Πληροφορίες τοπωνυμίου

Για την αρχαία ιστορία των Σερρών βλέπε αρχαία πόλη : Σίρις
803: Η πόλη των Σερρών ανακαινίζεται από τον αυτοκράτορα Νικηφόρο Φωκά και αποικίζεται, όπως και το Μελένικο, με στρατιωτικό πληθυσμό.
976: Ο Μωυσής, γιος του Βοεβόδα του Τυρνόβου Σισμάν, πολιορκεί την πόλη των Σερρών αλλά βρίσκει τραγικό θάνατο κάτω από τα κάστρα της.
990: Η πρώτη (από τις τρεις συνολικά) επίσκεψη του Βασιλείου του Μακεδόνος (Βουλγαροκτόνου) στα Σέρρας. Η πόλη οχυρώνεται και καθίσταται ορμητήριο για την κατά των βουλγάρων εκστρατεία του.
1014: Ο Βασίλειος ο Βουλγαροκτόνος κατατροπώνει στη θέση «Κλειδί» (λίγο πιο έξω από το Σιδηρόκαστρο και κοντά στο Στρυμόνα), το στρατό του βούλγαρου Σαμουήλ και συλλαμβάνει 15.000 αιχμαλώτους που τους οδηγεί στα Σέρρας, όπου και τους τυφλώνει.
1018: Ο βούλγαρος Κρακράς - φρούραρχος του Πέρνικ - με το γιο του, τον αδελφό του και τριάντα πέντε άλλους φρούραρχους οδηγούνται στα Σέρρας και παραδίδουν στον Βασίλειο τα κλειδιά των βουλγαρικών φρουρίων.
1206: Ο βούλγαρος ηγεμόνας Ιωάννης ο Α' ή Ιωαννίτσης καταλαμβάνει την πόλη των Σερρών και την ισοπεδώνει.
1208: Ο Βονιφάτιος καταλαμβάνει τα Σέρρας.
1220 - 30: Η πόλη των Σερρών τελεί υπό την εξουσία του Δεσπότη της Ελλάδας, Θεόδωρου - Αγγέλου Κομνηνού.
1224: Ο Αγγελος Κομνηνός κατατροπώνει τους Φράγκους λίγο έξω από τα Σέρρας.
1230: Ο Ασάν ο Β', ο γιος του Ιωαννίτση, καταλαμβάνει τα Σέρρας.
1245: Την πόλη των Σερρών καταλαμβάνει ο αυτοκράτορας της Νίκαιας Ιωάννης Δούκας Βατάτσης.
1345: Ο Κράλης της Σερβίας Δουσάν μπαίνει Θριαμβευτικά στα Σέρρας και στέφεται αυτοκράτορας στο Μητροπολιτικό ναό της πόλης.
1371: Τα Σέρρας περιέρχονται και πάλι στην εξουσία των βυζαντινών και συγκεκριμένα του Δεσπότη της Θεσσαλονίκης Μανουήλ Παλαιολόγου.
1373: Τα οθωμανικά στρατεύματα κάτω από την αρχηγία του Σουλεϊμάν Πασά και με στρατηγούς τον Εβρενάς Μπέη, τον Λαλασιαχίν και τον Ντελιομπελπάν Μπέη, καταλαμβάνουν την πόλη των Σερρών.
1383: 19 Σεπτεμβρίου, τα Σέρρας καθώς και ολόκληρη η Ανατολική Μακεδονία καταλαμβάνονται από τον Μπεηλέρμπεη Τιμουρτάς, που την ίδια χρονιά κυριεύει και την Σόφια. Η «συνάντηση των εκατέρωθεν αντιπροσωπειών προς συνθηκολόγησιν και υποταγήν της πόλεως εις τους κατακτητάς, εγένετο ανατολικώς των Σερρών και εις τοποθεσίαν κειμένην πλησίον του παρά του Αγίου Γεωργίου του Κρυονερίτη χειμάρρου και επί της οδού της αγούσης από Σερρών εις Δράμαν...». Κατά την παράδοση της πόλης οι τούρκοι «... απήγαγον εις δουλείαν πλείστους των κατοίκων και ιδίως των προκρίτων, μη φεισθέντες και αυτού του τότε μητροπολίτου Ματθαίου Φακρασή τον οποίον επί τετραετίαν περιήγαγον εις την εσχάτην δουλείαν και ταπείνωσιν...».
1385: Ο κυβερνήτης της Θεσσαλονίκης και "ηγεμονόπαις" Μανουήλ, εντελώς ξαφνικά και εν ονόματι του πατέρα του Ιωάννη Παλαιολόγου, προσπαθεί να ανακαταλάβει τα Σέρρας αλλά η προσπάθειά του καταστέλλεται από τον Βεζύρη Χαϊρεντίν Πασά. Την ίδια χρονιά και ύστερα από την προσπάθεια αυτή του Μανουήλ ο Σουλτάνος Μουράτ ο A' περνάει από τα Σέρρας οδηγώντας τα στρατεύματά του κατά του ηγεμόνος της Σερβίας Λάζαρου. Σε ανάμνηση αυτού του περάσματος ανήγειρε με τον αρχιτέκτονα Χαλήλ που ήταν γιος του Ελ Τζεντερή «...το πρώτον και αρχαιότερον των εν Σέρραις τζαμίων το Ατίκ ή Εσκί - Τζαμί, σωζόμενον μέχρι του έτους 1938 εις ερειπιώδη πλέον κατάστασιν, ένεκα της οποίας και κατεδαφίσθη...».
