Εμφανίζονται 98 τίτλοι με αναζήτηση: Αρχαιολογικοί χώροι στην ευρύτερη περιοχή: "ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Περιφέρεια ΕΛΛΑΔΑ" .
ΠΑΛΑΤΙΑΝΟ (Οικισμός) ΚΙΛΚΙΣ
Ο πρώτος επισκέψιμος αρχαιολογικός χώρος στο Ν. Κιλκίς δημιουργήθηκε στο Παλατιανό
(λόφος Τορτσέλι- 1500 μ Β.Δ του χωριού). Αντίγραφα των τεσσάρων αγαλμάτων κοσμούν
ήδη το χώρο του ηρώου ρωμαϊκής εποχής που αποκαλύφθηκε το 1961. Τα πρωτότυπα αγάλματα
εκτίθενται στο αρχαιολογικό μουσείο Κιλκίς και χρονολογούνται στο 2ο αιώνα μ.X.
ΟΛΥΝΘΟΣ (Αρχαία πόλη) ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ
Site: Olynthus
Type: House
Summary: Irregularly planned house near the Agora of Olynthus
Date: ca. 432 B.C. - 348 B.C.
Period: Classical/Late Clas.
Plan:
Rather irregular plan with rooms ranged irregularly around a small courtyard;
built against the western fortification wall of the city.
Other Notes:
The southern three houses in Row A, houses A 11 - A 13, are irregular in plan
but rather similar to one another. Like the other houses in Row A, house A 11
is larger than the average Olynthian house, measuring 17.7 x 21.3 m, including
the alley between it and A 12, and is built against the west fortification wall
of the city. It is irregular in plan, consisting of a series of architecturally
unspecialized rooms arranged around a courtyard (g), with no kitchen, andron,
or other specialized spaces. The house has no pastas; all of its rooms seem fairly
enclosed. Half of the rooms are roughly the same size: a, d, e, h, i and j are
all about 4.9 x 4.5 m; the other rooms somewhat smaller. The rooms are arranged
in a more hierarchical fashion than those of "typical" houses: for instance, the
only entrance into room e is through rooms h and i, and the only entrance into
room k is through l. The walls are unplastered and unpainted; the floors all earth.
The entrance to the house is not certain, since its east wall was not preserved
above its foundations, but was probably through the "alley," room m. There is
no evidence for a second floor. The house thus shows a less organized and "typical"
architectural arrangement of space than the more regular houses at Olynthus. To
judge from the distribution of artifacts in the rooms, the use of space was less
organized as well. Some activities are restricted to specific rooms, for instance
weaving in room d, where 25 loomweights were found. But other types of artifacts
and activities seem distributed all over the house. The rooms in the northwestern
part of the house, for instance, contained storage amphoras in roughly equal numbers:
five rooms (c, d, e, h, and k) each contained two amphoras, while a sixth (i)
contained four. Whatever these amphoras were used to store, no single space seems
to have been designated for storage, but instead that function was distributed
through many rooms. Likewise, no room has a great concentration of vases: tablewares
are found, in moderate numbers, in rooms e, f, g, h, k, l and m, but there is
no specific room where household equipment was stored, as there was, for instance,
in house A iv 9 or the House of Many Colors . Other notable artifacts in the house
include a lower grindstone which was found in room h; "pithos lids or table tops"
in e and h; a louter base in b and a louter and base in j. And in the western
part of the court was found a cache of at least eight plastic vases and terracottas,
including a head of Dionysus and a faun head, two male heads, a female mask, and
three female figures. Such caches are not uncommon in the courts and porticoes
of houses at Olynthus. Finally, this house, like its neighbors A 12 and A 13,
contained a large number of coins. Room j had a hoard of 10 bronze coins, and
the whole house contained some 96 coins, including six silver coins; this is second
only to house A iv 9 , which contained 100 coins. A sales inscription (or, more
precisely, an inscription recording a "sale on condition that the seller may release
the property from the buyer's claim on it," or a "security in the form of a conditional
sale," one of the many roundabout ways the Greeks negotiated loans) was found
in the courtyard, recording that this house was used as security on a 2000 dr.
loan to Archidamus, son of Metrichus. The inscription lists the neighbors as Polyxenus
the son of Telagrus and Pythion, the son of Diodorus; Polyxenus and Pythion also
served as witnesses to the transaction. It is notable that among the magistrates
of the Chalcidic mint were men named Archidamus and Polyxenus. If these are the
same men as those named in this inscription, it is interesting that they were
neighbors, and that these prominent men would own such irregular and architecturally
undistinguished houses.
Nick Cahill, ed.
This text is cited Nov 2002 from The Perseus Project URL below, which contains 2 image(s), bibliography & interesting hyperlinks.
Site: Olynthus
Type: House
Summary: Well-built house near the Agora of Olynthus, with three
shops.
Date: ca. 432 B.C. - 348 B.C.
Period: Classical/Late Clas.
Plan:
Domestic portion of house fairly regular in plan, with very small paved court,
pastas, kitchen complex and storerooms in SW; unusual "light well" (?) entrance;
three large shops take up east part of house; second story with separate entrance
from lower.
Other Notes:
A iv 9 lies in as the center of downtown Olynthus, adjoining the agora and opening
onto Avenue B. It was well preserved under between 1 and 1.8 m of fill. The hill
slopes off to the east here, and the the eastern part of the house lies at a lower
level than the west, the house being terraced at two levels. The eastern third
of the house, facing onto Avenue B, was taken up by three shops (d, f, l), of
roughly equal size. The rest of the house conforms more or less to standard layout:
a small court, a pastas extending the width of the domestic area of the house;
one "North Room" (a) and an interesting suite (b-c); a kitchen complex south of
the court and two rooms, g and i, in the southwest corner of the house. The construction
is better than usual, with drafted ashlar masonry on the east and part of the
north wall, two rooms with painted walls, and a number of stone architectural
elements. The entrance to the house leads into room c. The door was of the prothyron
type, whose four bases are still preserved; but extending from the southeastern
base is another series of worked stones. This is probably a stairbase, but here
opening to the outside of the house, rather than to the interior. The upper floor,
therefore, may have been either a separate dwelling with its own entrance from
the street, or some other kind of separate space. The pastas was originally divided
from the court by a colonnade, but the intercolumniations were later partly walled
off, perhaps to a height of only about a meter or so, leaving a doorway just west
of the central pillar. Its walls were painted red with a white baseboard. Against
the south wall of the pastas, just east of the door into room g, was found a terracotta
louter base in situ, whose basin was found across the room near the door to room
a. A storage amphora rested nearby against the south wall, as at the House of
Many Colors, and perhaps for the same purpose, to hold water for washing. However,
there were no portable altars in the pastas, and this louter was probably used
for domestic washing and other tasks rather than for ritual purification. There
is less evidence of furniture here than at some other houses at Olynthus, but
the distribution of finds near the walls suggests that the east and west walls
had shelves or other furniture: part of a red-figure pelike was found in the northeast
corner, a one-handled cup in the southeast corner, while three lamps were found
against the west wall. Three shallow bowls were also found in the pastas, as well
as three loomweights and a spindle whorl, a swinging handle attachment from a
bronze vessel, and seven coins. While the pastas does not show the quantity and
variety of finds and so, presumably, of activities as some others, its uses seem
in general similar, including washing and shelving of some domestic vases and
equipment. Room a, painted red with a buff baseboard, was apparently used for
weaving: thirty-one loomweights, or about one loom's worth, were found in the
room. The room also contained a mold for a terracotta figurine -- another was
found in the court, and it is possible that figurines were produced in this house.
Rooms b and c probably formed a light well like those at the House of Many Colors
and the Villa of the Bronzes. There were few finds in either of these rooms. In
the southeast corner of room c was a peculiar hollow rectangle of stone and mudbrick,
plastered in places, and drained by an open drain of reused rooftiles, which,
at least as preserved, did not continue all the way out the door of the house.
Graham suggested first that the rectangle might be the foundation of a cupboard,
and later that it might have supported the stairs to the upper story; but it is
far too flimsy to have supported the weight of a staircase. Within this rectangle
were found the base of a marble louter, standing upright, and a portable altar.
The reconstruction of the structure is problematic, but it might have formed or
supported a kind of domestic shrine, the louter here used for ritual rather than
general domestic washing, and the drain, which in any case could not have handled
large amounts of runoff, intended for liquid offerings. The assemblage might thus
be similar to those in the pastades of the House of Many Colors and the Villa
of the Bronzes. The court of this house was rather small, but well cobbled and
drained by a pipe leading out the front door of the house. Pithoi were set into
the floor in two corners, to catch water from the gutters. A marble louter base,
inscribed --]OS --]ENE --]ENIOS, was set against the north wall of the court;
and nearby was a plastic vase of a Silenus. Another mold for a terracotta figurine
was found in the court, the second in this house, suggesting that the owner was
in some way connected with coroplasty.
Nick Cahill, ed.
This text is cited Nov 2002 from The Perseus Project URL below, which contains 3 image(s), bibliography & interesting hyperlinks.
Site: Olynthus
Type: House
Summary: House on the North Hill of Olynthus, with shops and olive
press.
Date: ca. 432 B.C. - 348 B.C.
Period: Classical/Late Clas.
Plan:
Domestic portion of house fairly regular in plan, with courtyard, pastas, kitchen
complex. Three shops take up much of the eastern part of the house. Probably had
a second story.
Other Notes:
House A v 10 is rather similar in plan to house A iv 9 . It has a well-defined
pastas and courtyard, a kitchen complex, and three shops fronting onto Avenue
B. It may have had a second story: a small gap in the pavement of the court against
the west wall might once have held a stone base supporting a stair ascending to
the south. The house was entered through double doors on Street v, like those
in the Villa of the Bronzes: the entrance on the right is about 2.1 m. broad,
probably for carts and wheeled traffic, and the second, narrower door on the left,
only 1.2 m. broad, was probably for pedestrians. Another door led into the shop
(f) on Avenue B. The open court was fairly small, only 3.5 x 3.8 m., and was drained
to the south by a drain made of stone slabs. South of the paved court was an unpaved
area which must have been a covered exedra, its roof supported by a single base.
The area northeast of the court was also roofed. Together, these three areas seem
to have seen a wide range of activities. The court or exedra contained a large
fragment of an olive crusher or orbis. The stone was broken and there was no trace
of the rest of the crushing apparatus; but while we cannot be completely certain
that this stone was part of a complete machine set up here, the wide double doorway
into the house, appropriate for carts and heavy loads and found in many houses
where agricultural products were processed, and the findspot of the piece on the
floor of the court or exedra, where such a machine would most likely have been
set up, help confirm the significance of this fragment. Probably the less damaged
pieces were salvaged and reused after the destruction. Two terracotta louters
found here might also have been used in olive crushing. Two groups of loomweights,
one containing 23 weights, the other 38, document weaving somewhere in the house,
but the room(s) in which they were found were not recorded. Unlike some houses
at Olynthus such as the House of Many Colors or the Villa of the Bronzes , the
pastas of house A v 10 contained only a few objects, and may therefore not have
been used for such a range of activities. Perhaps the covered exedra, being architecturally
similar to the pastas, took on some of its functions. The kitchen complex (rooms
b, c and the unlabeled bathroom) is slightly irregular in design, the wall dividing
the bath from the flue being skew, and the flue having a door into the kitchen
rather than into the pastas or court, as is usually the case. As so often, the
kitchen contained only a few, rather miscellaneous finds: a fragment of a bronze
grater, a lamp, a saucer, a few pieces of hardware. A number of fragments of a
bathtub were found in the bath and more in the flue. As in house A iv 9 , the
eastern part of the house was taken up by three shops fronting on Avenue B. The
central shop had doors to the street, to the domestic part of the house and to
the shop to its north, while the southern shop had only a door to the street.
The connection between the main house and the northern two shops shows that these
at least belonged to the owner of the house. This conclusion is supported by the
sales inscription. The northern shop (d) contained a hoard of ten bronze coins
and sixteen other scattered coins, not from the hoard. As in the shops of A iv
9 , this is a large number of coins for a single room. A bronze stylus is perhaps
also evidence of trade. In addition, however, the room contained a number of pieces
of jewelry and vases. The middle shop contained few finds, and was perhaps more
of an entrance and anteroom than a shop per se. The southern shop, however, contained
two more styli, eight coins, and a lead weight, an assemblage similar to that
of the northern shop. The shop also contained a number of tablewares and coarse
vases, seven loomweights, a large terracotta female head, a knife and a spearhead,
and other domestic and miscellaneous objects. A sales inscription found in room
g records that Dionysius, son of Ithyras bought this house, together with the
storeroom (ho pitheon) and "all the things that bring income" (t?a? m?i[sth]ophora
panta), for 5300 drachmas. The price is the highest documented value for a house
at Olynthus or, for that matter, in the entire Chalcidice; other houses at Olynthus
sold for between 410 and 4500 dr., and a roughly comparable house, the House of
Zoilos , sold in the same year for less than a quarter of this price, 1200 dr.
No pithoi were found in the house, and so the storeroom cannot be identified:
either they were salvaged from the house after the destruction, or removed between
the time the house was sold and when it was finally destroyed, or perhaps the
pitheon was located outside the house. But the reason for the unusually high price
is probably the inclusion of t?a? m?i[sth]ophora, which might include the three
income-bringing shops on the east side of the house and the olive-crushing equipment
in the court of the house. The fact that they were specifically mentioned in this
sale shows that in other circumstances they might not be included with the house
-- shops might be rented out or sold, and other equipment sold separately -- but
included with the house, they probably increased its value considerably. Domestic
functions are not as well documented in this house as in some others, perhaps
because it was excavated somewhat hastily. But the scarcity of equipment in the
pastas and kitchen complex is probably not due simply to poor preservation or
excavation; it rather suggests a different form of organization. Instead of the
pastas, the court and roofed exedra took over some domestic functions. The site(s)
of weaving are uncertain, but the household certainly produced its own cloth,
as was normal in a Greek household. Most interesting, however, is the variety
of other sorts of work that went on in the house. An olive crusher is too great
an investment for most houses to have made or needed; just like today, only a
few specialists in the community actually owned such expensive machinery, and
most olive growers would have rented time on the equipment when their olives were
harvested (Forbes & Foxhall conservatively estimate one press per ten households
in antiquity [Expedition 21 (1978) 37-47]). This house, like a number of houses
in Row A and elsewhere, seems to have specialized in such agricultural processing,
and been built accordingly, with wide double doors able to accommodate carts and
beasts of burden. The absence of a press to extract the oil from the crushed olive
pulp is not too surprising, since these could be made of wood and leave few traces.
The shops might have been part of this agricultural processing or perhaps involved
with another side of the family business. The sales inscription associates ho
pitheon with t?a? m?i[sth]ophora panta and it is tempting to speculate that one
of the shops served as a storeroom for olives or oil (its pithoi later salvaged),
and so could belong with the olive-crushing enterprise. In any case, these features
seem to have been considered among the most important in the house, enough to
rate special mention in the sales inscription, and probably to increase the price
of the house well above average.
Nick Cahill, ed.
This text is cited Nov 2002 from The Perseus Project URL below, which contains 5 image(s), bibliography & interesting hyperlinks.
Site: Olynthus
Type: House
Summary: House on the North Hill of Olynthus, with three shops facing
Avenue B.
Date: ca. 432 B.C. - 348 B.C.
Period: Classical/Late Clas.
