Πληροφορίες τοπωνυμίου

Κέντρο Δασικών Ερευνών

ΧΡΥΣΟΠΗΓΗ (Οικισμός) ΣΕΡΡΕΣ
H Χρυσοπηγή είναι σπούδαιο θέρετρο των Σερρών με δροσερά νερά, θαυμάσιο κλίμα και εξαιρετική δροσιά. Γι'αυτό και ο οικισμός που πέφτει σε νάρκη κάθε χειμώνα, ζωντανεύει το καλοκαίρι με την εγκατάσταση των Σερραίων στα εξοχικά σπίτια τους εδώ. Οι προσκοπικές και μαθητικές κατασκηνώσεις προσφέρουν επίσης τη φιλοξενία τους στους μικρούς παραθεριστές. Στη Χρυσοπηγή υπάρχει Κέντρο Δασικών Ερευνών και Δασικό Φυτώριο για την παραγωγή κωνοφόρων δασικών ειδών για τεχνητές αναδασώσεις. Επίσης υπάρχει και αξιόλογο Εκτροφείο θηραμάτων, όπου βλέπει κανείς ζαρκάδια, φασιανούς και ορτύκια, ο δε γύρω δασικός χώρος έχει διαμορφωθεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να προσφέρει ιδανικό περιβάλλον σ'όσους επισκέπτονται τη Χρυσοπηγή απλά για πικ-νικ.

• http://serres.compulink.gr/serres/3G.HTM#ATTRACTIO...

ΧΩΡΟΥΔΑ (Οικισμός) ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Σε απόσταση επτά χιλιομέτρων από τη Χωρούδα, στο Μεγάλο Ρέμα του Φλαμουριού, τα δάση των φυλλοβόλων δρυών και της μαύρης και τραχιάς πεύκης δημιουργούν καταφύγιο για άγρια ζώα, ενώ η εικόνα που σχηματίζει το μικρό ποτάμι κυλώντας ανάμεσα στις καρυδιές και νεαρά έλατα του Δασαρχείου Λαγκαδά, καταφύγιο για την όραση.

• http://www.vertiskos.gr/sights3.htm (1 φωτ.)

Κινέζικο Δέντρο "Κίνκο Μπαι Λόμπα"

ΕΔΕΣΣΑ (Πόλη) ΠΕΛΛΑ

Ιστοσελίδα Δήμου Έδεσσας
• http://www.edessacity.gr/tourism/ed800-38_el.htm

Αλσύλλιο της Ξυρόβρυσης

ΚΙΛΚΙΣ (Πόλη) ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
5 χιλιόμετρα από την πόλη του Κιλκίς βρίσκεται το άλσος της Ξυρόβρυσης. Ένας περίπατος ανάμεσα στα πυκνά δένδρα ξεκουράζει και αναζοωγονεί.

Ιστοσελίδα Νομαρχίας Κιλκίς
• http://www.kilkis.gr/AKSIOTHEATA.htm

Αλσος Πεδινού

ΠΕΔΙΝΟ (Κωμόπολη) ΚΙΛΚΙΣ
Στο χωριό Πεδινό 13 χιλιόμετρα από την πόλη του Κιλκίς έχει δημιουργηθεί ένας πανέμορφος χώρος αναψυχής, με υποδομή που ταιριάζει απόλυτα στο ειδυλλιακό καταπράσινο περιβάλλον. Εδώ ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει τη φύση, να ετοιμάσει πρόχειρο φαγητό, να ακούσει το κελάηδημα των χιλιάδων πουλιών και να ξεκουραστεί κάτω από τις αιωνόβιες δρύς.

Ιστοσελίδα Νομαρχίας Κιλκίς
• http://www.kilkis.gr/AKSIOTHEATA.htm

Μέγας Θεολόγος

ΒΕΡΟΙΑ (Πόλη) ΗΜΑΘΙΑ
  Ιδρύθηκε γύρω στα 1070-80 από τον επίσκοπο Βεροίας Νικήτα. Πρόκειται για μεγάλη τρίκλιτη βασιλική με εγκάρσιο κλίτος, σε έναν αρχιτεκτονικό τύπο σπάνιο για την εποχή που αντιπροσωπεύει. Σήμερα της λείπει όλο το νότιο κλίτος που έπεσε μάλλον την εποχή της Τουρκοκρατίας. Παρά την απώλεια αυτή η Παλιά Μητρόπολη μπορεί να θεωρηθεί ως ένα από τα μεγαλύτερα μεσοβυζαντινά κτίσματα που έχουν διατηρηθεί στο χώρο των Βαλκανίων. Φαίνεται ότι μετά την απελευθέρωση της Βέροιας και την εκδίωξη των Φράγκων από το δεσπότη της Ηπείρου Θεόδωρο Κομνηνό Δούκα, λίγο πριν από το 1224, άρχισε η διακόσμηση του ναού με τοιχογραφίες που ολοκληρώθηκε μετά σχεδόν από ένα αιώνα, στις αρχές του 14ου αι. Παλαιότερες θεωρούνται οι τοιχογραφίες της κόγχης του ιερού, όπου εικονίζονται ολόσωμοι ιεράρχες να λειτουργούν, και νεότερες αυτές που διακοσμούν τον ανατολικό τομέα του βόρειου κλίτους του ναού, όπου απεικονίζονται σκηνές από το βίο του Ιωάννη του Προδρόμου.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Βέροιας (1986).

Μονή Τιμίου Προδρόμου

  The monastery of Timios Prodromos (Saint John the Baptist) is the most important of the monastic settlements ('sketai') in the area around Beroia. A number of remarkable monks - who were canonised afterwards -- were at one time members of its community.
  The local saint of Beroia, Antonios (nicknamed "crazy for God"), was a monk there in the late 10th century. So, too, were Athanasios, founder in the 14th century of the monastery of the Metamorphosis (Transfiguration) on the Meteora; Grigorios Palamas at the beginning of the 14th century; and Saint Dionysios of Olympos before the mid-16th century. The skull of Clement, a famous 9th century saint and missionary to the Slavs, used to be preserved at this monastery.
  Today, following the destruction of the monastery in 1822 during the Greek revolution, almost nothing is left to indicate the former glory of the 'skete'. Only the chapel of the Transfiguration of Christ with its 18th- century wall-paintings survived the destruction intact.

By kind permission of:Ekdotike Athenon
This text is cited Nov 2003 from the Macedonian Heritage URL below.

• http://www.macedonian-heritage.gr/HellenicMacedoni...

Αγίας Τριάδας, 6ος αιώνας

ΔΑΦΝΗ (Χωριό) ΕΔΕΣΣΑ

Παναγία Κουντουριώτισσα

ΔΙΟΝ (Χωριό) ΠΙΕΡΙΑ
  The remarkably old church of the Panayia (Virgin) Koundouriotissa stands upon a low height in the foothills of Mount Olympos, quite close to the ancient city of Dion. It is an early type of domed church in which the side aisles and the narthex constitute a uniform area that surrounds the main body of the church.
  The plan of the church suggests it is probably of 8th century date, though it has been dated in the past to the 10th century. This latter dating cannot be upheld for the following reason. It appears that the city of Dion was destroyed by barbarian raids during the 6th century and its inhabitants sought refuge in more secure parts of the region.
  Nevertheless, there are references to the bishopric of Dion (which was subordinate to the metropolis of Larisa, according to the old structure of metropolitan sees subject to the patriarch of Constantinople) subsequent to the 6th century; it would seem that the church of the Koundouriotissa served as the episcopal see at that time, having taken the place of the city church destroyed in the 6th century. Thus, the church of the Koundouriotissa must predate the 10th century.

By kind permission of:Ekdotike Athenon
This text is cited Nov 2003 from the Macedonian Heritage URL below.

• http://www.macedonian-heritage.gr/HellenicMacedoni...

Χαμζά-Μπέη Τζαμί

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ (Πόλη) ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
Το Χαμζά-Μπέη τζαμί, (σημερινό "Αλκαζάρ"), βρίσκεται στη διασταύρωση των οδών Εγνατία και Βενιζέλου, στο κέντρο της Θεσσαλονίκης. Υπολογίζεται ότι το κτίριο αυτό κτίστηκε στα 1468.

Ιστοσελίδα Πανεπιστημίου Μακεδονίας
• http://www.it.uom.gr/project/monuments/xamza.htm (1 φωτ.)

Γενή Τζαμί

  Ανατολικά της οδού Βασιλίσσης Όλγας, στην οδό Αρχαιολογικού Μουσείου 30, βρίσκεται το Γενί Τζαμί. Ήταν το τζαμί των εξισλαμισθέντων Εβραίων της πόλης (ντονμέδων) και χτίστηκε το 1902 από τον αρχιτέκτονα Βιταλιάνο Ποζέλι. Μετά την ανταλλαγή (1922), στέγασε για μικρό διάστημα πρόσφυγες, και από το 1925 έως το 1963 χρησιμοποιήθηκε ως αρχαιολογικό μουσείο της πόλης. Σήμερα είναι εκθεσιακός χώρος του Δήμου Θεσσαλονίκης.
  Το κτίριο συνδυάζει τη μουσουλμανική παράδοση με τον αρχιτεκτονικό συρμό του καιρού του (εκλεκτιστικά στοιχεία που χρησιμοποίησε ο αρχιτέκτονας και σε πολλά άλλα κτίριά του, που σώζονται στην πόλη, όπως στο Διοικητήριο, το κτίριο της παλιάς Φιλοσοφικής, το Γ' Σώμα Στρατού, τη βίλα Αλλατίνι κ.ά.).
  Στο προαύλιό του φυλάσσεται πλούσια συλλογή μαρμάρινων γλυπτών της Ρωμαϊκής εποχής και των πρωτοχριστιανικών χρόνων (σαρκοφάγοι, επιτύμβια, ανάγλυφα, τιμητικές και ταφικές στήλες κ.λπ.) από ολόκληρη τη Θεσσαλονίκη.

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιανουάριο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Θεσσαλονίκης

Municipality of Thessalonike WebPage
• http://www.thessalonikicity.gr/Ekdiloseis/politism... (1 φωτ.)
Ιστοσελίδα Πανεπιστημίου Μακεδονίας
• http://www.it.uom.gr/project/monuments/geni.htm (2 φωτ.)

Αλατζά-Ιμαρέτ Τζαμί

  Βρίσκεται στο τετράγωνο των οδών Κασσάνδρου, Σοφοκλέους, Γαλιλαίου και Αγίου Νικολάου. Χτίστηκε από τον γιο του Ιμπραήμ, τον Ιναγκολού Ισαάκ πασά, τον Φεβρουάριο του 1484, όπως βεβαιώνει η κτητορική επιγραφή πάνω από την είσοδό του.
  Ονομάστηκε Αλατζά Ιμαρέτ Τζαμί (πολύχρωμο πτωχοκομείο) τόσο από τις πολύχρωμες πέτρες σε σχήμα ρόμβου, με τις οποίες ήταν διακοσμημένος ο μιναρές του, όσο και εξαιτίας του πτωχοκομείου (ιμαρέτ), που λειτουργούσε δίπλα στο τζαμί. Αξίζει να σημειωθεί ότι σπάνια απαντάται στην οθωμανική αρχιτεκτονική μιναρές διακοσμημένος με τέτοιο τρόπο.
  Η τοιχοποιία του μνημείου μιμείται βυζαντινούς τρόπους. Χαρακτηριστικά βυζαντινότροπα είναι και τα οδοντωτά γείσα στη βάση της στέγης. Οι τρούλοι του μνημείου ήταν αρχικά καλυμμένοι με μολύβι.
  Ανήκει στην κατηγορία των πρώιμων οθωμανικών τζαμιών, που κάλυπταν και άλλες ανάγκες, όπως σίτιση, διαμονή, συναντήσεις μοναστικών ταγμάτων.
  Επισκευές στο μνημείο έγιναν το 1819 και πρόσφατα.