1412: Συλλαμβάνεται στα Σέρρας και απαγχονίζεται στην "Πλατεία των εκτελέσεων" (Ατ-Παζάρ) ο τούρκος επαναστάτης και μεταρρυθμιστής Μπεντρεντίν Σιμαβνάογλου.
1571: Οι Ισπανοί, οι Ενετοί και ο Πάπας συμμαχούν κατά των τούρκων και με αρχηγό του στόλου το ναύαρχο Ιωάννη τον Αυστριακό καταναυμαχούν και καταστρέφουν στη Ναύπακτο το στόλο των τούρκων. Την ίδια εποχή ξεσηκώνονται αρκετές ελληνικές πόλεις και ανάμεσά τους και τα Σέρρας. Τα απελευθερωτικά αυτά κινήματα καταπνίγονται από τους τούρκους.
1630: Καίγεται ολόκληρο το εμπορικό τμήμα της πόλης.
1637: Ξανακαίγεται το ίδιο εμπορικό τμήμα των Σερρών.
1688: Διατρίβει για αρκετές μέρες στα Σέρρας ο Μωάμεθ ο Δ'.
1714: Για μια ακόμη φορά η πυρκαγιά κατατρώγει ολόκληρο σχεδόν το εμπορικό τμήμα της πόλης.
1715: Οι Τούρκοι παίρνουν και τα τελευταία φρούρια της Πελοποννήσου από τους Φράγκους. Με την ευκαιρία αυτή έρχεται στα Σέρρας στις 2 Αυγούστου ο Σουλτάνος Αχμέτ ο Γ' που εκείνη την εποχή βρίσκονταν στο Νευροκόπι, με όλο του το στράτευμα διοργανώνοντας λαμπρές δημόσιες γιορτές και "Ντουνανμάδες" (φωταψίες).
1773: Γεννιέται στο χωριό Δοβίστα Σερρών ο κατόπιν αρχιστράτηγος των Μακεδονικών δυνάμεων κατά την επανάσταση του 1821, Εμμανουήλ Παπάς.
1806: Στις 23 Ιουλίου ο αρματωλός Νικοτσάρας από το Βλαχολείβαδο του Ολύμπου επιστρατεύοντας 500 επίλεκτα παλικάρια, αποβιβάζεται στην Κατερίνη και τελικά ύστερα από κοπιαστική πορεία και δια μέσου της οροσειράς του Μπέλλες φτάνει στο Νέο Πετρίτσι (Βέτερνα), απ' όπου διέρχεται τον Στρυμόνα για να καταλήξει στο Σιδηρόκαστρο και από εκεί στα Σέρρας, όπου και πολιορκείται σε ένα από τα κεντρικά χάνια της πόλης από 4.000 τούρκους και αλβανούς, που διατελούν κάτω από την καθοδήγηση του Ισμαήλ Μπέη των Σερρών. Ο Νικοτσάρας και τα παλικάρια του καίνε το χάνι και διαφεύγουν προς το Μενοίκιον όρος και από εκεί φθάνουν στη Ζίχνη, την οποία και καταλαμβάνουν. Εναντίον τους εκστρατεύουν δέκα πέντε χιλιάδες τούρκοι αλλά ο Νικοτσάρας επιχειρεί αντιπερισπασμό εξορμώντας προς τις εκβολές του Στρυμόνα και ελπίζοντας ότι θα τον περιμένουν ο ρωσικός στόλος και ο ναύαρχος Σινιάβιν. Οι προσδοκίες του διαψεύδονται και με τα εναπομείναντα 250 παλικάρια του επιχειρεί σε μια ηρωική προσπάθεια να περάσει τη γέφυρα του ποταμού Αγγίτη που τη φρουρούν χιλιάδες Οθωμανοί. Ο Νικοτσάρας σπάζει με το σπαθί του τις αλυσίδες της γέφυρας, περνάει και με τους εναπομείναντες 150 άνδρες του φθάνει στο Πράβι (Ελευθερούπολη) κατεβαίνει στον κόλπο του Ορφανού και από εκεί διαπεραιώνεται στη Χαλκιδική.
1813: Τον αποθανόντα Ισμαήλ Μπέη των Σερρών διαδέχεται ο γιος του Γιουσούφ Πασάς, μέχρι τότε βαλής της Θεσσαλονίκης.
1821: Στις 23 Μαρτίου ο αρχιστράτηγος των Μακεδονικών δυνάμεων Εμμανουήλ Παπάς εξορμά προς το Αγιον Ορος και φθάνει στη Μονή Εσφιγμένου σκορπώντας ρίγη ενθουσιασμού και συγκίνησης. Οι ηγούμενοι όλων των μονών τον ανακηρύσσουν «Αρχηγόν και προστάτην της Μακεδονίας» αλλά η επανάσταση που ευαγγελίζονταν θα αποτύχει...
