Πληροφορίες τοπωνυμίου

Zea

Zea, the small round harbor (of Piraeus) between Akte and Mounychia. . .
According to Demosthenes the shiphouses (neosoikoi) were among the glories of Athens. Fourth c. inscriptions (IG, II2, 1627-1631) tell us that there were 94 ship-sheds in Kantharos, 196 in Zea, and 82 in Mounychia. Thus Zea was the main base of the war fleet. Remains have been found at various points, especially in Zea. An inscription of the second half of the 4th c. B.C. (IG II2 1668) found N of Zea, gives detailed specifications for the construction of a great skeuotheke or arsenal for the storage of equipment, a long rectangular structure divided into three lengthwise by colonnades. Philon is named as the architect.

Perseus: The Princeton Encyclopedia of Classical Sites (1976)
• http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Per...

Stratiotiki

  Stratiotiki (called Paschalimani by Ulrichs), the middle of the three harbours, is the ancient Zea, erroneously called by the earlier topographers Munychia. (Timeaus, Lex., Plat.; Phot. Lex. s. v. Zea.) It was the largest of the three harbours for ships of war, since it contained 196 ship-houses, whereas Munychia had only 82, and Cantharus only 94. Some of the ship-houses at Zea appear to have been still in existence in the time of Pausanias; for though he does not mention Zea, the Weosoikoi which he speaks of (i. 1. § 3) were apparently at this port. This harbour probably derived its name from Artemis, who was worshipped among the Athenians under the surname of Zea, and not, as Meursius supposed, from the corn-vessels, which were confined to the Emporium in the great harbour.

This extract is from: Dictionary of Greek and Roman Geography (1854) (ed. William Smith, LLD). Cited June 2004 from The Perseus Project URL below, which contains interesting hyperlinks

Dictionary of Greek and Roman Geography (1854) (ed. William Smith, LLD)
• http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Per...

