Ηταν γνωστή κατά τα χρόνια της προϊστορίας και ο Ομηρος την αναφέρει
σαν "πολυάμπελος χώρα ". Πρώτος βασιλιάς της περιοχής ο Πελασγός και η χώρα ονομάστηκε
Πελασγία. Αργότερα ενώθηκαν σε πόλεις, οι σημαντικότερες ήσαν: η
Τεγέα,
ο
Ορχομενός, ο
Φενεός
και η Μαντινεία. Η ένδοξη αρκαδική πόλη που στις Περιηγήσεις του ο Παυσανίας επιδεικνύει
τον πλούτο της, σε θρησκευτικό βίο, σε έργα τέχνης, σε πνευματική κίνηση, κτίστηκε
αρχικά στο λόφο " Γκορτσούλι " από τον Μαντινέα έναν από τους τριάντα γιούς του
Λυκάωνα ( γιό του Πελασγού). Κατά τον Παυσανία αποτελούνταν από πέντε χωριά: 1)
Μελάγγεια, 2)
Νεστάνη, 3)
Μαιρά, 4) Ελισφάσιοι, 5)
Πετρόσακα και περιελάμβαναν
: η πρώτη του λόφου Αγχισία, η δευτερη την περιοχή με κέντρο το ιερό του Ιππίου
Ποσειδώνα, η τρίτη την περιοχή του σημερινού
Κάψια
με τις ορεινές περιοχές μέχρι το
Μεθύδριο, η τέταρτη στις περιοχές της
Νεστάνης
και η πέμπτη προς το όρος
Μαίναλο.
Οι κάτοικοι ήταν διασκορπισμένοι σε πέντε Δήμους με κέντρο την " Πτόλι ".
Οι επιδρομές ανάγκασαν τους κατοίκους να συνενωθούν υπό την ηγεσία
της Αντινόης, κόρη του Κηφέα (γιου του βασιλιά της Τεγέας "Αλέου" ) και να εγκατασταθούν
στην πεδιάδα εκεί που βρίσκονται σήμερα τα ερείπια της αρχαίας πόλης (σημερινή
Παλαιόπολη). Κατά τη μυθολογία η Αντινόη επέλεξε το χώρο ακολουθώντας ένα φίδι,
για αυτό ονομάστηκε ο ποταμός που περιβάλλει την πόλη " Οφις ποταμός ".
Στα χρόνια του Πελοποννησιακού Πολέμου, αν και πολλές φορές βάδισε
εναντίον της η ισχυρή
Σπάρτη
που επιβουλεύονταν την ύπαρξή της, επιβίωσε και γνώρισε νέα ακμή. Συμμετείχε ενεργά
στη δημιουργία της Αρκαδικής Συμπολιτείας. Λόγω προστριβών αποχώρησε και συμμάχησε
με τη Σπάρτη. Τότε βάδισε εναντίον της η
Θήβα
με τους συμμάχους της το 362 π.Χ. στη μάχη της Μαντινείας. Οι Θηβαίοι νίκησαν
τους Σπαρτιάτες αλλά σκοτώθηκε ο αρχηγός τους Επαμεινώνδας, μεγάλος πολιτικός
και στρατιωτικός ηγέτης (Ο οποίος έχει θαφτεί στην περιοχή και ο τάφος δεν έχει
βρεθεί ).
Σε ανασκαφές που έγιναν ανακαλύφθηκαν: Τα τείχη της μήκους 394 τμ.
σε άριστη κατάσταση ( περιέχει 10 πύλες 122 πύργους) Από το αρχαίο θέατρο η σκηνή
ολόκληρη Ερείπια του ναού του Δία Το Βουλευτήριο Τα ερείπια της Αγοράς Πλήθος
γλυπτών (έργα και του Πραξιτέλη ) που φυλάγονται στο
εθνικό Μουσείο
των Αθηνών. Οι Φράγκοι κυρίευσαν την περιοχή το 1205 και τη χώρισαν σε πέντε
επαρχίες (βαρονίες). Ιδρυσαν αρκετά φρούρια για την ασφάλειά τους. Το 1330 οι
Βυζαντινοί με τον Ανδρόνικο Παλαιολόγο ανέκτησαν από τους Φράγκους ολόκληρη την
Αρκαδία. Το 1458 κυρίευσαν την περιοχή οι Τούρκοι.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Μαντινείας