1821: Στις 8 Μαΐου στα Σέρρας συμβαίνουν δραματικά γεγονότα όμως τελικά η πόλη σώζεται από την άγρια μανία του τουρκικού όχλου. Ταυτόχρονα η Φαίδρα, η γυναίκα του Εμμ. Παπά και η οικογένειά του, φυλακίζονται, δημεύεται η περιουσία του και κατάσχονται 13 βαρέλια με χρυσά φλωριά.
1821: Στις 5 Δεκεμβρίου (και ύστερα από την αποτυχία της Επανάστασης) ο Εμμανουήλ Παπάς προσπαθεί να διαφύγει αλλά πεθαίνει πάνω στο πλοίο (όταν αυτό περιέπλεε τον Καφηρέα), από συγκοπή της καρδιάς του. Ο νεκρός του ήρωα μεταφέρεται στην Υδρα όπου και θάβεται με τιμές στρατηγού.
1849: Τρομερή πυρκαγιά κατακαίει τα 3/4 της Ελληνικής συνοικίας των Σερρών.
1875 - 77: Συντάσσεται από τον «Δεινόν της ορθοδοξίας θεολόγον», μητροπολίτη Φιλόθεο Βρυένιο ο πρώτος επίσημος Κανονισμός της Ελληνικής Κοινότητας των Σερρών.
1891: Κορυφώνεται η διαμάχη ανάμεσα στους «Τσιπλάκηδες» και στους «Τσορμπατζήδες» με νίκη των Τσιπλάκηδων και αποπομπή του μέχρι τότε μητροπολίτη Κωνσταντίνου Βαφείδη.
1892: Στις 17 Μαρτίου επικυρώνεται από την Ιερά Σύνοδο του Πατριαρχείου ο "νέος Κανονισμός" με τον οποίο το «Κοινόν» των Σερρών θα διοικηθεί μέχρι το 1913.
1904: Εμφανίζεται οργανωμένη η ελληνική άμυνα κατά των βουλγάρων και αρχίζει έτσι o Μακεδονικός Αγώνας.
1905: Συγκροτούνται στο Σαντζάκιο των Σερρών τα πρώτα ανταρτικά σώματα κάτω από τις διαταγές ντόπιων αρχηγών όπως οι: Αθ. Χατζηπανταζής, Στέργιος Βλάχμπεης, Γεώργιος Γιαγκλής, Δούκας Δούκας (καπετάν Ζέρβας), Ανδρέας Μακούλης, Μητρούσης Γκογκολάκης, Παπα - Πασχάλης, Καπετάν - Αλέξανδρος κ.ά.
1905: Στις 1 Αυγούστου ιδρύεται ο Μουσικογυμναστικός σύλλογος «Ορφεύς» Σερρών.
1907: Στις 13 προς 14 Ιουλίου στο κωδωνοστάσιο και τον περίβολο της εκκλησίας της Ευαγγελιστρίας γράφεται ο αιματόβρεχτος επίλογος της δράσης του καπετάνιου εκείνου που έμελλε να γίνει θρύλος για τους επερχόμενους. Ο καπετάν - Μητρούσης και τα παλικάρια του Ιορδάνης Ούρδας, Μιχάλης Ουζούνης, Θεόδωρος Τουρλεντές και Νίκος Παναγιώτου πολιορκούνται από τρεις χιλιάδες τούρκους στρατιώτες και αμέτρητους άτακτους. Στη διάρκεια της μάχης σκοτώνονται ο Θ. Τουρλεντές και o Μιχ. Ουζούνης. Λίγο αργότερα συλλαμβάνονται αιχμάλωτοι ο Νίκος Παναγιώτου και ο Γιάννης Ούρδας. Και ενώ ο τόπος καίγεται και τα άτακτα στίφη μαζί με τους τούρκους στρατιώτες αλαλάζοντας και κρατώντας στα χέρια γυμνά τα σπαθιά και τα μαχαίρια τους επιχειρούν το ένα ύστερα από το άλλο τα γιουρούσια τους, ο Καπετάν Μητρούσης αφού χρησιμοποίησε και την τελευταία του σφαίρα για να σκοτώσει τον τούρκο διευθυντή της αστυνομίας, αυτοκτονεί καρφώνοντας τη Μακεδονίτικη κοφτερή του λάμα στο στήθος του.
1907: Στις 3 Δεκεμβρίου οι συλληφθέντες κατά την εποποιία της Ευαγγελιστρίας Νίκος Παναγιώτου (από το Αγρίνιο) και Γιάννης Ούρδας, απαγχονίζονται στον "συνήθη τόπο" που για κείνη την εποχή ήταν η πλατεία του Ατ - Παζάρ (πίσω από το σημερινό Διοικητήριο). Τρεις χιλιάδες "Μελανειμονούσαι" γυναίκες των Σερρών αξιώνουν από τις τουρκικές αρχές τα πτώματα των απαγχονισθέντων ανταρτών και επιχειρούν να διασπάσουν τον ισχυρό κλοιό των πανικοβλημένων τούρκων στρατιωτών για να τα πάρουν.