Λιμένας Ζέας

Λιμένας Ζέας
Η Ζέα είναι το δεύτερο σε μέγεθος λιμάνι του Πειραιά και καλυπτόταν αποκλειστικά από τις εγκαταστάσεις του ναυστάθμου του αττικού στόλου. Η εξέλιξή του ενδεχομένως να προηγήθηκε των άλλων δύο λιμένων αφού παρείχε την καλύτερη φυσική προστασία για τον ελλιμενισμό των πλοίων. (fig. 11) Ο σχεδιασμός του χώρου του λιμανιού προηγήθηκε της εγκατάστασής του με σκοπό να αντιμετωπίσει τις αυξημένες ανάγκες για άμεση ναυπήγηση των πλοίων που θα αποτελούσαν τον ισχυρό στόλο των Αθηναίων (493-492).
Λιμενολεκάνες.
Η λιμενολεκάνη της Ζέας είχε και κατά την αρχαιότητα σχήμα κυκλικό με διάμετρο 450m, και στη νότια πλευρά του υπήρχε ευρύχωρος προλιμένας, πλάτους 180m και μήκους 200m (Τραυλός 1972, 442-456).
Λιμενοβραχίονες.
Όπως και στο λιμένα του Κανθάρου, η είσοδος της λιμενολεκάνης διαμορφωνόταν με δυο λιμενοβραχίονες οι οποίοι συνδέονταν με το τείχος που περιέβαλλε την ακτή της χερσονήσου και ενισχυόταν στα άκρα τους με δύο μεγάλους τετραγωνικούς πύργους από όπου κρεμόταν η αλυσίδα που έκλεινε την είσοδο.
Χώροι Ενδιαίτησης.
Το χώρο του ναυστάθμου περιέβαλαν οι εργατικοί συνοικισμοί (με τους εργάτες που είχαν αναλάβει το βαρύ έργο της οικοδόμησης των τειχών και των λιμενικών εγκαταστάσεων του Πειραιά), στρατώνες, αποθήκες ναυπηγικών υλικών, σκευοθήκες, βιοτεχνικά εργαστήρια καθώς και χώροι διασκέδασης των πληρωμάτων (Πανάγος Χ. Θ.,1968 σ.237). Η βιομηχανική αυτή ζώνη γύρω από τον λιμένα της Ζέας αλλά και της Μουνιχίας δεν πρέπει να συμπεριλήφθηκε από τον Ιππόδαμο στον σχεδιασμό της πόλης που ακολούθησε την εγκατάσταση των ναυστάθμων.
Οχυρώσεις.
Η ναυτική ζώνη διαχωριζόταν από την υπόλοιπη πόλη με έναν περίβολο που διέτρεχε όλο το μήκος του σε απόσταση 50m από την ακτογραμμή και αποτελούσε τον κλειστό τοίχο της μικρής πλευράς των νεωσοίκων.
Αποθήκες.
Στα διαστήματα που μεσολαβούσαν ανάμεσα στις εκστρατείες και κατά τους χειμερινούς μήνες, τα εξαρτήματα των τριηρών φυλάσσονταν, τα μεν ξύλινα ( κουπιά, κατάρτια κ. λ. π. ) στους νεώσοικους, τα δε κρεμαστά σκεύη (πανιά, σκοινιά, κάβοι) σε ειδικά κτήρια από ξυλοκατασκευή, τις σκευοθήκες, η παρουσία των οποίων αναφέρεται από την εποχή ιδρύσεως του ναυστάθμου (αρχές 5ου αιώνα π. Χ. ).
  Το 347/6 έγινε από τον Εύβουλο εισήγηση για την ανανέωση της αθηναϊκής ναυτικής δύναμης και την ανέγερση της νέας Σκευοθήκης που σχεδίασε ο αρχιτέκτων Φίλωνας και η κατασκευή της οποίας ολοκληρώθηκε την εποχή του Λυκούργου (Σταϊνχάουερ, Γ. Α.,2000, σ. 64). Η ανεύρεση και μερική ανασκαφή της Σκευοθήκης του Φίλωνος έγινε κατά τα έτη 1988-89. Η φήμη όμως του σημαντικού αυτού οικοδομήματος είχε προηγηθεί της ανεύρεσής, του λόγω της αναφοράς σε αυτό με θαυμασμό από τους Δημοσθένη, Πλούταρχο, Στράβωνα, Πλίνιο, Βαλ. Μάξιμο και Βιτρούβιο (Steinhauer G., 1996, σ. 471) καθώς και λόγω της ανεύρεσης 100 χρόνια νωρίτερα, μαρμάρινης επιγραφής (IG II² 1668) με τη λεπτομερή περιγραφή της κατασκευής και χρήσης του κτηρίου από τον αρχιτέκτονα Φίλωνα που το σχεδίασε. Η επιγραφή, έκτασης 98 στίχων, επέτρεψε την πλήρη γραφική αποκατάσταση του οικοδομήματος, έτσι ώστε να θεωρείται από τα καλύτερα γνωστά, από κατασκευαστικής απόψεως, κτήρια. (βλ. μακέτα Σκευοθήκης)
  Η Σκευοθήκη κτίστηκε ανάμεσα στην ιπποδάμειο αγορά και τους νεώσοικους του λιμανιού, στη ΒΔ πλευρά του μυχού της Ζέας και έχει κατεύθυνση από ΝΔ προς ΒΑ (fig11) προσανατολισμός που διευκολύνει τον αερισμό του εσωτερικού της χώρου, απαραίτητο στοιχείο κατά τον σχεδιασμό του κτηρίου σύμφωνα με το Φίλωνα. Το οικοδόμημα είχε πλάτος 18m και μήκος 130m με διπλή είσοδο στις δύο στενές πλευρές και χωριζόταν μέσω δύο πεσσοστοιχιών σε τρία κλίτη. Το κεντρικό κλίτος, εκτεινόταν σε όλο το μήκος και ύψος του εσωτερικού χώρου, ενώ τα πλαϊνά κλίτη χωρισμένα σε 34 διαμερίσματα το καθένα, είχαν υπερώα με ξύλινα ράφια και χρησιμοποιούνταν ως αποθήκες.
Το κείμενο παρατίθεται τον Αύγουστο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του R.G.Z.M. Roman-Germanic Central Museum

• http://www2.rgzm.de/Navis2/Harbours/Athen/Piraeus/...