ΖΙΡΟΣ, Χωριό, ΛΕΥΚΗ

   Απέχει 27 περίπου χιλιόμετρα από τη Σητεία και είναι η έδρα του Δήμου Λεύκης. Είναι κτισμένη σε ύψος 700 μέτρων, στη βόρεια πλευρά του λεκανοπεδίου της Ζήρου. Οι κάτοικοι ασχολούνται με την παραγωγή σταφίδας, κρασιού και λαδιού.
  Για την προέλευση του ονόματος του χωριού υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Σύμφωνα με μία, η ονομασία Ζή(υ)ρος προήλθε από το ότι τα σπίτια του χωριού ήταν κτισμένα γύρο (ζύρω) από το βουνό.
  Σύμφωνα με δεύτερη, η λέξη ζήρος σημαίνει άνθρωπο ενεργητικό, δραστήριο, ιδιότητες που χαρακτηρίζουν τους κατοίκους του χωριού.
   Σύμφωνα με τρίτη εκδοχή, προέρχεται από κάποιον Ενετό στρατηγό που λεγόταν Ζήρος. Στην απογραφή του Καστροφύλακα το 1583 αναφέρεται ως Siro με 396 κατοίκους.
  Το οροπέδιο της Ζήρου θυμίζει πόσο το μεράκι και η αγάπη του ανθρώπου μπορούν να μεταμορφώσουν μια σκληροτράχηλη έκταση γης σε ένα απέραντο περιβόλι, ζωντανό και καταπράσινο. Το βλέμμα του επισκέπτη χάνεται ανάμεσα στα συνεχόμενα αμπελάκια, σχήματα γεωμετρικά το ένα δίπλα στο άλλο, άλλα μεγαλύτερα και άλλα μικρότερα, όλα κομματάκια αυτού του τεράστιου χαλιού που δημιούργησε ο άνθρωπος.
  Στις τοποθεσίες Πεντάλιτρο, Ανεμομύλια, Πυργάδες και Φονιάς έχουν εντοπιστεί μινωικά ερείπια.
  Στην περιοχή της Ζήρου υπάρχουν παλιές εκκλησίες. Οι σπουδαιότερες από αυτές είναι η Αγία Παρασκευή, τοιχογραφημένη, με επιγραφή που φέρει τη χρονολογία 1523, και ο Αγιος Νικόλαος με χαράγματα του 1507 και 1515. Αλλες παλιές εκκλησίες είναι ο Αγιος Γεώργιος - Παναγία διμάρτυρη με ξυλόγλυπτα μεγάλης αξίας και η Αγία Ειρήνη.