Ο Αγιος Πέτρος είναι γραφικό κεφαλοχώρι χτισμένο στις πλαγιές του
Πάρνωνα. Aπέχει 34 χιλ. από
την
Τρίπολη, 30 χιλ. από το
Αστρος και 8 χιλ. από το
Καστρί.
Βρίσκεται σε πανέμορφο και καταπράσινο τοπίο. Η περιοχή είναι κατάφυτη, καστανιές,
κερασιές, καρυδιές, αχλαδιές, πλατάνια, μηλιές, βελανιδιές και πουρνάρια. Είναι
παραδοσιακός οικισμός, έχει 1300 κατοίκους περίπου και βρίσκεται σε υψόμετρο 950
μ. Στα ανατολικά του περνάει ο ποταμός Τάνος, ο "Ταναός" κατά τον Παυσανία. Στα
ανατολικά απλώνεται μια ξερή πετρώδης περιοχή, με θάμνους και κέδρους, το "Ξεροκάμπι",
όπου υπάρχουν καλύβια των τσοπάνηδων.
Στη γραφική και με ωραία θέα κεντρική πλατεία δεσπόζει η επιβλητική
μητροπολιτική εκκλησία των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, ογκώδης βασιλική με
τρούλο μεγάλης διαμέτρου (1900). Γύρω της μαγαζιά, ταβέρνες και καφενεία. Το
σημαντικότερο μνημείο είναι ο "Πύργος του Αγά" (ή Τρικαλιότη) του 18ου αιώνα.
Είναι οχυρή κατοικία, με δύο ορόφους και κατώϊ, πολεμίστρες στις γωνίες και
ζεματίστρα πάνω από την είσοδο. Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει θολωτή κρήνη κοντά
στην πλατεία με εντοιχισμένη επιγραφή 1769. Στο εξωτερικό τόξο του θόλου οι
πελεκητές πέτρες φέρουν εγχάρακτη διακόσμηση και απομίμηση κιόνων που κρατούν
τον εσωτερικό θόλο.
Αλλα αξιοθέτα είναι το Δημοτικό Σχολείο, κτίσμα του 1920, (το οποίο
λέγεται ότι είναι δωρεά του Ανδρέα Συγγρού), το γεφύρι στο "βύθουλα της Αννας",
πετρόκτιστο στενόμακρο γεφύρι του Τάνου και αρκετές θολωτές πετρόχτιστες βρύσες
(του "Κατσή" (1764), του "Κεραστά (1764)", του Καράμπελα (1746), του Αγιοργιού
και της "Μπρούσκας". Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζουν το "Ταπητουργείο" (που παλαιότερα
λειτούργησε σαν ταπητουργείο, ξυλουργείο και βιοτεχνία εσωρούχων), τα πυργόσπιτα
του "Κοίνη", του "Κοντάκη", του "Κασουρή", της "Φρύναινας", του "Παπανικολάου",
του "Μούσχουρου" (στην τιλιά της Παναγίας), όπως και τα σπίτι του "Κουλούρη"
(με μαρμάρινα μπαλκόνια και ορθομαρμάρωση), του "Μαρκαντέ", της "Νούτσου", και
του "Ντίνια" στον οικισμό Μουγέϊκα.
Σύμφωνα με γραπτές μαρτυρίες το χωριό φαίνεται να ιδρύθηκε το 1435.
Το 1687 ορίστηκε από τους Βενετσιάνους σαν πρωτεύουσα της επαρχίας του Αγίου
Πέτρου. Μάλιστα το χωριό μνημονεύεται και στο Χρονικό του Μορέως, όπου αναφέρεται
ότι τότε εκατοικείτο από Τσάκωνες. Από τα μέσα του 18ου αιώνα άρχισε στην περιοχή
σημαντική δράση των κλεφταρματωλών. Το 1775 οι τοπικοί κλεφτοκαπετάνιοι Γιάννης
Καράμπελας και Αντωνάκης Αλεβίζος αντιστάθηκαν στους Τουρκαλβανούς. Το 1786
έγινε η μάχη της Μαλεβής μεταξύ των Τούρκων και Ελλήνων με επικεφαλής τους καπεταναίους
Ζαχαριά και Θανάση Καράμπελα. Η συμβολή του Αγίου Πέτρου στον απελευθερωτικό
αγώνα του 1821 ήταν σημαντική. Το 1821 ο Αναγνώστης Κοντάκης επικεφαλής 48 Αγιοπετριτών,
εκύρηξε την επανάσταση στα
Δολιανά.
