Στην κορυφή ενός λόφου-μικρογραφία του Ταΰγετου υψώνεται η βυζαντινή καστροπολιτεία του Μυστρά πάνω από την καταπράσινη κοιλάδα του Ευρώτα. Στο ιστορικό προσκήνιο εμφανίζεται ο Μυστράς μετά την Δ΄ Σταυροφορία του 1204, όταν οι σταυροφόροι κατακτητές του Βυζαντίου ιδρύουν τη Λατινική αυτοκρατορία της Κωνσταντινούπολης (1204-1261) και άλλα κρατίδια επί ελληνικού εδάφους. Έτσι η Πελοπόννησος καταλαμβάνεται από Φράγκους ιππότες και γίνεται το Πριγκιπάτο της Αχαΐας. Ο νέος ηγεμόνας της, ο Γουλιέλμος Β΄ Βιλλεαρδουίνος, θα οχυρώσει το Μυστρά και θα χτίσει το κάστρο του στην κορυφή του λόφου, προκειμένου να εξασφαλίσει τον έλεγχο της εύφορης Λακεδαίμονας. Στα 1259, όμως, ο Βιλλεαρδουίνος πέφτει αιχμάλωτος στα χέρια του Βυζαντινού αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου και τα κάστρα της Πελοποννήσου θα γίνουν τα λάφυρα για να εξαγοράσει την ελευθερία του. Από εδώ και πέρα αρχίζει η ιστορία του Μυστρά ως τελευταίο προπύργιο της Βυζαντινής αυτοκρατορίας.
Μετά την πρωτεύουσα Κωνσταντινούπολη, ο Μυστράς ήταν το σημαντικότερο διοικητικό και πολιτιστικό κέντρο της αυτοκρατορίας. Η άνθηση των τεχνών και ιδιαίτερα τα επιτεύγματα της ζωγραφικής, σε συνδυασμό με την αναβίωση των κλασικών γραμμάτων και της αρχαίας φιλοσοφίας, δημιούργησαν το πολιτιστικό φαινόμενο του Μυστρά, που οι νεότεροι μελετητές ονόμασαν Παλαιολόγεια Αναγέννηση.
Δείτε τα σημαντικότερα
Η βυζαντινή καστροπολιτεία του Μυστρά στέκει απολιθωμένη στο χρόνο, ως το καλύτερα σωζόμενο παράδειγμα μεσαιωνικής πόλης στον ελληνικό χώρο. Μια πόλη φάντασμα που μαγεύει τον επισκέπτη με το κάστρο, τις εκκλησίες και το συγκρότημα των παλατιών του Βυζαντινού Δεσπότη. Μαζί με τις ιδιωτικές οικίες και τα αρχοντικά, τα μνημεία του Μυστρά συνιστούν μια πολύτιμη όσο και σπάνια μαρτυρία για την κοσμική αρχιτεκτονική στα χρόνια του Βυζαντίου, όχι μόνο τη δημόσια, αλλά και την ιδιωτική, οικιακή αρχιτεκτονική. Οι εκκλησίες του Μυστρά, λαμπρά δείγματα της υστεροβυζαντινής ναοδομίας, φημίζονται για τις τοιχογραφίες τους του 13ου έως 15ου αι. Στις αγιογραφίες του Αφεντικού (Ναός Παναγίας Οδηγήτριας), της Περιβλέπτου και της Παντανάσσης, η βυζαντινή θρησκευτική ζωγραφική γνώρισε την τελευταία μεγάλη αναλαμπή της.
