Ο
ναός της Αγ. Σοφίας κτίστηκε τον 7ο αίωνα στα ερείπια μεγάλης πεντάκλιτης
βασιλικής του 5ου αιώνα και εξελίχτηκε σε πυρήνα ενός ευρύτερου συγκροτήματος
κτιρίων διοικητικού και λατρευτικού χαρακτήρα, όντας ο μητροπολιτικός ναός της
πόλης, αφιερωμένος στο όνομα της Σοφίας του Θεού. Το 1524 μετατράπηκε σε τζαμί.
Κάηκε το 1890 και αναστηλώθηκε το 1907 - 1909. Αποδόθηκε στη χριστιανική λατρεία
μετά την απελευθέρωση του 1912. Το μνημείο λειτουργεί και σήμερα ως ναός.
Είναι ορθογώνιο κτίσμα με κεντρικό σταυρόσχημο πυρήνα, στεγασμένο
με τρούλο και περιβαλλόμενο από συνεχή σε σχήμα Π στοά στις τρεις πλευρές, ενώ
στην ανατολική διαμορφώνεται το τριεμερές ιερό. Στη σημερινή του μορφή, τελείως
διαφορετική από την αρχική, το μνημείο διασώζει μέρος του ζωγραφικού του διακόσμου,
ψηφιδωτά 8ου - 12ου αιώνα στον τρούλο και στο ιερό και τοιχογραφίες του 11ου αιώνα
στο νάρθηκα.
Ανασκαφές έγιναν στα διαστήματα 1936 - 1940, 1946, 1948, 1961 και
μετά τους σεισμούς του 1978 στα πλαίσια της σύνταξης μελέτης αναστήλωσης του μνημείου.
Αναστηλωτικές εργασίες έγιναν στα 1907 - 1909, 1941 και μετά τους
σεισμούς του 1978.