1908: Με επίκεντρα τη Θεσσαλονίκη, τα Σέρρας και το Μοναστήρι ξεσπά η επανάσταση των νεοτούρκων και στις 11 Ιουλίου γίνεται στα Σέρρας η ανακήρυξη του Συντάγματος με σύνθημα: «Ισότης - Αδελφότης - Ελευθερία». Εισέρχονται στην πόλη των Σερρών και παραδίδονται στις τουρκικές αρχές τα ανταρτικά σώματα και οι καπετανέοι τους που δρούσαν στην περιοχή, εν μέσω πραγματικής αποθέωσης από μυριάδες λαού που είχε ξεχυθεί στους δρόμους.
1909: Δολοφονούνται άνανδρα από οπαδούς του νεοτουρκικού κομιτάτου στις 31 Ιουλίου o γραμματέας του ελληνικού προξενείου Λάζαρος Κιούσης και στις 17 Δεκεμβρίου o Ιωάννης Παπάζογλου στην προκυμαία της Θεσσαλονίκης.
1912: Τον Μάιο υπογράφεται η Σερβοβουλγαρική και Ελληνοβουλγαροσερβική συνθήκη συμμαχίας.
1912: Στις 4 Οκτωβρίου Έλληνες, Σέρβοι και Βούλγαροι κηρύσσουν τον πόλεμο κατά της Τουρκίας.
1912: Στις 24 Οκτωβρίου ο διοικητής και φρούραρχος των Σερρών Νατζή Πασάς εγκαταλείπει την πόλη με ολόκληρη τη φρουρά από δύο χιλιάδες άνδρες, δεκατρία τηλεβόλα και μία πυροβολαρχία Μαξίμ. Το απόγευμα της ίδιας μέρας εισέρχονται στην πόλη 80 βούλγαροι «άτακτοι» (κομιτατζήδες) και την επομένη χίλιοι στρατιώτες της 2ης βουλγαρικής Μεραρχίας.
1912: Στις 31 Οκτωβρίου και σε ανταπόδοση του ότι ένα βουλγάρικο τάγμα μπήκε στη Θεσσαλονίκη, στα Σέρρας εισέρχεται το Γ Σύνταγμα ιππικού του Πιερράκου Μαυρομιχάλη και γίνεται δεκτό με ακράτητο ενθουσιασμό από τους Σερραίους.
1913: Τον Μάιο υπογράφεται συνθήκη ειρήνης ανάμεσα στην Τουρκία και τους Βαλκανικούς συμμάχους. Αρχίζουν όμως ταυτόχρονα και οι μεταξύ τους προστριβές. Το Γ' Σύνταγμα Ιππικού εγκαταλείπει την πόλη για να μη συλληφθεί.
1913: Στις 17 Ιουνίου αρχίζει ο Β' Βαλκανικός πόλεμος, με τη Βουλγαρία να επιτίθεται αιφνιδιαστικά κατά των Σέρβων και των Ελλήνων. Την επομένη (18 Ιουνίου) οι βούλγαροι πυρπολούνε τη Νιγρίτα.
1913: 22 Ιουνίου: ο βουλγαρικός στρατός αναχωρεί «εσπευσμένα» από την πόλη των Σερρών και περιχαρακώνεται στα γύρω υψώματα.
1913: Από τις 24 μέχρι τις 27 Ιουνίου ο τούρκος συνταγματάρχης Αγιάχ Μπέης οργανώνει και τίθεται επικεφαλής(;) της πολιτοφυλακής από κατοίκους των Σερρών και λίγους έλληνες στρατιώτες που «...εμποδίζουν επιτυχώς την είσοδο εις την πόλιν ομάδων Βουλγαρικού στρατού εκ των υποχωρούντων καθώς και τας επανειλημμένας αποπείρας κατά της πόλεως, των κομιτατζήδων...».
1913: Στις 28 Ιουνίου η πόλη των Σερρών αναστατώνεται από τους πυροβολισμούς της πολιτοφυλακής που επιχειρεί να αποτρέψει την εκ νέου είσοδο του βουλγαρικού στρατού στην πόλη που βομβαρδίζεται ανηλεώς από τα ευρισκόμενα στους γύρω λόφους βουλγαρικά πυροβόλα. Στους κατοίκους δημιουργείται σύγχυση και πανικός ενώ οι περισσότεροι από αυτούς τρέπονται σε άτακτη φυγή προς το Στρυμόνα και τα χωριά Κουμάργιανη, Δημητρίτσι και Αχινό. Ταυτόχρονα βούλγαροι στρατιώτες εισέρχονται και περιχύνουν με πετρέλαιο τα σπίτια και τα καταστήματα ενώ εκτελούν όσους συναντούν στο δρόμο τους. Στις 2 το μεσημέρι τα Σέρρας παραδίδονται στις φλόγες.
1913: Στις 29 Ιουνίου εισέρχεται στην κατεστραμμένη πόλη των Σερρών η 7η Ελληνική Μεραρχία υπό τον συνταγματάρχη Ναπολέοντα Σωτήλη, που την καταλαμβάνει εν ονόματι του βασιλέως Κωνσταντίνου.
1913: Στις 28 Ιουλίου υπογράφεται η συνθήκη του Βουκουρεστίου που είναι συνθήκη Ειρήνης μεταξύ Ρουμανίας, Ελλάδας, Σερβίας και Μαυροβουνίου από τη μια μεριά και της Βουλγαρίας από την άλλη, ενώ τα σύνορα της Βουλγαρίας καθορίζονται επί της κορυφογραμμής του Μπέλλες και της γραμμής των εκβολών του ποταμού Νέστου.
