Βρίσκεται μεταξύ
Μήλου
(15 ν.μ) και
Σίκινου (5 ν.μ.).
Απέχει από τον
Πειραιά 102 ν.μ.,
έχει έκταση 32 τ. χλμ. και ακτογραμμή 40 χλμ. Ο πληθυσμός πλησιάζει τους 600 κατοίκους
περίπου. Ορεινό νησί, βραχώδες, έχει για ψηλότερο βουνό τον Αγιο Ελευθέριο (455μ.)
που βρίσκεται στο νότιο τμήμα του, ενώ στο βόρειο, ένα άλλο βουνό, το Μεροβίγλι,
δεν ξεπερνάει τα 312 μ.
Λόγω του πετρώδους εδάφους, ο ιστορικός Αρατος, το ονομάζει Σιδηρά. Η ελληνική Μυθολογία αναφέρει ότι το νησί αυτό κατοικήθηκε από τους βοσκούς που προέρχονταν από την Δυτική Ελλάδα και έψαχναν για βοσκοτόπια. Επειδή οι περισσότεροι από αυτούς ήταν άνδρες, το νησί ονομάστηκε τότε Πολύαντρος. Από εδώ προέρχεται η συνήθεια των ναυτικών να ονομάζουν το νησί Πολύκαντρο.
Αργότερα, κατοικήθηκε από τους Κρήτες που είχαν σαν αρχηγό τους το
Φολέγανδρο, γιο του Μίνωα που έδωσε και το όνομα του στο νησί. Οι επόμενοι επιδρομείς
ήταν Δωριείς, που ήταν και οι τελευταίοι πριν την πάρουν στα χέρια τους οι Αθηναίοι
τον 5 αι. π.Χ.. Στην εποχή της Αρχαίας Ελλάδας στο νησί λατρευόταν η Αρτεμις και
ο Απόλλωνας. Στους ρωμαϊκούς χρόνους, το νησί το χρησιμοποιούσαν ως τόπο εξορίας.
Κατά την Ενετοκρατία, οι κάτοικοι έχτισαν γύρο από το κυρίως χωριό,
από την πλευρά της θάλασσας, ένα κάστρο για τη φύλαξη τους από τους κουρσάρους.
Επί Φραγκοκρατίας, το νησί άνηκε στο δουκάτο της
Νάξου.
Το 1617, τη Φολέγανδρο καταλαμβάνουν οι Τούρκοι γεγονός που προκαλεί
το τέλος της κυριαρχίας των Φράγκων στις Κυκλάδες. Τα χρόνια της Τουρκοκρατίας,
η Φολέγανδρος πλήρωνε φόρο υποτέλειας στο νησί και το 1715 υπέστη από τον Καπουδάν
πασά τρομερή λεηλασία. Υστερα από την προσωρινή παρουσία των Ρώσων (1770-1774),
η Επανάσταση του 1821 φέρνει την απελευθέρωση του νησιού από τους Τούρκους και
την ένωσή του με την Ελλάδα.
Το μεγαλύτερο χωριό σε πληθυσμό στην Φολέγανδρο είναι η
Χώρα.
Είναι χτισμένη στην άκρη ενός τεράστιου βράχου ύψους 200 μέτρων από την επιφάνεια
της θάλασσας. Στην Χώρα βρίσκεται και το επιβλητικό κάστρο που αποτελείται από
σπίτια, που αρχίζουν από τη μέση του χωριού και καταλήγουν στο χείλος του γκρεμού
πάνω από την θάλασσα. Το νησί διαθέτει και αναρίθμητες εκκλησίες. Στην πλαγιά
του λόφου απέναντι από την Χώρα βρίσκεται το μοναστήρι της Παναγίας με μοναδική
θέα όλο το νησί και το απέραντο πέλαγος.
