Το μονοπάτι (Ε4) μετά το
Λιτόχωρο,
πότε δίπλα στον Ενιπέα πότε μέσα από πυκνά δάση, φτάνει ύστερα από διαδρομή τρισήμισυ
ωρών στο παλιό μοναστήρι του Αγίου Διονυσίου και μετά στα Πριόνια. Αλλά υπάρχει
και δρόμος για όσους προτιμούν το αυτοκίνητο. Στο ιστορικό μοναστήρι οδηγεί παρακαμπτήριος
προς τα αριστερά, δύο χιλιόμετρα πριν από τα Πριόνια.
Η μονή του Αγίου Διονυσίου βρίσκεται σε υψόμετρο 850 μ. Το παλαιότερο
όνομά της ήταν Αγία Τριάδα. Ιδρύθηκε στις αρχές του 16ου αιώνα από τον Αγιο Διονύσιο,
εξέχουσα προσωπικότητα της εκκλησιαστικής ζωής και του ελληνισμού, που ασκήτευσε
σε κοντινή σπηλιά, που ονομάστηκε "Αγιο Σπήλαιο". Έγινε ευρύτατα γνωστή
και αποτέλεσε θρησκευτικό και εθνικό φάρο σε όλα τα Βαλκάνια., στηρίζοντας με
κάθε τρόπο τους υπόδουλους Έλληνες. Απέκτησε πλούσια βιβλιοθήκη, και εργαστήρια
αντιγραφής χειρογράφων και αγιογραφίας, αλλά και σοβαρή οικονομική δύναμη. Στην
τουρκοκρατία ήταν καταφύγιο και ορμητήριο των αγωνιστών του
Ολύμπου.
Οι Τούρκοι την κατέστρεψαν το 1828. ξαναχτίστηκε, αλλά δοκιμάστηκε από πυρκαϊές.
Κατά τη γερμανική κατοχή έγινε πάλι λημέρι αγωνιστών της ελευθερίας, της εθνικής
αντίστασης αυτή το φορά. Το 1943 ήρθε η τελευταία καταστροφή της, όταν τα στρατεύματα
κατοχής τη μετέτρεψαν σε ερείπια.
Σήμερα διατηρούνται η βορεινή και η νότια πτέρυγα, ο πύργος που προστάτευε
την είσοδο, ο οχυρωματικός περίβολος και τμήματα του ναού, καθώς προχωρεί η αναστήλωσή
της, ενώ στο μετόχι της Σκάλας, βόρεια από το
Λιτόχωρο,
λειτουργεί η νέα μονή, όπου συνεχίζεται η πατροπαράδοτη φιλοξενία των μοναχών.
Αξίζει κανείς να θαυμάσει εδώ το τέμπλο της εκκλησίας, που έχει φιλοτεχνήσει ο
μεγάλος αγιογράφος Φώτης Κόντογλου και να ξεναγηθεί στην αίθουσα κειμηλίων. Σε
ειδικά διαμορφωμένο χώρο θα εκτεθούν σύντομα πολλά από τα εξαιρετικής αξίας σκεύη
και άμφια της παλαιάς μονής, που έχουν διασωθεί.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο
του Δήμου Λιτόχωρου.