1914: Στις 1 Αυγούστου αρχίζει ο 1ος Παγκόσμιος Πόλεμος που θα διαρκέσει μέχρι τις 11 Νοεμβρίου
1916: Στις 5 Αυγούστου αρχίζει ογκώδης βουλγαρική εισβολή σε όλο σχεδόν το μήκος της Ελληνοβουλγαρικής μεθορίου, αρχής γενομένης από το Ρούπελ. Στο Δεμίρ Ισάρ (Σιδηρόκαστρο) τμήματα της 6ης ελληνικής Μεραρχίας που διοικούσε ο συνταγματάρχης Νικ. Χριστοδούλου αντιστέκονται σθεναρά, αλλά στο τέλος αναγκάζονται να υποχωρήσουν. Μέχρι τις 30 Αυγούστου οι Βούλγαροι έχουν καταλάβει τα Σέρρας, τη Δράμα και την Καβάλα.
1918: Στις 21 Σεπτεμβρίου τα Σέρρας ανακαταλαμβάνονται από τον ελληνικό στρατό.
1922: Στις 6 Σεπτεμβρίου αποχωρεί και το τελευταίο ελληνικό στρατιωτικό τμήμα από το Μικρασιατικό έδαφος ενώ φθάνουν συνεχώς πρόσφυγες, πολλοί από τους οποίους εγκαθίστανται στη Μακεδονία.
1923: Στις 30 Ιανουαρίου υπογράφεται η σύμβαση με την Τουρκία περί ανταλλαγής πληθυσμών. Η πόλη και η περιφέρεια των Σερρών, είναι γεμάτη από πρόσφυγες.
1923: Στις 21 και 22 Οκτωβρίου εκρήγνυται στρατιωτικό κίνημα υπό την αρχηγία των Γ. Λεοναρδόπουλου, Π. Γαργαλίδη και Γ. Ζήρα. Ο Ζήρας ύστερα από την αποτυχία του κινήματος καταδιώκεται στον κάμπο των Σερρών.
1931: Στις 31 Ιουλίου γίνονται εργατικές ταραχές μπροστά στο ξενοδοχείο "Μητρόπολις". Στη διάρκειά τους σκοτώνεται από τούβλο ο λοχαγός Καραντινάκης. Ενεργούνται ευρείες συλλήψεις κομμουνιστών.
1934: Τον Ιανουάριο εκλέγεται στα Σέρρας ο πρώτος "κόκκινος" δήμαρχος Διονύσης Μενύχτας.
1935: Στις 1 Μαρτίου εκρήγνυται το Βενιζελικό επαναστατικό κίνημα γνωστό σαν «Κίνημα του '35». Ένα από τα κέντρα του κινήματος είναι και η πόλη των Σερρών, στην οποία ύστερα από δέκα μέρες εισέρχεται νικητής και τροπαιούχος ο τότε υπουργός των στρατιωτικών Κονδύλης. Υστερα από την κατάρρευση του κινήματος πολλοί Σερραίοι φιλελεύθεροι που πήραν μέρος σ' αυτό συλλαμβάνονται και φυλακίζονται.
1941: Στις 5.15' το πρωί της 6ης Απριλίου αρχίζει η γιγαντομαχία του Ρούπελ. Ένα από τα πρώτα πολεμικά ανακοινωθέντα αναφέρει: "Ισχυραί γερμανικαί δυνάμεις, εφοδιασμέναι, με τα πλέον σύγχρονα πολεμικά, μέσα με υποστήριξιν αρμάτων, αφθόνου βαρέος πυροβολικού και πολυαρίθμου αεροπορίας προσέβαλλον από της πρωίας της σήμερον επανειλημμένως τας θέσεις μας ων αμύνονται μόνον ελληνικαί δυνάμεις λίαν περιωρισμέναι.. ".
1941 (Καλοκαίρι): Ξεκινάει από την περιοχή των Κερδυλλίων Σερρών η πρώτη ανταρτοομάδα "Οδυσσέας Ανδρούτσος" με αρχηγό τον Τσέλιο Μουδιώτη και αμέσως μετά τον Καπετάν Λασσάνη (Θανάση Γκένιο).
1941: Τα πρώτα αντίποινα των γερμανών σε κατεχόμενη ευρωπαϊκή χώρα. Στις 17 Οκτωβρίου με "υποδειγματική" αγριότητα εκτελούνται όλοι οι αρσενικοί κάτοικοι των δύο Σερραϊκών χωριών Ανω και Κάτω Κερδύλλια (250 περίπου) και τα σπίτια τους πυρπολούνται.
1944: Στις 14 Σεπτεμβρίου δυνάμεις του ΕΛΑΣ που μάχονταν στα γύρω βουνά εισέρχονται στα Σέρρας έχοντας επικεφαλής τους την ελληνική σημαία.
1955: Στις 5 Οκτωβρίου ορκίζεται πρωθυπουργός της Ελλάδας ο Σερραίος Κωνσταντίνος Καραμανλής.
1980: Στις 5 Μαρτίου ο Κωνσταντίνος Καραμανλής εκλέγεται Πρόεδρος της Δημοκρατίας.