Plan:
Domestic portion of house somewhat irregular, with very small court, small "pastas"-like
room, possible kitchen-complex. Three shops take up much of the eastern part of
the house.
Other Notes:
This house was, in its final form, rather irregular in plan, with a very small
court (i), a short "pastas," a kitchen complex, and a number of rather irregular
rooms which do not fit the standard Olynthian design. It seems to have been remodelled,
though: in the walls between f, j, e and i were built three reused olive crushers
and a reused threshold block. The house was therefore probably more regular in
its original form. Unlike most of the other houses on its block, it had two stories,
with a stairbase in the pastas (room e). The small paved area (i) seems to have
been the only part of the house open to the sky. In the northwest corner was a
jar set into the floor for catching rainwater, like the two in house A iv 9 ;
there were no other finds. The area to the south of this was not paved, and two
stones along its southern side could have served as rough pillar bases supporting
a roof over this area. The space would thus be open both to the court and to the
alley, into which rainwater from the roof would drain. In this exedra were found
19 loomweights at floor level, suggesting that a loom had been set up here. Not
far away was a bronze "probe" with pointed ends, perhaps actually a weaving tool.
The alley here was paved, apparently by the owners of this house since the pavement
ends at the east end of the house. Unlike the alleys in some other houses, this
area seems to have been kept fairly clean and not used for the disposal of refuse
(probably because it was open to the exedra). Besides the exedra, three other
rooms contained large numbers of loomweights. Room h contained 22 loomweights,
as well as an inscribed lead weight. Room j had 18 loomweights, and room e, the
"pastas," 24. Each group probably represents the debris from one loom. All these
rooms adjoined the court, and could have been lit by windows; they would therefore
be suitable for weaving. Four looms is more than would be needed for household
use, and with all the well-lit space adjoining the court used for weaving, amounting
to about a third of the area of the house, this house seems to have been producing
textiles on a relatively large scale. Room e corresponds to the pastas of the
house, although in its final form it was entered from the court through a door
rather than a colonnade. As in other houses, this room was an important workspace,
housing a variety of activities in this sheltered and relatively well-lit space.
In addition to weaving, the pastas was used for preparing food. A grindstone was
found near the center of the room, together with a number of vases and other artifacts.
In the southeast corner was a large stone mortar, buried up to its rim below the
floor; and a terracotta louter base was found in the room as well. This might
actually be part of a kneading trough, used to prepare dough from flour cleaned
and ground with the mortar and grindstone. The kitchen complex on the north side
of the house seems regular in design: a large room (c) separated by a pillar partition
from the "flue" (b), with a small room (a) to its north as a bath. However, like
the complex in A v 10, these rooms contained only a few finds, and its use remains
somewhat problematic. Few or no vases were found in the kitchen or in the flue,
and no ash is recorded in the flue; there is no trace of cooking or food preparation
in the complex. In the "flue" was an unslipped bowl on a stand, possibly a thymiaterion,
a female mask and a fragment of another, and many fragments of bronze, probably
from some disintegrated object. The masks and thymiaterion suggest cult more than
cooking. No bathtub was found in room a, only a bone doll with attached, movable
arms and a lead pendant. There is thus no sign that the kitchen was being used
as such, at least at the moment the city was destroyed; the few finds might be
remnants of a former use by women of the household. The shop in the southeast
corner of the house (k) had two doors to the street, but none to the rest of the
house. It contained 14 coins, a lead weight, and a collection of bronze fragments
including a disk with four holes pierced at its rim. The disk might have served
as a small scales pan, the rest of the scales having disintegrated. The assemblage
is similar to those in shops of houses A iv 9 and A v 10 , and quite compatible
with a function of retail trade, although again it gives little indication of
what was being traded. The door to the shop in the northeast (d) was not preserved.
20 coins found here suggest that it served as a shop, but the room also housed
domestic activities as well: among its contents were a lower grindstone, vases
including a fishplate, a squat lekythos, a saucer, and an amphoriskos; a storage
amphora, and two fibulas. This shop is perhaps another example of the rather common
mixing of domestic activities with retail trade at Olynthus. The central "shop"
and entrance to the house, room g, contained a rather mixed group of finds: a
bronze ladle with a swan's head handle, two large but disintegrated bronze objects,
and an area of red pigment. This room might have been used for dyeing wool, the
bronze objects perhaps basins or cauldrons for mixing hot dyes. In A v 9, then,
we see a specialization of work and use of space which we have not seen in many
other Olynthian houses. All four rooms adjoining the court were devoted to weaving,
three of them apparently exclusively given over to it, and another room perhaps
used for dyeing wool before it was woven. The shops facing the street perhaps
sold finished textiles, which have left no trace. The household must have included
a number of women, free and/or slave, to keep at least four looms busy. It is
no surprise, therefore, to find an unusual amount of jewelry in this house: eleven
eye beads in the "pastas," an earring and bracelet in the kitchen, two fibulas
in room d, an earring in g, a finger ring in l, pendants in the "bath" and alley,
as well as another fibula and another eye bead from uncertain rooms. As in house
A v 10 , domestic functions in this house are surprisingly restricted. The kitchen
complex contained no signs of food preparation, cooking or the storage of eating
or drinking equipment; instead some of these functions are documented in the pastas
and room d. This may suggests a use of space rather different from that of other
Olynthian houses, and more similar to that of its neighbor A v 10. There are no
provisions in A v 9 for large-scale storage of foodstuffs or other produce. One
storage amphora in room d is the only large container, and the pithos in the court
probably collected rainwater. In this respect the house is similar to A iv 9 ,
and quite different from the houses in the Villa Section, for instance the House
of Many Colors and the Villa of the Bronzes .
Nick Cahill, ed.
This text is cited Nov 2002 from The Perseus Project URL below, which contains 4 image(s), bibliography & interesting hyperlinks.
Site: Olynthus
Type: House
Summary: House of regular plan in block A vii on the North Hill
of Olynthus.
Date: ca. 432 B.C. - 348 B.C.
Period: Classical/Late Clas.
Plan:
This house is frequently taken as the "type house" for Olynthian dwellings: a
central courtyard, with an open portico or "pastas" to its north; a series of
rooms opening onto the north side of the pastas, including a three-room "kitchen
complex"; a small storeroom on the east side of the pastas; an andron entered
from an anteroom in the SE corner; a workroom or shop in the SW.
Other Notes:
House A vii 4 contains a full range of rooms found in Olynthian house: a well-defined
pastas and cobbled court, a kitchen with bath and flue in the northeast part of
the house, an andron and anteroom in the southeast; two rooms opening onto the
pastas, and a shop in the southwest part of the house. The fairly large court
was cobbled, and a drain led from near the center of the court south into the
street. The court contained a variety of finds and, unlike the courts of the House
of Many Colors and the Villa of the Bronzes, seems to have been heavily used.
Sixteen loomweights were found apparently scattered on the floor; these might
be the remains of a loom, or perhaps were lost from a loom previously set up in
the court. The court also contained a fair amount of domestic equipment: vases
including bowls, a coarse spouted bowl or mortarium, a guttus, a lamp stand, three
lekythoi and fragments of many other vessels; a bronze cup or vessel; fragments
of four terracotta female masks; various pieces of hardware and other miscellaneous
finds. Two bronze weights and a "lead loomweight" (probably another weight) from
the court are probably connected with commercial activities in the house, as are
other weights from this house. Like the court, the pastas of A vii 4 was the site
of a variety of activities, and their assemblages are generally similar. The pastas
contained a variety of tablewares, metal vessels, and the like: a hydria, and
olpe, a bowl, a guttus, two kantharoi, two lekythoi, and other vases, swinging
handles from two bronze vessels, and other such finds. Most of these were found
in the west part of the pastas, probably stored on shelves or in chests along
the wall, as in the houses discussed above. In this area was a stone "pithos lid
or table top," 42 cm. in diameter; these disks could have served a variety of
uses, not just as pithos lids but as portable working surfaces. The two rooms
north of the pastas (a and b) are almost identical in size, and both had plain
walls and an earth floor. Room a contained only a single coin; like so many rooms
at Olynthus, its function remains enigmatic, but we should always keep in mind
the possibility that it contained perishable furniture. Room b, however, contained
23 loomweights, twelve of them clustered closely, the others scattered nearby.
Together with the court, then, this room was seemingly used for weaving. Like
the pastas and court, this room contained tablewares, including a red-figure pelike,
two plates, a lekythos, a cup, a saltcellar and other fragments, and like the
pastas, more jewelry, a fibula and an earring. The "kitchen complex" (rooms c,
d, e) shares with the other houses on this row the anomaly of lacking a pillar-partition
(at least at the level preserved), despite the house's two stories. The wall between
the kitchen and flue is thickened at the south, perhaps to form a kind of platform
or counter. A large stone mortar was set towards the west end of the "kitchen"
(e), showing that this room was used for processing food. Somewhere in the room
was a piece of furniture, which burned leaving a scatter of nails and ash. A few
table vases and two lamps might have been stored in this although their exact
situation was not noted. Like many other "kitchens" at Olynthus, it was relatively
bare of finds. No finds were recorded in the flue (d), but a layer of ash and
traces of burning show that this was used for cooking, like flues elsewhere. The
tub had been robbed out of the bathroom (c), leaving a gap in the cement pavement;
two lekythoi found in the bathroom might have been for oil or perfumes used in
bathing. A small room (g) walled off at the east end of the pastas contained a
pithos sunk into the floor, with a stone disk serving as a lid. The andron is
of the usual seven-couch size, entered from the court through an anteroom. As
usual, these two rooms were the most highly decorated in the house. Except for
the bathroom, whose walls were plastered, all the other rooms of A vii 4 had plain
walls; but the andron and anteroom were painted in three colors. The andron had
a white baseboard, yellow surbase and red walls, while the anteroom had a black
baseboard, red surbase and yellow walls. The platform around the andron, on which
the dining couches were set, was painted bright yellow. And as so commonly at
Olynthus, both rooms were all but bare. The neck of a red-figured pelike was found
in the anteroom, and nothing at all in the andron. Symposium equipment such as
fine cups and kraters, funnels and strainers, kottabos stands and the like were
perhaps made of bronze or precious metals, and so would have been carried off
by fleeing Olynthians or looted by Philip's soldiers; the absence of such assemblages
here and in other houses is striking. The large room in the southwest corner of
the house had doors to both the courtyard and the street, and so probably served
as a shop belonging to the owner of the house. It contained only miscellaneous
finds: one coin, a lekythos, a saucer, a bronze swinging handle imbedded in the
wall, three loomweights, and hardware. However, the domestic portion of the house
contained a number of artifacts which seem related to retail trade: four weights
and possible scales in the pastas, and two bronze weights and "lead loomweight"
in the court.
Nick Cahill, ed.
This text is cited Nov 2002 from The Perseus Project URL below, which contains 6 image(s), bibliography & interesting hyperlinks.
Site: Olynthus
Type: House
Summary: Well-decorated house of regular plan in the Villa Section
of Olynthus.
Date: ca. 432 B.C. - 348 B.C.
Period: Classical/Late Clas.
Plan:
Fairly regular Olynthian type of house. Relatively small courtyard; "semi-enclosed"
pastas not completely open to court. Unusual paved "exedra" to south of court.
Two adjoining rooms in NW probably forming a sort of light well. Andron and anteroom
in NE corner; kitchen-complex in SW corner; storeroom in SE corner. Second story.
Other Notes:
The "House of Many Colors," (F -ii 9), in the Villa Section of Olynthus and so
one of the later houses at the site, was built partly on a terrace cut into the
slope of the hill, so that west of the house the bedrock rises almost to the surface.
As a result, the west part of the house was quite deeply buried, under more than
a meter of fill; the eastern part, however, was buried very shallowly, so that
the andron in the northeast corner and the storeroom in the southeast are partly
eroded away. Numerous traces of fire, blackening the stucco of the walls, reddening
the mudbricks and leaving layers of ash in many of the rooms, attest the violent
destruction of the house. On the south of the rather small court was a deep portico
or exedra (l), separated from the court by a colonnade. At its west end was a
built altar, covered by a canopy supported by two bases. The court was thus one
site of household cult, as implied by literary sources. The pastas (e) was of
the "semi-enclosed" type, separated from the court by a low wall which probably
supported a colonnade above, and entered through a door at the northwest corner
of the court. It was thus more sheltered from the elements than was the more common,
open type of pastas. To judge from the quantity and types of artifacts found there,
the pastas was one main locus of domestic activity. A marble louter (shallow basin
on stand) was found in situ in the southwest corner, together with a storage amphora;
these were probably used for washing, the amphora holding wash water. Nearby were
two portable altars attesting household ritual. The louter may thus have been
used for ritual cleansing (in addition perhaps to ordinary household washing).
A somewhat similar situation was found in the pastas of the Villa of the Bronzes
. Four more amphoras in the east end of the pastas stored some other substance,
perhaps wine or oil. A number of vases were also found in the pastas: a fishplate,
three black-glaze plates, a shallow bowl, a red-figure pelike, a miniature krater,
and a lekythos. a red figured krater, a lid, and a skyphos were found in the west
part of the room. Three rooms (a, b and c) open onto the pastas. Rooms a and b
were separated by a pillar-partition. This and similar spaces at Olynthus may
have been light wells, the smaller room (b) being the light well, open to the
sky and illuminating the larger room. The pillars would have supported a second
story room above room a. The open "skylight" could have been fitted with a cover
(telia) to keep out the rain in bad weather, or perhaps was lit with special "chimney
tiles" with elliptical openings (opaia), examples of which were found in the house.
Other possible light-wells at Olynthus were found in the Villa of the Bronzes
and house A iv 9 . Both these rooms were apparently still under construction when
the house was burned. The main room contained an amphora full of sand for making
cement, red and blue pigment stored in a small vase and piled on the floor, probably
for painting walls, two small pigment grinders, and a pile of blue stone pebbles,
probably intended for a mosaic floor; while the light well contained another storage
amphora, this one full of cement, and a pile of cement lying on the floor nearby,
a terracotta "pithos lid or table top" and a terracotta tray partly under the
cement pile, which might have been used for mixing cement, and a pile of black
pebbles. But although this suite was apparently being refurbished, it also constituted
another important workplace in the House of Many Colors. The larger room contained
35 loomweights, about the right number for a loom, an epinetron and a spindle
whorl, while nine more loomweights were found in the light well. Well-lit and
airy yet sheltered, the larger room would have been a comfortable and convenient
room for weaving. This room also contained many table vases: two fishplates (one
red-figured), two plates, two hydrias and a pelike, a lekanis and three lekanis
lids (two red-figured), two lekythoi, a guttus, a group of twelve miniature cups,
six saucers, a skyphos (?), and two lids. The assemblage apparently contained
no coarse or cookingwares. The scarcity of cups here and elsewhere in the house
is surprising, and might suggest that drinking vessels of bronze or more precious
metals were used in place of pottery, but were looted when the house was destroyed.
