Γεωγραφική θέση:
Οι Λειψοί είναι συστάδα νησιών του Νοτιοανατολικού Αιγαίου, που βρίσκονται
βόρεια της
Λέρου και ανατολικά
της
Πάτμου. Το όνομα δίνει
στη συστάδα το νησί Λειψοί ή Λειψώ, που αποτελείται από δυο όγκους ξηράς, που
ενώνονται με στενό λαιμό πλάτους 400 μέτρων. Οι Λειψοί έχουν συνολική έκταση 17.350
στρέμματα. Το όνομα είναι πανάρχαιο. Με τη μορφή «Λειψία» συναντιέται σε αρχαίες
επιγραφές.
Γεωφυσική περιγραφή:
Το έδαφος του νησιού αποτελείται από χαμηλούς λόφους, (μέγιστο υψόμετρο
277 περίπου μέτρα στο ΒΔ τμήμα του) και μικρές εύφορες κοιλάδες, ενώ γραφικοί
όρμοι (των Λειψών, η Φοντάνα, του Μοσχάτου, η Λίμνη, ο Ταρσανάς, ο Πλατύς Γιαλός,
η Λιεντού) διακόπτουν κατά διαστήματα τη τραχιά και απόκρημνη παραλία. Γύρω από
τη Λειψώ 24 βραχονησίδες και 6 βράχοι σχηματίζουν ένα εντυπωσιακό πολύνησο.
Ιστορία-Μνημεία:
Η ιστορία των Λειψών είναι αναπόσπαστα δεμένη με την ιστορία των
γειτονικών της μεγαλύτερων νησιών και ιδιαίτερα της Πάτμου. Οπως όλα τα νησιά
της
Δωδεκανήσου, έτσι και
οι Λειψοί φαίνεται να κατοικούνται από τα προϊστορικά χρόνια συνεχώς μέχρι σήμερα.
Σε διάφορα σημεία του νησιού βρέθηκαν επιγραφές και αγγεία χρονολογούμενα στους
κλασικούς χρόνους. Η γειτνιάση με την Πάτμο μας επιτρέπει να υποθέσουμε ότι ο
χριστιανισμός διαδόθηκε στους Λειψούς από τον πρώτο ήδη αιώνα μ.Χ. Σημαντικά είναι
τα μνημεία της παλαιοχριστιανικής εποχής, που είναι μια μεγάλη τρίκλιτη βασιλική
με ψηφιδωτά δάπεδα και βαπτιστήριο στη θέση «Κουσέλιο», πιθανόν του 5ου αιώνα,
και λείψανα τοίχων, αρχιτεκτονικών μελών, ψηφιδωτών δαπέδων στη θέση «Κατσαδιά»,
εκεί που σήμερα βρίσκονται οι ναοί του Αγίου Σπυρίδωνος και του Αγίου Παντελεήμονος.
Δραστηριότητες:
Στις αρχές του 20ου αιώνα ο πληθυσμός ήταν 200 περίπου κάτοικοι.
Σήμερα οι Λειψοί έχουν 606 κατοίκους, ενώ κατά τους θερινούς μήνες ο πληθυσμός
αυξάνεται σημαντικά εξαιτίας της επίσκεψης των μεταναστών από τις ΗΠΑ, τον Καναδά,
την Αυστραλία, τη Γερμανία, την
Αττική
και την
Ρόδο καθώς και των
τουριστών, Ελλήνων και ξένων. Οι κάτοικοι ασχολούνται με την γεωργία, την κτηνοτροφία
και την αλιεία και από τις δραστηριότητες αυτές παράγουν εκλεκτά προϊόντα. Στα
νότια του νησιού υπάρχουν αμπέλια που βγάζουν το εύγεστο ντόπιο μαύρο κρασί. Κύρια
ενασχόληση είναι ο τουρισμός. Η τουριστική υποδομή του νησιού είναι ικανοποιητική
και συνεχώς βελτιούμενη. Το νερό είναι λίγο, όμως πρόσφατες γεωτρήσεις σε συνδυασμό,
με την δημιουργία λιμνοδεξαμενής και δικτύου ύδρευσης καλύπτουν τις ανάγκες των
κατοίκων και των επισκεπτών.
