H
ακρόπολη της αρχαίας Ελάτειας και το μυκηναϊκό νεκροταφείο θαλαμωτών τάφων
στους δυτικούς πρόποδες, με διάρκεια χρήσης από το 14ο αιώνα έως την πρωτογεωμετρική
εποχή (10ος αιώνας π.Χ.), και ιδιαίτερη άνθιση μετά το 1200 π.Χ. Το νεκροταφείο
είναι σημαντικό επειδή μαρτυρεί την επέκταση του μυκηναϊκού πολιτισμού σε περιφερειακές
ζώνες και την επιβίωσή του μετά την πτώση των μεγάλων μυκηναϊκών κέντρων.
H ανασκαφή του νεκροταφείου άρχισε ως σωστική το 1985 λόγω συχνής
αρχαιοκαπηλικής δραστηριότητας και ως τέτοια συνεχίστηκε και το 1987, κάθε φορά
με αφορμή λαθρανασκαφές. Επειδή τα ευρήματα ήταν ιδιαίτερα σημαντικά ζητήθηκε
άδεια και η ανασκαφή συνεχίστηκε με συνεργασία της ΙΔ' Εφορείας Προϊστορικών &
Κλασικών Αρχαιοτήτων με το Πανεπιστήμιο του Salzburg Αυστρίας.
Οι περισσότεροι τάφοι έχουν καταχωθεί μετά από απόφαση του Υπουργείου
Πολιτισμού. Δέκα από τους καλύτερα διατηρημένους έχουν στεγαστεί και είναι ορατοί
και επισκέψιμοι.
Ναός Αθηνάς Κραναίας
Λείψανα ενός περιπτέρου δωρικού ναού, με διεύθυνση Β-Ν, διαστάσεων
27,5 Χ 11μ. Διατηρείται πολυγωνικός περίβολος νότια του ιερού. Πήλινα ειδώλια
θεοτήτων και επιγραφές που εντοπίστηκαν κατά την ανασκαφή, συνηγορούν στην ταύτιση
του κτιρίου με το ναό της Αθηνάς Κραναίας.
Tο ιερό ανασκάφηκε από την Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή κατά το 1886.