The room also contained a complete terracotta female head and a female mask. Room
c, on the other hand, was more finely decorated, with cement floor and painted
walls, but contained only a few, miscellaneous objects: hardware, bronze fragments
and the rim of a pithos. Like so many "North Rooms," the function of this space
remains uncertain: its fancy decoration might suggest a room for socializing,
akin to the andron. In the northeast corner of the house was the andron (d), of
the usual seven-couch size. This was entered from a relatively large anteroom
(f). Both these rooms were shallowly buried, and perhaps partly for this reason
few finds are preserved here; but in most other houses, androns contained relatively
few artifacts. The andron itself contained only two iron spearheads. At the south
end of the anteroom was found a cluster of 16 bronze decorative bosses with carbonized
wood adhering to some of them, perhaps the remains of a chest or cabinet used
to store equipment for the symposium, for in this area was also found a fishplate,
two plates, and fragments of a krater. The southwest corner of the house was taken
up by the kitchen complex, which was entered from the courtyard. The kitchen (k)
had a built hearth about in its center, although slightly skew to the walls of
the room. The hearth was filled with ashes, but contained no other finds, such
as bones or pottery. Three storage amphoras were found in the room, useful for
storing water and other materials for cooking, but the room contained few other
artifacts, only a lead disk with lotus and palmette decoration, a loomweight,
a saucer, a coin and an arrowhead. Adjoining the kitchen was a small room (g),
which corresponds to the bathroom in other kitchen complexes. However, while in
other houses these rooms usually contained bathtubs or holes where tubs had been
robbed out, there was no sign of a bathtub here. This room contained an intact
upper and lower grindstone and a few vases. The "flue" (h) was separated from
the kitchen by a pillar-partition; this was probably not an entrance, however,
but instead access was gained through a door from the courtyard. The "flue" was
of an unusual design: instead of the usual slab or plain earth floor, it had a
trench cut into the bedrock running down the center of the room. The trench was
filled with a deep layer of ash containing many bones of cows, sheep, goats, pigs
and deer. Robinson suggests that the trench formed a kind of broiling pit, which
was filled with coals to cook meat on spits. The flue also contained many artifacts,
some of which are easily understood as cooking equipment, such as a spit support,
but also including a great many other table vases, hardware, terracottas and other
miscellaneous finds which are not so easily explained. The exedra (l) south of
the court was divided from the courtyard by a colonnade, and is unique at Olynthus.
Its cement and pebble floor was almost bare of artifacts; a pit at its southern
end may have been an unfinished cistern. In the southeast corner of the house
was a room (m) whose floor was about 0.9 m below that of the court and exedra.
At least four pithoi in this room attest its use as a storeroom or pitheon. The
contents of the pithoi were not preserved, but they most likely held agricultural
products. This partly subterranean, cool room would, as Xenophon points out, be
suitable for storage of grain and wine (Xen. Oec. 9.2-11). The house almost certainly
had two stories. A rubble foundation spans the space between the east wall of
the exedra and the easternmost colonnade base, and probably either served as or
supported a stairbase. Another base at the south wall of the exedra probably supported
a landing. The presence of rooms with pillar-partitions also usually implies a
second story, the pillars supporting the wall of the upstairs room. Finally, over
the cement and pebble floor of the exedra were found fragments of another mosaic
floor, one piece about 1.3 m in length, which seem to have fallen from this second
story. The House of Many Colors is a fine example of a "regular" Olynthian house
with a full spectrum of specialized domestic rooms. The main areas of work tend
to be the best-lit: the pastas and room a, lit by the light well. The court contained
few artifacts and was rather small, which stands in contrast to some other houses;
but this house has an unusually large amount of well-lit but sheltered space around
the court, and those spaces may have taken over some of the activities which were
done in the courts in other houses. The range of activities which can be documented
in the house is perfectly compatible with what literary sources would lead us
to expect in a purely domestic home: grinding grain, cooking, eating, weaving,
religious cult, storage (presumably of foodstuffs), entertainment and socializing,
sleeping. These activities seem to be fairly strictly spatially organized, although
rooms shared more than one function: washing, domestic storage and cult in the
pastas; weaving and more domestic storage in the North Room a; cooking and food
preparation in the "flue" and kitchen; large-scale storage, probably of agricultural
products, in the storeroom or pitheon. The house had no workrooms or ergasteria
not involved with normal household production like weaving and food preparation:
no shops and no special installations such as are relatively common on the North
Hill. While the owner might have had such workshops outside his house, it is most
likely that his main source of income was agriculture, the primary and favored
occupation of most Greek citizens. This house is somewhat unusual in having the
entrance to the andron rather separate from the rest of the house: the public,
men's dining room seems to have been entered from the entrance hall (j), leaving
the rest of the house more private and enclosed. But this probably does not constitute
a formal distinction between the women's and men's quarters, the andronitis and
the gunaikonitis, at least in the sense used by Xenophon and others (Xen. Oec.
9.2-11). Much of the ground floor of the house seems to have been used for women's
work, including the suite with light well and the kitchen complex; and these areas
are not closed off from the rest of the house. While outsiders coming to symposia
here did not need to pass through the rest of the house to reach the andron, the
house itself is not strictly divided.
Nick Cahill, ed.
This text is cited Nov 2002 from The Perseus Project URL below, which contains 1 image(s), bibliography & interesting hyperlinks.
Site: Olynthus
Type: House
Summary: House of somewhat irregular plan, with small rooms and
two "shops" (for food preparation?).
Date: ca. 432 B.C. - 348 B.C.
Period: Classical/Late Clas.
Plan:
Domestic part of house consists of small court, pastas and portico, and other
relatively small rooms. In the SW are two separate complexes, one consisting of
rooms e, i and l; the other of room n.
Other Notes:
The House of Zoilos (D v 6) is a house of somewhat irregular plan, with a small
court (j), a pastas and portico (g-h), and other rooms ranged around these spaces.
The house has some seventeen rooms, an unusually large number. The southwestern
part of the house-plot is taken up by two separate complexes which are not connected
to the main domestic area: rooms e, i, l and m form one complex, while room n,
divided into two subspaces by a spur wall, forms a second. These seem to form
shops, but there are obvious differences in plan between this house and houses
like A iv 9 or A v 10 , which allocate a large amount of space to shops but are
otherwise regular in plan. In its organization, the house is more similar to the
irregular houses A 11 - A 13 and other such irregularly planned houses. The main
part of the house was entered from room p, which led immediately into the court.
Room g probably formed a portico on the west side of the court, and room h the
pastas on its north, although no bases were preserved. These spaces led to a series
of rooms along the north side of the house (a-d), and to rooms f and k. Room b
could only be entered by passing through room c, and room a only from b, so the
organization of this area, as in house A 11 , is more hierarchical than in more
regular houses. There is no evidence of a second story. Most of the rooms had
earth floors and unplastered walls. The court was cobbled, and rooms d and k had
plastered walls, while room q, in the southeast corner, was painted red with a
white baseboard. Unlike the more regular houses, the court, pastas and portico
(g) did not contain many objects and may not have been important areas of work.
The court and portico were entirely bare. The pastas contained four loomweights
and a spindle or distaff, but many rooms in this house contained a few loomweights,
so these might be random scatter. A low poros stone tray or trough at about the
center of the pastas might have been used for grinding or food preparation. An
olpe, a saucer, and an earring were also found in the pastas. Room c was apparently
open to the pastas and court, and so would have been another well-lit work area,
but this room too was almost bare, containing only a loomweight, a nail and boss
and a coin. Room b, on the other hand, contained fourteen loomweights, and was
probably used for weaving. A vase containing green pigment was found near the
door, and red pigment was found on the floor. Since so few of the rooms were plastered
it is unlikely that the pigment was intended to paint walls, like the pigments
in the House of Many Colors . In the northeast corner of the room was a pithos
on its side. In the northeast corner, room d may have been used to store domestic
equipment for use in the pastas (h), as in house A iv 9 . In this space were found
more than 27 vases, including a cooking pot, a very large coarse basin, 2 gutti,
an askos, five bowls, a hydria, a red-figured oinochoe, an olpe, and two storage
amphoras. The room also contained part of a bronze unguentarium and the swinging
handle from another bronze vessel. These were mostly found near the west and south
walls, where they had fallen from shelves. A marble louter was also found here,
as well as a terracotta louter or another basin, a slate pithos lid or table top,
and various other finds. To the west of the court, room f was apparently a storeroom
for foodstuffs, containing another pithos and its terracotta lid, as well as a
few vases. The other rooms in the main part of the house, however, were quite
barren. Room q, in the southeast corner of the house, was the best-decorated room
in the house, with red walls and a white baseboard, and therefore perhaps served
as a reception room or andron. It contained almost no finds, however. The two
groups of shops in the southwest corner of the house were probably used for food
preparation. The western complex (rooms e, i, l, and m) contained three mortaria
with spouts, a large pithos, three "pithos lids or table tops" (two terracotta
and one stone disk) which could be used for processing food, and many vases, including
a bowl, an oinochoe, and fragments of many other pots. A foundation just inside
the door to the complex might have supported a counter. The other room (n) contained
another slate "table top," another mortarium, two louters (one stone, one terracotta),
and at least eleven storage amphoras, as well as more vases. The quantities of
coarsewares, mortaria, storage vessels and "table tops" in these shops are probably
equipment for some kind of food processing, although there were no grindstones
and no obvious cooking areas in either complex. These "shops," then, might have
been used for preparing food either for the main part of the house or, more likely,
for sale outside the house. An almost complete sales inscription was found broken
and scattered around the door into room p, parts of it leaning against the wall
east of the door where it had apparently been set up as a public record.1 The
text records that Zoilos, the son of Philokrates, had bought the house from Diopeithes
for 1200 dr., and that its neighbors were Diokles and the sons of Apollodoros.
The house thus sold for less than a quarter the price of house A v 10 , although
the two sales took place in the same year and the houses are generally comparable.
Although irregular in plan, the House of Zoilos shows clear organization in its
use of space, although this is quite different from the organization of other
houses. The best-lit areas of the house adjoining the court, rooms c, g, h, k
and p, contained relatively few finds and have little direct evidence of use.
Instead, room b seems to have been used for weaving (although it is also possible
that the loomweights were simply stored in this room and the loom would have been
set up and worked in another space like the pastas). Room d probably was a pantry
for storing domestic equipment handy to the pastas. There are no obvious cooking
areas; this may have been done on portable braziers in the court or porticoes.
By contrast, the two "shops," which do not communicate with the rest of the house,
might have been small restaurants or other food-processing businesses. They may
have belonged to Zoilos or been sold or let separately.
Nick Cahill, ed.
This text is cited Nov 2002 from The Perseus Project URL below, which contains 1 image(s), bibliography & interesting hyperlinks.
Site: Olynthus
Type: House
Summary: Well-built house of regular plan in the Villa Section of
Olynthus.
Date: ca. 432 B.C. - 348 B.C.
Period: Classical/Late Clas.
Plan:
House of regular Olynthian type, with central courtyard, pastas, rooms along north,
kitchen-complex with bath and "flue" in southeast, and storage room in southwest
corner of the house.
Other Notes:
The Villa of the Bronzes is a well-built and well-preserved house, and had been
heavily burned, particularly in the northern part. A number of weapons found in
the court and other rooms, including a shield, a sword, three knives, two spearheads,
five arrowheads and thirteen slingbullets, attest to the heavy fighting here during
the capture of the city, and led to the naming of the house. The house is quite
regular in plan. The court takes the common position in the center of the south
side of the house, and the pastas opens to the court through a colonnade of two
columns and two engaged pilasters. Two stone Doric capitals and a pilaster capital
from this colonnade were found near the bases. To the north of the pastas are
three rooms, two connected by a pillar partition and forming a suite with a light
well like that in the House of Many Colors . A fourth room in the northeast corner
of the house (d) was entered through an anteroom (f) from the pastas, and might
have served as an andron. In the southeast corner of the house was a kitchen-complex
with flue and bath, and in the southwest was a storeroom. The house had a double
door, a narrow door on the west for people and a wider door, 1.9 m wide, on the
east, whose threshold was rutted by cart wheels. Although similar in plan to the
House of Many Colors , the Villa of the Bronzes has no proper andron, but has
more architecturally unspecialized space than does the House of Many Colors .
The house was well built and appointed. Its south and west walls were built of
drafted ashlar masonry, rare at Olynthus, and the court paved with cement and
stone slabs. Six of its eleven rooms were painted, some with molded plaster, and
room b had a mosaic floor. The court, of about average size, was drained to the
street via a channel and terracotta pipe. Most of the finds here seem to be remains
of the final battle for the city: a shield, sword, three knives, two spearheads,
and seven slingbullets. The skeleton of a large calf or small cow was also found
on the floor of the court, perhaps another casualty of war. As at the House of
Many Colors , the pastas was apparently an important workplace. In many respects
the assemblages of the two pastades are remarkably similar. In the northeast corner
of the pastas was a cult assemblage, with a fine marble louter and base, nearly
complete and mended in antiquity, and a marble portable altar. Another portable
altar was found about two meters in front of the door to room b. A great many
vases were found along the north wall between the doors to rooms b and c, including
an askos, a fish plate and two plates, six saucers, and many other fragments,
"usually broken in large pieces and lying on the floor as if they fell from a
shelf or from somewhere above rather than as if this were any sort of a discard
dump. Most of the pottery consists of the familiar small black glaze saucers"
(excavation fieldbook). This chest or shelf also held a hollow bronze instrument
with claw-like projections and a few other bronze objects, while other miscellaneous
metal objects were scattered through the pastas, most notably a bronze basin near
the westernmost base of the pastas, a finger ring, and a heavy hook. The two rooms
north of the pastas (a and b) form a suite with light well similar to that in
the House of Many Colors . Architecturally, the suite differs from that in the
House of Many Colors, in that the light well was not accessible from the pastas
but only through the pillar partition from b, and the main room b was well decorated,
with red stuccoed walls and a pebble mosaic floor; but in general the two suites
must have been fairly similar (especially if the main room in the House of Many
Colors had been painted and paved with mosaic as was intended). This suite was
used quite differently, however, from that in the House of Many Colors . In the
main room, a chest or other furnishing stood at the north wall, attested by eight
iron bosses in two sizes. The furnishing probably held either perishable or precious
objects. Two elegant lamps, one with two, the other with four nozzles and with
central handles, were found nearby. Otherwise, the room contained a rather mixed
assemblage: a couple of saucers, an arrowhead, two heavy hooks (perhaps attached
to the door, where they were found), a pin, and three coins. We should perhaps
interpret this as a more formal living or reception room, lit with fancy lamps
and with decorated furniture. The light well (a), on the other hand, had an earth
floor on which were found many ashes and traces of burning, apparently not only
from the fire of the destruction but from "continuous fires here" during the use
of the house. These fires might have heated the main room of the suite. There
is no reason to think that this was a cooking area: no cookingwares or bones were
found here or nearby. In the northwest corner of room a was an odd egg-shaped
pithos sunk into the floor, and in the center of the west wall of the room were
20 nails, apparently the remains of another piece of furniture. Several small
iron bosses were found in this room although their exact locations were not noted;
they too might belong to this furnishing. Near the furnishing were two more fancy
double-nozzled lamps like those in the main room, personal articles like a bone
spatula, a finger ring with a decorated bezel, and two black-glazed plates. On
the other side of the room near the pillar partition were at least 25 saucers
and another plate, while many other vases were scattered in this room, and in
the southwest corner was a large shallow pot. The interpretation of this area
is difficult: presumably it serviced the main room (b), but the use of the pithos,
the saucers and other objects is problematic. The kitchen complex in the southeast
corner of the house consisted of a large kitchen, a "flue" separated by a pillar
partition, and a cement-paved bath with a tub still in situ (rooms i, j and k).
The flue and bath were separated by only a light partition, which left its impression
on the yellow plaster of the bath. A fragment of a lower grindstone in the kitchen
might suggest that this, like the kitchen in the House of Many Colors , was used
for food preparation, although it may have been reused here for some other purpose.
