ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ ΛΕΥΚΩΝ, Μοναστήρι, ΑΥΛΩΝΑΣ

  Εξι χιλιόμετρα βορειοανατολικά του Αυλωναρίου βρίσκεται η παλιά βυζαντινή μονή του Αγίου Χαραλάμπους Λευκών. Χτισμένη σε υψόμετρο 460 περίπου μέτρων και περιτριγυρισμένη από πανύψηλες λεύκες, στις οποίες οφείλει και το όνομά της, προσφέρει μια μαγευτική θέα. Το ανθρώπινο μάτι δεν κουράζεται να ατενίζει τον απέραντο ορίζοντα και το θαυμάσιο τοπίο, που απλώνεται από τα δαντελωτά ακρογιάλια, τους ελαιόφυτους λόφους και τις εύφορες κοιλάδες της Κύμης, μέχρι το Αλιβέρι, τους ορεινούς όγκους της Δίρφης και την ατελείωτη σειρά των βουνών Αττικής και Βοιωτίας. Ο προσκυνητής εντυπωσιάζεται από την πηγή, που τρέχει άφθονο κρυστάλλινο νερό από το οποίο αρδεύεται μεγάλη έκταση κήπων με κάθε λογής λαχανικά και οπωροφόρα δένδρα. Οι κήποι της πλαισιώνονται από ευωδιαστούς θάμνους, μυρτιές, δάφνες, ρείκια, σκίνα, πρινάρια και αγριοτριανταφυλλιές.
  Το Καθολικό του Μοναστηριού, είναι σταυρεπίστεγο με επικλινή προέκταση και με μεταγενέστερη προσθήκη στο μήκος της βόρειας πλευράς του, ναός βυζαντινού ρυθμού, διπλός δρομικός. Εχει δύο κλίτη, το βόρειο και το νότιο. Ο ναός ήταν κατάγραφος. Οι περισσότερες τοιχογραφίες του όμως είναι κατεστραμμένες. Το βυζαντινό αρχιτεκτονικό του σχήμα είναι παραμορφωμένο από τις μεταγενέστερες προσθήκες. Οι τέσσερις κίονές του είναι αρράβδωτοι και τα κιονόκρανά τους είναι κατεστραμμένα. Στα δεξιά της δυτικής εισόδου, στον εσωτερικό τοίχο, υπάρχει εντοιχισμένη κτητορική επιγραφή, όπου αναφέρεται ότι ο ναός ανακαινίσθηκε από το μοναχό Νικόδημο στη βασιλεία του αυτοκράτορα Μανουήλ Κομνηνού, το 1150.
  Στο τέμπλο και στους τοίχους του ναού κρέμονται οι φορητές εικόνες της διαλυμένης μονής Καρυών. Από αυτές ξεχωρίζει η καλλιτεχνική εικόνα του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, αφιερωμένη από τον Ηγούμενο της Μονής Λευκών Καλλίνικο Γκούμα στον ηγούμενο της μονής Καρυών.
  Η Μονή έχει ανακηρυχθεί σε αρχαιολογικό μνημείο.
Το κείμενο παρατίθεται το Μάρτιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο (1999) του Δήμου Αυλώνος.