Η κοινότητα Χαβαρίου εμφανίζεται με στοιχεία πρώτης αναγνώρισης το
Β.Δ. 18-8-1912 ΦΕΚ Α 256/1912 Στην κοινότητα Χαβαρίου ανήκει ο συνοικισμός Κουκλάκι,
που αποσπάστηκε από την κοινότητα Κρυονερίου. Με Βδ. 20-1-1916 ΦΕΚ. Α. 28/1916.
Το χωριό
Χάβαρι, επί της επαρχιακής
οδού
Αμαλιάδας-
Σιμόπουλου,
σε απόσταση 8 χλμ.από την Αμαλιάδα και σε υψόμετρο 120 μ. είναι από τα κεφαλοχώρια
της περιοχής. Στην δεκαετία του '70 αριθμούσε στις 600 οικογένειες. Με την απογραφή
του 1971 αριθμούσε 1.704 κατ. Και του 1991 αριθμεί 1.385 κατοίκους μαζί με τους
οικισμούς
Αγίου Γεωργίου
και
Πέρα Χάβαρι. Οι
κάτοικοι ασχολούνται με τη γεωργία, (ελιές, σταφίδες παλαιότερα, κηπευτικά, δημητριακά
κ.ά.) και την κτηνοτροφία. Παράλληλα υπάρχουν μονάδες επεξεργασίας αγροτικών και
κτηνοτροφικών προιόντων. (Τουρσοποιεία: Παρασκευόπουλου και Αργος, Ελαιοτριβεία:
Γκρίλλας Βασίλης-παλαιό, Γκρίλλας Βασίλης-σύγχρονο, Παπαζαφειρόπουλος Ορφέας και
Σπύρος-σύγχρονο και Παπαζαφειρόπουλος Γεώργιος-παλαιό, Τυροκομείο: Αφοι Κωστόπουλοι-σύγχρονο.)
Ένας μεγάλος αριθμός εργάζεται στην Αμαλιάδα σε διάφορα επαγγέλματα. Οι κατοικίες
είναι σύγχρονες. Το χωριό είναι ασφαλτοστρωμένο εδώ και πολλά χρόνια, με κεντρική
πλατεία, όπου έχει στηθεί το Μνημείο των Ηρώων (1958) με δαπάνη των απανταχού
Χαβαραίων. Υδρεύεται από βρύσες. Το υδραγωγείο βρίσκεται επάνω στο λόφο του "Πλατανάκου".
Το κεφαλοχώρι κοσμεί το Μπεκιάρειο Πολιτιστικό Κέντρο, κληροδότημα Μπεκιάρη. Εκεί
στεγάζεται και η βιβλιοθήκη του χωριού. Νότα στην πολιτιστική κίνηση δίνει και
ο Σύλλογος Γυναικών.
Ιστορικά το χωριό δημιουργείται στα μισά του 19ου αιώνα από τους Λασταίους,
Αγριδαίους, Καμενιτσιώτες της Αρκαδίας που ξεκίνησαν ως τσομπάνηδες που ξεχείμαζαν
τα κοπάδια τους στην περιοχή και ως εργάτες γης. Οι τσομπάνηδες εγκαθίστανται
σε 4 λόφους με μεγάλους βοσκότοπους και δημιουργούνται οι τέσσερις συνοικισμοί
με τις επωνυμίες Ντανασέϊκα, Ραμπαβιλέϊκα, Σιαχαμαίϊκα. Ενώθηκαν και δημιουργήθηκε
το Χάβαρι, έτσι ονομαζόταν η τοποθεσία, κι η εκεί πηγή Χαβαρόρυση. Εκεί κτίσθηκε
και η εκκλησιά του Αγίου Γεωργίου. Μετά τον καταστρεπτικό σεισμό του Ιουλίου του
1909 το χωριό ξανακτίζεται στην σημερινή επίπεδη τοποθεσία . Ο παλιός οικισμός
παραμένει ως Παλιοχάβαρι. Στον νέο οικισμό κτίζεται η εκκλησία Αγία Τριάδα (1929).
Γύρω στο χωριό υπάρχουν πολλά ξωκκλήσια: Α. Παρασκευής, Α. Θεοδώρων, Α. Νικολάου,
Α. Κυριακής, Α.Μαρίνας, του Προφήτη Ελισαίου, δίπλα στον Ελισαίο (Γκουρλέσα) ποταμό.
Το Δημοτικό Σχολείο φαίνεται ότι ξεκινά τη λειτουργία του το 1890
ως Δ.Σ. Αρρένων Ιδιωτικό. Στεγαζόταν στο Παλιό Σχολειό του Ραμπαβίλλα κοντά στην
εκκλησία του Αγίου Γεωργίου.
Το 1892 ιδρύεται το Δημόσιο Δ.Σ. Αρρένων ως 1/θ που γίνεται 2/θ το
1896. Το 1905 ιδρύεται Σχολείο Θηλέων που συστεγάζεται στο Σχολειό Ραμπαβίλλα.
Το 1929, έτος μικτοποίησης των σχολείων, μεταφέρεται το Σχολείο στο
νέο οικισμό, προάγεται σε 4/θ και έτσι λειτουργεί ως το 1962.
Το 1935 ιδρύεται και δεύτερο Σχολείο στον συνοικισμό του Αγίου Γεωργίου,
εξαιτίας της απόστασης των δυο Συνοικισμών, που στεγαζόταν στο παλιό Σχολείο.
Τελικά τα δυο Σχολεία συγχωνεύονται και το 1967 στεγάζονται σε νέο
Διδακτήριο. Η Θεμελίωση του διδακτηρίου έγινε το 1943 και η αποπεράτωσή του το
1967. Το διδακτήριο είναι αντισεισμικής κατασκευής, με μεγάλο προαύλιο. Το Σχολείο
είναι 5/θ. Για το σχολικό έτος 1999-2000 αριθμεί 62 μαθητές. Στο Χάβαρι λειτουργεί
Παιδικός Σταθμός και Νηπιαγωγείο με αριθμό νηπίων 8. Επίσης έχει και Γυμνάσιο
με έτος ίδρυσης 1977.