The floor of the flue was covered with a layer of ash, charcoal, burned earth
and fragments of animal bones, up to 3 cm. thick; this was apparently a cooking
room like the flue in the House of Many Colors . A tub was found in situ in the
bathroom. Nearby was a large terracotta spouted basin full of ashes, perhaps a
makeshift brazier for heating water. The other corner of the house was taken up
by a large storeroom (g), like that in the House of Many Colors . This contained
a huge pithos, 1.7 m in diameter, whose lid was found nearby. As at the House
of Many Colors , there is architectural evidence for a second story at the Villa
of the Bronzes. A stone stairbase was found along the south wall of the court,
shifted out of place but probably at approximately its original location; and
the kitchen has a pillar partition which probably implies a room above.
Nick Cahill, ed.
This text is cited Nov 2002 from The Perseus Project URL below, which contains 1 image(s), bibliography & interesting hyperlinks.
ΑΙΓΑΙ (Αρχαία πόλη) ΗΜΑΘΙΑ
Region: Macedonia
Periods: Hellenistic
Type: Fortified city
Summary: Probably the ancient Macedonian capital of Aigai, with
Hellenistic palace and important early Hellenistic royal tombs.
Physical Description:
South of Beroia (ancient Berea) and the Haliacmon river
are the remains of an ancient city believed to be ancient Aigai, the capital of
Macedonia. The city has fortifications on an acropolis overlooking the settlement
and a Hellenistic palace complex.
Description:
The palace is a large complex (ca. 104.5 x 88.5 m.) with rooms
arranged around a peristyle court. Many of the rooms seem to have served as dining
rooms or androns, many with mosaic floors. On the south side of the palace is
a circular room, the "Tholos" which the excavator suggests may have served as
a shrine and court of judgement. The complex dates to the end of the fourth century
B.C. It appears to have been destroyed by fire in the mid 2nd century B.C. and
abandoned. An inscription in the "Tholos" of the palace reads ERAKLEI PATROIOI,
"(dedicated) to Herakles the Father" -- i.e. the father of the Macedonian royal
house. Nearby are the remains of a theater; a small temple of Eukleia; important
defensive walls and gates; and Hellenistic houses. Beyond the palace a large number
of tombs, dating from the 10th to the 2nd century B.C. have been discovered. A
huge tumulus, 110 m. in diameter and containing at least three Late Classical/Early
Hellenistic vaulted tomb chambers, lies on the western edge of the necropolis.
Two of the tombs in this tumulus were found unplundered, and Tomb II has been
identified as the tomb of Philip II, father of Alexander the Great. These royal
burials, with their well-preserved painted decoration and stunning contents, are
among the most spectacular recent discoveries of Greek archaeology.
Exploration:
The earliest excavations were by L. Heuzey and H. Daumet
in 1861. Additional excavations were carried out in 1937-1940, 1952-1961, and
1965-1968 by C. Romaios, C. Makaronas, G. Bakalakis, and M. Andronikos. Since
1962 M. Andronikos has conducted excavations, uncovering the royal tombs among
other discoveries.
Donald R. Keller, ed.
This text is cited Oct 2002 from The Perseus Project URL below, which contains 65 image(s), bibliography & interesting hyperlinks.
ΑΚΑΝΘΟΣ (Αρχαία πόλη) ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ
Region: Macedonia
Periods: Archaic, Classical, Hellenistic, Roman
Type: Port city
Summary: The Greek city that aided Xerxes in cutting a canal across
the Akte peninsula.
Physical Description:
Akanthos is located on the Chalkidean peninsula of Akte,
between the gulfs of Singitis and Strymon. The ancient harbor had a mole and the
city was almost certainly fortified, but little archaeological investigation has
taken place.
Description:
Established by colonists from Andros in the Archaic period,
the city supported the Persians in 490 and 480 B.C. and willingly aided Xerxes
in the construction of a canal across the Akte peninsula. Akanthos was later a
member of the Delian League and supported Athens in the Peloponnesian War. After
the Peace of Nikias, Akanthos gained some degree of independence until it came
under Macedonian control in the 4th century B.C. The city was plundered by the
Romans ca A.D. 200, but its port continued to function.
Exploration:
No systematic excavations at Akanthos, but many of the
graves have been opened.
Donald R. Keller, ed.
This text is cited Oct 2002 from The Perseus Project URL below, which contains 1 image(s), bibliography & interesting hyperlinks.
ΑΜΦΙΠΟΛΙΣ (Αρχαία πόλη) ΣΕΡΡΕΣ
Region: Macedonia
Periods: Classical, Hellenistic, Roman, Byzantine
Type: Fortified city
Summary: A major city, deriving its wealth from the gold mines of
Mt. Pangaion.
Physical Description:
Amphipolis is W of Kavalla, ca. 4 km N of the coast on the bank
of the Strymon river. It was built on a commanding plateau 154 m above the river
which curves around below the W half of the city walls. The fortification walls
extend in a circuit of ca. 7 km and there is an inner acropolis wall of ca. 2
km. Excavations have uncovered domestic buildings of the Hellenistic and Roman
periods, a Roman stoa and a number of Byzantine basilicas, but the agora, temples,
and other structures of the Classical period remain to be discovered. Outside
the walls 2 sanctuaries and a large number graves have been discovered.
Description:
In 437 B.C. Agnon defeated the local Edonians and established
Amphipolis as an Athenian colony. The mixed population surrendered easily to Sparta
in 424 B.C., but Athens retained control of its port city of Eion. Despite repeated
efforts by the Athenians, Amphipolis remained autonomous until 357 B.C. when it
was conquered by Philip II. During Alexander's campaign to Asia in 334 B.C., the
city used as a naval base and Alexander's 3 most celebrated admirals were natives
of Amphipolis. In the Hellenistic period it was the location of one of the royal
mints. Rome conquered the city in 168 B.C. Prosperity continued through the Roman
period and the international Via Egnatia passed through the city. During the Byzantine
period the city was called Popolia and a large number of rich churches were constructed.
The city was probably destroyed in the 9th century A.D. Slavic invasions.
Exploration:
Excavations since 1956 by the Greek Archaeological Service
Donald R. Keller, ed.
This text is cited Oct 2002 from The Perseus Project URL below, which contains 85 image(s), bibliography & interesting hyperlinks.
ΟΛΥΝΘΟΣ (Αρχαία πόλη) ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ
Region: Macedonia
Periods: Neolithic, Archaic, Classical
Type: Fortified city
Summary: Grid planned city, capital of the Chalcidic League
Physical Description:
Olynthus is located between the westernmost and central "fingers"
of the Chalcidic peninsula, about 2.5 km. inland from the sea. The country immediately
surrounding the city is rolling fields, well drained and plentifully supplied
with water. To the north, the Polygyros hills rise to some 3000 feet. The city
was built on two flat-topped hills rising about 30-40 m. above the surrounding
plain (the North and South Hills). In addition, houses were built to the east
of the two hills, down on the plain in the area known as the "Villa Section."
A narrow ridge extending southwards from the southeast corner of the North Hill
is known as the East Spur Hill (ESH). The South Hill was probably occupied as
early as the seventh century, and continued to be densely inhabited throughout
the life of the town. By contrast, the North Hill was not inhabited until the
anoikismos of 432 or shortly thereafter (below). The western fortification wall
was uncovered by the excavation in a number of places. The clearest stretch is
along the west side of the North Hill, where it forms the back walls of the houses
along the brow of the hill (cf. Plat. Laws 779b). The line of the wall along the
east side of the hill, however, is not as easy to determine. Possible traces of
a fortification wall were discovered on the brow of the East Spur Hill, and the
arrangement of houses and buildings in that area, suggest that the east brow of
the hill formed the original limit of the city, with the wall ringed inside by
a row of houses analogous to that in Rows A. This section of fortification wall
probably belongs with the layout of the North Hill in 432 BC. A section of fortification
wall was uncovered at the north end of the South Hill; but whether this wall is
part of the enclosure that also ringed the North Hill or part of an earlier circuit
that protected only the South Hill before the anoikismos is uncertain. The South
Hill must have been fortified in both periods, however: Artabazus' siege of Olynthus
in 479 BC shows that it was fortified at least that early (Hdt. 8.128). The South
Hill has an area of some 7 hectares. The North and East Spur Hills together measure
some 17 ha., including the valley between the two hills. The extent of the Villa
Section was not determined: roughly 16 ha. can be documented, but the section
may continue considerably farther. The area documented by the excavations therefore
totals about 40 ha., with the Villa Section a wild card. By contrast, the built-up
area of the city of Priene, for instance, encompasses only some 15 ha., although
the walls enclose about 37 ha. Of this area, about 4 ha. was actually excavated.
This is a fairly small proportion of the whole town, but is more than almost any
other Greek urban site. The North Hill was laid out in an orthogonal plan which,
with some irregularities, filled the entire area of the hill. Houses were mostly
grouped in blocks of ten, comprised of two rows of five houses separated by a
narrow alley. On the east side of the city, however, the blocks were shortened
to allow the roads to follow the topography of the hill. The streets are oriented
almost due north-south and east-west. The north-south arteries were labelled "avenues"
A, B, C etc. by the excavators, the east-west arteries "streets" i, ii, iii etc.
Blocks were identified by the intersection of street and avenue at their southwest
corner. Within the blocks, houses are numbered from the northwest: house A v 1
is at the northwest corner of block A v; A v 2 is at the southwest corner of A
v; A v 3 is the second house from the west on the north half of A v, and so forth.
Towards the eastern part of the city the grid plan becomes more irregular. The
plan of the Villa Section was not completely established; all the houses in the
blocks were probably not built, but space was left open around some of the houses.
The grid here on the plain is oriented 2-3 degrees nearer to magnetic north than
the grid on the North Hill, and is probably a later extension. Most of the houses
of Olynthus conform to a basically similar ground plan, commonly referred to as
a "pastas house." They are roughly square, averaging about 17.2 m. across. Two
important axes cross the house from east to west: one near the midpoint of the
house divides it into two nearly equal parts, the second divides the northern
half into two portions. These axes govern the placement of walls and pillars,
which had to be aligned to support the common roof which ran over the northern
half of the entire row of houses. Like most Greek houses, they are based around
a central courtyard, often paved. The court was nearly always located on the southern
half of the house (cf. Xen. Mem. 3.8.9-10; Aesch. PB 450-453). Opening onto the
north side of the court is a long portico, identified by Graham as the "pastas"
mentioned in ancient sources. These two areas, the court and pastas, are the main
unifying elements of the house, and also seem to be the foci for most of the household
activities: well-lit and airy but sheltered from the sun and rain, the pastas
in particular offers a convenient and comfortable work area. Most of the other
rooms open directly onto either the court or the pastas. The organization of rooms
in typical Olynthian houses is thus paratactic or non-hierarchical: that is, there
are relatively few "back rooms" on the ground floor to which access is restricted
by an intermediate room. Nor is there a single dominant room or axis, as there
is in the "prostas" type of house, as well as in the typical Roman house. A number
of different room types are commonly found in Olynthian houses. A "kitchen complex"
consisting of a large chamber, sometimes with a built hearth, and one or two smaller
spaces partly divided from it on one side, is one such unit. One of the smaller
rooms usually served as a bathroom, with bathtubs frequently found in situ. The
other small room seems to have been used for cooking; in most cases these rooms
could be entered from the court or pastas, and they often contained ashes and
many artifacts. Another distinctive suite of rooms is the andron-anteroom complex.
Androns, or formal dining rooms, are well attested both in literary sources and
archaeologically, not only at Olynthus but at many other sites (e.g. Xen. Sym.
1.13; Aristoph. Eccl. 675ff; Murray 1990; Hoepfner & Schwandner 1986). At Olynthus,
the androns are usually square, most often about 4.8 x 4.8 m., with a cement floor
(occasionally decorated with mosaic) and plastered and painted walls. They are
normally the most elaborately decorated of the rooms of the house. A raised border
about 0.85-1.0 m. wide runs around the sides of the room. Dining couches or klinai
were set on this border around the walls of the room; most androns probably held
seven couches. Because of the arrangement of couches, the doors of most androns
were off-center. The floor was frequently drained by a channel or pipe let through
one of the walls, either into the street or occasionally into a catchbasin in
the anteroom; this would facilitate washing down the floor after the boisterous
and messy revelry that went on in these rooms. A number of houses have special
workrooms and shops, opening onto the street (e.g. A iv 9 , A vii 4 ). Within
this very regular plan, however, there is considerable variation, and the apparent
uniformity of the house plans is, on closer inspection, somewhat deceptive. Some
houses devote a lot of space to androns, kitchens and other specialized rooms;
others have more general-purpose spaces; others have many shops, and so forth.
Moreover, the houses on one block tend to be more similar to one another than
they are to houses on other blocks. Houses with many shops are mostly found along
Avenue B, which probably formed a major commercial artery through the city. The
houses of block A vi have more androns, more kitchens, and more decorated rooms
than those of A v, while the north half of block A vii is much more irregularly
planned than the south half. The coherence of house blocks may result from social
ties among the households who built the block. The blocks thus form social as
well as physical building units of the city. And the differing uses of space,
equipment, and assemblages in houses in different parts of the city shows that
the city was organized in different sorts of neighborhoods, and that households
of different neighborhoods engaged in different trades and economies. On the South
Hill, two public areas were excavated. At the north tip of the hill was a rather
poorly-preserved area with two "arsenals" or stoas and fragments of other large
buildings. To the south of this area is the "Civic Center," consisting of a large
building built of ashlars which may have been a bouleuterion or other meeting
place. Another public area is located towards the south end of the North Hill.
This consists of an open plaza, about 85 m. wide and perhaps 130 m. long, which
was apparently free of building. Three public buildings surround the north side
and northeast corner of this plaza: a poorly preserved stoa-like building along
the north side, a building with central colonnade at A iv 10 (so-called "bouleuterion"),
and a fountain house at A iii 9. This open space was probably the agora of the
city. The fountain house in the northeast corner of the agora (building A iii
9) was fed by a large terracotta pressure pipe set some six meters below the surface
at the bottom of a subterranean tunnel. The pipe continued northward beneath Avenue
A, leaving the city through the gate at the northern end of the avenue. The pipe
was apparently fed from sources in the hills to the north, some 12 km. away. No
sanctuaries have been found in the city; the main sanctuary of the city may have
been outside the city walls. Three cemeteries were partly explored by Robinson's
team. Some 560 graves were excavated at the main one, known as the Riverside Cemetery,
which was located just to the west of the city. To the north, the North Cemetery
produced only some 30 graves, more widely scattered than at the Riverside Cemetery.
The third burial ground was the East Cemetery, located on a small knoll some 700
m. east of the tip of the South Hill. In addition, a Macedonian-type chamber tomb
was excavated some 2 km west of the city. Robinson believed that these three graveyards
were the only ones used by the Olynthians.