Οικισμοί - Διοικητική κατάσταση:
Ο οικισμός των Λειψών βρίσκεται στο μέσο περίπου του νησιού, στο
βάθος του ομώνυμου απάνεμου κόλπου. Υπάρχει εφημέριος, αστυνομικός σταθμός, τελωνοφύλακας,
νηπιαγωγείο, δημοτικό σχολείο, γυμνάσιο και λύκειο. Αλλοι οικισμοί είναι το Κουσέλιο,
η
Κατσαδιά, η Παναγία του
Χάρου, ο
Πλατύς Γιαλός. Σήμερα
οι Λειψοί μαζί με τις γύρω νησίδες αποτελούν τον δήμο Λειψών, που υπάγεται στην
επαρχία Καλύμνου.
Αξιοθέατα:
Οι Λειψοί είναι ένας ιδεώδης τόπος για κάποιον που θέλει να περάσει
ήσυχες διακοπές και μακριά από τα αστικά κέντρα να χαρεί τον ήλιο, τη θάλασσα
και τη συντροφιά των απλών ανθρώπων. Το νησί διαθέτει ωραιότατες παραλίες: Την
Λιεντού, που επειδή βρίσκεται σε κοντινή απόσταση, προτιμάται από πολλούς, τον
Κάμπο, τον Πλατύ Γιαλό, την Κατσαδιά στα νότια του νησιού, την Παπανδριά, την
Χοχλακούρα, το Τουρκόμνημα,
τον Ξηρόκαμπο, τον
Μονοδέντρο
και τις Καμάρες . Ο γραφικός οικισμός των Λειψών με τα λευκά σπίτια και τα μπλε
παραθυρόφυλλα διατηρεί το νησιώτικο χρώμα του, ενώ στην πλατεία ταβερνάκια και
καφενεία προσφέρουν τα εκλεκτά τους εδέσματα και ποτά στους επισκέπτες. Στο κέντρο
του οικισμού, Β. από τον ναό του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, σε ισόγεια αίθουσα
βρίσκεται η αρχαιολογική συλλογή των Λειψών. Εκεί υπάρχουν κομμάτια από αγγεία,
επιγραφές σε πλάκες και στήλες που ανάγονται στην κλασσική, ελληνιστική και χριστιανική
εποχή. Αξίζει να επισκεφθεί κανείς και την γραφική Παναγία του Χάρου, κτισμένη
στις αρχές του 17ου αιώνα, τις γειτονικές νησίδες προς τις οποίες διοργανώνονται
ημερήσιες εκδρομές-κρουαζιέρες και να περπατήσει στα μονοπάτια που διασχίζουν
το νησί οδηγώντας τον φυσιολάτρη περιπατητή σε ειδυλλιακές τοποθεσίες.
Παραδοσιακά φαγητά, γλυκά και ποτά
Φαγητά: Τυρόπιτα, φαβαδοκεφτέδες, κουλούρες (κρίθινες, σταρένιες, εφτάζυμες),
καλαμάρι (μαύρο πιλάφι ή γεμιστό), μυζήθρα, τηγανόπιτες, τυρί σε λάδι ή σε άλμη,
ψάρια παστά, χταπόδια, τουλουμοτύρι, σπινιάλο, φούσκαλος, πιταρούδια, κατσίκι
με πατάτες ή γιουβέτσι, ελιές (μαύρες, πράσινες), λάδι (εξαιρετικής ποιότητας
από κορωναίικες ελιές).
Γλυκά: πουγκάκι (ψητό ή τηγανιτό), ξεροτήγανο ή δίπλα, μουσταλευριά - πετιμέζι,
μέλι θυμαρίσιο, σύκα ξερά, γλυκά κουταλιού (ντοματάκι, σταφύλι, κυδώνι).
Ποτά: κρασί μαύρο γλυκό φωκιακό - άσπρο και μαύρο ημίγλυκο ή ξηρό (ατομικές
παραγωγές σε αγροκτήματα).
Το κείμενο παρατίθεται τον Δεκέμβριο 2002 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου
Λειψών
