Πληροφορίες τοπωνυμίου

Βασιλίτσα

ΒΑΣΙΛΙΤΣΑ (Βουνό) ΓΡΕΒΕΝΑ
  Αντικριστά την κλιμακωτή Σαμαρίνα προς τα νοτιανατολικά, ο όγκος της Γομάρας υψώνεται απόκρημνος πάνω από τη βαθιά χαράδρα του Σαμαρινιώτικου ρέματος. Η Γομάρα είναι μια ξεκομμένη κορυφή του συγκροτήματος της Βασιλίτσας που χωρίζεται από τον κύριο όγκο της με βαθύ σκίσιμο που ανοίγει το ρέμα της Νεροτριβής (ή Μπραζιώτικο ρέμα) προς τα δυτικά και το οποίο καταλήγει - όπως και ο δρόμος που το παρακολουθεί από λίγο ψηλότερα - στο χωριό Δίστρατο. Στο διάσελο της Γομάρας με τη Βασιλίτσα βρίσκονται οι εγκαταστάσεις του Χιονοδρομικού Κέντρου Βασιλίτσας (αναβατήρες λειτουργούν στη βόρεια και την ανατολική όψη της κορυφής.) 1 χλμ. περίπου δυτικά από το διάσελο και λίγα μέτρα πιο πάνω από το δρόμο βρίσκεται η λίμνη της Γομάρας, ενώ στα ανατολικά της ψηλότερης κορυφής του βουνού μια ακόμα αλπική λίμνη, η Γκούρα, κρύβεται σ' ένα βύθισμα στα 1.800 μ. Στη νοτιοδυτική πλευρά του συγκροτήματος της Βασιλίτσας ανοίγεται η μακριά κοιλάδα «Βάλια Στάθη», μια από τις πιο δυσπρόσιτες και άγριες κοιλάδες της περιοχής, η οποία καταλήγει στον Αώο. Στην ανατολική πλευρά του βουνού που είναι και η πιο ομαλή, βρίσκονται τα βλαχοχώρια Σμίξη, Αβδέλλα και Περιβόλι, το τελευταίο λίγο χαμηλότερα από το μακρύ διάσελο που ενώνει τη Βασιλίτσα με το συγκρότημα του Λύγκου.
  Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (1998) της Νομαρχίας Γρεβενών.

Γενικές Πληροφορίες για το Ε.Χ.Κ. Βασιλίτσας

ΒΑΣΙΛΙΤΣΑ (Χιονοδρομικό κέντρο) ΓΡΕΒΕΝΑ

Μέσα σε ένα μαγευτικό περιβάλλον, στο βορειοδυτικό τμήμα του Νομού Γρεβενών, σε απόσταση 42 χλμ. από την πρωτεύουσα του Νομού, στην καρδιά της αθάνατης Πίνδου, βρίσκεται το Εθνικό Χιονοδρομικό Κέντρο Βασιλίτσας.

Η φύση της Πίνδου παραμένει αναλλοίωτη στο πέρασμα του χρόνου, το ίδιο σκουροπράσινο χρώμα των κωνοφόρων, η ίδια χιλιόχρωμη οξιά, η ίδια αθάνατη δρυς, με μόνη διαφορά ότι, τις πρώτες εκείνες εποχές του χρόνου, στα δάση αυτά βάδισαν όντα που δεν υπάρχουν πια, όπως το μαμούθ που αποκαλύφθηκε στο Νομό μας και η συνύπαρξη αυτή ενέπνευσε το σήμα του Ε.Χ.Κ. Βασιλίτσας "χιονοδρόμος στους χαυλιόδοντες του μαμούθ".