Description:
The urban history of Olynthus can be divided into fairly
distinct periods. There is an early phase, little known either historically or
archaeologically; the rebellion from Athens of 432 BC and the anoikismos ("moving
inland"), in which the populations of some of the neighboring Chalcidian cities
moved inland to Olynthus to form a larger and more defensible city; the growth
of Olynthus and of the Chalcidic state in the fourth century, and finally the
destruction of the city by Philip of Macedon in 348 BC. In the Neolithic period
there was a small settlement on the South Hill. No Bronze Age remains are preserved
on the site, but nearby Agios Mamas was inhabited during that era. Archaic occupation
begins in about the seventh century, when a town was founded on the South Hill
(Olynthus, 5, 15-61). At some point this town was taken, according to Herodotus,
by the Bottiaeans, a local tribe which had been driven here by the Macedonians
(Hdt. 8.127). Together with the other towns in the area, Olynthus supplied troops
and ships to Xerxes in 480. But during the Persian retreat from Greece in 479
BC, Artabazus besieged and captured the city, suspecting that it would revolt
from the King (Hdt. 8.127; Hdt. 7.122). Artabazus probably did not kill all the
Bottiaeans living at Olynthus, since they seem to have been an important element
of the citizen body later on, and even minted their own coinage in parallel with
the Chalcidic. The archaeological remains from this early period, down to the
last third of the fifth century, are exclusively concentrated on the South Hill.
In 432 BC, in the face of Athenian aggression, Perdiccas, the king of Macedon,
persuaded a number of Chalcidic cities to move inland and form a single, fortified
city at Olynthus (Thuc. 1.58). This anoikismos, or "moving inland," is generally
thought to have been the impetus behind the expansion of the old town of Olynthus
on the South Hill onto the broad, flat-topped hill to the north, and the laying
out of a new grid-planned section of the city there. It is thus the most critical
single event in the urban history of Olynthus. At some time before 382, the Chalcidians
formed a League with Olynthus as its capital (see Xen. Hell. 5.2.11-20). Various
dates have been proposed, from before 479 BC, to 432 BC, to the end of the fifth
century. The nature of this League, whether a true confederacy of independent
poleis or a single unitary state with a single set of laws and citizenship, is
also debated (see Olynthus, 9, 115; Zahrnt 1971, 80-84). Olynthus was sacked and
burned by Philip of Macedon in 348 BC, and this destruction is responsible for
the unusually fine preservation of the houses and their contents (Dem. 9.11; Dem.
9.26; Dem. 19.267; Diod. Sic. 16.52ff.). A number of houses showed evidence of
intense burning; most contained large numbers of objects still in situ on the
floors. Evidence of the siege and fighting at the walls and in the city was quite
widespread: slingbullets and arrowheads, many bearing the names of Philip and
his generals, were found throughout the site, particularly on the east side of
the South Hill. A small area of the site at the north end of the North Hill was
reoccupied after 348 BC: early Hellenistic coins were found in considerable numbers
there, as well as in the public buildings which were apparently robbed by the
late settlers. There has been some doubt about how complete the abandonment was
in recent years, and it has been claimed that most of the site was reoccupied
after Philip's destruction. This author's analysis of the coins and other data
from the site, however, suggests that while a small area was undoubtedly reoccupied,
the greater part of the site was definitively abandoned.
Exploration:
The site was excavated in four seasons between 1928 and
1939 by D.M. Robinson. Recent excavations and restorations are being undertaken
by Dr. J. Vokotoulou.
Nick Cahill, ed.
This text is cited Oct 2002 from The Perseus Project URL below, which contains 93 image(s), bibliography & interesting hyperlinks.
ΠΕΛΛΑ (Αρχαία πόλη) ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ
Region: Macedonia
Periods: Hellenistic
Type: Fortified city
Summary: Capital city of Macedonia and birthplace of Philip II and
Alexander the Great.
Physical Description:
Pella is located on low hills at the edge of swampy ground
which was formerly a lagoon navigable to the Thermaic Gulf. Within the ca. 3.5
square km city, which was laid out on the Hippodamian grid system, are the royal
palace, civic and religious buildings, and the luxurious houses of Macedonian
officials. The main finds thus far are a number of large Macedonian houses with
peristyle courts and rich mosaics.
Description:
Pella was founded ca. 400 B.C. as the new capital of Macedonia
by King Archelaus. The city was the birthplace of Philip II and Alexander the
Great and it grew in size and prestige at a pace with the Hellenistic Empire.
The city reached its peak in political and artistic influence at ca. 274-239 B.C.
With the defeat of the last king of Macedonia in 168 B.C. Pella lost importance
and was overshadowed by the growing city of Thessalonica on the coast.
Exploration:
Trial excavations by G. Oikonomos in 1912. Major excavations
by P. Petsas and C. Makaronas in 1957-1964, continued in 1970.
Donald R. Keller, ed.
This text is cited Oct 2002 from The Perseus Project URL below, which contains 64 image(s), bibliography & interesting hyperlinks.
ΕΠΑΝΟΜΗ (Κωμόπολη) ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
ΘΕΡΜΗ (Αρχαία πόλη) ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Εξερεύνηση (ανασκαφική, γεωφυσική) αρχαίου οικισμού στην κορυφή της Τούμπας, που ίσως ταυτίζεται με την αρχαία Θέρμη. Αποτύπωση αρχιτ. λειψάνων και του περιβάλλοντος χώρου, καταγραφή, συντήρηση, φωτογράφιση, σχεδίαση και μελέτη κινητών ευρημάτων.
ΚΟΡΙΝΟΣ (Κωμόπολη) ΠΙΕΡΙΑ
Field Survey at Louloudies: a new Late Roman Fortification in Pieria. Department of Archaeology, University of Nottingham
ΛΑΓΚΑΔΑ (Επαρχία) ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
ΣΙΝΔΟΣ (Αρχαία πόλη) ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
ΑΜΦΙΠΟΛΙΣ (Αρχαία πόλη) ΣΕΡΡΕΣ
Το Λιοντάρι της Αμφίπολης, που είναι απο τα πιο σημαντικά μνημεία, όχι μόνο της Αμφίπολης αλλα και της Μακεδονίας, βρίσκεται δίπλα τη δυτική όχθη του Στρυμόνα, κοντά στην παλιά γέφυρα. Αναστηλώθηκε σ' ένα συμβατικό βάρθρο στη θέση όπου βρέηκε, ύστερα απο την ολοκλήρωση των ερευνών για την εύρεση όλων των τμημάτων του. Είναι ένα επιβλητικότατο μαρμάρινο λιοντάρι σε στάση καθησμένου αίλουρου με όρθια τα μπροστινά του πόδια και υψώνει το μεγαλόπρεπο ανάστημα του λίγο έξω απο τα Ν.Κερδύλια, στην εθνική οδο Θεσσαλονίκης-Καβάλας. Η καταστροφή του μνημείου τοποθετείται κατα τη γνώμη ορισμένων αρχαιολόγων στο τέλος του 4ου αιώνα π.Χ. Είναι πιθανό ότι το μνημείο κατέστρεψαν οι Ρωμαίοι κατακτητές, οι οποίοι προκειμένου να το μεταφέρουν στη Ρώμη, το κατακρεμάτισαν. Πιθανότερη όμως φαίνεται η εκδοχή, ότι το Λιοντάρι κατέστρεψαν το 1204 μ.Χ. οι Βούλγαροι, οι οποίοι με επικεφαλής τον Ιωαννίτση είχαν λεηλατήσει τότε όλες τις Μακεδονικές πόλεις.
Πολλές γνώμες έχουν διατυπωθεί για το σκοπό ή την αιτία της ανέγερσης του μνημείου. Επικρατέστερη είναι η άποψη του καθηγητή της Αρχαιολογίας Οσκαρ Μπονίρ, που υποστηρίζει ότι ο Λέων στήθηκε προς τιμή του Λαομέδοντα, γιου του Λαρίχου και έμπιστου φίλου του Μ.Αλέξανδρου. Ο Roger υποστήριξε την άποψη ότι το μνημείο στήθηκε προς τιμή του Νέαρχου, ναύαρχου του Μ. Αλεξάνδρου. Τέλος κατα μία άλλη εκδοχή, ο Λέων της Αμφίπολης ανεγέρθη ως συμβολκό μνημείο που εξέφραζε τη μεγάλη δύναμη της πόλης, όπως συνέβη και με τους Λέοντες της Δήλου.
ΑΙΓΑΙ (Αρχαία πόλη) ΗΜΑΘΙΑ
The most imposing palace to have been located in Macedonia was the
residence of the Macedonian kings when they returned to their old capital for
official ceremonies. The layout reproduces on a grand scale the plan of the ancient
Greek 'oikia' (house) with an inner peristyle (columned courtyard) surrounded
by rooms.
The east wing included a monumental entrance, the 'Tholos' (probably
a place of worship), and other rooms of unknown purpose. The south wing held the
residential rooms proper as well as banqueting halls decorated with mosaic floors.
The west wing also contained banqueting halls.
On the lower north slope there extended a long and narrow veranda
in front of the chambers. The building is dated to the second half of the 4th
century BC.
The 'tholos' of the palace
The most significant part of the palace at Vergina was the
'Tholos', a circular chamber circumscribed by a square, in the east wing of
the building. The
'Tholos' was used as shrine; by extention, it may be regarded as the "Throne
Room", since we know that the Macedonian kings held also the position of
high-priest. Its ceremonial character is confirmed by a valuable inscription found
in it; it read "Heraklei Patroioi" (to Herakles
Patroos), and referred to Herakles, mythical progenitor of the Argead
dynasty.
The 'oikos' of the palace
The 'oikos', an impressive succession of rooms which constitute the "royal
suite", stands out in the south wing of the palace
at Vergina. The central chamber opens onto the peristyle and leads to the 'andron'
(men's apartments), which is suitable for banquets. These private apartments were
decorated with admirable mosaics,
only one of which has survived. It is a composition of plants and other decorative
motifs radiating from a central flower, and intertwined with symmetric grace.
In the corners of the mosaic four female figures are depicted, each carrying a
basket on her head. The
mosaic is composed of river pebbles in many varying shades of black, white,
grey, red and yellow.
The 'andron' of the palace
The greatest part of the west wing of the palace at Vergina consists of three
square rooms of equal size opening onto the peristyle; these form the
'andron', the men's appartments in the palace. Their floors are composed of
carefully-finished marble
inlay surrounded by a slightly raised narrow mosaic border, on which most
probably stood couches for banquets. The manner of roofing these very large rooms
without using supporting props is very impressive and demonstrates the high degree
of knowledge and level of technical expertise of the builders of the palace.
The veranda of the palace
The north wing of the palace at Vergina, now destroyed, consisted of a row of
square chambers. Along the entire length of the north wall of this wing there
ran a narrow open veranda fronted by a low protecting parapet. This extension
added a novel feature to the traditional plan of the closed ancient Greek house
by opening it outward. It also constituted a model which was to figure prominently
in the history of architecture. The balcony offered the occupants of the building
an enchanting
view over the entire region of the lower Haliakmon,
and the vast Macedonian plain with the cities of Pella
in the north and Beroia in
the west.
By kind permission of:Ekdotike Athenon
This text is cited Oct 2003 from the Macedonian Heritage URL below, which contains images.
The foundations of a large building, consisting of a columned courtyard and rooms opening on the north and west side, were discovered adjacent to the palace at Aigai, abutting on its west side. The building has been repeatedly interfered with, and the few remains which have survived do not permit dating it with exactitude. Archaeologists today believe that it must be the old palace of the city, which the kings preserved out of respect for their past history
By kind permission of:Ekdotike Athenon
This text is cited Oct 2003 from the Macedonian Heritage URL below, which contains image.
ΑΜΦΙΠΟΛΙΣ (Αρχαία πόλη) ΣΕΡΡΕΣ
Η αρχαία γέφυρα, που ήταν ξύλινη, αποτελεί μοναδικό ευρήμα. Ανάμεσα στην οχυρή πόλη του τείχους και στην όχθη του Στρυμόνα βρέθηκαν εκατοντάδες πάσαλοι, που εξασφάλιζαν κάποιο πέρασμα ως τα νεότερα χρόνια. Κατω απο τους πασσάλους αυτούς, σε βαθύτερο στρώμα, διαπιστώθηκαν περίπου 100 πάσσαλοι που στήριζαν τη γέφυρα των κλασσικών χρόνων. Η γέφυρα αυτή ταυτίζεται με τη γέφυρα που αναφέρει ο Θουκιδιδης οτι κατέλαβε ο Σπαρτιάτης στρατηγός Βρασίδας το 424.π.Χ.
ΑΙΓΑΙ (Αρχαία πόλη) ΗΜΑΘΙΑ
The theatre lies barely 60 metres north of the architectural complex
of the palaces, of which it is considered a part. Only the first row of seats,
the drain, the walls of the side passages, and the foundations of the 'skene'
and the 'thymele' were stone-built, whereas on the regular slope the 'cavea' had
wooden seating and eight aisles laid with stones to help the spectators climb
up the seats. The
theatre dates to the second half of the 4th century BC, and continued in use
until the second quarter of the 2nd century BC. Here in 336 BC Philip II was assassinated,
at the wedding of his daughter Cleopatra to the king of Epirus Alexander.
By kind permission of:Ekdotike Athenon
This text is cited Oct 2003 from the Macedonian Heritage URL below, which contains image.
ΑΙΓΑΙ (Αρχαία πόλη) ΗΜΑΘΙΑ
About 80 metres north of the theatre the foundations were uncovered
of the 'prodomos' (entrance) and 'sekos' (shrine) of the small temple
of Eukleia, dated to the Classical period. Two bases for statues, and sockets
for the legs of a "sacred table" for offerings were found in the shrine. Around
the temple there are more bases for votive statues, two of which bear the name
of Eurydike (wife of Amyntas III and mother of Philip II), a statue of whom has
also been uncovered.
By kind permission of:Ekdotike Athenon
This text is cited Oct 2003 from the Macedonian Heritage URL below, which contains image.
A double-chambered edifice (apparently for the initiation ceremonies of worshippers) has been uncovered near the theatre, containing hearths, pits, altars and ducts for libations. The structures which have so far been excavated were built of friable materials and contained votive offerings, clay implements of worship, and the head of a terracotta statue of the mother-goddess.
By kind permission of:Ekdotike Athenon
This text is cited Oct 2003 from the Macedonian Heritage URL below, which contains image.
ΔΙΟΝ (Αρχαία πόλη) ΠΙΕΡΙΑ
Το ιερό της Δήμητρας είναι το παλιότερο γνωστό μακεδονικό ιερό. Η ιστορία του, σύμφωνα με τα ευρήματα, αρχίζει γύρω στο 500 π.Χ. Γλυπτά πήλινα ειδώλια, λυχνάρια, αγγεία αποτελούν ένα μέρος από τα αναθήματα του ιερού. Τα παλιότερα κτίσματα είναι δύο μικρά κτίρια με προθάλαμο και κυρίως θάλαμο (μέγαρα), τα οποία αντικαθίστανται στα ελληνιστικά χρόνια από άλλα μεγαλύτερα.
Το ιερό έχει διάρκεια ζωής από την όψιμη αρχαϊκή ως και την ελληνιστική
εποχή και η ιστορία του συνδέεται με δύο αρχαίες πόλεις της περιοχής, τη Σάνη,
αποικία των Ανδρίων και την Ουρανούπολη την πόλη που ίδρυσε το 315 π.Χ ο Αλέξαρχος,
αδελφός του βασιλιά της Μακεδονίας Κασσάνδρου. Στα τέλη του 6ου αι. π.Χ ο Αλέξαρχος
οι κάτοικοι της Σάνης ίδρυσαν το ιερό εκτός των τειχών της πόλης και έκτισαν τον
οίκο εν παραστάσει. Στα τέλη του 4ου αι. π.Χ ο Αλέξαρχος ιδρύει την Ουρανούπολη
και εντάσσει το ιερό στη νέα πόλη. Στο οικοδομικό του πρόγραμμα συγκαταλέγονται
μνημειακές κατασκευές, ο ελληνιστικός ναός, η επισκευή του αρχαϊκού οίκου κ ά.