Κείμενο: Από την Εικονογραφημένη Ιστορία των Σερρών του Βασίλη Τζανακάρη
Το κείμενο παρατίθεται τον Απρίλιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Σερρών

• http://www.serres.gr/History/tzanakaris/1_xronolog...

Συνοπτική ιστορία των Σερρών

  Η πόλη των Σερρών, κτισμένη σ' ένα από τα πιο ταραγμένα σταυροδρόμια της Ευρώπης, πέρασμα αναρίθμητων στρατών και λαών, είναι μια από τις λίγες αρχαίες πόλεις του πολύπαθου ελληνικού χώρου που κατόρθωσε να διατηρήσει αδιάλειπτη ζωή από την αυγή των ιστορικών χρόνων μέχρι σήμερα. Πρώτη φορά εμφανίζεται στην ιστορία στις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ. Την αναφέρει ο Ηρόδοτος με το όνομα Σίρις και τον εθνικό προσδιορισμό ¨Παιονική¨, τους δε κατοίκους Σιροπαίονες. Μετά τον Ηρόδοτο, τη μνημονεύει ο Θεόπεμπος ως Σίρρα, το εθνικόν Σιρραίος. Αργότερα, ο Ρωμαίος Τίτος Λίβιος την αποκαλεί Siras (= Σίραι, στον πληθυντικό) και την εντοπίζει στην Οδομαντική. Τέλος, ο Στέφανος Βυζάντιος γράφει: ¨Σίρις εν Παιονία¨ και ¨Σιριοπαίονες¨.
  Το αρχαιότερο επιγραφικό μνημείο που διασώζει τη γραφή ¨Σιρραίων πόλις¨ είναι ρωμαΐκής εποχής και βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Σερρών. Με το όνομα Σέρραι μνημονεύεται από τον 5ο αιώνα μ.Χ. και αργότερα με την παραλλαγή Φέρραι. Το όνομα Σίρις προέρχεται, ίσως, από την λέξη σίριος = ήλιος.
  Αρχαιολογικά ευρήματα από την πρώτη ιστορική εποχή των Σερρών ελάχιστα διασώθηκαν: μερικά μελανομβαφή όστρακα του 6ου ή του 7ου αιώνα π.Χ. στην Ακρόπολη. Πλουσιότερα είναι τα ευρήματα της ρωμαϊκής εποχής: μαρμάρινες πλάκες με ανάγλυφες παραστάσεις και επιγραφές επιτάφιες, τιμητικές και αναθηματικές.
  Κατά τον 5ο αιώνα, οι Σέρρες αναφέρονται σαν έδρα Επισκοπής και τον 6ο αιώνα είναι μια από τις σπουδαιότερες πόλεις της 7ης Επαρχίας του Βυζαντινού κράτους. Από τον 8ο αιώνα, ο ρόλος των Σερρών στην Ελληνική ιστορία γίνεται πρωταγωνιστικός και η πόλη θεωρείται η πιο επίσημη ανάμεσα στο Νέστο και Στρυμόνα. Οι βυζαντινοί συγγραφείς την αποκαλούν: «μέγα και θαυμαστόν άστυ», «ισχυράν», «αναγκαίαν», «καλήν», «πλουσίαν», «μεγίστην», «αρίστην», «μητρόπολιν», «θεοφρούρητον» κ.λπ.
  Κατά τον Μεσαίωνα έπαθε πολλές καταστροφές, μερικές ολοκληρωτικές και σκλαβώθηκε αρκετές φορές, μα τελικά επέζησε. Το φθινόπωρο του 1204, παραδόθηκε στους Φράγκους σταυροφόρους, που ξεκίνησαν να ελευθερώσουν τους Αγίους Τόπους και σκλάβωσαν ένα χριστιανικό κράτος. Το 1205 ο τσάρος των Βουλγάρων Ιωάννης Α΄ κυρίευσε τις Σέρρες αιχμαλώτισε τη φραγκική φρουρά, αποκεφάλισε τους αξιωματούχους της και κατέστρεψε συνθέμελα την πόλη. Το 1221 περιήλθε στο Δεσπότη της Ηπείρου Θεόδωρο, το 1230 όμως, ο Βούλγαρος τσάρος Ιωάννης Β΄ αιχμαλώτισε και τύφλωσε το Θεόδωρο στη μάχη της Κλοκοτινίτσας και κατέλαβε τις Σέρρες. Την πόλη αναγκάστηκε να παραδώσει ο Βούλγαρος φρούραρχος Δραγωτάς μετά από ξαφνική επίθεση το 1245 στον Αυτοκράτορα της Νικαίας Ιωάννη Βατάτζη. Από τους Ελληνες, που κατάφεραν στο μεταξύ να ξαναπάρουν την Κωνσταντινούπολη, απέσπασε τις Σέρρες το 1345, ύστερα από μακρά πολιορκία, ο κράλης της Σερβίας Στέφανος Ντουσιάν. Απομεινάρια της Σερβικής κατοχής είναι μέρος των τειχών της Ακρόπολης και ο μεγάλος πύργος, που σύμφωνα με την επιγραφή του "έκτισεν ο Ορέστης" πιθανά ο γνωστός από έγγραφα Ελληνας "καθολικός κριτής" και "ο επί του στρατού".
  Το σερβικό κρατίδιο των Σερρών, μετά την ήττα των Σέρβων από τους Τούρκους στο Τζερνομιάνο (Έβρου) το 1371 διαλύθηκε και η πρωτεύουσα του Σέρρες περιήλθε στο Βασιλιά της Θεσσαλονίκης Μανουήλ Β΄. Μα δεν έμεινε σε ελληνικά χέρια πολύ καιρό. Την κατέλαβαν οι Τούρκοι προσωρινά το 1373 και οριστικά το1383, εβδομήντα χρόνια πριν από την πτώση της Κωνσταντινούπολης.
  Τα αρχαιότερα έργα γλυπτικής που βρέθηκαν στις Σέρρες είναι της ρωμαϊκής εποχής. Δείγματα ζωγραφικής δεν έχουμε από την αρχαιότητα. Η ζωγραφική παρουσίασε ακμή στις Σέρρες κατά την ύστερη βυζαντινή περίοδο. Σπουδαίο κέντρο μιας αδιάλειπτης ζωγραφικής κίνησης υπήρξε το περίφημο μοναστήρι του Προδρόμου Σερρών, που ιδρύθηκε το 1276. Στο μοναστήρι υπάρχουν εικονογραφίες του 14ου αιώνα, από τις πιο ενδιαφέρουσες στη χώρα μας.
