ΣΕΡΒΟΣ, Χωριό, ΗΡΑΙΑ

  Ο Σέρβος (ή του Σέρβου) είναι ένα ορεινό γραφικό χωριό του Δήμου Ηραίας. Με τη γραφικότητά του και τη φυσική του θέση αποτελεί αληθινή έκπληξη για τον επισκέπτη. Το υψόμετρο στην πλατεία του χωριού είναι 1060 μ. και η εδαφική έκτασή του είναι 37 τετρ. χιλ. Στο δρόμο από τη Βυτίνα προς τη Δημητσάνα και στην πρώτη γέφυρα του Λούσιου (Καρκαλούς) ξεκινά δρόμος που μετά από μια ωραία ελικοειδή ορεινή διαδρομή 10.5 χιλ φτάνει στο χωριό. Στο ενδιάμεσο της διαδρομής μπορεί κανείς να απολαύσει προς τα δεξιά μια όμορφη θέα προς τα Λαγκάδια. Στο χωριό μπορεί ακόμα κανείς να φτάσει, παίρνοντας από τη Δημητσάνα, μέσω Ζάτουνας και Ράφτη. Η ονομασία του χωριού οφείλεται στην πρώτη εποίκηση στην περιοχή ενός Σέρβου τσοπάνου. Κατοικείται από 250 κατοίκους περίπου κατά το μεγαλύτερο διάστημα του έτους (άνοιξη - καλοκαίρι), ενώ το χειμώνα κρατά περίπου 50 κατοίκους.
  Το χωριό έχει παλιά παραδοσιακά πετρόκτιστα σπίτια χτισμένα αμφιθεατρικά στην πλαγιά του βουνού. Ξεχωρίζει η πετρόκτιστη εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής (1872) στο πάνω χωριό με χαρακτηριστικό οκταγωνικό τρούλο, όμορφο τέμπλο και περίτεχνο πέτρινο μωσαϊκό. Ομορφη είναι επίσης η αρκετά νεώτερη εκκλησία - μητροπολιτικός ναός του χωριού - της Παναγίας, στην πλατεία του χωριού, με το επιβλητικό πέτρινο καμπαναριό.
  Στην είσοδο του χωριού είναι η βρύση "Σουλινάρι" και η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής που χτίστηκε το 1877. Δίπλα της του παπά το λιθάρι. Σύμφωνα με την παράδοση, όταν ο τοπικός Τούρκος αγάς επιχείρησε να εισβάλει με το άλογό του μέσα στην εκκλησία, ο παπάς προσευχήθηκε πάνω από την πέτρα και το άλογο αφήνιασε και έριξε τον αγά κάτω. Στο δρόμο για την Τρίπολη συναντάμε το Σωρό της Γριάς με τον αρχαίο Τύμβο. Στο σημείο αυτό το 11-5-1826 οι Ελληνες με αρχηγούς τους Δημητράκη Πλαπούτα και Φώτη Δάρα νίκησαν τις ορδές του Ιμπραήμ. Σε κοντινή θέση και σύμφωνα με τοπικό θρύλο, απολιθώθηκε μια γριά με τα πρόβατά της και το λεβέντη της, από όπου πήρε και το όνομα η τοποθεσία. Ενδιαφέρον παρουσιάζει τέλος και το σπίτι του οπλαρχηγού Φ. Δάρα με τα ανάγλυφα στα αγκωνάρια και το οικόσημο στο υπέρθυρο. Τέλος, υπάρχουν αρκετές παραδοσιακές πετρόχτιστες βρύσες.
  Το χωριό έχει - ιδιαίτερα από την πλατεία - εξαιρετική θέα στη γύρω περιοχή με εκτεταμένο ορίζοντα. Διακρίνονται τα χωριά Λικούρεση και Ψάρι όπως επίσης και η Ανδρίτσαινα στα νότια. Στο βάθος, προς την Ηλεία, η θάλασσα.
  Ο ευρύτερος χώρος, δυτικά και ανατολικά του σημερινού χωριού, εκατοικείτο από τους πρώτους αιώνες της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Αυτό μαρτυρούν τουλάχιστον τα διάφορα ευρήματα που έχουν έλθει στο φως κατά την καλλιέργεια και το σκάψιμο της άγονης γης. Του Σέρβου εμφανίζεται για πρώτη φορά κατά την απογραφή του 1461. Εκατοικείτο όμως και προ του 1440, διότι σύμφωνα με γραπτές μαρτυρίες, την εποχή εκείνη ο οικισμός Λατζέϊκα κοντά στο χωριό Λάλα της Αχαϊας εκατοικείτο από Σερβαίους κτηνοτρόφους.
  Το 1735 ήλθε στου Σέρβου σαν φυγάς από τους Ντρέδες της Τριφυλλίας ο Ι. Δάρας, οποίος και περιέθαλψε 20 χρόνια αργότερα τον Κόλια Πλαπούτα. Στον ξεσηκωμό του 1821 το χωριό έλαβε ενεργό μέρος με πρωτεργάτες τον οπλαρχηγό Φ. Δάρα, εγγονό του Ι. Δάρα και γαμπρό και γραμματικό του οπλαρχηγού Δ. Πλαπούτα, όπως και τον Παπασχίζα.
  Ο πληθυσμός του χωριού ασχολείτο κατ' εξοχή με την κτηνοτροφία και λιγότερο με τη γεωργία. Αργότερα πολλοί κάτοικοι ασχολήθηκαν με τις κατασκευές σαν κτίστες, όπου και διέπρεψαν δημιουργώντας μεγάλη παράδοση, καθώς και με το εμπόριο. Μάλιστα ο γιός του αγωνιστού Φ. Δάρα Δημήτριος διέπρεψε το τελευταίο τέταρτο του 19 αιώνα ως μεγαλέμπορος στην Πάτρα, ευνοηθείς από την φυλλοξήρα που ενέσκυψε τότε στους αμπελώνες της Ευρώπης. Αργότερα τα παιδιά των κτιστών στράφηκαν προς τις τέχνες, τις επιστήμες και το εμπόριο όπου πολλοί από αυτούς διακρίθηκαν.
  Ο δρόμος από του Σέρβου οδηγεί στα χωριά της Ηραίας, Ψάρι, Παλούμπα, Σαρακήνι και Λυσσαρέα. Κοντά στο χωριό είναι ο οικισμός Αράπηδες.

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/serv... (34 φωτ.)