Το ιερό εγκαταλείφθηκε τον 3ο αι. π.Χ.
Η αρχαιολογική έρευνα ξεκίνησε το 1990 όταν κατά τη διάρκεια αυτοψίας
βρέθηκε ένα υστεροαρχαϊκό ανθεμωτό ακροκέραμο και ένα οκταεδρικό αγγείο. Το 1990
στη διάρκεια δοκιμαστικών τομών εντοπίστηκαν τμήματα του αρχαϊκού οίκου και του
ελληνιστικού ναού. Το 1992-3, ανασκάφηκε ο οίκος, ενώ την ίδια χρονιά ξεκίνησε
και η ανασκαφή του ναού που συνεχίστηκε και το 1994. Το 1995 η ανασκαφή χαρακτηρίστηκε
συστηματική και το 1996 ξεκίνησε η ανασκαφή του συγκροτήματος των ελληνιστικών
κτιρίων νότια του ναού. Τα σημαντικότερα κτίσματα είναι: Αρχαϊκός "οίκος" που
αποτελείται από σηκό και πρόναο εν παραστάσι. Υψώνεται πάνω σε πόδιο από γρανίτη
(1μ. ύψος) και έχει ασβεστολιθικούς τοίχους των οποίων το εξωτερικό μέτωπο διακοσμείται
με κυψελωτό θέμα. Το πιο ενδιαφέρον εύρημα του κτιρίου ήταν οι πήλινες κορινθιακές
κεραμίδες της στέγης και τα ακρωτήρια. Ελληνιστικός ναός. Αποτελείται από πρόναο
με πρόσταση και σηκό με τρεις εισόδους, κτιστό θρανίο κατά μήκος του ανατολικού
του τοίχου, τράπεζα για αναίμακτες προσφορές και περίπου στο κέντρο λιθοσωρό με
ίχνη καύσης. Στον πρόναο βρέθηκε μαρμάρινη κεφαλή Ηλίου και μαρμάρινο κεφάλι κοριτσιού.
Το κείμενο παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2002 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Νομαρχίας Χαλκιδικής
ΑΙΓΑΙ (Αρχαία πόλη) ΗΜΑΘΙΑ
South-east of the Tomb of Philip and next to the Tomb of Persephone,
were found the foundations and part of the marble superstructure of a small, possibly
temple-plan building dedicated to the worship of illustrious members of the royal
family. The
'heroon' was built shortly after Philip's tomb, outside the original tumulus,
and may have contained the cult statue of Philip. It appears that the 'heroon'
was destroyed in 274/3 BC, when it and the Tomb of Persephone were plundered by
the Gaulish mercenaries of Pyrrhos.
By kind permission of:Ekdotike Athenon
This text is cited Oct 2003 from the Macedonian Heritage URL below, which contains image.
ΑΜΦΙΠΟΛΙΣ (Αρχαία πόλη) ΣΕΡΡΕΣ
Τα αρχαία τείχη της πόλης αποτελούν ένα περίβολο με μήκος 7.450 μ. περίπου, που περιέβαλλε την πόλη απ'όλες τις πλευρές. Ενας μικρότερος περίβολος μήκους περίπου 2.200μ. περίπου υπήρχε στην Ακρόπολη. Αποκαλύφθηκαν εντυπωσιακά τμήματα του τείχους της κλασσικής και ελληνιστικής εποχής. Το σημαντικότερο τμήμα είναι αυτό στο Σιδ. Σταθμό, κοντά στο Στρυμόνα, με οχυρές πύλες, μεγάλα συγκροτύματα αγωγών για την αποχέτευση των νερών της βροχής και εντυπωσιακές κλίμακες, που οδηγούν στον περίπατο του τείχους. Σημαντικό επίσης τμήμα επίσης είναι και αυτό που βρίσκεται στην περιοχή της αρχαίας γέφυρας.
ΜΑΚΕΔΟΝΙΔΑ (Δήμος) ΗΜΑΘΙΑ
Στο γειτονικό προς τη θέση Κανάκα μαγευτικό Παλαιόκαστρο, σε υψόμετρο 800 περίπου
μέτρων, υπάρχουν χαλάσματα Ρωμαϊκού φρουρίου. Η ζωή σ΄ αυτό συνεχίστηκε και κατά
τους βυζαντινούς χρόνους, όχι μόνο με τη στρατιωτική αλλά και την καθαρά οικογενειακή
της μορφή, όπως αποδεικνύουν νομίσματα και σκεύη που βρέθηκαν από ντόπιους.
ΚΥΡΡΟΣ (Αρχαία πόλη) ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ
Η ακρόπολη της αρχαίας Κύρρου και η οχυρωμένη πόλη της πρωτοβυζαντινής
εποχής βρίσκεται νότια της Αραβυσσού,
στη θέση του χωριού «Παλαιόκαστρο» που εγκαταλείφτηκε το 1927. Η Κύρρος αναφέρεται
ως πόλη ήδη από τον 5ο αι. π.Χ. (Θουκυδίδης, 11, 100, 4). Η πόλη άκμασε ιδιαίτερα
κατά τα ελληνιστικά χρόνια και συγκαταλέγεται ανάμεσα στις μεγάλες πόλεις της
Κάτω Μακεδονίας, όπως ήταν η Βέροια,
η Μίεζα, η Έδεσσα,
η Σκύδρα, η Πέλλα και ο Ευρωπός.
Η Εγνατία Οδός περνούσε σε απόσταση 3χμ. περίπου νότια από την αρχαία πόλη.
Εκεί υπήρχε σταυροδρόμι και σταθμός για την αλλαγή των αλόγων. Ο σταθμός
στην περιοχή Ν-ΝΔ της πόλης στη θέση «Κάτω Βούδριστες» έχει εν μέρει ανασκαφεί
πρόσφατα. Η αρχαία πόλη εκτεινόταν Β, ΒΑ και ΒΔ της ελληνιστικής ακρόπολης. Το
ελληνιστικό τείχος της νότιας πλευράς της ακρόπολης ήταν κτισμένο με μεγάλες λιθοπλίνθους
από το κοντινό λατομείο ασβεστολίθου του Πάικου. Το ονομαστό ιερό της Αθηνάς Κυρρεστίδας,
στο οποίο ο Αλέξανδρος σκόπευε να ιδρύσει μεγαλοπρεπή ναό (Διόδωρος, XVIII, 4),
πρέπει να βρίσκεται στο ΝΔ τμήμα της ακρόπολης. Αυτό διαπιστώνεται από την ύπαρξη
πώρινων αρχιτεκτονικών μελών ναού δωρικού ρυθμού (κιονοκράνων, τριγλύφων και μετοπών)
στο χώρο, καθώς και στα δυτικά της ακρόπολης. Χαμηλότερα στο επίπεδο έδαφος δυτικά
της ακρόπολης, που περιβάλλεται από δύο ρέματα, ανασκάφτηκε τμήμα ρωμαϊκού λουτρού
με υπόκαυστα. Στην ακρόπολη βρέθηκε μαρμάρινη ενεπίγραφη στήλη, η οποία φέρει
ψήφισμα, που αφορούσε μεταξύ των άλλων στον έλεγχο παράνομων οικοδομημάτων σε
δημόσια οικόπεδα στην πόλη και σημαντικά έργα και μετατροπές στην Αγορά. Η στήλη
ξαναχρησιμοποιήθηκε σε αναλημματικό τοίχο του ιερού της Αθηνάς.
Σε μικρή απόσταση ΝΔ της ακρόπολης υπάρχει σημαντική προϊστορική τούμπα,
η οποία κατοικούνταν κατά τη Νεότερη Νεολιθική Περίοδο και την εποχή του Χαλκού
(5η-2η χιλιετία π.Χ.). Μεταξύ της ακρόπολης και της τούμπας υπάρχουν ερείπια παλαιοχριστιανικής
γέφυρας, κτισμένης με αρχαίο οικοδομικό υλικό και κουρασάνι, κάτω από την οποία
περνούσε χείμαρρος. Από τάφους του νεκροταφείου της Νεότερης Νεολιθικής Περιόδου
(τέλη 4ης χιλιετίας) της τούμπας προέρχονται χρυσά επιστόμια και άλλα κτερίσματα,
τα οποία βρίσκονται στο Μουσείο
Θεσσαλονίκης.
Στους νότιους πρόποδες του Πάικου, ΒΔ της Κύρρου στη θέση «Καλούπια»,
στα 300μ. υψόμετρο υπάρχει εκτεταμένο υπαίθριο λατομείο πολύ καλής ποιότητας γκρίζου
σκληρού ασβεστόλιθου. Οι λιθόπλινθοι από εκεί χρησιμοποιήθηκαν στα κτίρια της
αρχαίας Πέλλας (ανάκτορο,
αγορά, ιερά, σπίτια) και της αρχαίας Κύρρου (π.χ. στο τείχος). Στην πλαγιά υπάρχουν
οι δρόμοι που χρησιμοποιούνταν για τη «λιθαγωγίαν», τη μεταφορά των όγκων-δόμων.
Η εξόρυξη του υλικού πιθανότατα άρχισε από τα κλασικά χρόνια.
Το κείμενο παρατίθεται τον Απρίλιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Κύρρου
ΤΟΡΩΝΗ (Δήμος) ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ
Τα κυριότερα αξιοθέατα της περιοχής είναι οι ακροπόλεις στη Βίγλα και τη Λήκυθο,
με αρχαία ερείπια και βυζαντινά κάστρα, καθώς και τα ερείπια παλαιοχριστιανικών
ναών (5ου αι.).
ΑΜΦΙΠΟΛΙΣ (Αρχαία πόλη) ΣΕΡΡΕΣ
H Ελληνιστική οικία, που βρίσκεται ανάμεσα στο Γυμνάσιο και τη Ρωμαική έπαυλη, χρονολογείται στο 2ο αιώνα π.Χ. Αποκαλύφθηκαν δύο μεγάλα δωμάτια και αυλή με περιστύλιο. Το ένα δωμάτιο έχει τοιχογραφίες με ορθωγόνιους πίνακες με ρόμβους, που πλαισιώνονται απο ιωνικούς κίονες και το άλλο κονιάματα με απομίμηση ψευδοϊσόδομης τοιχοποιϊας.
Η Ρωμαϊκή έπαυλη βρίσκεται ΝΔ απο τις Παλαιοχριστιανικές Βασιλικές και το σημαντικότερο που διασώζει, εκτος από το ότι έχουμε μία εικόνα πολυτελούς ιδιωτικής κατοικίας στη ρωμαϊκή εποχή, είναι τα ψηφιδωτά δάπεδα με μυθολογικές παραστάσεις της Αμυμώνης, του Ύλα, της Ευρώπης κα.
ΑΙΓΑΙ (Αρχαία πόλη) ΗΜΑΘΙΑ
Η Βεργίνα είναι ένα μικρό χωριό, το οποίο βρίσκεται περίπου 12 χλμ
βορειοανατολικά της Βέροιας.
Αποτελεί ένα από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας. Οι ανασκαφές
στον αρχαιολογικό χώρο της Βεργίνας ξεκίνησαν τον 19ο αιώνα από τον Γάλλο αρχαιολόγο
L. Heuzey, αλλά ήταν ο Ελληνας αρχαιολόγος Μανόλης Ανδρόνικος που κατά τις δεκαετίες
του '50 και του '60 αρχίζει να ανασκάπτει συστηματικά το νεκροταφείο των Τύμβων.
Το 1977 φτάνει σε μια εξαιρετικής σημασίας ανακάλυψη: Τους βασιλικούς Τάφους της
μεγάλης Τούμπας. Η ανακάλυψη αυτή βεβαίωσε ότι σε αυτή την περιοχή βρίσκονταν
οι Αιγές, η πρώτη πρωτεύουσα της Μακεδονίας.
Οι Αιγές ήταν ξακουστές για τον τεράστιο πλούτο των βασιλικών τάφων, οι οποίοι
βρίσκονταν στην εκτεταμένη νεκρόπολη της πόλης. Μέρος των ευρημάτων από τους τάφους
βρίσκονται στο Αρχαιολογικό
Μουσείο της Θεσσαλονίκης.
Στους Βασιλικούς Τάφους της Μεγάλης Τούμπας περιλαμβάνονται τρεις
Μακεδονικοί τάφοι και ένας σε σχήμα κιβωτίου. Ένας από τους τάφους αυτούς ανήκε
στον βασιλιά Φίλιππο Β' της Μακεδονίας (336 π.Χ.). Η παρουσία στο εσωτερικό του
τάφου δυο σαρκοφάγων από ατόφιο χρυσάφι, οι οποίες περιείχαν οστά βαμμένα με πορφύρα
ή τυλιγμένα με πορφυρό ύφασμα και χρυσό, καθώς και ενός διαδήματος και δυο προτομών
από ελεφαντόδοντο, οι οποίες απεικόνιζαν τον Φίλιππο τον Β' και τον Αλέξανδρο
έπεισαν τους αρχαιολόγους ότι ο τάφος αυτός ήταν του Φίλιππου. Οι δυο άλλοι Μακεδονικοί
τάφοι πρέπει να ανήκαν σε άτομα τα οποία κατείχαν υψηλή κοινωνική θέση. Αυτό καταδεικνύεται
από τον μνημειακό χαρακτήρα τους, τον πλούτο των κτερισμάτων τους καθώς και την
ποιότητα των ζωγραφικών παραστάσεων στο εσωτερικό τους. Ο κιβωτιόσχημος τάφος
πιθανότατα να ανήκε στον Αλέξανδρο Δ' (310 π.Χ.). Στο εσωτερικό του δεν βρέθηκαν
κτερίσματα καθώς ο τάφος είχε συληθεί, η επιφάνεια όμως των τοίχων του ήταν διακοσμημένη
με πλούσιες τοιχογραφίες. Στη βορειοδυτική πλευρά της Βεργίνας βρίσκονται μια
σειρά και από άλλοι βασιλικοί τάφοι. Σε αυτούς περιλαμβάνονται δυο Μακεδονικοί
τάφοι: ο Τάφος του Ρωμαίου, ο οποίος είναι ιωνικού ρυθμού (3ου αιώνα π.Χ.) και
ο Τάφος της Ευρυδίκης (340 π. Χ). Στο εσωτερικό των νεκρικών τους θαλάμων, αν
και είναι πολύ σκοτεινά, μπορεί να διακρίνει κανείς ισχυρές μαρμάρινες πόρτες
και έναν μαρμάρινο θρόνο. Επίσης, υπάρχουν τρεις κιβωτιόσχημοι τάφοι του 5ου και
του 4ου αιώνα π.Χ. καθώς και τέσσερις λακκοειδείς τάφοι, οι οποίοι χρονολογούνται
στην υστεροαρχαϊκή εποχή.
