ΓΑΣΙ, Οικισμός, ΑΡΚΑΛΟΧΩΡΙ

  Ο οικισμός που σήμερα έχει ήδη ενωθεί με το Αρκαλοχώρι μετά τη ραγδαία ανάπτυξη της έδρας του Δήμου. Βρίσκεται χτισμένο στα νότια του λόφου του Προφήτη Ηλία πάνω σε ένα χαμηλότατο χωματόλοφο και σε απόσταση ενός περίπου χιλιομέτρου από το Αρκαλοχώρι στον οδικό άξονα προς Μουσούτα.
  Οι προφορικές παραδόσεις που κατόρθωσαν να διασωθούν από την ανταλλαγή των πληθυσμών θέλουν το χωριό να είναι τόπος κατοικίας «αρχαίων ανθρώπων». Εξάλλου στην περιφέρεια του χωριού έχουν κατά το παρελθόν έρθει στο φως ευρήματα μινωικών χρόνων. Η γειτνίαση με τον Ιερό λόφο του Αρκαλοχωρίου δεν αποκλείει την πιθανότητα αυτή.
  Πάντως με το σημερινό του όνομα συναντάμε το Γάσι για πρώτη φορά στην καταγραφή του Barozzi το 1577 με τη γραφή Gassi στις βενετσιάνικες απογραφές και με το κανονικό σημερινό του όνομα σε όλες τις επόμενες μέχρι το 1961. Στην τελευταία μάλιστα αυτή απογραφή το χωριό κατοικείται από 265 κατοίκους. Στις επόμενες απογραφές του 1971, 1981, όπως αναφέρει ο Σ. Σπανάκης το χωριό δεν αναφέρεται. Δικαίως, λοιπόν, ο Σ. Σπανάκης αναρωτιέται: «τι έγινε ένας οικισμός με 265 κατοίκους τη δεκαετία 1971 - 1981;» Η απάντηση προφανώς είναι ότι το χωριό συγχωνεύτηκε με το Αρκαλοχώρι αφού τα όρια των δύο χωριών έχουν ήδη καταργηθεί από τότε.
  Κατά την εποχή της οθωμανικής κατοχής το Γάσι κατοικείται μόνο από μουσουλμάνους. Μόνο στην απογραφή του 1881 βλέπουμε να κατοικεί ένας μόνο χριστιανός εν μέσω των 171 μουσουλμάνων. Και όπως δείχνουν ακόμη τα ερείπια των σπιτιών τους θα πρέπει να ήταν πλούσιοι γιατί τα σπίτια τους μοιάζουν με αρχοντικά περισσότερο με αυλές πλακόστρωτες, με πολλά δωμάτια, με οντάδες και πολυτελείς χώρους διαμονής, με φούρνους και παραστιές με άνετους και αρκετούς βοηθητικούς χώρους παρά με απλά αγροτόσπιτα.
  Στα ερείπια των σπιτιών μπορεί να παρατηρήσει κανείς μεγάλες πετρόχτιστες αψίδες και με διάφορα αρχιτεκτονικά στοιχεία που περισσότερο θυμίζουν την αρχιτεκτονική της Βενετοκρατίας και ίσως αυτήν της δεύτερης βυζαντινής περιόδου παρά την Οθωμανική εποχή, γεγονός που δηλώνει ότι το χωριό κατοικείται αρκετούς αιώνες πρωτύτερα από την οθωμανική κυριαρχία στη Μεγαλόνησο.
  Γι' αυτό και μετά τη μικρασιατική τραγωδία έρχονται και κατοικούν στο χωριό πρόσφυγες και μάλιστα ενός ανώτερου πνευματικού επιπέδου οι περισσότεροι. Σήμερα το χωριό όπως έχουμε ήδη αναφέρει έχει ενωθεί με το Αρκαλοχώρι, αλλά θα πρέπει να προσεχτεί και να διατηρηθεί το όνομά του που έχει άγνωστη ετυμολογική προέλευση.

• http://www.arkalochori.gr/docs/gasi.htm (1 φωτ.)