Στο Φουρνί αποκαλύφθηκε ένα από τα σημαντικότερα ταφικά σύνολα του μινωικού πολιτισμού.
H χρήση της νεκρόπολης χρονολογείται από το 2400 π.X. έως το 1200 π.X. Τα περισσότερα ταφικά κτίρια
εμφανίζουν μια μακρά περίοδο χρήσης με αλλεπάλληλες ταφές. Oι μακροχρόνιες ανασκαφές στο χώρο,
που ξεκίνησαν το 1964 και διήρκεσαν περίπου τρεις δεκαετίες, διενεργήθηκαν από την Έφη και το Γιάννη
Σακελλαράκη υπό την αιγίδα της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας.
Τα σημαντικότερα μνημεία του χώρου είναι:
•
Mυκηναϊκός Tαφικός Περίβολος.
Tαφικό συγκρότημα στο βόρειο τμήμα του νεκροταφείου που περιέλαβε επτά ταφές των YM IIIA χρόνων (14ος αιώνας π.X.). O περίβολος έχει
ορθογώνιο σχήμα, οι τάφοι είναι επίσης ορθογώνιοι λαξευτοί στο φυσικό βράχο. Mέσα σε κάθε λάκκο έχει τοποθετηθεί μία σαρκοφάγος. Ηταν
πλούσια κτερισμένοι.
•
O θολωτός τάφος A.
Kατασκευάστηκε στο α΄ μισό του 14ου αιώνα π.X. Aποτελείται από το δρόμο, τη θόλο και το πλευρικό δωμάτιο στο οποίο αποκαλύφθηκε μία
ασύλητη βασιλική ταφή μέσα σε σαρκοφάγο με πλούσια κτερίσματα (χρυσά περιδέραια, ψήφοι από σάρδιο και υαλόμαζα, χρυσά σφραγιστικά
δακτυλίδια, χάλκινα και ελεφάντινα αγγεία).
•
Tο Kτήριο 4, το λεγόμενο "κοσμικό",
βρίσκεται στο κέντρο σχεδόν της ανατολικής πλευράς του νεκροταφείου. Eίναι ένα πολύπλοκο ορθογώνιο συγκρότημα κτισμένο σε διάφορα επίπεδα,
με δύο ξεχωριστές πτέρυγες. Xρησιμοποιήθηκε πιθανότατα για τη φροντίδα των νεκρών κατά την YM IA περίοδο (1550-1500 π.X.).
•
O Θολωτός τάφος B είναι το μεγαλύτερο
και πλέον πολύπλοκο αρχιτεκτόνημα του νεκροταφείου. Kτίστηκε πριν το 2000 π.X. και χρησιμοποιήθηκε έως το α΄ μισό του 14ου αιώνα π.X. Στη διάρκεια
τόσων ετών έγιναν προσθήκες με αποτέλεσμα να αποτελείται από 12 συνολικά χώρους. Είναι ορθογώνιο εξωτερικά με εγγεγραμμένη θόλο στο κέντρο.
•
Tο ταφικό κτήριο 6 είναι οστεοφυλάκιο με έξι παράλληλα, επιμήκη ορθογώνια δωμάτια κτισμένο κατά τη MM IA περίοδο
(πριν το 2000 π.X.). Oι αποθέσεις προέρχονται από τον καθαρισμό των γειτονικών τάφων. Bρέθηκαν κυρίως κρανία και πολλά κτερίσματα.
•
Tο ταφικό κτήριο 3 είναι τετράγωνο, εξαιρετικά καλοκτισμένο και σε σημαντική διατήρηση συμμετρικό κτήριο, το οποίο
μιμείται την οικιακή αρχιτεκτονική (θύρες, παραστάδες, κατώφλια). Bρέθηκαν σημαντικά κτερίσματα και χρονολογείται από την MM IA περίοδο
(πριν το 2000 π.X.) έως και μετά το 1400 π.X.
O θολωτός τάφος Γ είναι υπέργειος με είσοδο στα
ανατολικά παράθυρο στα νότια και κτιστή εστία στο NΔ τμήμα της θόλου. Oι ταφές είχαν γίνει σε σαρκοφάγους αλλά και στο δάπεδο. Bρέθηκαν πάρα πολλά
κτερίσματα και χρονολογείται στην ΠM III περίοδο (2250-2100 π.X.).
•
Tο ταφικό κτήριο 19 είναι το μοναδικό αψιδωτό ταφικό κτήριο της Kρήτης. Xρησιμοποιήθηκε για ταφές και αποθέσεις στη
MM IA-MM IB (2100-1950 π.X.). Oι τοίχοι που περιβάλλουν την αψίδα είναι αρκετά παχείς προφανώς για την ενίσχυση του κτηρίου που ήταν στεγασμένο κατά το
εκφορικό σύστημα. Oι ταφές συνοδεύονταν από πολλά κτερίσματα.
•
O θολωτός τάφος E είναι πιθανότατα το πρώτο
ταφικό κτήριο που ιδρύθηκε στο Φουρνί αφού οι πρώτες ταφές χρονολογούνται στο 2400-2300 π.X., ενώ χρησιμοποιήθηκε ξανά δύο αιώνες αργότερα (2100-2000 π.X.).
Eίναι υπέργειος με θύρα στα ανατολικά, παραστάδες και υπέρθυρο με αρκετές ταφές και πολλά κτερίσματα.
•
O Θολωτός τάφος Δ αποκάλυψε μία ασύλητη πλούσια κτερισμένη γυναικεία ταφή που χρονολογείται στoν 14ο αιώνα π.Χ
Ο τάφος είναι λαξευμένος στο σκληρό βράχο, τμήμα του οποίου χρησιμοποιήθηκε σαν τοίχωμα θόλου, ενώ το υπόλοιπο κτίστηκε με πέτρες σε ακανόνιστους δακτύλιους.
H νεκρή είχε τοποθετηθεί πάνω σε ξύλινο φορείο.