Στη βορειοανατολική πλευρά της Βεργίνας βρίσκεται ένα εκτεταμένο νεκροταφείο
τύμβων, η περίφημη νεκρόπολη της πρώιμης εποχής του σιδήρου (10ος - 7ος αιώνας
π.Χ.) η οποία αποτελείται από 300 χωμάτινους τύμβους. Κατά τους ελληνιστικούς
χρόνους πολλοί από τους τάφους αυτούς χρησιμοποιήθηκαν εκ νέου από τους κάτοικους
της περιοχής, οι οποίοι έθαβαν τους νεκρούς είτε μέσα σε απλούς λάκκους είτε σε
κτιστούς με πωρόλιθους τάφους. Κατά τον Πλούταρχο το νεκροταφείο αυτό είχε λεηλατηθεί
από Γαλάτες τον 3ο αιώνα π.Χ. Στο ίδιο οικοδομικό σύνολο βρίσκονται: το Ανάκτορο
των Παλατιτσίων, το οποίο να κτίστηκε στην ελληνιστική εποχή επί της βασιλείας
του Αντίγονου Γονατά (278 - 290 π.Χ.) και επεκτάθηκε στο τέλος του 3ου αιώνα ή
στις αρχές του 2ου αιώνα π.Χ. Περιλάμβανε μια τεράστια περίστυλη αυλή, την οποία
περιστοίχιζαν στοές και δωρικοί κίονες καθώς και ιερό (Θόλοι), το οποίο ήταν αφιερωμένο
στον Ηρακλή Πατρώο. Σε ορισμένες από τις αίθουσες του υπήρχε πλακόστρωτο και δάπεδο
από μωσαϊκά. Σήμερα σώζονται μόνο τα θεμέλια του. Στο ύψωμα, το οποίο βρίσκεται
στη νότια πλευρά του οικισμού σε έναν απόκρημνο λόφο ανακτόρου, έχουν βρεθεί λείψανα
του τείχους της Ακροπόλεως, το οποίο εκτεινόταν προς τα ανατολικά της πόλης καθώς
και αρκετά από τα τμήματα της Ακροπόλεως και του εσωτερικού της.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Υπουργείου Εξωτερικών
ΑΙΝΕΙΑ (Αρχαία πόλη) ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Στην περιοχή της Ν. Μηχανιώνας τοποθετείται η αρχαία Αινεία. Αυτός είναι και ο σημαντικότερος εντοπισμός χώρου με σημαντικότατο αρχαιολογικό ενδιαφέρον στα διοικητικά όρια του νέου Δήμου. Το κύριο αρχαιολογικό εύρημα που παραπέμπει σ' αυτόν τον αρχαίο οικισμό είναι μια τραπεζόσχημη τούμπα που είναι γνωστή ως τούμπα Τάμπια ή Κουμ-Καλέ. Η κατοίκηση της αρχαίας Αινείας χρονολογείται από την πρώιμη εποχή του σιδήρου και φτάνει μέχρι τους ελληνιστικούς χρόνους. Η Αινεία αναφέρεται από το Διόνυσο τον Αλικαρνασσέα, ως ένας από τους οικισμούς που διαλύθηκαν για να συνοικιστούν με τη Θεσσαλονίκη. Στην περιοχή της Αινείας έχουν βρεθεί μετά από ανασκαφές τρεις ταφικοί τύμβοι Α, Β και Γ, οι οποίοι χρονολογούνται από τον 4ο π.Χ. αιώνα. Απ' αυτούς ο Γ θεωρείται ο πιο παλιός. Σ' αυτόν έχουν βρεθεί απλά κτερίσματα, κυρίως αττικά πήλινα αγγεία. ΟΙ τύμβοι Α και Β προσπαθούν να μιμηθούν τους βασιλικούς τάφους της Βεργίνας και είναι κάπως μεταγενέστεροι.
Ο διαφορετικός τρόπος δημιουργίας μεταξύ των τύμβων Γ και Α, Β δίνουν αρκετά στοιχεία για τη καύση των νεκρών, τα σχετικά έθιμα και τον τρόπο κατασκευής των ταφικών τύμβων. Επίσης οι δύο τελευταίοι προσφέρουν την ευκαιρία για συγκρίσεις ανάμεσα σ' αυτούς που μάλλον υπήρξαν τάφοι αστών με τους βασιλικούς τάφους της Βεργίνας, γεγονός που προσφέρει αρκετές κοινωνιολογικές πληροφορίες για την εποχή του 4ου αιώνα. Τα ευρήματα των σχετικών ανασκαφών εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης.
Το κείμενο παρατίθεται τον Απρίλιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Μηχανιώνας
ΑΜΦΙΠΟΛΙΣ (Αρχαία πόλη) ΣΕΡΡΕΣ
Πριν την Αμφίπολη, στη δυτική όχθη του Στρυμόνα,
κοντά στη γέφυρα, βρίσκεται ο περίφημος Λέων. Πρόκειται για επιτάφιο μνημείο πλαστικής
του τελευταίου τέταρτου του 4ου π.Χ. αι. Το γλυπτό αναστηλώθηκε σε συμβατικό βάθρο
στη θέση όπου βρέθηκε. Αρχικά υπήρχε επιτάφια τετράγωνη οικοδομή χτισμένη με πωρόλιθο,
με κιονοστοιχία και δωρικά ημικιόνια ολόγυρα, που στήριζαν απλό θριγκό. Επάνω
στο θριγκό υπήρχε πυραμιδόσχημη βάση. 'Ηταν τάφος ή κενοτάφιο, ή το πολεμικό μνημείο
αρετής του αξιόλογου Αμφιπολίτη ναυάρχου Λαομέδοντος.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον προκαλούν οι νεκροπόλεις της Αμφίπολης, όπου
ανασκάφηκαν πολλοί τάφοι Ελληνιστικής και Ρωμαϊκής Εποχής.Ανάμεσά τους σπουδαίοι
είναι ο μακεδονικός (καμαροσκεπής) τάφος της Παλαιοκώμης, με προθάλαμο και θάλαμο
και δίφυλλη μαρμάρινη πόρτα στην είσοδο. Μέσα στο θάλαμο βρέθηκαν δυο πώρινες
νεκρικές κλίνες που πιθανόν έφεραν γραπτή διακόσμηση. Στις μεσημβρινές πλαγιές
του λόφου βρέθηκαν περίπου 400 τάφοι. Σημαντικός είναι ο μακεδονικός τάφος στην
κορυφή του λόφου με δρόμο, θάλαμο και προθάλαμο και διακοσμημένες μορφές στις
πώρινες κλίνες.
Τμήματα σπιτιών των Ελληνιστικών και των Ρωμαϊκών Χρόνων έχουν αποκαλυφθεί
σε όλο το χώρο. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει σπίτι του 4ου αι., στη δυτική περιοχή της
πόλης, κοντά στα τείχη. Σώθηκαν δυο δωμάτια με διακόσμηση στους τοίχους. 'Ενα
άλλο σπίτι έχει ψηφιδωτό δάπεδο με την αρπαγή της Ευρώπης από το μεταμορφωμένο
σε ταύρο Δία.
Η αγορά της πόλης, που αναφέρεται από το Θουκυδίδη, δεν έχει μέχρι
στιγμής βρεθεί. Τα τελευταία χρόνια ανασκάπτεται ένα σημαντικό δημόσιο κτίσμα,
το γυμνάσιο της Αμφίπολης, στο ΝΑ τομέα της πόλης. Πρόκειται για κτιριακό συγκρότημα,
του οποίου το κέντρο κατέχει η παλαίστρα και δίπλα της η αίθουσα του λουτρού.
Πιο πέρα υπήρχε η αυλή για την άσκηση των αθλητών και ο πολύ σπάνιος ξεστός, όπου
ασκούνταν οι αθλητές όταν ο καιρός δεν επέτρεπε εξωτερική άσκηση. Το γυμνάσιο
είχε δυο οικοδομικές φάσεις και χρονολογείται στα όψιμα Ελληνιστικά και τα Ρωμαϊκά
Χρόνια.
Σημαντικό είναι και το ιερό της μούσας Κλειώς, χτισμένο στο χείλος
ρεματιάς. 'Οπως είναι γνωστό, ο ομηρικός ήρωας Ρήσος, γιος της Κλειώς, ήταν θαμμένος
στην πόλη. Το ιερό της μούσας ήταν ναΐσκος χωρίς εξωτερική κιονοστοιχία.
Ορατή είναι επίσης και η ρωμαϊκή ή παλαιοχριστιανική στοά, κοντά στην
παλαιοχριστιανική βασιλική.
Τα πιο εντυπωσιακά ευρήματα είναι τα τείχη της Αμφίπολης, που αναφέρονται
διεξοδικά από το Θουκυδίδη. Ελάχιστα τμήματα σώζονται από τα τείχη της κλασικής
οχύρωσης Στο δυτικό τμήμα της πόλης σώζονται τα τείχη με κατεύθυνση ΝΑ-ΒΔ σε μήκος
143,30 μ.και ύψος πάνω από 1 μέτρο..Στα ΒΑ της πόλης σώζεται άλλο τμήμα που εκτείνεται
από το ποτάμι ως τους λόφους, κοντά στα κτίρια του σιδηροδρομικού σταθμού. Σώζεται
σε μήκος 20 μ., ύψος 2 μ. και πάχος περίπου 1,90 μ. Είναι χτισμένο με πωρόλιθο
και κατά διαστήματα έχει ανοίγματα μάλλον για την αποχέτευση όμβριων υδάτων.
Κοντά στο τείχος, 60 μ. περίπου από έναν κυκλικό πύργο, αποκαλύφθηκε
πύλη πολύ καλά οχυρωμένη, που έλεγχε την είσοδο στη γέφυρα του Στρυμόνα, όπως
αναφέρει και ο Θουκυδίδης.Η ύπαρξή της επιβεβαιώθηκε από τις πρόσφατες ανασκαφές
που έφεραν στο φως μια σειρά από πασσάλους, συχνά ενισχυμένους με μεταλλική επένδυση,
που ανήκουν στην αρχαία γέφυρα.
Φεύγοντας από την Αμφίπολη και πάνω στο δρόμο για τη Θεσσαλονίκη,
φαίνονται δεξιά, στη θέση του λιμανιού της αρχαίας Ηιόνας,
τα ερείπια βυζαντινού κάστρου και τείχους με πύργους που προστάτευαν την Καισαρόπολη,
πόλη που ιδρύθηκε το 837μ.Χ. από τον αυτοκράτορα Θεόφιλο.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούλιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Πειραιά
ΔΙΟΝ (Αρχαία πόλη) ΠΙΕΡΙΑ
Δίον. Ιερή πόλη των Μακεδόνων. Λίγα χιλιόμετρα από τις πιερικές ακτές και κάτω από τον επιβλητικό όγκο του Ολύμπου βρίσκεται το αρχαίο Δίον,ο ιερός τόπος του Δία και των Μουσών,το θρησκευτικό κέντρο των αρχαίων Μακεδόνων. Τα ευρήματα των ανασκαφών αποκάλυψαν μια οχυρωμένη πόλη και έδειξαν ότι το Δίον καλύπτει αδιάκοπα μια ζωή περισσότερο από 1000 χρόνια,από τον 5ο αι. π.Χ. μέχρι τον 5ο αι. μ.Χ. Έξω από τα τείχη της πόλης αποκαλύφθηκαν τα ιερά του Δίου,το ελληνιστικό και ρωμαϊκό θέατρο και το στάδιο. Εντυπωσιακά συγκροτήματα κτιρίων είναι οι μεγάλες θέρμες(δημόσια λουτρά) και η έπαυλη του Διονύσου,που πήρε το όνομα από το ψηφιδωτό δάπεδο της αίθουσας συμποσίων με παράσταση της θριαμβικής επιφάνειας του θεού. Η περιοχή του ιερού της Αιγύπτιας θεάς Ίσιδας και του ναού της Αφροδίτης Υπολυμπιδίας,που λατρευόταν στους πρόποδες του Ολύμπου .. Ο αρχαιολογικός χώρος,από τους ομορφότερους της Ελλάδας και πλουσιότερους σε ιστορική φύση,προκαλεί το θαυμασμό και προσφέρει στιγμές ξεκούρασης και ηρεμίας με τις οάσεις ανάπαυλας που διαθέτει. Κάθε καλοκαίρι το αρχαίο θέατρο του Δίου συγκεντρώνει πλήθος κόσμου με τις παραστάσεις αρχαίου δράματος και τις συναυλίες που δίνονται στα πλαίσια του φεστιβάλ Ολύμπου.
Το κείμενο παρατίθεται τον Οκτώβριο 2002 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Δίου
ΙΩΡΟΝ (Αρχαία πόλη) ΚΙΛΚΙΣ
Βόρεια της πόλης του Κιλκίς
βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος του Παλατιανού. Στο χώρο αυτό υπάρχουν τα ερείπια
μεγάλης μακεδονικής πόλης από τα ελληνιστικά και ρωμαϊκά χρόνια. Πολλοί την ταυτίζουν
με το αρχαίο "Ιωρον". Οι ανασκαφές στο χώρο ξεκίνησαν το 1961 και έχουν
φέρει στο φως μέχρι σήμερα τέσσερα σπουδαία αγάλματα - εκτίθενται στο Αρχαιολογικό
Μουσείο του Κιλκίς -, κτίσματα, ναΐσκους και δύο οικίες. Ενώ σε δεύτερο λόφο στην
περιοχή έχει βρεθεί και το νεκροταφείο της πόλης.
Το κείμενο παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Δήμου Κιλκίς
ΟΛΥΝΘΟΣ (Αρχαία πόλη) ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ
Olynthos, whose pre-Hellenic name means wild fig-tree, was founded
in the 7th century BC in Chalkidike
by the Bottiaioi. The city, built on a hill according to the free
system of town-planning, was destroyed in 479 BC by the Persians, who turned
it over to the Chalkidians.
In 432 BC the king of Macedonia Perdikkas II persuaded the Chalkidian
cities to desert the Athenian
Confederacy and form the Chalkidian
League. The inhabitants of these cities abandoned their homes for security
reasons and settled at Olynthos.
In order to accommodate the Chalkidians, the city was rebuilt on a
hill north of its former site. There, as seat of the Chalkidian League, it prospered.
At the end of the 5th century BC it had 15,000 inhabitants, and in the first half
of the following century it became the foremost city of the Chalkidian Peninsula.
Classical Olynthos was laid out according to the Hippodameian
system and was surrounded by walls. The wide avenues and large well-built
houses,
decorated with mosaic
floors and plastered walls, indicate the prosperity of the city. Olynthos tried
to resist the expansionist
schemes of Philip
II, and as a result was entirely destroyed in 348 BC.
By kind permission of:Ekdotike Athenon
This text is cited Nov 2003 from the Macedonian Heritage URL below, which contains image.
ΠΕΛΛΑ (Αρχαία πόλη) ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ
At the beginning of the 4th century BC the capital of the Macedonian
kingdom was transferred to Pella, on the shores of Lake Loudias, which communicated
with the Thermaic Gulf. Easy access across the open plain contributed to the city's
development. Intellectual and artistic personalities from southern Greece flocked
to the Macedonian court in a period of administrative and military reforms.
Under Philip II and Alexander III Pella became a metropolis with an
impressive complex
of palaces and luxurious private
houses. The city was gradually cut off from the sea due to the silting of
the rivers Axios, Haliakmon
and Loudias, and was extended and reorganized by Cassander. Laid out
according to the Hippodameian system, Pella had strong brick walls,
a sophisticated water supply and sewer system, broad paved streets leading to
the port, and a central 'agora' with workshops producing and shops selling pottery,
figurines, metal objects and foodstuffs. At the city's sanctuaries Athena Alkidemos,
Poseidon, Herakles,
Aphrodite, Demeter and other deities were worshipped.
Although the city was pillaged by the Romans, it did not cease to
exist until the 1st century BC, when it was destroyed, probably by an earthquake.
In 30 AD the Roman colony of Pella ('Colonia Pellensis') was founded west of the
city, at the site of present-day Nea
Pella.