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιανουάριο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Θεσσαλονίκης

Ιστοσελίδα Δήμου Θεσσαλονίκης
• http://www.thessalonikicity.gr/Ekdiloseis/politism... (1 φωτ.)

Ιστοσελίδα Πανεπιστημίου Μακεδονίας
• http://www.it.uom.gr/project/monuments/alatza.htm (2 φωτ.)

Ιωάννου του Προδρόμου, 6ος αιώνας

ΛΙΠΑΡΟ (Χωριό) ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ

Μονή Αγίου Διονυσίου Ολύμπου (Αγία Τριάδα)

ΛΙΤΟΧΩΡΟ (Κωμόπολη) ΠΙΕΡΙΑ
  A monastery dedicated to Ayia Triada (the Holy Trinity) was built above the village of Litohoro on the slopes of Mount Olympos in 1543 by one Dionysios, a holy man and the post-Byzantine saint most beloved of Macedonians. The monastery served as a depository of culture at a time when the Ottoman Empire was at its height and Hellenism in all its forms at low ebb.
  It suffered the misfortune of being destroyed in the course of World War II. The monks then took refuge in their dependency, known as the Skala (Landing-place) of Saint Dionysios, where they re--established their community.
  Very few volumes of the old and once well-stocked monastic library have survived, and of them some have been placed in the library of the Theological College of Chalki in Istanbul. A notable attempt is now being made to rebuild the old monastery of Saint Dionysios of Olympos.

By kind permission of:Ekdotike Athenon
This text is cited Nov 2003 from the Macedonian Heritage URL below.

• http://www.macedonian-heritage.gr/HellenicMacedoni...

Αγιος Ανδρέας

ΠΕΡΙΣΤΕΡΑ (Χωριό) ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
  The church of Ayios Andreas stands at the centre of the modern village of Peristera (Byzantine Peristerai) on Mount Chortiatis. Built in 871, it is one of the most important monuments of Byzantine architecture in Macedonia. Initially it was the katholikon of a monastery founded by Saint Euthymios the Younger, an outstanding figure in the early history of Athonite monasticism.
  The church, a cruciform building with four conches and five cupolas, is a gem of early Byzantine architecture. There is nothing of note to remark about its masonry, for it is the work of a humble monk. It is not known when the building lost its monastic identity and became a parish church.

By kind permission of:Ekdotike Athenon
This text is cited Nov 2003 from the Macedonian Heritage URL below.

• http://www.macedonian-heritage.gr/HellenicMacedoni...

Εκκλησία η Λύμνη

ΡΟΔΟΛΙΒΟΣ (Κωμόπολη) ΣΕΡΡΕΣ
  Μνημονεύεται στο ισοκώδικο του Νικήτα Αντζά (1098) ως "ισταμένην εις τον τόπον τον λεγόμενον Τόπολος". Το τοπωνύμιο διατηρούμενο μέχρι σήμερα, με κάποια παραφθορά, ως "Ντουπόλος" βρίσκεται σε μικρή απόσταση νότια του Ροδολίβους σε ράχη, πρόβουνο του Παγγαίου. Η εκκλησία ταυτίστηκε από τον Θ. Παπαζώτο με την παλαιοχριστιανική βασιλική της Αγίας Μαρίνας, που αποκαλύφθηκε κοντά στο χωριό Σέμαλτο (σήμερα Μικρό Σούλι Σερρών)...
  Προσεκτικότερη όμως εξέταση του εγγράφου, "...Χωρίον Ροδολύβου κατά τον γενόμενον περιορισμό, καθά απάρχεται από του βουνού του λεγόμενου Μεγάλη Πέτρα, ενώ διαχωρίζονται τα σύνορα του χωρίου Ζηδομίστου ...διαχωρίζων δεξιά τα σύνορα του χωρίου Δομνίκου... παραλαμβάνει τα σύνορα του χωρίου Βελτζίστου... και ακουμβίζει εις τα σύνορα του χωρίου Σιομάλτου και κάμπτει προς ανατολήν χωρίζων δεξιά τα σύνορα του χωρίου Σιομάλτου και διέρχεται την εκκλησίαν την Λύμνην την ισταμένην εις τον τόπον τον λεγόμενον Τοπόλος και ανέρχεται εις το όρος...ένθα και ήρξατο...", οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η γενόμενη ταύτιση είναι αμφισβητήσιμη αφού, σύμφωνα με το πρακτικό, η εκκλησία η Λύμνη βρίσκεται μέσα στα όρια δικαιοδοσίας του Ροδολίβους και όχι του Σεμάλτου. Θα πρέπει ακόμη να σημειώσουμε ότι με το τοπωνύμιο Τόπολος (Ντουπόλος) δεν καθορίζεται η περιοχή της παλαιοχριστιανικής βασιλικής της Αγίας Μαρίνας, καθώς ο Θ. Παπαζώτος αναφέρει, αλλά πλησιέστερη προς το Ροδολίβος τοποθεσία όπου και θα πρέπει να αναζητηθεί η εκκλησία η Λύμνη. Η επισήμανση ερειπίων (σωρός από πέτρες και κονιάματα) στη θέση αυτή του Ροδολίβους σε συνδυασμό με την τοπική παράδοση, που διατηρεί τον όρο "εκκλησία", σαν υποδηλωτικό του κατεστραμμένου σήμερα κτίσματος είναι, νομίζω, ενδεικτική για την ταύτισή του με την εκκλησία την Λύμνη. Για την ταύτιση αυτή συνηγορεί και η πληροφορία χωρικών του Ροδολίβους ότι στην περιοχή των ερειπίων σωζόταν, μέχρι πριν μερικά χρόνια, "μάρμαρο με σταυρό" - πιθανότατα ένσταυρο θωράκιο - που θα πρέπει να καλύφθηκε από την βλάστηση (πουρνάρια ) που καλύπτουν ολόκληρο τον χώρο των ερειπίων.

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Ροδολίβους

• http://www.rodolivos.gr/index.php?option=displaypa...

Ναός Αγίας Κυριακής

  Την ύπαρξη του ναού, στα υστεροβυζαντινά χρόνια, συμπεραίνουμε από τον απογραφικό κατάλογο του απογραφέα - πρωτοκυνηγού Ιωάννη Βατάτζη του 1341, σύμφωνα με τον οποίο τέσσερες οικογένειες του Ροδολίβους φέρονται να έχουν, ανάμεσα στα άλλα περιουσιακά στοιχεία, χωράφια εις την "Αγίαν Κυριακήν". Ο όρος Αγία Κυριακή, που στο αγιορείτικο έγγραφο είναι υποδηλωτικό περιοχής, θεωρείται βέβαιο ότι προήλθε από ύπαρξη ναού τιμώμενου στο όνομα της Αγίας. Ο ναός ιδρύθηκε πιθανότατα μεταξύ του 1316 και του 1341. Στην υπόθεση αυτή καταλήγουμε αφού ο ναός (ή η περιοχή της Αγίας Κυριακής) δεν μνημονεύεται στον απογραφικό κατάλογο του απογραφέα - ορφανοτρόφου Τρύφωνα Κεδρηνού του 1316, εκτός αν το έτος αυτό οι κάτοικοι του Ροδολίβους δεν είχαν καλλιεργήσιμες εκτάσεις στην περιοχή της Αγίας Κυριακής. Ο ναός θα πρέπει να ταυτισθεί με ερείπια κτίσματος, που σώζονται σε απόσταση 1,5 χλμ. δυτικά του Ροδολίβους. Η ύπαρξη κίονα (με ορατό ύψος 0,70 μ.) διατηρούμενου στην αρχική του θέση ανάμεσα στα ερείπια του κτίσματος, που πιθανότατα υποβάσταζε τράπεζα προσφορών σε συνάρτηση με την μέχρι σήμερα διατήρηση του τοπωνυμίου "Αγία Κυριακή", με το οποίο υποδηλούται η περιοχή των ερειπίων είναι σοβαρές ενδείξεις για την ορθότητα της ταύτισης.

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Ροδολίβους

• http://www.rodolivos.gr/index.php?option=displaypa...

Ναός του Παμμεγίστου Ταξιάρχου Μιχαήλ

  Μνημονεύεται σε πρακτικό της μονής Ιβήρων των μέσων του 14ου αι. Η θέση του ναού ταυτίζεται με τη θέση του σημερινού ναού των Αγίων Ταξιαρχών ιδρυμένος στο κέντρο του Ροδολίβους. Το όνομα του σημερινού ναού, η ύπαρξη κιόνων στον αυλόγυρό του, από προγενέστερο ναό, μπορούν να αποτελέσουν ενδείξεις για πιθανή ταύτιση δεδομένου ότι στην περιοχή του Ροδολίβους δεν σώζεται ή δεν μαρτυρείται στη μνήμη της τοπικής παράδοσης άλλος ομώνυμος ναός. Ο σημερινός ναός, τρίκλιτη μεταβυζαντινή βασιλική οικοδομήθηκε το 1834 και "ιστορήθη δια χειρός Γεωργίου και του υιού αυτού Βασιλείου των Λακκοβικιωτών εν έτει 1869". Από τις τοιχογραφίες που ήταν καλά δείγματα λαϊκής ζωγραφικής του δεύτερου μισού του περασμένου αιώνα διατηρούνται, σήμερα, ελάχιστα τμήματα στο χώρο του νάρθηκα μετά την πυρκαγιά του 1970 που κατέστρεψε τον τοιχογραφικό διάκοσμο του κυρίως ναού και αποτέφρωσε την ανωδομή του. Στην εξωτερική παρειά του τοίχου της κόγχης υπάρχει εντοιχισμένη, μαρμάρινη ορθογώνια πλάκα μεταβυζαντινών χρόνων με ανάγλυφη παράσταση ανισοσκελούς σταυρού με πεπλατυσμένες στα άκρα τους κεραίες. Πάνω από την οριζόντια κεραία παριστάνονται δυο αγγεία και κάτω από αυτά από ένα ψάρι. Πρόκειται πιθανότατα για μεταβυζαντινή ταφόπλακα. Μετά την καταστροφή του βυζαντινού ναού και πριν την ίδρυση του σημερινού (1834) ο χώρος χρησιμοποιήθηκε για μεταβυζαντινό νεκροταφείο όπως συμπεραίνεται από σωζόμενες στο προαύλιο του ναού ανεπίγραφες ταφόπλακες με ανάγλυφες διακοσμήσεις.

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Ροδολίβους

• http://www.rodolivos.gr/index.php?option=displaypa...

Μονή Αγίου Γεωργίου Κρυονερίτη

ΣΕΡΡΕΣ (Πόλη) ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
Τηλέφωνο: +30 23210 71189
  Το γραφικό μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου του Κρυονερίτη βρίσκεται στα ανατολικά της πόλης, στο δρόμο προς τον Αη Γιάννη. Η προσωνυμία "Κρυονερίτης" οφείλεται στην πηγή κρύου νερού που υπήρχε άλλοτε εκεί κοντά. Το μοναστήρι ιδρύθηκε προ του 1298 και έγινε μετόχι της μονής Αγ. Προδρόμου το 1344, όταν η Υπομονή, σύζυγος του Σακελλαρίου Μουρμουρά, άρχοντα των Σερρών, το δώρησε στη μονή του Αγίου Προδρόμου.
  Το μοναστήρι υπέστη πολλές καταστροφές από τους Τούρκους το 1572, οπότε κατέπεσε ο κομψός τρούλος του, ο οποίος αντικαταστάθηκε από ημισφαιρική οροφή που καλυπτόταν εξωτερικά από τετράπλευρη πυραμιδοειδή στέγη. Πιθανότατα η στέγαση αυτή να έγινε στις επισκευές του έτους 1864, που αναφέρονται στη λίθινη επιγραφή της δυτικής εξωτερικής πλευράς του μνημείου.
  Σπουδαίας αρχαιολογικής αξίας είναι οι δύο εικόνες που κοσμούν το σύγχρονο τέμπλο και παριστάνουν η μία την Παναγιά Βρεφοκρατούσα με το επίθετο "Παντάνουσα" (του έτους 1694) και η άλλη το Χριστό Παντοκράτορα με την επιγραφή "Δέησις του δούλου του Θεού Ακακύου μοναχού".
Σελίδα του Ηπειρώτη Παναγιώτη

Η αναμνηστική πλάκα στην Βυρώνεια

ΒΥΡΩΝΕΙΑ (Κωμόπολη) ΣΕΡΡΕΣ
  Στον Σιδηροδρομικό Σταθμό Βυρώνεια έγινε το 1913 η συνθηκολόγηση Ελλήνων και Βουλγάρων. Κάτω από έναν αιωνόβιο πλάτανο βρίσκεται η αναμνηστική πλάκα η οποία γράφει: "Βούλγαροι κατατροποθέντες / εζήτησαν ανακωχή. / Ενταύθα συνεργάσθησαν: Στρατηλάτης Βασιλεύς Κων/νος και Πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος".
  Εδώ ο Βενιζέλος καθόρισε στις 14 Ιουλίου 1943, τους όρους της Συνθήκης του Βουκουρεστίου με τη βουλγαρική αντιπροσωπεία. Η καρέκλα δίπλα στο δέντρο είναι αυτή που χρησιμοπόιησε ο Βενιζέλος. Το στρατηγίο των Ελληνικών δυνάμεων βρισκόταν στο Χατζή-Μπεϊλίκ (σημερινή Βυρώνεια) όπου ακόμη και τώρα υπάρχει η σχετική μεταλική πινακίδα. Από το Χατζή-Μεϊλίκ θα περάσει ο Βενιζέλος πηγαίνοντας στο Βουκουρέστι όπου γίνεται η σύνταξη των εμπολέμων στην προσπάθειά τους να υπογράψουν ανακωχή.

Το κείμενο παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2002 από ιστοσελίδα του Δήμου Πετριτσίου

Τα Οχυρά του Ιστίμπεϊ

ΚΕΡΚΙΝΗ (Βουνό) ΣΕΡΡΕΣ
  Στο όρος Μπέλλες βρίσκονται τα οχυρά του Ιστίμπεη. Τον Απρίλιο του 1941 έγινε εδώ η Μάχη των Οχυρών, οι έλληνες αγωνίστηκαν με αυταπάρνηση, ηρωισμό και αυτοθυσία ενάντια στους ξένους κατακτητές. Στην Μάχη των Οχυρών τριακόσιοι πενήντα (350) Ελληνες στρατιώτες με 14 αξιωματικούς κράτησαν στο Ιστίμπεϊ, επί δύο μέρες, μια από τις καλύτερες Γερμανικές μεραρχίες, χωρίς καμία βοήθεια και προκάλεσε τον παγκόσμιο θαυμασμό. Σήμερα, στον χώρο όπου έγινε η Μάχη των Οχυρών, εορτάζεται κάθε χρόνο στις 6 Απριλίου η Μάχη των Οχυρών με παρουσία πολλών επισκεπτών (σχολεία, σύλλογοι παλαίμαχων πολεμιστών). Επίσης, παραγωγικές σχολές των Ενόπλων Δυνάμεων επισκέπτονται τον χώρο και αποτίνουν φόρο τιμής όλη τη διάρκεια του χρόνου. Υπάρχει, τέλος, μπροστά από το οχυρό μουσείο με πλούσιο υλικό από τις μάχες των οχυρών. Η στρατιωτική μονάδα που εδρεύει στο Ν. Πετρίτσι προσφέρει ευγενέστατα ξενάγηση με προβολή ταινιών και επίσκεψη στις στοές όπου γράφτηκε η σύγχρονη ιστορία του έθνους μας.

Το κείμενο παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2002 από ιστοσελίδα του Δήμου Πετριτσίου

Το Κάστρο

ΕΔΕΣΣΑ (Πόλη) ΠΕΛΛΑ
  Μόνο για Trekking ή Mountain Bike είναι η διαδρομή για τα ερείπια Βυζαντινού Κάστρου στην Βορεινή Πλευρά της πόλης. Σας υποσχόμαστε όμως ότι η θέα θα σας αποζημιώσει. Η διαδρομή περνά μέσα απο τις παρυφές του Δάσους της Γαβαλιώτισσας και συνεχίζει με απότομες κλίσεις προς τα ερείπια του κάστρου. Κατάλληλος χώρος και για Hiking.
(Διαδρομή Επιστροφής απο Λόφο "606")

Ιστοσελίδα Δήμου Εδεσσας
• http://www.edessacity.gr/tourism/ed800-33_el.htm (1 φωτ.)

Metochiou Fortress of Zografou Monastery

ΖΩΓΡΑΦΟΥ (Χωριό) ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ
  7 km before Nea Moudania, lies Zografou village which is inhabited by refugees. The village was built around the establishments of "metochi" (property belonging to a religious institution) of Zografou Monastery at Agion Oros, and was named after it. Today, what has been saved from "metochi" is the Byzantine fortress which is a construction of the 14th century, as well as the church, founded in 1842, and other subsidiary buildings from the 19th century. The monumental fountain of "metochi", built in 1853, is of great interest and lies only 50 km on the western side of the fortress.

University of Macedonia WebPage
• http://www.it.uom.gr/project/chalkidiki/All_sights...

Βυζαντινά Τείχη Θεσσαλονίκης

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ (Πόλη) ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
Τηλέφωνο: +30 2310 968860
Φαξ: +30 2310 968869
  Η Θεσσαλονίκη, όπως προκύπτει από ιστορικές μαρτυρίες, περιτειχίστηκε αμέσως μετά την ίδρυσή της από το βασιλιά της Μακεδονίας Κάσσανδρο, το 315 π.Χ. Ο βασιλιάς Αντίγονος διάλεξε τη Θεσσαλονίκη ως τον πιο ασφαλή τόπο για να αντιμετωπίσει τον επιδρομέα βασιλιά της Ηπείρου Πύρρο (285 π.Χ.). Αργότερα, το 279 π.Χ., έξω από τα τείχη της πόλης συντρίφτηκε φοβερή επίθεση Κελτών επιδρομέων. Μάλιστα, στη μάχη αυτή, σκοτώθηκε και ο βασιλιάς της Μακεδονίας Πτολεμαίος ο Κεραυνός, υπερασπιζόμενος τη Θεσσαλονίκη.
  Τα τείχη έσωσαν τη Θεσσαλονίκη τον 1ο π.Χ. αιώνα, όταν βάρβαρα Θρακικά φύλα πολιόρκησαν την πόλη, σύμφωνα με μαρτυρίες του Ρωμαίου ρήτορα Κικέρωνα, που το 58 π.Χ. βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη εξόριστος από τη Ρώμη. Για να αντιμετωπισθεί ο κίνδυνος εκείνος, αναγκάσθηκαν οι Θεσσαλονικείς να κατασκευάσουν γρήγορα διάφορα οχυρωματικά έργα στην Ακρόπολη της σημερινής Άνω Πόλης και να επισκευάσουν σε πολλά τμήματα τα τείχη. Τα ασφαλή τείχη της πόλης έκαναν επίσης τους οπαδούς του Πομπήιου και άλλους συγκλητικούς, στην εποχή του εμφύλιου πολέμου των Ρωμαίων (49-48 π.Χ.), να καταφύγουν για προστασία στην πόλη που ήταν φύσει και τέχνη οχυρή.
  Κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο δεν έγιναν σοβαρά έργα στα τείχη της πόλης παρά μόνο συμπληρώσεις και συντηρήσεις των τειχών της Ελληνιστικής περιόδου. Ίσως μόνο γύρω στη Χρυσή Πύλη (σημερινή πλατεία Δημοκρατίας) να ανασκευάσθηκε το τείχος, καθώς το 42 π.Χ. τοποθετήθηκε εκεί τιμητική αψίδα για την υποδοχή των νικητών της μάχης των Φιλίππων Αντωνίου και Οκταβίου. Παρόμοιες επεμβάσεις έγιναν, στον ίδιο χώρο, τον 1ο μ.Χ. αιώνα, ενώ στα ανατολικά τείχη, στην περιοχή Κάμπος (Campos), πιστεύεται πως ο καίσαρας Γαλέριος διεύρυνε τον περιτειχισμένο χώρο της πόλης, για να δημιουργήσει το μεγάλο κτιριακό συγκρότημα των ανακτόρων του (αρχές 4ου μ.Χ. αιώνα).
  Οι οχυρώσεις της Θεσσαλονίκης συμπληρώθηκαν αργότερα με σοβαρά έργα, κυρίως στο παραθαλάσσιο τμήμα, την εποχή του Μ. Κωνσταντίνου, όταν αυτός έκανε την πόλη βάση πολεμική κατά του γαμπρού του Λικιννίου (324 μ.Χ.). Τον ίδιο αιώνα επισκευάστηκαν τα τείχη της Θεσσαλονίκης με εντολή του αυτοκράτορα Ιουλιανού του Παραβάτη, για να αντιμετωπισθούν οι κίνδυνοι από τις συχνές επιδρομές των βαρβάρων.
  Τα κυριότερα όμως οχυρωματικά έργα στη Θεσσαλονίκη έγιναν επί αυτοκράτορα Μ. Θεοδοσίου (379-395 μ.Χ.). Για μία ακόμη φορά τότε, η Θεσσαλονίκη έγινε προσωρινή έδρα του αυτοκράτορα, γιατί προσφερόταν γεωγραφικά και επιχειρησιακά στον πόλεμο κατά των επιδρομέων Γότθων. Επιγραφή που σώζεται στα ανατολικά τείχη αναφέρεται στη δραστηριότητα αυτή του Θεοδοσίου, ο οποίος ανάθεσε όλο το έργο στον ειδικό για οχυρώσεις πόλεων Πέρση Ορμίσδα: "....τείχεσιν αρρήκτοις Ορμίσδας εξετέλεσε την δε πόλι(ν)...."
  Αξιόλογες εργασίες στα τείχη της Θεσσαλονίκης έγιναν και επί των Bυζαντινών αυτοκρατόρων Ζήνωνα (474-491), Αναστασίου Α΄ (491-518) και Λέοντα του Σοφού (886-912). Μετά την άλωση της πόλης από τους Σαρακηνούς Άραβες, το 904, που μπήκαν στη Θεσσαλονίκη από τα χαμηλά παραθαλάσσια τέιχη της, επί Ρωμανού Λεκαπηνού (919-945), υψώθηκαν τα τείχη της θάλασσας και η πόλη έγινε πιο ασφαλής.
  Όταν ο αυτοκράτορας Βασίλειος Β΄ Βουλγαροκτόνος (976-1025) έκανε τη Θεσσαλονίκη βάση στους πολέμους του κατά των Βουλγάρων, πραγματοποίησε πολλές συμπληρώσεις και επισκευές στα τείχη της πόλης. Ένα όμως τμήμα των ανατολικών τειχών, συνέχιζε να μένει σχετικά αδύναμο, παρόλο ότι στο σημείο αυτό χτυπούσαν οι επιδρομείς που έφταναν από τη θάλασσα. Αυτή την αδυναμία εκμεταλλεύτηκαν οι Νορμανδοί, για να μπουν στη Θεσσαλονίκη το 1185.
  Γύρω στα 1230-1232 έγιναν νέες εργασίες στα βόρεια τείχη, στην Ακρόπολη. Τότε κτίζεται ο γνωστός πύργος του δεσπότη Μανουήλ, όπου υπάρχει η επιγραφή:

Βυζαντινά Τείχη Θεσσαλονίκης

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ (Αρχαία πόλη) ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
Τηλέφωνο: +30 2310 968860
Φαξ: +30 2310 968869
  Η Θεσσαλονίκη, όπως προκύπτει από ιστορικές μαρτυρίες, περιτειχίστηκε αμέσως μετά την ίδρυσή της από το βασιλιά της Μακεδονίας Κάσσανδρο, το 315 π.Χ. Ο βασιλιάς Αντίγονος διάλεξε τη Θεσσαλονίκη ως τον πιο ασφαλή τόπο για να αντιμετωπίσει τον επιδρομέα βασιλιά της Ηπείρου Πύρρο (285 π.Χ.). Αργότερα, το 279 π.Χ., έξω από τα τείχη της πόλης συντρίφτηκε φοβερή επίθεση Κελτών επιδρομέων. Μάλιστα, στη μάχη αυτή, σκοτώθηκε και ο βασιλιάς της Μακεδονίας Πτολεμαίος ο Κεραυνός, υπερασπιζόμενος τη Θεσσαλονίκη.
  Τα τείχη έσωσαν τη Θεσσαλονίκη τον 1ο π.Χ. αιώνα, όταν βάρβαρα Θρακικά φύλα πολιόρκησαν την πόλη, σύμφωνα με μαρτυρίες του Ρωμαίου ρήτορα Κικέρωνα, που το 58 π.Χ. βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη εξόριστος από τη Ρώμη. Για να αντιμετωπισθεί ο κίνδυνος εκείνος, αναγκάσθηκαν οι Θεσσαλονικείς να κατασκευάσουν γρήγορα διάφορα οχυρωματικά έργα στην Ακρόπολη της σημερινής Άνω Πόλης και να επισκευάσουν σε πολλά τμήματα τα τείχη. Τα ασφαλή τείχη της πόλης έκαναν επίσης τους οπαδούς του Πομπήιου και άλλους συγκλητικούς, στην εποχή του εμφύλιου πολέμου των Ρωμαίων (49-48 π.Χ.), να καταφύγουν για προστασία στην πόλη που ήταν φύσει και τέχνη οχυρή.
  Κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο δεν έγιναν σοβαρά έργα στα τείχη της πόλης παρά μόνο συμπληρώσεις και συντηρήσεις των τειχών της Ελληνιστικής περιόδου. Ίσως μόνο γύρω στη Χρυσή Πύλη (σημερινή πλατεία Δημοκρατίας) να ανασκευάσθηκε το τείχος, καθώς το 42 π.Χ. τοποθετήθηκε εκεί τιμητική αψίδα για την υποδοχή των νικητών της μάχης των Φιλίππων Αντωνίου και Οκταβίου. Παρόμοιες επεμβάσεις έγιναν, στον ίδιο χώρο, τον 1ο μ.Χ. αιώνα, ενώ στα ανατολικά τείχη, στην περιοχή Κάμπος (Campos), πιστεύεται πως ο καίσαρας Γαλέριος διεύρυνε τον περιτειχισμένο χώρο της πόλης, για να δημιουργήσει το μεγάλο κτιριακό συγκρότημα των ανακτόρων του (αρχές 4ου μ.Χ. αιώνα).
  Οι οχυρώσεις της Θεσσαλονίκης συμπληρώθηκαν αργότερα με σοβαρά έργα, κυρίως στο παραθαλάσσιο τμήμα, την εποχή του Μ. Κωνσταντίνου, όταν αυτός έκανε την πόλη βάση πολεμική κατά του γαμπρού του Λικιννίου (324 μ.Χ.). Τον ίδιο αιώνα επισκευάστηκαν τα τείχη της Θεσσαλονίκης με εντολή του αυτοκράτορα Ιουλιανού του Παραβάτη, για να αντιμετωπισθούν οι κίνδυνοι από τις συχνές επιδρομές των βαρβάρων.
  Τα κυριότερα όμως οχυρωματικά έργα στη Θεσσαλονίκη έγιναν επί αυτοκράτορα Μ. Θεοδοσίου (379-395 μ.Χ.). Για μία ακόμη φορά τότε, η Θεσσαλονίκη έγινε προσωρινή έδρα του αυτοκράτορα, γιατί προσφερόταν γεωγραφικά και επιχειρησιακά στον πόλεμο κατά των επιδρομέων Γότθων. Επιγραφή που σώζεται στα ανατολικά τείχη αναφέρεται στη δραστηριότητα αυτή του Θεοδοσίου, ο οποίος ανάθεσε όλο το έργο στον ειδικό για οχυρώσεις πόλεων Πέρση Ορμίσδα: "....τείχεσιν αρρήκτοις Ορμίσδας εξετέλεσε την δε πόλι(ν)...."
  Αξιόλογες εργασίες στα τείχη της Θεσσαλονίκης έγιναν και επί των Bυζαντινών αυτοκρατόρων Ζήνωνα (474-491), Αναστασίου Α΄ (491-518) και Λέοντα του Σοφού (886-912). Μετά την άλωση της πόλης από τους Σαρακηνούς Άραβες, το 904, που μπήκαν στη Θεσσαλονίκη από τα χαμηλά παραθαλάσσια τέιχη της, επί Ρωμανού Λεκαπηνού (919-945), υψώθηκαν τα τείχη της θάλασσας και η πόλη έγινε πιο ασφαλής.
  Όταν ο αυτοκράτορας Βασίλειος Β΄ Βουλγαροκτόνος (976-1025) έκανε τη Θεσσαλονίκη βάση στους πολέμους του κατά των Βουλγάρων, πραγματοποίησε πολλές συμπληρώσεις και επισκευές στα τείχη της πόλης. Ένα όμως τμήμα των ανατολικών τειχών, συνέχιζε να μένει σχετικά αδύναμο, παρόλο ότι στο σημείο αυτό χτυπούσαν οι επιδρομείς που έφταναν από τη θάλασσα. Αυτή την αδυναμία εκμεταλλεύτηκαν οι Νορμανδοί, για να μπουν στη Θεσσαλονίκη το 1185.
  Γύρω στα 1230-1232 έγιναν νέες εργασίες στα βόρεια τείχη, στην Ακρόπολη. Τότε κτίζεται ο γνωστός πύργος του δεσπότη Μανουήλ, όπου υπάρχει η επιγραφή:

Prosforiou Fortress at Ouranoupoli

ΟΥΡΑΝΟΥΠΟΛΙΣ (Αρχαία πόλη) ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ
Pages of Macedonia University

• http://www.it.uom.gr/project/chalkidiki/All_sights...

Βυζαντινό κάστρο 14ου αι.

ΠΑΛΙΟ ΓΥΝΑΙΚΟΚΑΣΤΡΟ (Οικισμός) ΚΙΛΚΙΣ
Νοτιοανατολικά του πολεοδομικού συγκροτήματος του Κιλκίς βρίσκεται το Παλαιό Γυναικόκαστρο. Σε λόφο κοντά στο χωριό βρίσκεται το ομώνυμο κάστρο. Χτίστηκε από τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Γ΄ Παλαιολόγο (1328 - 1341) για να ενισχύσει την άμυνα της Θεσσαλονίκης από τις επιδρομές που πραγματοποιούνταν από το Βορρά. Ονομάστηκε έτσι γιατί ήταν τόσο καλά οχυρωμένο και ασφαλές ώστε θα μπορούσαν να το υπερασπιστούν ακόμη και γυναίκες.

Το κείμενο παρατίθεται τον Δεκέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Δήμου Κιλκίς

• http://www.dhmoskilkis.gr/index.files/04axio.htm

Byzantine Castle, 14th century

• http://www.ota.gr/kilkis/gunaikokastro.html (1 φωτ.)

Κάστρο Πλαταμώνα

ΠΛΑΤΑΜΩΝΑΣ (Κωμόπολη) ΠΙΕΡΙΑ
Τηλέφωνο: +30 23520 42775, 44470

Βυζαντινή Ακρόπολη Σερρών

ΣΕΡΡΕΣ (Πόλη) ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
Τηλέφωνο: +30 23210 56205
Φαξ: +30 23210 56205
  Στα βόρεια της πόλης των Σερρών, πάνω σε λόφο γνωστό με την επωνυμία Κουλάς, βρίσκεται η αρχαία και βυζαντινή ακρόπολη. Από την οχύρωση της ακρόπολης σώζονται αρκετά τμήματα και αποκαθίσταται το περίγραμμά της. Ο ΒΔ πύργος ("πύργος Ορέστη") και ο ΝΑ σώζονται σε πολύ καλή κατάσταση. Ο περίβολος της ακρόπολης χρονολογείται στον 13ο-14ο αιώνα.
  Aνασκαφές, με σκοπό την διευκρίνηση των χρονολογικών φάσεων στην ακρόπολη των Σερρών, δεν έχουν γίνει. 'Εχει όμως πραγματοποιηθεί ανασκαφική έρευνα στη θεμελίωση του "πύργου του Ορέστη".
  Στα πλαίσια των αναστηλωτικών έργων έγιναν εργασίες στερέωσης της τοιχοποιίας στον ΝΑ πύργο καθώς και των ετοιμόρροπων λίθων στον εξωτερικό "μανδύα" του τείχους με παράλληλη αποκατάσταση φθορών στα αρμολογήματα. Κατασκευάστηκαν επίσης τοιχία αντιστήριξης σε τμήματα του νότιου τείχους.

  Tα σημαντικότερα μνημεία του αρχαιολογικού χώρου είναι:

Τα ερείπια της ακρόπολης των Σερρών. Λείψανα ιδιαίτερης σημασίας, αφού αποτελούν τα μοναδικά σωζόμενα τμήματα από την οχύρωση των Σερρών και περιλαμβάνουν ένα από τα αξιολογότερα οχυρωματικά έργα που σώζονται στην Βόρεια Ελλάδα, "τον πύργο του Ορέστη". Η ακρόπολη έχει σχήμα ατράκτου με κατεύθυνση από τα ανατολικά προς τα δυτικά. Πύλες δεν σώζονται, θα πρέπει να υπήρχαν όμως στα ανατολικά και στα δυτικά, δίπλα από τους δυο σωζόμενους πύργους. Η βόρεια πλευρά της ακρόπολης θα πρέπει να ήταν ιδιαίτερα ενισχυμένη με πύργους (σώζονται τρεις από αυτούς), λόγω της μορφολογίας του εδάφους.

Ο "πύργος του Ορέστη". Είναι ο ΒΔ πύργος της ακρόπολης και αποτελεί το σπουδαιότερο κτίσμα στην οχύρωση της πόλης των Σερρών, εξαιτίας της μορφής του συνολικά αλλά και των εντοιχισμένων πλίνθινων επιγραφών στη δυτική πλευρά του. Σύμφωνα με αυτές, ο πύργος κτίστηκε το 1350 από τον καστροφύλακα των Σερρών Ορέστη, μετά από εντολή του Στέφανου Δουσάν.

Ο ναός του Αγίου Νικολάου. Βρίσκεται στο ΒΑ άκρο του κάστρου και πολύ κοντά στο τείχος. Είναι τρίκογχος μονόκλιτος με τρούλο και διαθέτει υπόγεια κρύπτη. Χρονολογείται στο α' μισό του 14ου αιώνα.

Ακρόπολη Σερρών "Κουλάς"

  Στον επιβλητικό πευκόφυτο λόφο που δεσπόζει στη σημερινή πόλη των Σερρών, υψώνεται με επικό αέρα η ισχυρή Ακρόπολη, στους πύργους της οποίας αγρυπνεί το πνεύμα των Βυζαντινών. Η Βυζαντινή αυτή Ακρόπολη κτίσθηκε σε αρχαίο φρούριο που υπεράσπιζε την πόλη το 7ο και 6ο αιώνα π.Χ. Κατά τη Βυζαντινή εποχή μνημονεύεται σε πολλά χρυσόβουλα (αυτοκρατορικά διατάγματα) των διαφόρων βυζαντινών αυτοκρατόρων ως "Κάστρο". Με την πάροδο όμως του χρόνου η λέξη "κάστρο" κατέληξε να σημαίνει ολόκληρη την πόλη. Γι’ αυτό μέχρι τις αρχές του αιώνα μας οι Σερραίοι ονομάζονταν από τους κατοίκους των γύρω χωριών "Καστρινοί". Από τη Φράγκικη κατάκτηση και πέρα επικράτησε για την Ακρόπολη η ονομασία "Καστέλι", που διατηρήθηκε μέχρι τα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Οι Τούρκοι την ονόμασαν "Μπας Κουλέ" (= κεφαλόπυργο) πιθανά από το μεγάλο πύργο της δυτικής πλευράς. Από το τουρκικό αυτό όνομα, προήλθε και η σημερινή ονομασία "κουλάς" (= πύργος). Η Ακρόπολη στα βυζαντινά περιβάλλονταν από ισχυρό τείχος με οστρακοειδές σχήμα, που εκτείνονταν από τη Δύση προς την Ανατολή. Περιέκλειε στο εσωτερικό του διάφορα βυζαντινά κτίρια, δηλ. τις κατοικίες των εκάστοτε διοικητών και λοιπών αξιωματούχων του Κράτους. Στην Ακρόπολη διέμενε και ο διορισμένος από τη βυζαντινή αρχή φρούραρχος, που ονομαζόταν "καστροφύλακας". Γνωστός είναι ο καστροφύλακας Λέων ο Αζανίτης, που προσυπογράφει σε χρυσόβουλα του πρώτου μισού του 14ου αιώνα. Το τείχος της Ακρόπολης, είχε δύο πύλες, από τις οποίες η μια βρισκόταν στην ανατολική και η άλλη στη δυτική άκρη του, πολύ κοντά στους αντίστοιχους πύργους. Ίχνη της δεύτερης πύλης διακρίνονται μέχρι και σήμερα κοντά στο μεγάλο πύργο της δυτικής πλευράς. Υψηλοί και ισχυροί πύργοι ενίσχυαν την αμυντική δύναμη του τείχους, από τους οποίους διασώθηκε μόνο ο ισχυρός και μεγαλοπρεπής πύργος της δυτικής πλευράς "ο πύργος του βασιλέως" κατεστραμμένος μόνο στο υψηλότερο μέρος του. Ο τεράστιος αυτός πύργος, που θα πρέπει να προσέγγιζε τα 20 μ., είχε διπλό προορισμό: αφ’ ενός προστάτευε την πόλη, αφ’ ετέρου αποτελούσε το τελευταίο σημείο άμυνας σε περίπτωση που ο εχθρός καταλάμβανε την υπόλοιπη Ακρόπολη. Επιγραφή στο δεξιό άκρο του πύργου του Βασιλέως συγκεντρώνει μεγάλο ενδιαφέρον και κατά την επικρατέστερη άποψη γράφει: "ΠΥΡΓΟΣ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΥ ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΟΝ ΕΚΤΙΣΕΝ ΟΡΕΣΤΗΣ". Η ίδρυση της βυζαντινής Ακρόπολης ανάγεται στον 9ο αιώνα μ.Χ., οπότε αναφέρεται για πρώτη φορά από ιστορικές πηγές ότι ο Αυτοκράτορας Νικηφόρος Φωκάς κατασκεύασε οχυρωματικά έργα στην πόλη των Σερρών. Η ακαταμάχητη Ακρόπολη είχε καλύτερη τύχη από το τείχος της πόλης: κατόρθωσε να διασωθεί από φοβερές βαρβαρικές επιδρομές και καταστροφές. Ακόμη και το 1204 μ.Χ., οπότε ερειπώθηκαν τελείως τα τείχη της πόλης, η Ακρόπολη διέφυγε την καταστροφή. Με την οριστική όμως υποταγή των Σερρών στους Τούρκους το 1383 μ.Χ., άρχισε η εγκατάλειψη και η βαθμιαία ερείπωση της Ακρόπολης, γιατί οι Τούρκοι είχαν στο πρόγραμμά τους την καταστροφή των κάστρων, για να μην γίνονται εστίες αντίστασης, σε περίπτωση επαναστατικού κινήματος των Ελλήνων υποδούλων.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχίας Σερρών.

Ιστοσελίδα του 6ου Γυμνασίου Σερρών
• http://www.6gymnasio.gr/ACTIVITIES/tur_odhgos/by_k... (3 φωτ.)
• http://students.ceid.upatras.gr/~pirot/serres/gree... (1 φωτ.)

Βυζαντινό Κάστρο Σιδηροκάστρου

ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΟ (Πόλη) ΣΕΡΡΕΣ
  Ο γρανιτένιος βράχος "Ισσάρι" που έχει υψόμετρο 155 μ. δεσπόζει της πόλης. Πάνω του είναι χτισμένο το βυζαντινό κάστρο που έδωσε και το όνομα του στην πόλη. Το κάστρο χτίστηκε από το διοικητή του θέματος της Θεσσαλονίκης και δεσπότη των Σερρών, Βασίλειο Καντακουζηνό, όταν αυτοκράτορας ήταν ο Κων/νος Ε' ο Κοπρώνυμος (718-775 μ.Χ.). Επεκτάθηκε ανατολικά όταν αυτοκράτορας ήταν ο Νικηφόρος Φωκάς (963 -969 μ.Χ.). Ανακαινίστηκε και πλαισιώθηκε με πρόσθετα αμυντικά έργα πύργους κ.λπ. από τον Ανδρόνικο Γ' τον Παλαιολόγο (1328 - 1341).
  Το κάστρο είναι χτισμένο στην Ν.Δ. πλευρά του πανύψηλου και γρανιτώδους βράχου "Ισσάρι" και σε μερικά σημεία πάνω σε αρχαία τείχη. Για την κατασκευή του, χρησιμοποιήθηκαν πέτρες φερμένες από την κοίτη του ποταμού Κρουσοβίτη (αχλαδίτη) και πλίθρες συνδεδεμένες με αμμονίαμα, μεγάλης αντοχής και στερεότητας. Είναι συνδεδεμένο με υλικό ποιότητας που το μυστικό της κατασκευής του γνώριζε μόνο ο αρχιτέκτονας της εποχής του Κων/νου Ε', Ορέστης, ειδικός στην ανέγερση φρουρίων που έργο του είναι και το φρούριο του Κλειδιού. Είναι περιτειχισμένο με μακρά τείχη. Τμήματα αυτών βρίσκονται και σήμερα σε καλή κατάσταση. Στο μήκος των τοιχών και σε απόσταση περίπου 20 μέτρων, υπήρχαν πύργοι που σήμερα είναι ερειπωμένοι. Λέγεται ότι υπήρχε υπόγειος δρόμος που διακλαδίζονταν προς τη συνοικία Βαρόσι και το κέντρο της πόλης. Έτσι κατά την διάρκεια επδρομών από ξένους εισβολείς οι κάτοικοι είχαν τις μυστικές διόδους για την ασφάλειά τους, την τροφοδοσία και την διαφυγή τους.
  Το κάστρο του Σιδηροκάστρου αν κριθεί από αμυντική άποψη έρχεται δεύτερο σε σειρά μετά το φρούριο του Μελενίκου. Ακολουθούν τα κάστρα Σερρών, Κλειδιού, Μελενικιτσίου, Αγίου Πνεύματος κ.λπ. Ολα αυτά δέσποζαν στην κοιλάδα του Στρυμόνα που υπαγόταν στο θέμα Θεσσαλονίκης και Βολερού. Ο Τούρκος περιηγητής Ελβιά Τζελεπή στο οδοιπορικό του γράφει ότι όταν το 1667 επισκέφτηκε το Δεμίρ Χισάρ, το κάστρο βρισκόταν σε άριστη κατάσταση, αλλά δεν υπήρχε μέσα ζωή. Αν πιστέψουμε τον Ελβιά συμπεραίνουμε ότι η κατάρρευση του κάστρου οφείλεται στα στοιχεία της φύσεως και όχι στις επιδρομές των εχθρών. Εδώ διχάζονται οι γνώμες, γιατί χωρίς εχθρικό χέρι τα κάστρα δεν καταρρέουν. Πίσω ακριβώς από το Βυζαντινό Κάστρο, σμιλευμένος πανω στον βράχο, βρίσκεται ο Προϊστορικός Οικισμός.

Το κείμενο παρατίθεται τον Απρίλιος 2002 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Σιδηροκάστρου

Municipality of Sidirikastro WebPage
• http://www.sidirokastro.gr/kastro.htm (5 φωτ.)

Καταρράκτες Εδεσσας

ΕΔΕΣΣΑ (Πόλη) ΠΕΛΛΑ
  Οι καταρράκτες της Έδεσσας δεν υπήρχαν πάντα, όπως είναι σήμερα. Έως τα τέλη του 14ου αι ο κυρίως όγκος νερού συγκρατιόταν σε μία μικρή λεκάνη στα δυτικά της πόλης. Τότε τα νερά (έπειτα πιθανώς από κάποιο γεωλογικό ή καιρικό φαινόμενο) αποφασίζουν να διέλθουν την πόλη και να χυθούν, θεαματικά από τον βράχο της με συνέπεια να δημιουργηθούν πολλά μικρά ποτάμια και παράλληλα να καταργηθεί η λίμνη απ' όπου προήλθαν. Πολλοί περιηγητές του 17ου & 18ου αι περιγράφουν την εικόνα της πόλης με έναν βράχο από όπου πέφτουν τα νερά από πολλούς καταρράκτες.
  Για τον σημερινό επισκέπτη θα ήταν λίγο δύσκολο να αντιληφθεί τι συνέβαινε μόλις λίγες δεκαετίες πίσω, όπου οι καταρράκτες ήταν ένα άσημο μέρος. Λίγο κρυμμένοι πίσω από τις λαπούες, λίγο κρυμμένοι πίσω από την ακατάσχετη βλάστηση, λίγο εγκαταλελειμμένοι εκεί στην άκρη του βράχου, εθεωρείτο εγχείρημα, μία μικρή ίσως περιπέτεια, να κατέβει κανείς τα δύσβατα μονοπάτια της εποχής για να τους χαζέψει ... ή να τους φωτογραφίσει.
  Από το 1942 αρχίζει μία διαφορετική αντιμετώπιση του χώροι και πρώτοι οι Γερμανοί τον διαβάζουν με την τουριστική και χρηστική του, πλέον λογική. Κάθε πρωί ο λοχίας της Γκεστάπο Φριτς μπλόκαρε τα περάσματα της πλατείας, αφαιρούσε τις ταυτότητες και για να τις ξαναπάρουν πίσω έπρεπε υποχρεωτικά να περάσουν από το εργοτάξιο των καταρρακτών. Έτσι από το τίποτα ξεπήδησαν το καλοκαίρι του 1942 δύο πισίνες, παρτέρια, ζαρντινιέρες με ενδιαφέρουσα αρχιτεκτονική που όπως θα έλεγαν σήμερα, σεβόταν το τοπίο.
  Μετά τον πόλεμο ο χώρος παραδίδεται στο δήμο, του οποίου οι κηπουροί τον φροντίζουν φυτεύοντας λουλούδια και δέντρα. Στην συνέχεια ξεσπά ο εμφύλιος πόλεμος και οι καταρράκτες ξεχνιούνται προσωρινά, εκτός βέβαια από τους αγρότες του Λόγγου οι οποίοι απολαμβάνουν το μπάνιο τους. Ανθρωποι του μόχθου που δεν είχαν δει ποτέ τους θάλασσα ξεπέζευαν το γαιδουράκι τους και βουτούσαν στα πράσινα δροσερά νερά.
  Σταθμός στην πορεία υπήρξε το 1953 όταν ολοκληρώθηκε και άρχισε να λειτουργεί το δημοτικό εστιατόριο με το όνομα "ΠΙΣΙΝΕΣ" το οποίο διασκέδαζε τους Εδεσσαίους με βαλσάκια, ταγκό, μάμπο και λίγη ατμοσφαιρική τζαζ.
  Έως τις αρχές του 1960 κατασκευάζονται προσβάσεις για να μπορεί ο επισκέπτης να προσεγγίζει με ασφάλεια. Τότε κατασκευάστηκαν και σημεία "μπελβεντερε" για ποικιλία θέασης. Εξαίρεση βέβαια αποτελεί η απόφαση της ΔΕΗ (τότε (;)) να κατασκευάσει ένα ακόμη εργοστάσιο, καταστρέφοντας το πάρκο καταρρακτών και βέβαια τους ίδιους τους καταρράκτες. Η μνημειώδης βέβαια αυτή ανοησία δεν πραγματοποιήθηκε γιατί οι άνθρωποι της πόλης πείσμωσαν, αντιστάθηκαν για να διασώσουν μετά από αγώνες το αυτονόητο και το προφανές.
  Σήμερα οι καταρράκτες είναι πασίγνωστο θέαμα απείρου κάλλους για όλη την Ελλάδα και τον υπόλοιπο κόσμο. Μπορεί κανείς με ασφάλεια να θαυμάσει τον μεγάλο Καταρράκτη "Κάρανο" με το νερό να πέφτει από ύψος 70 περίπου μέτρων και τον διπλό καταρράκτη, όπως επίσης και το σπήλαιο κάτω από τον βράχο. Η περιοχή έχει αναβαθμισθεί και προσφέρει ευκολίες στους επισκέπτες. Ενδεικτικά αναφέρεται η συνεχής λειτουργία περιπτέρου πληροφοριών, η λειτουργία υπαίθριου Μουσείου Νερού και πολύ σύντομα ξενοδοχείο 5* και άλλες διευκολύνσεις.
Ορισμένα Στοιχεία είναι από άρθρο του κ.Βασίλη Παπά Πρόεδρο του Φιλοπρόοδου Συλλόγου Μέγας Αλέξανδρος

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Εδεσσας

• http://www.edessacity.gr/tourism/ed800-01_el.htm (3 φωτ.)

Μικροί Καταρράκτες

  Η πόλη διαθέτει και Μικρούς Καταρράκτες στο κέντρο της πόλης δίπλα στην κεντρική αγορά όπου μπορείτε να κάνετε τις αγορές σας. Ομορφο τοπίο με νερά και πολύ πράσινο. Το πάρκο των μικρών καταρρακτών είναι μία απο τις πολλές οάσεις στο κέντρο της πόλης. Πολύ ενδιαφέρουσες είναι οι διαδρομές δίπλα στο ποτάμι έως τον Ψηλό Βράχο ή την περιοχή Κιουπρί. Θα βρείτε πολλά σημεία για όμορφες φωτογραφίες ενώ το μέρος προτείνεται ανεπιφύλακτα για καφέ & τάβλι.

Ιστοσελιδα Δήμου Εδεσσας
• http://www.edessacity.gr/tourism/ed800-22_el.htm (1 φωτ.)

ΚΑΤΩ ΣΟΥΡΜΕΝΑ (Συνοικία) ΚΙΛΚΙΣ
Καταρράκτης ύψους 100 μέτρων σε τοπίο με πλούσια βλάστηση πλατάνων, σφένδαμου και φράξου.

Βυζαντινή Κρήνη

ΝΕΑ ΤΡΙΓΛΙΑ (Κωμόπολη) ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ
  H Βυζαντινή Κρήνη είναι χτισμένη στον αυλόγυρο της εκκλησίας της Αγίας Παρασκευής, η οποία βρίσκεται δυτικά και στα όρια του οικισμού Ν.Τρίγλιας. Πρόκειται για μια λαξευμένη "στέρνα" σε με μια πηγή με τρεχούμενο νερό και με πολύ ιδιαίτερη γεύση, μάλλον ξινή, από την οποία πήρε και την ονομασία της η βρύση "ξινή". Στην περιοχή προφανώς υπήρχαν βυζαντινοί οικισμοί, άλλωστε σε βυζαντινές πηγές αναφέρεται η ύπαρξη του χωριού Κρήνη. Στην περιοχή υπάρχει και ένα εκκλησάκι με αγίασμα που προσελκύει πολλούς πιστούς.

Το κείμενο παρατίθεται τον Απρίλιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Τρίγλιας

• http://www.triglia.gr/show.asp?MenuID=4&SubMenuID=... (1 φωτ.)

Το Παλιό Σχολείο

ΑΡΝΑΙΑ (Πόλη) ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ
Κτίσθηκε το 1872 δίπλα στην κεντρική εκκλησία του Αγίου Στεφάνου, από συνδρομές των «εν Κωνστινουπόλει, Αθήναις και Σέρραις Συλλόγων των τε φιλομούσων συνδρομητών και των κατοίκων Λιαρίγκοβης συνδραμόντων», όπως αναφέρει ο Νικόλαος Βουλγαρελίδης, Ηπειρώτης δάσκαλος της Λιαρίγκοβης το 1878.Το κτίσμα βρίσκεται στην πλατεία χοροστάσι της Αρναίας. Είναι το παλιότερο σχολείο που σώζεται σήμερα στην Χαλκιδική. Η λιθοδομή του παρουσιάζει ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον. Είναι χαρακτηριστική των μετοχιών του Αγίου Ορους. Τα ανοίγματα της φέρουν μαρμάρινο πλαίσιο και σιδεριές. Σήμερα το κτίριο (ανακατασκευασμένο) στεγάζει το Δημαρχείο. Το κτίσμα βρίσκεται στην πλατεία χοροστάσι της Αρναίας.

Ιστοσελίδα Δήμου Αρναίας
• http://www.arnea.gr/html/tourism.htm (1 φωτ.)

Οικία Μήτσιου 2 Αστέρια

Τηλέφωνο: +30 23720 22744
Φαξ: +30 23720 22877

Ανοιχτό θέατρο

ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ (Πόλη) ΠΕΛΛΑ
Λειτουργεί από το 1989 και έχει χωρητικότητα 3000 θέσεων. Το συγκρότημα αποτελείται από το ανοιχτό θέατρο, ξενώνα 40 ατόμων, και 4 αίθουσες διδασκαλίας. Το καλοκαίρι φιλοξενεί θεατρικές παραστάσεις και συναυλίες και το χειμώνα λαογραφικές εκθέσεις και εκθέσεις βιβλίου.

Ιστοσελίδα Δήμου Γιαννιτσών
• http://www.giannitsa.gr/axiotheata/theatre.htm (1 φωτ.)

Παρθεναγωγείο - Αίθουσες εικαστικών τεχνών

ΕΔΕΣΣΑ (Πόλη) ΠΕΛΛΑ
  Ισόγειο, κεραμοσκεπές κτίσμα, το οποίο λόγω κλίσης του εδάφους προκύπτει διόροφο προς το Λόγγο. Οι εξωτερικές όψεις χαρακτηρίζονται για τη συμμετρική οργάνωση των ανοιγμάτων και τις νεοκλασικές επιδράσεις στη μορφολογία (ψευδοπαραστάτες, πλαίσια ανοιγμάτων, καμπύλο γείσο στέγης). Πρόκειται για ορθογώνιο ενιαίο χώρο που διακόπτεται από δυο σειρές ξύλινων υποστυλωμάτων και τη δημιουργία ενός κλειστού χώρου.
  Η χρονολογία κατασκευής, 1877, είναι γραμμένη στην ιδρυτική επιγραφή πάνω από την κυρία είσοδο, όπου διαβάζεται:
  "Το ορθόδοξον ελληνικόν κοινόν Εδεσσαίων συνεπικουρούντων και φιλόμουσων ξένων, τόδε το σκήνωμα μουσών Πιερίδων ανήγειρε προς φωτισμόν των Εδεσσαίων θυγατέρων έτει από Σωτήρος 1877, μηνί Απρίλιω ...
  Θεσμοθετημένη χρήση: Μουσείο Βυζαντινής Τέχνης.
  Αποτελεί ιδιοκτησία του Δήμου και σήμερα χρησιμοποιείται ως αίθουσα πολλαπλών χρήσεων.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, η οποία περιλαμβάνει και φωτογραφία.

Ιστοσελίδα Υπουργείου Πολιτισμού
• http://www.culture.gr/2/21/213/21304n/g213dn05.htm... (1 φωτ.)

Ιστοσελίδα Δήμου Εδεσσας
• http://www.edessacity.gr/tourism/ed800-17_el.htm (2 φωτ.)

Το Γενί Τζαμί

  Το Γενί Τζαμί αποτελεί το μοναδικό τζαμί που διατηρείται χωρίς αλλοιώσεις και μετατροπές. Τα άλλα τουρκικά τεμένη ή καταστράφηκαν ή μετατράπηκαν. Χτίσθηκε το 1904 με έξοδα του Χασάν Φεχμί Πασά και ήταν τότε το έκτο τζαμί της πόλης. Το 1937 κηρύχθηκε διατηρητέο μνημείο ένω το 1942 (την περίοδο της γερμανικής κατοχής ) εγκαινιάζεται το μουσείο της πόλης.
  Το οικοδόμημα είναι επηρεασμένο απο την βυζαντινή αρχιτεκτονική και συγκεκριμένα στο πρότυπο της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη. Σήμερα χρησιμοποιείται ως χώρος φύλαξης αρχαιολογικών ευρημάτων.

Το κείμενο παρατίθεται τον Δεκέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Εδεσσας

Municipality of Edessa WebPage
• http://www.edessacity.gr/tourism/ed800-14_el.htm (1 φωτ.)

Το Ρολόι της πόλης

  Το ρολόι, σήμα κατατεθέν στο κέντρο της πόλης. Η κατασκευή του χρονολογείται γύρω στο 1900. Χτίσθηκε απο τον Κωνσταντίνο Ζήση και τα αδέλφια του που ήταν μάστορες της εποχής. Η Βάση του είναι απο σιδηρόπετρα και το υπόλοιπο κτίσμα απο πουρόπετρα. Σήμερα συνεχίζει την λειτουργία του δίπλα στο κτήριο όπου στεγάζονται οι δραστηριότητες του Φιλοπρόοδου Συλλόγου Μέγας Αλέξανδρος ενός απο τους πιο παλαιούς συλλόγους της Εδεσσας (1922).

Ιστοσελίδα Δήμου Εδεσσας
• http://www.edessacity.gr/tourism/ed800-18_el.htm (1 φωτ.)

"Μέγας Αλέξανδρος"

  Σε ένα παλαιό κτίριο που ήταν μουσουλμανικό τέμενος και ξεκουράζονταν οι στρατιώτες των ξένων στρατευμάτων τις ταραγμένες περιόδους του Α' Παγκοσμίου Πολέμου λειτούργησε, ως κτίριο του Φιλοπρόοδου Συλλόγου "Μέγας Αλέξανδρος" ένα από τα πρώτα σινεμά της πόλης.
  Σήμερα τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά με ένα ανακαινισμένο κτίριο που καλύπτει πολλές πολιτιστικές λειτουργίες με χώρο προβολών, αίθουσα θεάτρου, αίθουσα συνεδρίων, χώρο εκθέσεων, βιβλιοθήκη και τμήματα χορού, ζωγραφικής και σκάκι.
  Το κτίριο που οι ντόπιοι αποκαλούν "Μέγα Αλέξανδρο" βρίσκεται δίπλα στο ρολόι της πόλης.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Εδεσσας

• http://www.edessacity.gr/tourism/ed800-27_el.htm (1 φωτ.)

Σιδηροδρομικός Σταθμός

  Από το 1892 που συνδέθηκε για πρώτη φορά η πόλη με τον σιδηρόδρομο έχουν συμβεί πολλά. Πόλεμοι, μεγάλα γεγονότα, προσωπικότητες κάθε εποχής πέρασαν απο το μέρος αυτό. Σήμερα ο σιδηροδρομικός σταθμός είναι κάτω απο θεόρατα πλατάνια και υποδέχεται τον επισκέπτη που έρχεται στην πόλη με το καλύτερο δυνατό τρόπο. Στο χώρο λειτουργεί και παραδοσιακό καφέ-εστιατόριο.

Ιστοσελιδα Δήμου Εδεσσας
• http://www.edessacity.gr/tourism/ed800-29_el.htm (1 φωτ.)

Επαυλη Μεχμέτ Καπαντζή (πρώην ΝΑΤΟ)

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ (Πόλη) ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
  Η έπαυλη Αχμέτ Καπαντζή οικοδομήθηκε το 1893, σε παραθαλάσσιο οικόπεδο αρχικής έκτασης 4 στρεμμάτων. Αποτελείται από δυο κτήρια που συνδέονται μεταξύ τους, το κυρίως κτήριο κατοικίας και τον πύργο. Ιδιαίτερα αξιόλογη είναι η συμμετρική οργάνωση του εσωτερικού χώρου και των όψεων που διακρίνονται για το εκλεκτικίστικο ύφος. Πλούσιος είναι και ο αρχιτεκτονικός διάκοσμος, οι οροφογραφίες, τα ξυλόγλυπτα κ.ά.
  Κτίστηκε από τον Αχμέτ Καπαντζή και αργότερα κατά διαστήματα χρησιμοποιήθηκε ως κατοικία του Γερμ. Νικολάου, του Ε.Βενιζέλου, του Δαγκλή και του Κουντουριώτη. Περιήλθε στην κυριότητα της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας (Ε.Τ.Ε.) και μέχρι το 1970 στεγάστηκε σε αυτό, το Ε' και Η' Γυμνάσιο Αρρένων Θεσσαλονίκης. Σήμερα, στεγάζει το Πολιτιστικό Ιδρυμα της Ε.Τ.Ε.

Το κείμενο παρατίθεται τον Αύγουστο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, η οποία περιλαμβάνει και φωτογραφία.

Ιστοσελίδα Υπουργείου Πολιτισμού
• http://www.culture.gr/2/21/213/21304n/g213dn04.htm... (1 φωτ.)
Ιστοσελίδα Υπουργείου Πολιτισμού
• http://www.culture.gr/2/21/213/21304n/g213dn11.htm... (1 φωτ.)
Ιστοσελίδα Πανεπιστημίου Μακεδονίας
• http://www.it.uom.gr/project/monuments/kapanji.htm... (1 φωτ.)

Κάζα Μπιάνκα

  Στην περιοχή των "Πύργων", των επαύλεων που άρχισαν να κτίζονται από το Λευκό Πύργο και μέχρι τη βίλλα Αλλατίνι στα τέλη του 19ου, η Casa Bianca ξεχωρίζει με την εκλεκτικιστική της διάθεση στην επιλογή των μορφολογικών της στοιχείων, όπου κυριαρχεί το ρεύμα της Art-Nouveaux. Αναπτύσσεται σε δυο κύρια επίπεδα, με ημιυπόγειο και σοφίτα και διαθέτει χαρακτηριστική ασύμμετρη κάτοψη.
  Σύμφωνα με στοιχεία που βρέθηκαν κατά τη διάρκεια των εργασιών αποκατάστασης του μνημείου, κτίσθηκε στο χρονικό διάστημα 1911-19913, σε σχέδια του γνωστού και από άλλα έργα του στη Θεσσαλονίκη, Pietro Arrigoni. Αποτελεί ιδιοκτησία του Δήμου Θεσσαλονίκης. Οι εργασίες αποκατάστασης βρίσκονται εν εξελίξει και η χρήση του κτηρίου δεν έχει ακόμη αποφασισθεί.

Το κείμενο παρατίθεται τον Αύγουστο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, η οποία περιλαμβάνει και φωτογραφία.

Ιστοσελίδα Υπουργείου Πολιτισμού
• http://www.culture.gr/2/21/213/21304n/g213dn03.htm... (1 φωτ.)
Ιστοσελίδα Πανεπιστημίου Μακεδονίας
• http://www.it.uom.gr/project/monuments/bianca.htm (1 φωτ.)

Ε΄ Δημοτικό Διαμέρισμα

  Το Ε΄ Δημοτικό Διαμέρισμα είναι ένα νεοκλασικό κτίριο που βρίσκεται στη διασταύρωση της Λεωφόρου Βασιλίσσης Όλγας με την οδό 25ης Μαρτίου. Κτίστηκε το 1905 με σχέδια και επίβλεψη του αρχιτέκτονα Ξενοφώντα Παιονίδη και χρησιμοποιήθηκε σαν κατοικία του Τούρκου μέραρχου Σεϊφουλάχ πασά. Το κτίριο αυτό ανήκει σήμερα στο Δήμο Θεσσαλονίκης ως έδρα του Ε΄ Δημοτικού Διαμερίσματος.

Ιστοσελίδα Πανεπιστημίου Μακεδονίας
• http://www.it.uom.gr/project/monuments/dim_diam.ht... (1 φωτ.)

Βίλλα Αλλατίνη

  Η Βίλλα Αλλατίνη βρίσκεται στην παλιά περιοχή των Εξοχών Θεσσαλονίκης. Στο κτίριο αυτό φυλακίστηκε ο Σουλτάνος Αβδούλ Χαμήτ Β΄, μετά την επανάσταση των Νεοτούρκων το 1909. Στο ίδιο κτίριο, μετά την απελευθέρωση, στεγάστηκε το 1926 το νεοσύστατο -τότε- Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Το κτίριο αυτό κτίστηκε το 1896 με σχέδια και επίβλεψη του Ιταλού αρχιτέκτονα Vitaliano Poselli.

Ιστοσελίδα Πανεπιστημίου Μακεδονίας
• http://www.it.uom.gr/project/monuments/allatini.ht... (1 φωτ.)
• http://www.nath.gr/nath/kp/kp3.html

Ε΄ Γυμνάσιο Αρρένων

  Το ιστορικό κτίριο του Ε΄ Γυμνασίου Αρρένων Θεσσαλονίκης βρίσκεται στη Λεωφόρο Βασιλίσσης Όλγας 108. Κτίστηκε το 1897 από τον "ντονμέ" (εξισλαμισμένος εβραίος) Αχμέτ Καπαντζή. Το κτίριο αυτό, μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης στις 26 Οκτωβρίου 1912, χρησιμοποιήθηκε σαν έδρα της Ελληνικής Στρατιωτικής Διοίκησης.

Ιστοσελίδα Πανεπιστημίου Μακεδονίας
• http://www.it.uom.gr/project/monuments/arrenon.htm... (1 φωτ.)

Γ΄ Σώμα Στρατού

  Το κτίριο του Γ΄ Σώματος Στρατού βρίσκεται στη Λεωφόρο Στρατού, κοντά στο κέντρο της Θεσσαλονίκης. Είναι έργο του Ιταλού αρχιτέκτονα Vitaliano Poselli, και κτίστηκε στα 1890. Στην αρχή χρησιμοποιήθηκε σαν στρατώνας από τους Τούρκους, ενώ σήμερα αποτελεί το κτίριο της διοίκησης του Γ΄ Σώματος Στρατού.

Ιστοσελίδα Πανεπιστημίου Μακεδονίας
• http://www.it.uom.gr/project/monuments/soma_str.ht... (1 φωτ.)

Τελωνείο

  Το κτίριο του παλιού τελωνείου το λιμάνι της Θεσσαλονίκης κτίστηκε το 1909 με σχέδια του αρχιτέκτονα Freyssent και αποτελεί ένα πολύ χαρακτηριστικό δείγμα κατασκευής έργου με οπλισμένο σκυρόδεμα της εποχής. Σήμερα έχει ανακαινισθεί από το Δήμο Θεσσαλονίκης και χρησιμοποιείται σαν επιβατικός σταθμός του λιμένα Θεσσαλονίκης.

Ιστοσελίδα Πανεπιστημίου Μακεδονίας
• http://www.it.uom.gr/project/monuments/telonio.htm... (1 φωτ.)

Κτίριο Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ.

  Το κεντρικό κτίριο της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστκά κτίσματα της τελευταίας δεκαετίας του προηγούμενου αιώνα. Κτίστηκε το 1887 με σχέδια και επίβλεψη του Ιταλού αρχιτέκτονα Vitaliano Poselli και χρησιμοποήθηκε αρχικά σαν δημόσια προπαρασκευαστική σχολή, πριν να έρθει στην κυριότητα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Ιστοσελίδα Πανεπιστημίου Μακεδονίας
• http://www.it.uom.gr/project/monuments/filosofk.ht... (1 φωτ.)

Η κατοικία του Μακεδονομάχου Κ. Μήττα

  Το κτίριο αυτό κτίστηκε το 1920 και χρησιμοποιήθηκε σαν κατοικία του Μακεδονομάχου Κ. Μήττα. Αποτελεί χαρακτηριστική κατοικία της παλιάς Θεσσαλονίκης και βρίσκεται στην οδό Ευζώνων 34. Το κτίριο έχει έντονα στοιχεία "μπαρόκ" με κυρίαρχο καμπύλο αέτωμα που περιλαμβάνει ανάγλυφες παραστάσεις από γιγαντομαχία και μία κόγχη στον άξονα όπου είναι τοποθετημένο ένα άγαλμα.

Ιστοσελίδα Πανεπιστημίου Μακεδονίας
• http://www.it.uom.gr/project/monuments/mitta.htm (2 φωτ.)

Το Διοικητήριο

  Το Διοικητήριο της Θεσσαλονίκης βρίσκεται στην ομώνυμη πλατεία, πάνω στην οδό Αγίου Δημητρίου. Το κτίριο αυτό κτίστηκε το 1891 με σχέδια του Ιταλού αρχιτέκτονα Vitaliano Poselli, στη θέση που βρισκόταν παλιά το τούρκικο "κονάκι". Μάλιστα, στο Κονάκι, που αποτελούσε το κτίριο της Τουρκικής διοίκησης, σφαγιάστηκαν δημόσια επανηλειμμένα πολλοί αγωνιστές του Απελευθερωτικού Αγώνα. Σήμερα το κτίριο αυτό είναι έδρα του Υπουργείου Μακεδονίας-Θράκης.

Ιστοσελίδα Πανεπιστημίου Μακεδονίας
• http://www.it.uom.gr/project/monuments/diikitir.ht... (1 φωτ.)

