Ένα από τα πιο όμορφα χωριά της
Πίνδου
κτισμένο σε υψόμετρο 1056μ., μέσα σε πυκνά δάση όπου η οξυά και η βαλανιδιά σκορπούν
απλόχερα το οξυγόνο, με τις κορυφές Αυγό, Τσούμα και Χαμένο να κάνουν ακόμα πιο
έντονο το εκπληκτικό τοπίο, είτε κάτω από το λαμπερό φως του ήλιου είτε καλυμμένες
από το κάτασπρο στρώμα του χιονιού. Το τοπίο αυτό, που μοιάζει με ανάγλυφο γεωφυσικό
χάρτη συμπληρώνουν με την έντονη ροή τους οι δαιδαλώδεις χείμαρροι, οι πολλές
φυσικές πηγές και βρύσες που τα νερά τους καταλήγουν στον Καμνιαϊτικο ποτάμι.
Κτηνοτρόφοι κυρίως οι κάτοικοί του είναι αναγκασμένοι λόγω των συνθηκών να το
εγκαταλείπουν το χειμώνα και να το ξανασυναντούν την άνοιξη.
Στην περιοχή της Πύρρας λόγω της γεωγραφικής φυσιογνωμίας, έχουν εντοπισθεί
πολλά σπήλαια, τα οποία παραμένουν δυστυχώς ανεξερεύνητα. Το σπήλαιο, στη θέση
« Καζάνια», παρά το γεγονός ότι είναι σχεδόν απροσπέλαστο, μας εκπλήσσει με τους
σταλαγμίτες και σταλακτίτες του, ενώ διαθέτει και ένα μοναδικό και σπάνιο για
τα σπηλαιολογικά δεδομένα, υπόγειο καταρράκτη. Το ίδιο μας εντυπωσιάζει και το
σπήλαιο στη θέση « Σαρμανίτσα».
Στη θέση Καζάνια, θυμούνται οι γέροντες του χωριού τη φημισμένη δριστέλα,
όπου έπλεναν ρούχα, γνωστά ως «σκουτιά», που ύφαιναν στους αργαλειούς τους και
τα πήγαιναν ως εμπόρευμα προς πώληση σε πολλές αγορές ακόμα και της
Κύπρου,
όπως λένε καμαρώνοντας οι κάτοικοι.
Η Πύρρα μαζί με τον
Αγιο Νικόλαο, τη
Δέση,
το
Δροσοχώρι,
το
Περτούλι,
την
Ελάτη, το
Νεραϊδοχώρι
και την Τύρνα περιβάλλουν σαν στεφάνι, μια κοιλάδα που την οριοθετούν οι γεμάτες
έλατα και πεύκα, οροσειρές της Νεραϊδας, του Αυγού και του Κόζιακα και τη διασχίζουν
ο παραπόταμος του Αχελώου Καμνιαϊτικος και ο παραπόταμος του
Πηνειού,
ο Πορταϊκός. Όπως είναι φυσικό μέσα σε τέτοιο περιβάλλον ζουν και κινούνται άγρια
ζώα, όπως ζαρκάδια, ελάφια, αγριογούρουνα, αρκούδες κ.λπ.
Τρία χιλιόμ. αριστερά του οικισμού της Πύρρας συναντάμε την διαλυμένη
από το 1932 η Ι. Μ. Προφήτη Ηλιού και επειδή μεταφέρθηκαν το 1886 από το μοναστήρι
της Αγ. Τριάδος της γειτονικής Δέσης είναι περισσότερο γνωστή ως μονή του Αγ.
Μοδέστου. Το καθολικό της ακολουθεί τον αθωνίτικο τύπο, σταυροειδής εγγεγραμμένος
με τρούλλο. Εσωτερικά κατάγραφος με τοιχογραφίες που διατηρούν μέχρι και τη πολύχρωμη
ζωντάνια και λαμπερότητα και οι οποίες σύμφωνα με επιγραφή φιλοτεχνήθηκαν από
τους σαμαριναίους ζωγράφους Αθανάσιο και Ζήση το 1859.
Στην ίδια επιγραφή αναφέρεται ότι ο ναός κτίσθηκε με τη φροντίδα και
επιμέλεια του παπά Ανανία, ο οποίος σύμφωνα με την τοπική παράδοση έφτιαξε το
μοναστήρι με 500 λίρες που περίσσεψαν από την εξαγορά της ποινής που είχε επιβληθεί
στον Παϊσιο, ηγούμενο της Μονής Αγ. Γεωργίου Μυροφύλλου. Η ποινή επιβλήθηκε γιατί
ο ηγούμενος κατηγορήθηκε ότι περιτοίχισε το μοναστήρι όπου υπηρετούσαν ως μοναχοί
με ψηλά « μουράγια».
Ο ναός της μια τρίκλιτη βασιλική, κτισμένη το 1892, βρίσκεται στο
κέντρο του χωριού και στην αυλή της έχει τοποθετηθεί πέτρινο ηρώο του χωριού,
έργο του μεγάλου ζωγράφου - γλύπτη Μενέλαου Καταφυγιώτη.
Πιθανότατα ο ναός να κτίσθηκε στη θέση παλιότερου αν λάβουμε υπόψη
μας την επιγραφή που έχει χαραχθεί στο Αγιο Ποτήριο που φυλάσσεται εδώ και αναφέρονται
το έτος 1798 αλλά και το όνομα του χωριού.
Τέλος ο πλακοσκεπής ναός του Αγ. Νικολάου με το απλό ζωγραφιστό τέμπλο
και εικόνες του 1842,που με την παρουσία του στην είσοδο της Πύρρας ολοκληρώνει
την γραφικότητα και την παραδοσιακή φυσιογνωμία της περιοχής. Επισημαίνουμε εδώ
και την επιγραφή που χαράσσεται πάνω από τη νότια είσοδο του ναού , η οποία φανερώνει
το φιλόξενο στοιχείο της περιοχής: « ΕΙ ΜΕΝ ΦΙΛΟΣ ΠΕΦΙΚΑΣ ΕΙΣΕΛΘΕ ΧΕΡΟΝ ΕΙ ΔΕ
ΕΧΘΡΟΣ ΚΑΙ ΒΑΣΚΑΝΟΣ ΚΑΙ ΓΕΜΟΝ ΔΟΛΟΥ ΠΟΡΡΟ ΠΟΡΡΟ ΠΕΦΕΥΓΕ ΕΝΔΟΝ ΤΗΣ ΠΥΛΗΣ ΤΑΥΤΗΣ».
Αγοράστε: Τυροκομικά προϊόντα, τσάι, ρίγανη, καρύδια, σαλέπι και ξύλινα
αντικείμενα (από σημεία πώλησης, καταστήματα (ταβέρνες- εστιατόρια και ιδιώτες-παραγωγούς)
Δοκιμάστε: Αρνί ψητό, σπληνάντερο, κεμπάπ.