Αυτό το μεγαλείο της Πίνδου παρότρυνε, στις αρχές του 1975, μια παρέα ρομαντικών ανθρώπων να δημιουργήσουν το Χιονοδρομικό Ορειβατικό Σύλλογο για να υλοποιήσουν τότε μια ουτοπία: ΧΙΟΝΟΔΡΟΜΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΣΤΗ ΒΑΣΙΛΙΤΣΑ. Και τα κατάφεραν πιέζοντας την κεντρική εξουσία να χρηματοδοτήσει τον πρώτο συρόμενο αναβατήρα στο διάσελο Βασιλίτσας-Γομάρας, μήκους 1060 μ. και σε υψόμετρο 1788-2060 μ. (υψομ. Διαφ. 272 μ.). Ο αναβατήρας αυτός μεταφέρει 800 χιονοδρόμους την ώρα και λειτουργεί μέχρι σήμερα. Η τοποθέτηση και η κατασκευή του αποτελεί υπόδειγμα, γιατί η πίστα έχει δεχθεί ελάχιστες παρεμβάσεις και η ποσότητα και η ποιότητα του χιονιού είναι εξαιρετική.

Τα επόμενα χρόνια, η ιδέα της τουριστικής ανάπτυξης του Ν. Γρεβενών με κύριο πόλο το χιονοδρομικό κέντρο της Βασιλίτσας αποκτά όλο και πιο φανατικούς οπαδούς, που μιλούν κολακευτικά για τις δυνατότητες αξιοποίησης της Βασιλίτσας, αψηφώντας την ταλαιπωρία που περνούν για να την προσεγγίσουν (χωματόδρομος, Lift με ερασιτέχνες χειριστές, απάτητες πίστες, μεγάλη χιονόπτωση που ξεπερνά τα 2 μέτρα, ελάχιστες κτιριακές εγκαταστάσεις). Η Βασιλίτσα, όμως, συνεχίζει να μαγεύει και να προσελκύει όλο και περισσότερους επισκέπτες από πολλά μέρη της Ελλάδας.

Το 1991, ο Χιονοδρομικός Ορειβατικός Σύλλογος παραχωρεί στη Γενική Γραμματεία Αθλητισμού την υποδομή που δημιούργησε, δηλ. τον συρόμενο αναβατήρα, τον χιονοστρωτήρα και το σαλέ, για να συσταθεί Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου, με φορέα διοίκησης επταμελή επιτροπή, θητείας 2 χρόνων και με ονομασία Εθνικό Χιονοδρομικό Κέντρο Βασιλίτσας.

Το 1993, με ένταξή τους στο 1ο Κοιν. Πλαίσιο χρηματοδότησης, κατασκευάζονται από την Τ.Ε.Δ.Κ. στη θέση Λιοσόρο Γαλανή δύο εναέριοι αναβατήρες, ένας τριθέσιος μήκους 991,40 μ. σε υψόμετρο 1642,5-1825,26 (υψομ. Διαφ. 182,76 μ.) μεταφορικής ικανότητας 1800 χιονοδρόμων την ώρα, ένας διθέσιος μήκους 845,60 μ. σε υψόμετρο 1797-2110 (υψομ. Διαφ. 313 μ.) μεταφορικής ικανότητας 1800 χιονοδρόμων την ώρα, και ένας συρόμενος αρχαρίων 300 μ. μήκους.

Οι προσπάθειες της διοίκησης και της Νομαρχίας Γρεβενών συνεχίζονται και το 1998 εγκρίνεται η μελέτη των περιβαλλοντικών όρων του Χιονοδρομικού κέντρου και παραχωρούνται 460.238 στρ. από το Υπουργείο Γεωργίας στη Γ.Γ.Αθλητισμού, επίτευγμα που λύνει τα προβλήματα για χωροταξικό σχεδιασμό και εκπόνηση μελετών για κατασκευή απαραίτητων έργων υποδομής, καθώς και κτιριακών, που έχουν ως αρχή την προστασία του καταπληκτικού αυτού περιβάλλοντος, μακριά από αυθαίρετες και ανεξέλεγκτες κατασκευές.

Το 2000, ενταγμένα στο 2ο Κοιν. Πλαίσιο, κατασκευάζονται από τη Νομαρχία Γρεβενών δύο συρόμενοι αναβατήρες και ένας για αρχαρίους στη θέση Μπαλντούμα. Οι αναβατήρες αυτοί, ο πρώτος με το όνομα Μιγδάνης, μήκους 800 μ. και σε υψόμετρο 1810-2034 μ. και ο δεύτερος με το όνομα Τυμφαία, μήκους 980μ. και σε υψόμετρο 1774-2040 μ., δίνουν νέες προοπτικές και δυνατότητες στο χιονοδρομικό κέντρο, ανεβάζοντας τη δυναμικότητά του και κατατάσσοντάς το στα πρώτα στη Βόρεια Ελλάδα. Όλοι οι αναβατήρες εξυπηρετούν πίστες διαφόρων δυσκολιών και κλίσεων, συνολικού μήκους 22 χλμ., που δεν έχουν δεχθεί εξωτερικές παρεμβάσεις, έχουν διατηρήσει τη φυσική ομορφιά και αποτελούν το μεγάλο πλεονέκτημα της Βασιλίτσας.

