ΠΑΛΑΙΟΠΥΡΓΟΣ, Χωριό, ΛΕΒΙΔΙ

  Το χωριό Παλαιόπυργος βρίσκεται στο νομό Αρκαδίας 30 χιλ. βόρεια της Τρίπολης και 8 χιλ. βορειοδυτικά του Λεβιδίου σε μια πτυχή του Τραχέως όρους, στην ευρύτερη περιοχή της Ορχομένιας χώρας. Στα νότια του χωριού βρίσκεται το βουνό Χούμιζα και στα ανατολικά το Λύρκειο όρος. Το χωριό είναι κτισμένος στους πρόποδες του βουνού σε υψόμετρο 560μ. Ανήκει στην επαρχία Μαντινείας. Με την συγχώνευση των Δήμων και Κοινοτήτων αποτελεί δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Λεβιδίου με έδρα το Λεβίδι. Η οδική πρόσβαση στο χωριό γίνεται από το Λεβίδι και από το Αρτεμήσιο. Το χωριό κρατά πλέον 30 περίπου μονίμους κατοίκους. Ειδικά από το 1960 η μείωση του πληθυσμού είναι δραματική και οφείλεται στην εσωτερική και εξωτερική μετανάστευση. Πάγιες ασχολίες των κατοίκων είναι η γεωργία (ιδίως αμπελουργία) και η κτηνοτροφία. Στο μικρό αλλά γραφικό τμήμα του κάμπου που περικλείεται από τα παραπάνω βουνά εκτείνονται τα χωράφια, τα αμπέλια και τα περιβόλια του χωριού που φθάνουν μέχρι τους πρόποδες.
   Το χωριό έχει εξαιρετική θέα στο Μαίναλο, που είναι απέναντι, με το Λεβίδι στην πλαγιά του και τoν ήρεμο κάμπο να απλώνεται μπροστά. Στη μικρή πλατεία, όπου και το ηρώο πεσόντων, βρίσκεται η πανέμορφη εκκλησία του χωριού, η Κοίμηση της Θεοτόκου, κτίσμα του 15ου αιώνα με κατοπινές μετασκευές. Η εκκλησία έχει εξαιρετικής τέχνης ξυλόγλυπτο τέμπλο από ξύλο καρυδιάς, όμορφο πετρόχτιστο καμπαναριό και αξιόλογες αγιογραφίες. Αλλες εκκλησίες είναι ο Αγιος Γεώργιος, νοτιότερα και λίγο έξω από το χωριό, με το νεκροταφείο του χωριού, ο Αγιος Ιωάννης στους πρόποδες της Χούμιζας και ο Αγιος Παντελεήμων, στην περιοχή "Μούρες" στο βάλτο, κοντά στα τοπικά όρια του χωριού με την Κοινότητα Κανδύλας.
   Λίγο έξω από το χωριό και στην αριστερή πλευρά του δρόμου διακρίνεται χαρακτηριστική πέτρα πάνω σε τσιμεντένια βάση, το "τρύπιο λιθάρι", που κατά την Τουρκοκρατία χρησιμοποιείτο από τους ντόπιους για την οριοθέτηση των χωραφιών τους απέναντι σε αυτά που όριζε ο τοπικός Τούρκος αγάς. Στην απέναντι πλαγιά, στο βουνό Χούμιζα σώζεται παλιά βρύση, η "Πανόβρυση", από την οποία υδρευόταν το χωριό κατά την Τουρκοκρατία. Στη θέση αυτή οδηγεί αμαξιτός δρόμος. Αργότερα οι κάτοικοι κατάφεραν να φτιάξουν στην είσοδο του χωριού νέα βρύση, την "περάβρυση", με μεταφορά νερού από άλλο σημείο.
   Το παλαιότερο όνομα του χωριού ήταν Μποντιάς - τοπωνύμιο με πιθανή σλάβικη προέλευση. Με την αλλαγή των επωνυμιών, το 1937, πήρε το σημερινό του όνομα που το οφείλει στον παλαιό ενετικό πύργο που βρίσκεται στο Τραχύ όρος, στην κορυφή του υψώματος Μύτηκας.
   Το χωριό είχε μεγάλη συμμετοχή και πολλά θύματα στους εθνικούς αγώνες, είδικά κατά το ξεσηκωμό του 21. Γνωστότεροι από τους Παλαιοπυργιώτες αγωνιστές είναι ο Βασίλης Κατρής, ο Κατριμουστάκης, ο Μήτρος Μονταϊτης και ο καπετάν Αντώνης Δραβίλας.
   Οι διασπαρμένοι Παλαιοπυργιώτες διατηρούν στενές σχέσεις μεταξύ τους και το χωριό τους ενεργοποιούμενοι μέσα από τοπικούς πολιτιστικούς σύλλογους. Ιδιαίτερα δραστήριος είναι ο Σύλλογος Παλαιοπυργιωτών στην Αθήνα και Πειραιά. Το παλιό δημοτικό σχολείο σήμερα στεγάζει τις δραστηριότητες των τοπικών συλλόγων, με έκθεση φωτογραφίας, αίθουσα γυμναστηρίου και αίθουσα εκδηλώσεων. Ας σημειωθεί ότι στις αρχές της δεκαετίας του 60 το σχολείο είχε 150 μαθητές...
   2 χιλ. πριν τον Παλαιόπυργο στους πρόποδες του Μύτηκα και δίπλα από το δημόσιο δρόμο βρίσκονται λείψανα μυκηναϊκού οικισμού. Λίγο πιο πριν, και στη δεξιά πλευρά του δρόμου από το Λεβίδι υπάρχει ερειπωμένος παλαιός μύλος. Κοντά στον Παλαιόπυργο είναι ο αρχαίος Ορχομενός.

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/pala... (12 φωτ.)