαιογραφία Β. Χατζή.
•
Σπετσιώτικη σημαία της Επανάστασης του 1821.
