ΠΑΝΑΓΙΟΥΔΑ, Χωριό, ΜΥΤΙΛΗΝΗ

  Η ολοκληρωτική καταστροφή του Αφάλωνα από τον σεισμό της 23ης Φεβρουαρίου του 1867, αλλά και ο φόβος για ένα νέο ισχυρό σεισμό, είχαν ως αποτέλεσμα την μετοικεσία αρκετών Αφαλωνιατών στη γειτονική παραθαλάσσια περιοχή «Μακρύς γιαλός». Στη θέση αυτή ιδρύθηκε ένας νέος οικισμός, ο «Νέος Αφάλων» ή «Νεοχώριον», ο οποίος γρήγορα θα μετεξελιχθεί στο χωριό Παναγιούδα. Το 1874 καταγράφονται 40 σπίτια στην Παναγιούδα και το 1908 60 οικογένειες. Το 1928 απογράφηκαν 697 κάτοικοι, συμπεριλαμβανομένων και των Μικρασιατών προσφύγων που αθρόοι κατέκλυσαν το 1922 την περιοχή, ιδρύοντας στη συνέχεια προσφυγικό συνοικισμό στον παρακείμενο οικισμό του Καλαμιάρη. Το 1971 απογράφηκαν 707 κάτοικοι και το 1981 667.
  Ο ναός της Παναγιούδας, σήμα κατατεθέν του χωριού, είναι αφιερωμένος στη Γέννηση της Θεοτόκου. Ασφαλώς η επιλογή του ονόματος της εκκλησίας έπαιξε αποφασιστικό ρόλο και στην ονομασία που δόθηκε τελικά και στο ίδιο το χωριό. Ο σημερινός ναός, με έντονα τα στοιχεία του μπαρόκ, ιδίως στον τρούλο, κατασκευάστηκε στις αρχές του 20ού αιώνα (γύρω στα 1908), με βάση αρχιτεκτονικό σχέδιο του Αργυρίου Αδαλή και στη θέση παλιότερου μικρότερων διαστάσεων ναού. Η ομοιότητά του άλλωστε με το πιο σημαντικό ίσως έργο του Αδαλή, τον Αγιο Θεράποντα της Μυτιλήνης, είναι προφανής.