  Το παλιότερο και πολυτιμότερο κτίριο των Σερρών είναι ο αναστηλωμένος ναός των Αγίων Θεοδώρων (Παλιά Μητρόπολη), μεγάλη ορθογώνια ελληνιστική βασιλική, τρίκλιτη. Η αρχική κατασκευή της ανάγεται σε χρόνους παλαιοχριστιανικούς και κατά καιρούς δέχτηκε διάφορες προσθήκες και επισκευές. Κτήριο αξιόλογο είναι και ο Άγιος Νικόλαος στην Ακρόπολη, κοιμητηριακός ναός με κρύπτη, πιθανόν του 11ου αιώνα . Χαρακτηριστικά αρχιτεκτονικά μνημεία των αρχών ίσως του 14ου αιώνα είναι και οι ναοί του Αγίου Γεωργίου Κρυονερίτη και του Αγίου Ιωάννου Προδρόμου (Προδρομούδι).
  Παλιά αρχοντικά και ιδιωτικά κτίρια δεν διασώθηκαν στις Σέρρες εξαιτίας των πολλών καταστροφών και ιδιαίτερα της τελευταίας πυρπόλησης του 1913. Χαρακτηριστικό δείγμα λαϊκής αρχιτεκτονικής μακεδονικού ρυθμού, είναι το σπίτι του Ζαπάρα που σώζεται στην Απάνω Καμενίκια.
  Στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, οι Σέρρες μεγαλώνουν πολεοδομικά. Στις αρχές του 17ου αιώνα, ο Τούρκος συγγραφέας Χατζηκάλφας τις αποκαλεί ¨πόλη των σοφών¨ και το 1668 ο Τούρκος περιηγητής Ελβιγιά Τσελεμπί τις αναφέρει σαν τρίτη σε μέγεθος και σπουδαιότητα ανάμεσα στις δέκα μεγαλύτερες πόλεις της Ευρωπαϊκής Τουρκίας. Αξιόλογα είναι πολλά τουρκικά οικοδομήματα, που δείχνουν την επιμιξία της ανατολικής και βυζαντινής τέχνης. Ένα από τα χαρακτηριστικότερα και ομορφότερα τεμένη της Ευρωπαικης Τουρκίας, φημισμένο άλλοτε για την χάρη και κομψότητά του είναι το τέμενος Αχμέτ Πασά, του 1492. Ενα άλλο μνημείο, το Τζιντζιρλί Τζαμί, παρουσιάζει επίσης σημαντικά αρχιτεκτονικά χαρίσματα. Από τα παλιότερα κοσμικά τουρκικά κτίσματα διασώθηκε το Μπεζεστένι, που χρησιμοποιούνταν για κλειστή αγορά πολυτελών εμπορευμάτων και σήμερα είναι Αρχαιολογικό Μουσείο. Κτίστηκε πιθανότατα το 1385.
  Οι Σερραίοι πήραν μέρος σε όλες τις προεπαναστατικές κινήσεις των υποδούλων Ελλήνων κατά το απίστευτα μεγάλο χρονικό διάστημα της σκλαβιάς και πλήρωσαν ακριβά τον ασίγαστο έρωτά τους στην ελευθερία. Ηρωϊκές σερραϊκές μορφές της Επανάστασης του 1821, αναδείχτηκαν ο Εμμανουήλ Παπάς, με την τραγική τύχη ολόκληρης της οικογένειας του και ο συγγραφέας του Αγώνα Νικόλαος Κασομούλης. Κατά τους τελευταίους αιώνες της Τουρκοκρατίας, τότε που δεν υπήρχε ο σιδηρόδρομος, κυριαρχούσε στη θάλασσα η πειρατεία και οι μεταφορές γίνονταν με καραβάνια, η χρυσή πεδιάδα των Σερρών και ο απέραντος πλούτος της σε δημητριακά και κτηνοτροφικά προϊόντα συντέλεσαν ώστε η πόλη να γνωρίσει μεγάλη εμπορική ακμή.
  Εγινε σπουδαίο διακομιστικό κέντρο συγκεντρώνοντας εμπόρους και αγοραστές απ' όλο τον κόσμο. Ξακουστά ήταν τα υφαντά των Σερρών, το βαμβάκι, τα άλογα, τα βουβάλια και τα εξαίρετης τέχνης πήλινα αγγεία της.
  Στις Σέρρες, κυρίως από τον 17ο αιώνα του Διαφωτισμού, ανυψώθηκε η παιδεία και καλλιεργήθηκαν εντατικά τα γράμματα. Περίφημες ήταν οι Σχολές των Σερρών, που συντέλεσαν στην ανάπτυξη σπουδαιότατης πνευματικής κίνησης. Σ' αυτές δίδαξαν κατά καιρούς πολλές φωτεινές προσωπικότητες. Εδώ ιδρύθηκε και το πρώτο διδασκαλείο σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Τουρκία και Ελλάδα, το 1872. Απ' αυτό αποφοίτησε μεγάλος αριθμός δασκάλων, οι οποίοι σκορπίζοντας σε όλα τα μέρη του Ελληνισμού, έγιναν αποφασιστικά εθνικά όργανα διαφωτισμού και αφύπνισης του Γένους. Για την ίδρυση και συντήρηση των σχολείων βοήθησαν οικονομικά πολλοί Σερραίοι ευεργέτες.
  Η πόλη κατά την περίοδο του Μακεδονικού αγώνα (1904 - 1908), υπήρξε μαζί με την Θεσσαλονίκη και το Μοναστήρι, βασικό κέντρο οργάνωσης και καθοδήγησής του. Στο τέλος του Β΄ Βαλκανικού πολέμου, ένα μεγάλο τμήμα των Σερρών πυρπολήθηκε και ερειπώθηκε από τους Βουλγάρους που υποχωρούσαν. Αλλά, είχαν σημάνει πια οι καμπάνες της ελευθερίας ύστερα από δουλεία 530 χρόνων. Έφτασε η πιό μεγάλη ώρα των Σερρών. Στην τυραννισμένη πολιτεία μπήκε η VII Ελληνική μεραρχία. Ο μέραρχος Ναπολέοντας Σωτήλης με προκήρυξη που εξέδωσε στις 28 Ιουνίου 1913, εξήγγειλε ότι «απελευθερώνει και καταλαμβάνει τας Σέρρας και προσκαλεί τους κατοίκους ανεξαρτήτως φυλής, γλώσσης και θρησκεύματος, να επανέλθουν εις τας ειρηνικάς των ασχολίας».