Δύο πίστες του Κέντρου έχουν χαρακτηρισθεί από την F.I.S. Ολυμπιακών προδιαγραφών: η πίστα Δίας (στον διθέσιο) μήκους 1000 μ. και υψομετρικής διαφοράς 289 μ.(1814-2103 μ.) GS-SL και η πίστα Τυμφαία α) μήκους: 760 μ. και υψομετρικής διαφοράς 254 μ. (1780-2034 μ.) και β) μήκους 950 μ. και υψομετρικής διαφοράς 290 μ.(1744-2034 μ.).

Το Ε.Χ.Κ. Βασιλίτσας, σήμερα, λειτουργεί με πλήρη αδειοδότηση των ηλεκτρομηχανολογικών και κτιριακών εγκαταστάσεων. Γεγονός που καθιστά το Ε.Χ.Κ. Βασιλίτσας το πρώτο στην Ελλάδα με έγκριση περιβαλλοντικών όρων και άδεια λειτουργίας.

'Ενα μεγάλο, ακόμη, πρόβλημα, αυτό της λειτουργίας του, βρίσκεται στο τέλος του με την ψήφιση του Ν.3057/24.9.2002 "τροποποίηση και συμπλήρωση του Ν.2725/99 "Ρύθμιση Υπουργείου Πολιτισμού και άλλες διατάξεις"", στον οποίο εντάχθηκε η ίδρυση Οργανισμού Διοίκησης και Λειτουργίας του Ε.Χ.Κ.Β. με την αμέριστη βοήθεια του Υπουργού κ.Λευτέρη Τζιόλα. Έτσι, με τον Οργανισμό Λειτουργίας και Διοίκησης του Κέντρου θα λυθούν τα χρόνια προβλήματα του έκτακτου προσωπικού, που ακούραστα προσφέρει τις υπηρεσίες του πέραν πλέον της δεκαετίας. Επίσης, η ένταξη σε πρόγραμμα Χρηματοδότησης για την κατασκευή του Σαλέ υποδοχής χιονοδρόμων και του πάρκινγκ αυτοκινήτων στη βάση της τριθέσιας καρέκλας, συνολικής αξίας 3.500.000 Ευρώ, θα ανεβάσει την ποιότητα παροχής υπηρεσιών και εξυπηρέτησης των επισκεπτών.

Η Bασιλίτσα καλείται να παίξει πρωτοποριακό ρόλο στο χειμερινό τουρισμό και, ευρύτερα, σε όλη τη διάρκεια του έτους με ποικιλία δράσεων και παρεμβάσεων και είναι έτοιμη γι' αυτό τον ρόλο.
Τα σχέδια και τα οράματά της δε σταματούν. Έχει τη δυνατότητα και θα μπορέσει να ξεπεράσει τον εαυτό της σε όλα τα αναπτυξιακά προγράμματα, γιατί αποτελεί μέγιστο μοχλό ανάπτυξης του Ν. Γρεβενών και όλης της Βόρειας Πίνδου και η προσπάθειά της αυτή στηρίχθηκε και συνοδεύεται από τους αγώνες και πόθους όλων των Γρεβενιωτών, επωνύμων και ανωνύμων.

Τέλος, πρέπει να ευχαριστήσουμε όλες τις διοικήσεις και τα μέλη του Χιονοδρομικού Ορειβατικού Συλλόγου Γρεβενών και τα μέλη του εκάστοτε φορέα διοίκησης του Ε.Χ.Κ. Βασιλίτσας, οι οποίοι πρόσφεραν σημαντικά στην ανάπτυξη του Χιονοδρομικού Κέντρου.

