Το Δ.Δ. Διάβας είναι κτισμένο στους πρόποδες του
Κόζιακα
και σε υψόμετρο 260μ. το δε όνομα Διάβα που σημαίνει πέρασμα, δόθηκε στις αρχές
του 19ου αι. από την τότε κυβέρνηση στην προσπάθεια αλλαγής των ξενικών ονομάτων.
Το Δ.Δ. αποτελείται από δύο οικισμούς, α) τον οικισμό Αλώνια στα ανατολικά
της εισόδου του χωριού από την
Καλαμπάκα
που σιγά-σιγά ενώθηκε με το υπόλοιπο χωριό και β) τον οικισμό
Κορομηλιά
που δημιουργήθηκε στα 1926 από παραθεριστές κυρίως Βλάχους από το
Περιβόλι
Γρεβενών.
Το χωριό βρίσκεται 5χμ. δυτικά της
Καλαμπάκας
και για να φθάσουμε εκεί περνάμε από την καινούργια γέφυρα του
Πηνειού
που έγινε το 1981, ενώ μέχρι τότε όταν υπήρχε πολύ νερό στο ποτάμι οι κάτοικοι
αναγκάζονταν να περνάνε από την γέφυρα της Σαρακίνας.
Στο κέντρο του παλαιού χωριού βρίσκεται ο Βυζαντινός Ναός του Αγίου
Δημητρίου που είναι και ο πολιούχος του χωριού. Επίσης υπάρχουν και άλλα εξωκλήσια
όπως του Αγίου Αθανασίου, της Αγίας Παρασκευής και του Αγίου Γεωργίου στο δρόμο
για την
Κορομηλιά.
Παλαιά στο χωριό υπήρχαν δύο νερόμυλοι που χρησιμοποιούνται για το
άλεσμα του σιταριού και του καλαμποκιού, ο νερόμυλος του Κόνη βρισκόταν Β.Δ. του
χωριού στη θέση "Βάβα" και ο νερόμυλος του Χαρίση νότια του χωριού κοντά στη θέση
"Γκούρα", ο οποίος λειτούργησε μέχρι το 1990.
Τη Κυριακή της Αποκριάς πραγματοποιούνται παραδοσιακά δρώμενα στη
κεντρική πλατεία του χωριού, ενώ τη Καθαρά Δευτέρα προσφέρεται φασολάδα στο εκκλησάκι
της Αγίας Παρασκευής. Το χωριό πανηγυρίζει στις 27 Ιουλίου του Αγίου Παντελεήμονος.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Δεκέμβριο 2007 από τουριστικό φυλλάδιο
του
Δήμου Καλαμπάκας.