Κείμενο: Γιώργου Καφταντζή. Από τον τουριστικό οδηγό του Δήμου Σερρών "Σέρρες" - Δεκέμβριος 1994
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Σερρών

• http://www.serres.gr/History/kaftatzi.htm

Εικονογραφημένη Ιστορία των Σερρών

Η Εικονογραφημένη Ιστορία των Σερρών του Βασίλη Τζανακάρη αποτελείται από δύο τόμους, τον Α' και τον Β' και όλες οι ενότητες (που περιλαμβάνονται στις ιστοσελίδες) αποτελούν μέρος του έργου αυτού:
1. Χρονολόγιο των Σερρών *
2. Γενικά για την Ιστορία των Σερρών
Θέματα
Αμφίπολη **
Τουρκοκρατία
Σερραίοι Αγωνιστές
1. Εισαγωγή
2. Γκογκαλάκης Μητρούσης ***
3. Δούκας Δούκας ****
4. Εμμανουήλ Παπάς*****
Μεσοπολεμικά Χρόνια
1. Το θρυλικό "Σχέδιο πόλεως Σερρών"
2. Α' Παγκόσμιος Πόλεμος
Πόλεμος & Κατοχή
1. Β' Παγκόσμιος Πόλεμος
2. Βουλγαρική Κατοχή
3. Εθνική Αντίσταση
4. Η θυσία των Κερδυλίων******
Απελευθέρωση
1. Μέρες απελευθέρωσης
2. Εκλογές & άλλες εκδηλώσεις

Σημείωση σύνταξης: Το gtp.gr παρέθεσε το Μάρτιο 2003 στις ιστοσελίδες του τα ακόλουθα κείμενα, στα σχετικά τοπωνύμια:
* Πόλη των Σερρών, Ιστορία
** Αρχαία Αμφίπολις, Κεντρική σελίδα
*** Μητρούσι, Βιογραφία
**** Παγγαίο, Βιογραφία
***** Εμμανουήλ Παππάς, Ιστορία
****** Νέα Κερδύλια, Ιστορία

Ιστοσελίδες Δήμου Σερρών
• http://www.serres.gr/History/tzanakaris/main.htm

Ιστορία των Σερρών

Υπό Πέτρου Θ. Πέννα. Περιληπτική Εξιστόρησις των μέχρι της Αλώσεως υπό των Τούρκων ιστορικών περιπετειών της πόλεως των Σερρών

Ιστοσελίδα Δήμου Σερρών
• http://www.serres.gr/History/pennas.htm

Η ιστορία των Σερρών

Ιστοσελίδα του 6ου Γυμνασίου Σερρών
• http://www.6gymnasio.gr/ACTIVITIES/tur_odhgos/arx_... (4 φωτ.)

  The famed city of Serrhai was destroyed when the Bulgarians set it on fire as they began their retreat in 1913. Its Byzantine monuments were consumed by the flames, with the sole exception of the three-aisled 11th century basilica of Ayioi Theodoroi, now reconstructed, which hints at the former wealth and culture of the second most important city of Macedonia after Thessalonike.
  The sturdy, solid walls of the acropolis still bear witness to the size of medieval Serrhai. The town has a significant place in the history of the 12th and later centuries. It attained its greatest importance in the 14th century during the conflict between Byzantium and the Serbian state; in 1345 Serrhai was captured by the Serb ruler Stefan Dusan.
  In 1371 the then ruler of the city, the Serb John Ugliesa, was defeated in the battle of Maritsa (Evros River) in his attempt to uphold the rights of the entire Orthodox world against the Turks.

By kind permission of:Ekdotike Athenon
This text is cited Nov 2003 from the Macedonian Heritage URL below, which contains images.

• http://www.macedonian-heritage.gr/HellenicMacedoni... (2 φωτ.)