Πολλοί Αγιοπετρίτες αγωνιστές έλαβαν μέρος στις μάχες στο
Βαλτέτσι,
στα Δολιανά και στα
Βέρβενα,
όπως και στην πολιορκία και άλωση της Τρίπολης. Το διάστημα 1825-1826 το χωριό
καταστράφηκε μερικά από τις επιδρομές των ορδών του Ιμπραήμ. Σημαντική ήταν
επίσης και η συμμετοχή του στην εθνική αντίσταση κατά την Ιταλο-Γερμανική κατοχή.
Το 1944 εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς 48 άμαχοι κάτοικοι.
Η τοπική οικονομία σήμερα βασίζεται στην ξυλουργία, σιδηρουργία,
εμπόριο υλικών οικοδομής και ξύλευσης, λίγα κτηνοτροφικά και στις μισθωτές υπηρεσίες.
Παλαιότερα ανθούσε η ανθρακοποιία και για το λόγο αυτό οι Αγιοπετρίτες αποκαλούνταν
"καρβουνιάριδες".
Ο Αγιος Πέτρος παρουσιάζει όλο το χρόνο αρκετή τουριστική κίνηση,
στην οποία συνεισφέρουν κατά ένα μεγάλο μέρος οι προσκηνητές της
Μονής
Μαλεβής όπως και οι ορειβάτες-περιπατητές του Πάρνωνα. Στο χωριό λειτουργούν
ξενοδοχείο, εστιατόρια, ταβέρνες και ζαχαροπλαστεία.
Λόγω της θέσης του στον Πάρνωνα ο Αγιος Πέτρος προσφέρει αρκετές
αξιόλογες πεζοπορικές και ορειβατικές διαδρομές στους λάτρεις της φύσης. Υπάρχουν
μονοπάτια που οδηγούν στις κορυφές του Πάρνωνα και στο ορειβατικό του καταφύγιο.
Η ανάβαση στη ψηλότερη κορυφή Μεγάλη Τούρλα διαρκεί 2.50 περίπου ώρες. Aπό εδώ
περνάει επίσης και το ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε4. Κοντινότερες διαδρομές είναι στα
"Σκαμνάκια", στην "Τιλιά της Παναγίας", και στα ξωκκλήσια του 16ου αιώνα, στον
Αη-Γιώργη και στον Αγιο Νικόλα, που είναι χωμένα στο καστανόδασος.
Tα πανηγύρια που γίνονται στην περιοχή είναι του Αγίου Νείλου (7
Μαϊου), των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου (29 Ιουνίου), της Παναγίας (15 Αυγούστου)
και της "Μαλεβής" (23 Αυγούστου). Επίσης την Κυριακή της Τυρινής γίνεται μικρό
καρναβάλι με ένα χαρακτηριστικό τοπικό έθιμο, την "γκαμήλα" που κυνηγά τους
περαστικούς. Πρόκειται για ξύλινο μεγάλο σκεπαστό σαμάρι που μεταφέρουν από
κάτω δύο άτομα που κρατούν ένα προεξέχον ξύλο με το κρανίο ενός μουλαριού του
οποίου η γνάθος ανοιγοκλείνει.
5 χιλ. από τον Αγιο Πέτρο στο δρόμο που οδηγεί στο Αστρος, είναι το
μοναστήρι της Παναγίας της Μαλεβής.
Ο επαρχιακός δρόμος από εδώ συνεχίζει κατηφορίζοντας προς το Αστρος. Στη διαδρομή
περνάμε από τα χωριά (άνω)
Μελιγού
και
Αγιο Ιωάννη, όπως και
κοντά από το μεσαιωνικό Κάστρο της
Ωριάς
και το μοναστήρι της Παλαιοπαναγιάς.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών