ΘΕΟΛΟΓΟΣ, Χωριό, ΡΟΔΟΣ

  Η ιστορία της περιοχής χάνεται στους προϊστορικούς χρόνους. Στην εποχή του χαλκού. "Δήμος Ιστανίων" ήταν η αρχαιοελληνική ονομασία της και θεός της ο Ηλιος, ο Ερεθίμιος Απόλλωνας που το Ιερό του γνώρισε τη μεγάλη ακμή του στην ελληνιστική περίοδο. Στη χριστιανική περίοδο, τον Απόλλωνα διαδέχεται ο Αγιος Ιωάννης ο Θεολόγος και η περιοχή ξαναβαφτίζεται. Οι ανασκαφές αποκαλύπτουν τον μυκηναϊκό πολιτισμό, κάτω από τα βυζαντινά ερείπια.
  Τουρκοκρατία, ιταλική κατοχή και μόνο το '47, με την Απελευθέρωση, η Κοινότητα επιστρέφεται οριστικά στους κατοίκους της. Στα τέλη του '60 ξεκινά η ανάπτυξη και η εξέλιξη της περιοχής προς τη σύγχρονη όψη της.
Η κοιλάδα των Πεταλούδων
  Η "Κοιλάδα των Πεταλούδων" ή Πελεκάνος, ένας μοναδικός στον κόσμο βιότοπος, μόλις 5 χλμ. από το Θολό, που ζει ανέγγιχτος, στη δική του διάσταση.
  Καταπράσινος, με πανύψηλα πλατάνια και ατελείωτους κισσούς. Με νερά να τρέχουν παντού, διασχίζεται από τον ποταμό Πελεκάνο και "τέμνεται" κάθετα από τους μικρούς, ορμητικούς καταρράκτες του. Είναι ο Παράδεισος των Πεταλούδων.
  Πόλος έλξης για την "Panaxia" πεταλούδα, που τους καλοκαιρινούς μήνες ξεκινά από κάθε σημείο της Ρόδου, για να παραστεί σε αυτή τη μοναδική στον κόσμο συγκέντρωση του είδους της. Τη στιγμή της κορύφωσης, τον Ιούλιο και Αύγουστο, οι πεταλούδες αριθμούν... κάποια εκατομμύρια και η Κοιλάδα αποτελεί στο σύνολό της ένα φαντασμαγορικό σκηνικό. Με το πέταγμά της, η Ροδίτικη πεταλούδα αποκαλύπτει το έντονο κόκκινο χρώμα στο εσωτερικό των φτερών της.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του Δημοτικού Διαμερίσματος Θεολόγου