Σε υψόμετρο 550 μ. στο βουνό
Νήριτο
και σε απόσταση 15 χλμ από το
Βαθύ,
βρίσκεται το "ψηλότερο" χωριό του νησιού. Με ελάχιστους σήμερα κατοίκους,
θύμα και αυτό της αναγκαστικής μετανάστευσης, παρατάσσει τα όμορφα κτίσματά του
για να πιστοποιήσει ότι κάποτε υπήρξε ζωντανό.
Με έντονα στοιχεία της Ενετοκρατικής περιόδου στη γενικότερη συμπεριφορά
του χώρου , "παρουσιάζει" την Βυζαντινού ρυθμού εκκλησία της Παναγίας
κτισμένη τον 12ο αιώνα η οποία σήμερα είναι διατηρητέο μνημείο. Οι θαυμάσιες αγιογραφίες
της, συντηρημένες από τον κ. Κουτσουρή από την ευγενική προσφορά του συμπατριώτη
μας κ. Γράτσου, μεταφέρουν την αξία της τέχνης δια μέσου των αιώνων. Πανέμορφο
έργο και το καμπαναριό της που στέκει στον προαύλιο χώρο από το 1682. Στις 14
Αυγούστου παραμονή της Παναγίας γίνεται εκεί παραδοσιακό λαϊκό πανηγύρι με επιτυχία.
Ψηλότερα από τον σημερινό οικισμό υπάρχουν ακόμα υπολείμματα του παλαιού
οικισμού με πυκνή δόμηση και αμυντική αρχιτεκτονική διάταξη. Από εδώ η θέα είναι
θαυμάσια και ο επισκέπτης μπορεί να δει και τα σωζόμενα ερείπια του οικισμού,
με τις παλιές φυλακές. Έως το 1912 η Ανωγή ήταν πρωτεύουσα του Δήμου Νηριτίων
στον οποίο ανήκε και το
Κιόνι.
Λίγο έξω από το χωριό βρίσκονται σκορπισμένοι τεράστιοι ογκόλιθοι
"μενίρ", που αποτελούν αξιοθέατο και παρουσιάζουν τις ιδιοτροπίες της
φύσης και φαίνονται σαν κάποιο αόρατο χέρι να τους τοποθέτησε στη θέση τους.
Η ανάβαση στην Ανωγή από το νότο ή από το Βορρά είναι μοναδική με
θέα προς την Β-ΒΑ πλευρά του νησιού και τα νησάκια προς τις ακτές της Ηπειρωτικής
Ελλάδος. Αίσθηση προκαλεί κατά τους χειμερινούς μήνες, δίνοντας την εντύπωση χωριού,
χαμένου μέσα στα σύννεφα και την ομίχλη.
Σε απόσταση 3 χλμ προς τα Ν-ΝΔ βρίσκεται το
μοναστήρι
της Παναγίας των Καθαρών , κτισμένο τον 17ο αιώνα το οποίο είναι σημείο πνευματικής
και ευλαβικής αναφοράς για τους Απανταχού της γης Ιθακήσιους. Η Παναγία η Καθαριώτισσα
είναι η Προστάτιδα του νησιού και γιορτάζει στις 8 του Σεπτέμβρη. Δύο εκδοχές
δίνουν την ερμηνεία για την προέλευση της ονομασίας του Μοναστηρίου. Σύμφωνα με
την πρώτη το όνομα Παναγία των Καθαρών προέρχεται από την λέξη "κάθαρα",
η οποία στην τοπική διάλεκτο σημαίνει τα ξερόκλαδα και τους μικρούς θάμνους που
κόβονται και καίγονται για να καθαρίσει κάποιος τόπος.
Επειδή λοιπόν η ιερή θαυματουργή εικόνα της Θεοτόκου βρέθηκε μέσα
στα καιγόμενα κάθαρα την ονόμασαν "Καθαριώτισσα". Σύμφωνα δε με την
άλλη επικρατούσα εκδοχή το Μοναστήρι κατασκευάστηκε από Χριστιανούς οπαδούς της
αίρεσης των Καθαρών. Καθαροί ήταν μία αιρετική παραφυάδα των πρώτων χριστιανικών
χρόνων. Είναι το μοναδικό σε λειτουργία μοναστήρι του νησιού και διαθέτει φιλόξενους
χώρους. Πρώτες γραπτές μαρτυρίες έχουμε το 1696, όπου το μοναστήρι ανακαινίζεται
από τον ηγούμενο Θεοφάνη Αλευρά (1696-1713). Σήμερα στο Μοναστήρι μένει ένας ντόπιος
μοναχός που αγωνίζεται να το συντηρήσει γιατί το μοναστήρι ήταν κλειστό για πολλά
χρόνια και έπαθε μεγάλες ζημιές με τους σεισμούς του 1953. Παλιά εικόνα του Χριστού
βρίσκεται σήμερα στον Ιερό Ναό των Ταξιαρχών, στο Βαθύ. Η θέα από το επιβλητικό
καμπαναριό του προς το Νότιο τμήμα του νησιού και το Βαθύ είναι συγκλονιστική.
