Τα Μαγούλιανα είναι ένα γραφικότατο χωριό της
Γορτυνίας
και απέχει 58 χλμ. από την
Τρίπολη.
Βρίσκεται δυτικά της
Βυτίνας
(12 χιλ). Χτισμένο σε υψόμετρο 1360 μ. είναι το ψηλότερο χωριό της
Πελοποννήσου.
Ερημωμένο σήμερα, διατηρεί μόλις 80 μόνιμους κατοίκους το χειμώνα. Οι διαδρομές
από τη Βυτίνα προς τα
Μαγούλιανα
και το
Βαλτεσινίκο είναι μια
από τις πιο όμορφες της
Αρκαδίας.
Το χωριό απέχει 5 χιλ. από τον δρόμο Βυτίνας -
Λαγκαδίων
- Πύργου και περιβάλλεται από όμορφο και πυκνό ελατοδάσος. Eίναι χτισμένο στην
κορυφή ενός μεγάλου πετάλου και απλώνεται αμφιθεατρικά σε απότομη βουνοπλαγιά.
Δίνει έτσι μια θαυμάσια εικόνα που θυμίζει τα Λαγκάδια. Τα πετρόκτιστα σπίτια
του, πολλά από τα οποία είναι καλά συντηρημένα, ακολουθούν τη γνωστή γορτυνιακή
αρχιτεκτονική παράδοση και δίνουν μια θαυμάσια εικόνα με την αμφιθεατρική τους
δόμηση.
Ψηλά στο φρύδι του χωριού, o δρόμος προχωρά προς το δάσος, για να
φθάσει στο Βαλτεσινίκο (7 χλμ.), μετά από μια θαυμάσια διαδρομή. Η περιοχή προσφέρει
μαγευτική και πανοραμική θέα προς ολόκληρη σχεδόν την οροσειρά του
Μαινάλου
και τη Βυτίνα. Το χωριό έχει όμορφες εκκλησίες, πολλά πλατάνια, παλιά γραφικά
καφενεία και ταβέρνες με καλό φαγητό. Μέσα στο χωριό υπάρχουν δύο παλιά πετρόχτιστα
γεφύρια.
Αξιόλογες είναι οι εκκλησίες του χωριού. Η πιο ενδιαφέρουσα είναι
η εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στον κάτω μαχαλά, του 17ου αιώνος (1840).
Η εκκλησία έχει θαυμάσιο ξυλόγλυπτο τέμπλο που θεωρείται από τα ωραιότερα της
Ευρώπης και περίτεχνες επιχρυσωμένες εικόνες. Το τέμπλο είναι έργο του Ηπειρώτη
μάστορα Χριστόδουλου και έχει διαστάσεις 10x4.70 μ. Παρουσιάζει ομοιότητες με
το τέμπλο του Αγίου Νικολάου στο Γαλαξείδι και είναι προγενέστερο από αυτό. Εχει
φιλοτεχνηθεί με την τεχνική του λεγόμενου "τρυπητού", αφήνοντας διαμπερή κενά
ανάμεσα στα ξυλόγλυτα θέματα, τα οποία αναπαριστούν κυρίως σκηνές, ανάγλυφα διαμορφωμένες,
από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη. Υπάρχουν επίσης και αξιόλογες μορφές με
έντονη επίδραση της όψιμης ενετικής τέχνης του 19ο αιώνα (Baroc). Πιο πάνω την
εκκλησία είναι η επίσης αξιόλογη εκκλησία του Αγίου Δημητρίου. Δίπλα στον αμαξιτό
επαρχιακό δρόμο και απέναντι από την πλατεία με το μεγάλο πλάτανο στο πάνω χωριό,
είναι η εκκλησία του Προφήτη Ιωάννη του 18ου αιώνα.
Το Δεκαπενταύγουστο γίνεται στην πλατεία δίπλα από τον Προφήτη Ηλία
μεγάλο πανηγύρι με πολύ κόσμο από τη γύρω περιοχή, δημοτική μουσική και άφθονα
ψητά και κρασί.
2 χιλ. μετά το χωριό, στο δρόμο μέσα στο δάσος υπάρχει ξενώνας και
λίγο πιο μετά εγκαταλειμμένο το παλιό σανατόριο "Μάνα", μέσα στο ελατόδασος. Μια
άλλη διαδρομή ανεβαίνει προς το ύψωμα του Αργυροκάστρου, όπου και το ομώνυμο φράγκικο
κάστρο, και από εκεί κατευθύνεται στα χωριά
Λάστα
(10 χιλ) και
Αγριδάκι. Δίπλα
από το δρόμο υπάρχει ενδιαφέρων γεωλογικός σχηματισμός που οι ντόπιοι ονομάζουν
βράχο του Κολοκοτρώνη.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών