ΚΑΤΩ ΠΟΥΛΙΑ, Οικισμός, ΑΡΚΑΛΟΧΩΡΙ

  Μικρό και όμορφο προσφυγοχώρι φημισμένο παλιότερα για την ομόνοια και σύμπνοια των κατοίκων του. Σήμερα κι αυτό ανήκει στην κατηγορία των χωριών που εγκαταλείπεται από τους νεότερους.
  Η αρχαιότερη αναφορά του χωριού συναντάται στη συλλογή έγγραφων του 1271 που ανήκαν στο συμβολαιογράφο Pietro Scardon. Όμως η ζωή του χωριού - αν στηριχτεί κανείς στις παραδόσεις και συσχετίσει κάποια στοιχεία που κρύβουν τα χώματα και τα τοπωνύμιά του τότε θα πρέπει να οδηγηθεί αρκετά πίσω, στην εποχή της αρχαίας Αρκαδίας.
  Σύμφωνα με κάποιες προφορικές παραδόσεις η ονομασία του προήλθε από την ύπαρξη και λειτουργία εκτροφείων πουλιών κατά την περίοδο της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Σωροί από οστά πουλιών βρίσκονται στην περιοχή με το τοπωνύμιο «Λούτρες».
  Μια άλλη πιθανή εκδοχή για την προέλευση του ονόματος του χωριού είναι η σύνδεσή του με το όνομα του αστερισμού της Πούλιας. Μια τρίτη και πιθανότατα η περισσότερο έγκυρη κατά τη γνώμη μου, αφού δεν έχουμε προγενέστερες γραπτές αναφορές στο χωριό είναι η προέλευση του ονόματος από τους πρώτους οικιστές του χωριού στη θέση που βρίσκεται αυτό σήμερα. Γνωρίζουμε ότι στην περιοχή της Καλαβρίας στην Κάτω Ιταλία και συγκεκριμένα στην περιοχή του Monte Bianco υπάρχει μια μεγάλη κωμόπολη και ολόκληρη περιοχή που ονομάζεται Πούλια.
  Κάποιοι άποικοι, λοιπόν, από την Πούλια της Καλαβρίας (ερχόμενοι κατά την πρόσκληση των βενετσιάνων που επιθυμούσαν να εκλατινίσουν τη Μεγαλόνησο εφαρμόζοντας την πολιτική του στρατιωτικού αποικισμού) πιθανότατα να είναι οι πρώτοι οικιστές του χωριού στο οποίο έδωσαν και το όνομα. Γι' αυτό και οι πρώτες καταγραφές του χωριού είναι σε ενικό αριθμό «Πουλέα» και «Πουλιά». Η «βάφτιση» της νέας πατρίδας με το όνομα της παλιάς είναι πολύ συνηθισμένο φαινόμενο στην ιστορία των λαών και των αποικισμών.
  Στην περιφέρεια του χωριού αναφέρεται ότι είχε το φέουδό του ο βενετσιάνος ευγενής (Venetus Nobile) Γαβλιήλ Βενιέρος (ή Βενιέρης). Πιθανόν του δικού του αρχοντικού να είναι τα λείψανα και οι θεμελιώσεις οικοδομημάτων που βρίσκονται στο μικρό ύψωμα στα νοτιοδυτικά του χωριού που ονομάζεται «Τεπές » και σήμερα βρίσκεται κάτω από το μικρό πευκόδασος που είναι φυτεμένο εκεί.
  Τον βενετσιάνο ευγενή Γαβριήλ Βενιέρη και αφού τον ανέκρινε με τις μεθόδους της εποχής τον εκτέλεσε με απαγχονισμό ο αρχιστράτηγος των δυνάμεων της αυτόνομης δημοκρατίας του Αγίου Μάρκου Ιωάννης Καλλέργης. Μαζί του «...ηυχένισε και τινας συνεταίρους του.»
  Το χωριό κατοικήθηκε από πρόσφυγες αποκλειστικά μετά τη μικρασιατική καταστροφή που ήρθαν από την περιοχή του Τσεσμέ της μικρασιατικής παραλίας. Η προοδευτικότητα των κατοίκων δείχτηκε από τον πρώτο καιρό της εγκατάστασής τους. Στα πρώτα κιόλας χρόνια της εγκατάστασής τους οι πρόσφυγες του χωριού είναι οι πρώτοι που έφτιαξαν αγροτικό συνεταιρισμό στην ύπαιθρο χώρα του Νομού Ηρακλείου.
  Πρώτοι επίσης ίδρυσαν συνεταιριστικό αλευρόμυλο και ελαιοτριβείο μηχανοκίνητο το οποίο σήμερα εκσυγχρονισμένο λειτουργεί σε χέρια ιδιωτών.

• http://www.arkalochori.gr/docs/katopoulies.htm (1 φωτ.)