Το κείμενο παρατίθεται το Φεβρουάριο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Ε.Χ.Κ. Βασιλίτσας.

• http://www.vasilitsa.com/istoriko.asp (1 φωτ.)

Σμίξη

ΣΜΙΞΗ (Χωριό) ΓΡΕΒΕΝΑ
  Η Σμίξη είναι το σημείο κλειδί για επίσκεψη στη Βασιλίτσα, αφού είναι ο πιο κοντινός οικισμός στο βουνό. Πλήθος κόσμου προσέρχεται εδώ να χειμερινό και θερινό τουρισμό. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός πως ο πληθυσμός φτάνει τα 1.000 άτομα από 20 Ιουλίου έως τέλη Αυγούστου, ενώ το χειμώνα μένουν στο χωριό 10 - 15 οικογένειες. Αυτό συμβαίνει κυρίως επειδή πολλοί από τους Σμιξιώτες είναι μετακινούμενοι κτηνοτρόφοι και το υψόμετρο της Σμίξης (1.250 μ.) δεν ευνοεί την εργασία τους. Εκτός από αυτούς υπάρχουν ελεύθεροι επαγγελματίες που ασχολούνται με τον τουρισμό, υλοτόμοι και ακόμα βιοτεχνικός σύλλογος που φτιάχνει παραδοσιακά υφαντά.
  Η Σμίξη δεν ήταν πάντα στη θέση που βρίσκεται σήμερα (38 χλμ ΝΔ των Γρεβενών). Το χωριό δημιουργήθηκε από την ένωση των οικισμών «Μπίγκα» και «Πινακάδες». Οταν η περιοχή των Πινακάδων μαστιζόταν από ελονοσία, οι κάτοικοί της αποφάσισαν να μετακινηθούν αλλού για να γλιτώσουν. Οι κάτοικοι της Μπίγκα φοβούμενοι το ίδιο, αποφάσισαν να ακολουθήσουν τους πρώτους, διαφωνούντες όμως μεταξύ τους για το σημείο ίδρυσης του νέου οικισμού. Τότε ο γεροντότερος αποφάσισε να ξεκινήσουν δύο νέοι - ένας από κάθε οικισμό με μια πέτρα στα χέρια τους - και στο σημείο που θα συναντιόντουσαν θα έφτιαχναν το νέο οικισμό και θα θεμελίωναν την εκκλησία του Αγ. Νικολάου. Ετσι και έγινε και το χωριό ονομάστηκε Σμίξη (= σμίξιμο των δύο οικισμών). Οι πέτρες που κρατούσαν οι δύο νέοι ενσωματώθηκαν στα θεμέλια της εκκλησίας του Αγ. Νικολάου, όπως είχε αποφασισθεί. Το χωριό κτίστηκε με πολύ προσωπική εργασία: κυρατζήδες κουβαλούσαν πέτρες με τα μουλάρια, ενώ Σμιξιώτες μετανάστες στην Αμερική ανέλαβαν τη χρηματοδότηση του έργου. Γενικά από πολύ παλιά υπήρχε μεγάλη αλληλοβοήθεια και αλληλεγγύη μεταξύ των Σμιξιωτών. Κάποτε μάλιστα θεωρούσαν προσβολή για τον τόπο να παντρευτεί κάποια νέα, άντρα από κάμπο. Πάντα παντρεύονταν μεταξύ τους, διατηρώντας έτσι το έθιμο της επιγαμίας.
  Σήμερα σώζονται πολλά παραδοσιακά πέτρινα σπίτια που προσδίδουν ιδιαιτερότητα στον οικισμό, όπως η οικία Θ. Νασίκα, η οικία των αδελφών Πατσή, η οικία Φασέλα Νικολάου, η οικία των αδελφών Γούτα, η οικία Μπουκουβάλα και η οικία Ιπποκράτη Εξαρχου. Οι περισσότερες είναι ηλικίας 100 - 150 ετών, διατηρούνται σε καλή κατάσταση και κατοικούνται. Σε καλή κατάσταση βρίσκεται και το πέτρινο σχολείο του 1933.
  Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (1998) της Νομαρχίας Γρεβενών.