Παπάφειο Ορφανοτροφείο

  Το Παπάφειο Ορφανοτροφείο είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά νεοκλασσικά κτίσματα της Θεσσαλονίκης και βρίσκεται στην οδό Παπάφη, στο ανατολικό τομέα της πόλης. Θεμελιώθηκε το 1894 με δαπάνες του Θεσσαλονικέα ευεργέτη Ιωάννη Παπάφη και είναι έργο του αρχιτέκτονα Ξενοφώντα Παιονίδη.

Ιστοσελίδα Πανεπιστημίου Μακεδονίας
• http://www.it.uom.gr/project/monuments/papafeio.ht... (1 φωτ.)

Βίλλα Μορντώχ

  Αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα της εκλεκτικιστικής αρχιτεκτονικής, που χαρακτήριζε τους "πύργους" της οδού Βασ. Όλγας. Είναι διόροφο, κεραμοσκεπές κτίσμα με ημιυπόγειο και σοφίτα. Χαρακτηριστική είναι η συνύπαρξη στοιχείων νεοκλασικών, αναγεννησιακών, baroque και art-nouveaux. Η γωνιακή πυργοειδής διαμόρφωση με τον τρούλο δίνει μια ιδιαιτερότητα στο κτήριο. Ενδιαφέρων εσωτερικός ζωγραφικός διάκοσμος.
  Η Βίλλα Μορντώχ κτίστηκε για τον τούρκο μέραρχο Σεϊφουλάχ πασά, σε σχέδια του γνωστού αρχιτέκτονα Ξ. Παιονίδη, το 1905. Η χρονολογία αυτή επιβεβαιώνεται και από την υπογραφή τούρκου καλλιτέχνη των τοιχογραφιών, που φέρουν το έτος κατασκευής τους, σε αραβική γραφή: Νουρεντίν 1905. Σήμερα στεγάζει τη Δημοτική Πινακοθήκη και το Ε' Δημοτικό διαμέρισμα.

Το κείμενο παρατίθεται τον Αύγουστο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, η οποία περιλαμβάνει και φωτογραφία.

Ιστοσελίδα Υπουργείου Πολιτισμού
• http://www.culture.gr/2/21/213/21304n/g213dn02.htm... (1 φωτ.)

Γιαχουντί Χαμάμ

  Κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας κτίστηκαν και πολλά λουτρά. Το κυριότερο απο αυτά είναι το Γιαχουντί χαμάμ, το οποίο είναι τουρκικός λουτρώνας, που χρησιμοποιούταν μάλιστα μέχρι και πρόσφατα. Βρίσκεται στη διασταύρωση των οδών Φραγκίνη και Βασιλέως Ηρακλείου Θεσσαλονίκης.

Ιστοσελίδα Πανεπιστημίου Μακεδονίας
• http://www.it.uom.gr/project/monuments/giaxount.ht... (1 φωτ.)

Νεοκλασσικά Μνημεία Θεσσαλονίκης

Ιστοσελίδα του Πανεπιστημίου Μακεδονίας
• http://www.it.uom.gr/project/monuments/newclass.ht... (1 φωτ.)

Μουσουλμανικά Μνημεία

Σελίδες του Πανεπιστημίου Μακεδονίας
• http://www.it.uom.gr/project/monuments/muslkat.htm...
Σελίδες του Πανεπιστημίου Μακεδονίας
• http://www.it.uom.gr/project/monuments/musliman.ht...

Σκεπαστή Αγορά (Μπεζεστένι)

  Το πιο χαρακτηριστικό κτίσμα του πρώτου αιώνα της τουρκοκρατίας, όπου είναι φανερή η τεχνική των βυζαντινών είναι η Σκεπαστή Αγορά ("Μπεζεστένι"), που βρίσκεται στη διασταύρωση των οδών Εγνατία και Βενιζέλου, σε ένα σημείο της παλιάς πόλης της Θεσσαλονίκης, που φαίνεται πως ανέκαθεν αποτελούσε το κέντρο του εμπορικού τομέα. Οι δύο άλλωστε δρόμοι (Εγνατία και Βενιζέλου) υπήρχαν στην ίδια θέση από τα αρχαία χρόνια και ακόμα λίγο πιο πάνω (βορειοανατολικά) υπάρχει η Αρχαία Αγορά της πόλης. Το Μπεζεστένι, για το οποίο μιλούν με θαυμασμό οι περιηγητές του 16ου αιώνα, θεωρώντας το ως την ομορφότερη αγορά των Βαλκανίων, στέγαζε διάφορα επαγγέλματα, κύρια όμως υφασματέμπορους και χρυσοχόους. Μάλιστα η αγορά λειτουργούσε με οργανωμένο τρόπο και με συντεχνιακούς κανονισμούς.
Οι πληροφορίες περιλαμβάνονται στο βιβλίο του Απόστολου Παπαγιαννόπουλου με τίτλο: ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ.

Το κείμενο παρατίθεται τον Αύγουστο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Πανεπιστημίου Μακεδονίας

University of Macedonia WebPage
• http://www.it.uom.gr/project/monuments/bezesten.ht... (1 φωτ.)

  The main market (Misir-tsarsi or Egyptian market) was concentrated outside the walls as far as the port; its more than 500 stalls and shops carried sugar, rice, coffee, linen and a host of other exotic products.
  There too were to be found the tanneries ('tabakika') and the Halitzatzilar (the famous rug market); markets for other products -- such as the Chalkeon (the coppersmiths' district, which went back to Byzantine times) -- were found throughout the town. The market on the quay, known later as Istira, was dominated by the presence of Jewish merchants and a few Europeans.

By kind permission of:Ekdotike Athenon
This text is cited Nov 2003 from the Macedonian Heritage URL below, which contains image.

• http://www.macedonian-heritage.gr/HellenicMacedoni... (1 φωτ.)

Νοσοκομείο "Ο Aγιος Δημήτριος"

  Το Δημοτικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης "Ο Αγιος Δημήτριος" αποτελεί ένα πολύ χαρακτηριστικό κτίσμα των αρχών του αιώνα μας στη Θεσσαλονίκη. Το κτίριο αυτό χρησιμοποιήθηκε σαν νοσοκομείο της Ελληνικής Κοινότητας κατά τη διάρκεια των τελευταίων χρόνων της τουρκοκρατίας.

Ιστοσελίδα Πανεπιστημίου Μακεδονίας
• http://www.it.uom.gr/project/monuments/ag_dimit.ht... (1 φωτ.)

Γενικό Ελληνικό Προξενείο

  Το παλιό Γενικό Ελληνικό Προξενείο Θεσσαλονίκης λειτούργησε κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας. Βρίσκεται στη γωνία των οδών Αγίας Σοφίας και Προξένου Κορομηλά. Το κτίριο αυτό, στο οποίο σήμερα στεγάζεται το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα, οικοδομήθηκε με δαπάνες του εθνικού ευεργέτη Ανδρέα Συγγρού και με σχέδια του αρχιτέκτονα Ernst Ziller, αμέσως μετά τη μεγάλη πυρκαγιά του 1890. Το Γενικό Ελληνικό Προξενείο Θεσσαλονίκης, ιδιαίτερα κατά την περίοδο που υπηρέτησε σε αυτό ο Πρόξενος Λάμπρος Κορομηλάς, υπήρξε το κέντρο από όπου οργανώθηκε και συντονίσθηκε ο Μακεδονικός Αγώνας.
Οι πληροφορίες περιλαμβάνονται στο βιβλίο του Απόστολου Παπαγιαννόπουλου με τίτλο: ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ.

Ιστοσελίδα Πανεπιστημίου Μακεδονίας
• http://www.it.uom.gr/project/monuments/proxeneio.h... (1 φωτ.)

Public buildings of Thessaloniki

  The buildings of those days are somewhat grandiose, often combining neoclassical features and baroque ornamentation with an Ottoman touch.
  Representative examples of the architecture of the period are the Customs House, which shows a strong French influence, the Ottoman Bank (now the State Conservatory) and the Army Barracks. Finally, the Government House with its austere dignity expresses the attitudes as well as the vigour of a threatened authority.
  The interweaving of Byzantium, the Renaissance, Islam and Classicism, so characteristic of Thessaloniki, reaches its peak in the majestic yet charming Yeni Cami (mosque).
Hamidye Boulevard
  Hamidye Boulevard (now Ethnikis Amynis) ended at the Fountain, a gift of the Sultan Abdul Hamid II, who had envisaged this long avenue. City residents long remembered the cherry flavored sirop that bubbled from the fountain at the street's inauguration.
  The boulevard, also known as the Rue Royale (since almost all the buildings lining it belonged to the Sultan), housed the foreign consulates, luxurious mansions and smart cafes, as well as the renowned Idadie School (now part of Thessaloniki's university).
  The Turks called the whole new waterfront area Hamidye, though the Greeks nicknamed it Pirgoi (mansions) or the district of Exohes (the countryside, as it was situated outside the city's walls).

By kind permission of:Ekdotike Athenon
This text is cited Nov 2003 from the Macedonian Heritage URL below, which contains images.

• http://www.macedonian-heritage.gr/HellenicMacedoni...

Greek institutions in Thessaloniki around 1900

  Thanks to donations from Athenian societies and benefactors, the Greek community erected a series of buildings at the turn of the century. Most of them were schools and philanthropic institutions (the Papafeio Orphanage, the Hariseio Hospital, the Hariseio Old People's Home, the Konstantinidis School, etc.).
  In addition the Greek community built the big complex at the cathedral of Ayios Grigorios Palamas, which included the metropolitan's residence, the high school, the teachers' college and the Greek consulate.
  Thus the Greek community had begun to make its presence felt with more self-confidence; the spare neoclassicism that distinguishes most of these buildings copied the style adopted in free Athens.

By kind permission of:Ekdotike Athenon
This text is cited Nov 2003 from the Macedonian Heritage URL below, which contains images.

• http://www.macedonian-heritage.gr/HellenicMacedoni... (3 φωτ.)

The district of "Pirgoi" in Thessaloniki

  The first neighbourhood to be planned outside the walls, thus representing the new European Thessaloniki, was that of Pirgoi (mansions). Greek and foreign architects, educated in Europe and Constantinople, built luxurious villas here for wealthy Jews, Greeks, Turks, Donmeh and Franco-Levantines (Europeans who had long made their home in the Ottoman Empire).
  The waterfront villas even had small private jetties from which to bathe in summer. Artisans connected with the building trades came to Thessaloniki on a seasonal basis, as had the old guilds. Among them the master builder G. Siagas and his sons stand out; they constructed the Casa Bianca and the Red Mansion for the Georgiadis family from Siatista.
  The Allatini were the most distinguished family not only of the Jewish community but of the whole city.
  Paul Lindau, who visited their mansion in 1888, remembered that "the forecourt, where the members of the Allatini family had gathered to welcome their guests, was lit up by many portable lampstands, each with six lamps, arrayed at every point of the courtyard. As we entered, a host of servants received us... Albanians wearing their characteristic fustanellas (pleated kilts)... The younger members of the family, who had exchanged the beautiful costumes of their ancestors for dull Western clothes, led us from the wide staircase, carpeted with impressive, beautiful, thick rugs, to the wonderfully illuminated ceremonial hall on the first floor..."
  Lindau was also impressed by the mansion's guest rooms, which lay off the courtyard, and extolled the view over the Thermaic Gulf, the view at which, twenty years later, Abdul Hamid would gaze in frustration for hours on end, exiled and imprisoned in the Allatini villa after his failed coup.

By kind permission of:Ekdotike Athenon
This text is cited Nov 2003 from the Macedonian Heritage URL below, which contains images.

• http://www.macedonian-heritage.gr/HellenicMacedoni... (2 φωτ.)