By kind permission of:Ekdotike Athenon
This text is cited Nov 2003 from the Macedonian Heritage URL below, which contains image.
ΤΕΡΠΝΗ (Κωμόπολη) ΣΕΡΡΕΣ
Στην ευρύτερη περιοχή του Δ.Δ Τερπνής από το 1965 είχε ανασκαφεί Μακεδονικός
Τάφος που χρονολογείται στα τέλη του 4ου αι. π.Χ. Το μνημείο ανήκει σε δύο αδέλφια
της μακεδονικής άρχουσας τάξης, στους Ιππώνακτα και Διοσκουρίδη, γιους του Απολλόδωρου.
Σύμφωνα με τον Αρριανό, ο Απολλόδωρος ήταν εταίρος του Αλέξανδρου, εγκατεστημένος
στην Αμφίπολη.
Ανασκαφές στη συνέχεια έφεραν στο φως επάλληλες οικοδομικές φάσεις
οικισμού με διάρκεια ευημερούσας ζωής μιας χιλιετίας, σύμφωνα με τα ευρήματα που
χρονολογούνται από τον 6ο αι.π.Χ. έως τα ύστερα ρωμαϊκά χρόνια, ενώ τον οικισμό
περιβάλλει εκτεταμένο νεκροταφείο διαφόρων εποχών. Στα κινητά ευρήματα συγκαταλέγονται
πληθώρα νομισμάτων από τις αρχές του 4ου ως τον 1ο αι π.Χ. (Αμύντα, Φιλλίπου,
Αλεξάνδρου και Επιγόνων), αγγεία, όστρακα, πηνία, οστά ζώων και όστρεα.
Εντυπωσιακή ήταν η αποκάλυψη της κάτοψης μιας ρωμαϊκής βασιλικής (δημόσιου
κτιρίου προς εξυπηρέτηση εμπορικών και κοινωνικών επαφών) που συνδέεται με συγκρότημα
λουτρών και χρονολογείται στα τέλη του 2ου, αρχές του 3ου αι. μ.Χ. Το μνημείο
ταυτίζεται με το κτίριο που αναφέρεται σε αναθηματική ενεπίγραφη στήλη, εντοπισμένη
το 1979, η οποία ανέφερε ότι η «πόλις» με τη συνδρομή της Ιουλίας, από κληροδότημα
του συζύγου της Φιλίππου, ανέγειρε βασιλική με εξέδρα και τρεις «προσόντες» οίκους
υπό την επιμέλεια του Ποπλίου Αιλίου Κλαρανού Αλεξάνδρου. Ουσιαστικό στοιχείο
για τη χρονολόγηση των φάσεων του μνημείου αποτελεί κίονας του προπύλου, που φέρει
ανορθόγραφη ταφική επιγραφή, με παράθεση ελληνικών και θρακικών ονομάτων (Ζώσιμος,
Μαντώ, Ματερώ, Ιματυώ, Aρτεμις, Όρκος, Ταρουσίνας, Νούμεσις). Βρέθηκαν επίσης
αποθηκευτικά πιθάρια, εστίες, μυλόπετρες και συγκρότημα διπλού ληνού (πατητηριού).
Η πόλη ευημερούσε επί αιώνες λόγω του χρυσού που αποτελούσε βασική
πλουτοπαραγωγική πηγή της και πιθανότατα ταυτίζεται με την αρχαία Βέργη, που τοποθετείται
στην ευρύτερη περιοχή της Νιγρίτας.
Το κείμενο παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Νιγρίτας
Στη θέση "Παλιόκαστρο" της κοινότητας Τερπνής ανασκάπτεται
αταύτιστη ακόμη αρχαία πόλη, η ζωή της οποίας αρχίζει στα κλασικά χρόνια και συνεχίζεται
μέχρι και τα ύστερα ρωμαϊκά χρόνια. Στην κορυφή του λόφου έχει αποκαλυφθεί κτιριακό
συγκρότημα μέσα σε περίβολο ρωμαϊκών χρόνων, ενώ από τα νεκροταφεία της πόλης
ξεχωρίζει μακεδονικός τάφος του 3ου αιώνα π.Χ.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο
της Νομαρχίας Σερρών.
ΑΜΦΙΠΟΛΙΣ (Αρχαία πόλη) ΣΕΡΡΕΣ
Το Γυμνάσιο αποτελεί το σημαντικότερο δημόσιο οικοδόμημα της Αμφίπολης. Βρίσκεται στο ΝΑ τμήμα της αρχαίας πόλης, ανάμεσα στον εξωτερικό και εσωτερικό περίβολο των τειχών και χρονολογείται απο τον 4ο αιώνα π.Χ.εως τον 1ο αιώνα π.Χ. Κεντρική θέση κατέχει η παλαίστρα, όπου υπάρχουν και εσωτερικά λουτρά με σύστημα υδροδότησης απο πήλινους και μολυβδινους σωλήνες και μεγάλο αποχετευτικό αγωγό. Εντυπωσιακή είναι η μνημειακή κλίμακα που οδηγεί στο γυμνάσιο, καθώς επίσης και ο ξυστός, στωικό οικοδόμημα για την άθληση σε δυσμενείς καιρικές συνθήκες. Μπροστά απο τον ξυστό, βρίσκεται η παραδρομίς, ανοιχτός χώρος αθλησης για τις καλές καιρικές συνθήκες. Επίσης έχουν βρεθεί διμερής χώρος λατρείας των Ερμή-Ηρακλή, προστατών των Γυμνασίων, βωμός για θυσίες και εξωτερικά λουτρά.
ΑΓΓΕΛΟΧΩΡΙ (Χωριό) ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Στα όρια της Κοινότητας του Αγγελοχωρίου και 200 μέτρα νότια του χωριού έχει βρεθεί αρχαίος οικισμός και νεκροταφείο.
ΠΕΝΤΑΠΛΑΤΑΝΟ (Χωριό) ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ
Ο αρχαίος οικισμός του Πενταπλάτανου Γιαννιτσών βρίσκεται δυτικά του
χωριού. Κατοικήθηκε για πρώτη φορά στην Υστερη Εποχή του χαλκού και ήκμασε ιδιαίτερα
στα Κλασσικά και Ελληνιστικά χρόνια. Εδώ πιθανότατα εντοπίζεται η πόλη Τύρισσα.
Σε ανασκαφικές τομές που έγιναν το 1985 βρέθηκαν τμήματα οικιών των κλασικών χρόνων
και των ελληνιστικών χρόνων, τάφοι, ρωμαικό λουτρό και πλήθος ευρημάτων, όπως
πήλινα γυναικεία ειδώλια, σιδερένια γεωργικά εργαλεία, χάλκινα και αργυρά νομίσματα
Το κείμενο παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Γιαννιτσών
ΡΟΔΟΛΙΒΟΣ (Κωμόπολη) ΣΕΡΡΕΣ
Ιστορικοί οικισμοί και ναοί στο Ροδολίβος - Προανασκαφικές έρευνες στο
Ροδολίβος και στην περιοχή του
Α. Υστερορωμαϊκοί Παλαιοχριστιανικοί Χρόνοι
Στο κέντρο της δυτικής πλευράς του όρους Παγγαίου
βρίσκεται το Ροδολίβος, κωμόπολη που αριθμεί περίπου 3.000 κατοίκους (απογρ.1991).
Η περιοχή του Ροδολίβους φαίνεται να κατοικήθηκε από πολύ νωρίς δεδομένου ότι
ευνοούσε την εκμετάλλευση μεγάλης και αρκετά εύφορης πεδινής ενδοχώρας, ενώ παράλληλα
εξασφάλιζε σε περίοδο επιδρομών τις φύσει οχυρές θέσεις των ορεινών όγκων του
Παγγαίου, για ασφαλή εγκατάσταση.
Επιγραφές Ρωμαϊκών χρόνων, από το Ροδολίβος και την περιοχή του που
κατά καιρούς έχουν δημοσιευεί, μαζί με μερικές συμπληρωματικές της ίδιας εποχής
που τώρα πρωτοδημοσιεύονται, σε συνδυασμό με την ύπαρξη επιφανειακών ευρημάτων
(ερείπια κτισμάτων, διάσπαρτα αρχιτεκτονικά μέλη, όστρακα, νομίσματα) υστερορρωμαϊκών
- παλαιοχριστιανικών χρόνων, οδήγησαν στην εντόπιση τριών οικισμών της εποχής
αυτής.
α) Οικισμός Αγίου Αθανασίου
Ο πλησιέστερος, προς το Ροδολίβος, οικισμός εντοπίσθηκε στον μακρόστενο
και εκτεταμένο λόφο του Αγίου Αθανασίου, κείμενο στη βόρεια πλευρά του Δήμου.
Στο δυτικό τμήμα του λόφου, επάνω σε μεγάλο βραχώδες έξαρμα, υπάρχουν συστάδες
επιμελημένων λαξευτών σπηλαίων, με κατόψεις διαφόρων σχημάτων, τα περισσότερα
από τα οποία επικοινωνούν μεταξύ τους με υπόγειους λαξευτούς διαδρόμους.
•Λόφος Αγίου Αθανασίου. Περιοχή λαξευτού νεκροταφείου.
Οι ενδιαφέρουσες αυτές σύνθετες κατασκευές, που δεν έχουν μελετηθεί
μέχρι σήμερα, είχαν ταφικό χαρακτήρα και φαίνεται να αποτελούσαν το νεκροταφείο
του οικισμού.
•Λαξευτός τάφος στο λόφο του Αγίου Αθανασίου.
Παρόμοια λαξευτά σε βράχο σπήλαιο νεκρικού χαρακτήρα, στο χώρο της
Ανατολικής Μακεδονίας, βρέθηκαν στην Τάπειτο (περιοχή Παραδείσου Ν. Καβάλας),
στο Σιδηρόκαστρο και
στη θέση Γκαϊλέ ΒΑ του χωριού Δαφνούδι
Σερρών, όπου εντοπίστηκε, από τον υπογράφοντα, (Ζήκο Νικόλαο), οικισμός της ύστερης
εποχής του χαλκού. Σε ευρύχωρο κοίλωμα του βραχώδους εξάρματος αποκαλύφθηκαν,
σε εργασίες ισοπέδωσης αμπελιού, τμήματα τοίχων κτισμένων με πέτρες που δένονται
με ισχυρό κονίαμα. Ιχνη μαρμαρόστρωτου δαπέδου, τμήματα ακόσμητων θωρακίων, απότμημα
κιονίσκου που βρέθηκαν μεταξύ των αποκαλυφθέντων τοίχων προϋποθέτουν την ύπαρξη
κτίσματος. Η ίδρυσή του μέσα στην περιοχή των λαξευτών σπηλαίων, που θεωρήθηκε
ως χώρος νεκροταφείου του οικισμού, οδηγεί στο πιθανό συμπέρασμα ότι πρόκειται
για κοιμητηριακό κτίσμα - ναό. Η ανεύρεση, στην περιοχή του κτίσματος, ακέραιου
σχεδόν πήλινου αγγείου υστερορρωμαϊκής φόρμας και χάλκινου νομίσματος του Θεοδοσίου
Α' (379 - 395 μ.Χ. ) είναι ενδείξεις για τη χρονολόγηση του κτίσματος στην εποχή
αυτή.
Οι πληροφορίες χωρικών για αποκαλύψεις λαξευτών σπηλαίων (τάφων) στη
νότια πλευρά του λόφου σε συσχέτιση με την ύπαρξη δυσδιάκριτων τοίχων στην επιφάνεια
του εδάφους σε διάφορα σημεία του λόφου του Αγίου Αθανασίου ορίζουν κάπως τα όρια
του οικισμού που θα πρέπει να εκτεινόταν σε όλο το μήκος του λόφου. Από την περιοχή
αυτή προέρχεται και η παρακάτω επιτύμβια αποσπασματική επιγραφή, διαστάσεων 0,47
Χ + 0,52 , Ρωμαϊκών χρόνων, με πρόχειρη επαρχιακή γραφή μνημονεύουσα το όνομα
του νεκρού Σερείλου.
β) Οικισμός στη θέση "Καλές"
Η θέση του δεύτερου οικισμού επισημάνθηκε στον πρώτο, προς το Ροδολίβος,
ορεινό όγκο του Παγγαίου, γνωστό στους ντόπιους με το όνομα "Καλές"
(τουρκ.Φρούριο ), σε απόσταση 1,5 χιλιόμ. ανατολικά του Δήμου, σε υψόμετρο 600
μ. τοπογραφικό διάγραμμα θέση Γ ).
Η κορυφή του φύσει οχυρού λόφου περιβάλλεται από ερείπια οχύρωσης
κτισμένης με αργολιθοδομή. Με βάση τα κατά τόπους σωζόμενα ερείπια η περίμετρος
της οχύρωσης, με σχήμα που ακολουθεί την καμπή του λόφου, ξεπερνά τα 600 μ. Στη
δυτική πλευρά του περιβόλου διακρίνονται λείψανα ορθογωνιόσχημου πύργου, εσωτερικών
διαστάσεων 3,20 Χ 2,70, με πάχος τείχους 1,50 μ. Το καλύτερα σωζόμενο τμήμα βρίσκεται
στη βόρεια πλευρά της οχύρωσης όπου το ύψος φθάνει τα 3 μ.
Τμήμα της νότιας πλευρά φαίνεται ότι ήταν ατείχιστο, αφού η ύπαρξη
γκρεμού βάθους 100 μ. στο σημείο αυτό καθιστούσε την οχύρωσή της περιττή.
Στον εσωτερικό χώρο του περιβόλου διακρίνονται αρκετά ερείπια, κτισμάτων
του οικισμού, που δεν θα πρέπει να εκτεινόταν έξω από την οχύρωση. Κομμάτια από
μεγάλα πιθάρια, πολυάριθμα όστρακα, αβαφή στο σύνολό τους, υστερορρωμαϊκών - παλαιοχριστιανικών
χρόνων με ραβδώσεις και χαράξεις στις επιφάνειές τους που βρίσκονται διασκορπισμένα
σε όλο τον εσωτερικό χώρο της οχύρωσης αποτελούν ισχυρές ενδείξεις για τη χρονολόγηση
του οικισμού.
Η υπόθεση αυτή ενισχύεται και από τον εντοπισμό, μετά από λαθρανασκαφές,
τμήματος του νεκροταφείου του οικισμού, που βρίσκεται σε μικρή απόσταση ανατολικά
του περιβόλου και αποτελείται από θηκοειδείς - κιβωτιόσχημους τάφους με θήκες
που ορίζονται από ακατέργαστες πλάκες.Τμήμα από τη βόρεια πλευρά του οχυρωματικού
περιβόλου στη θέση "Καλές" Ροδολίβους.
Η ανεύρεση δυο χάλκινων νομισμάτων εποχής Κωνσταντίνου Β' (337-361
μ.Χ.) προερχόμενων από τα χώματα της θήκης ενός τάφου βοηθούν στη χρονολόγηση
του νεκροταφείου και κατ' επέκταση του οικισμού. Μεταξύ του λόφου "Καλές"
και των προς τα νότια βρισκόμενων λόφων του Παγγαίου δημιουργείται ευρύχωρο οροπέδιο
που αποτελούσε πιθανότατα την καλλιεργήσιμη περιοχή του υστερορρωμαϊκού - παλαιοχριστιανικού
οικισμού. Στο οροπέδιο αυτό την υστεροβυζαντινή εποχή αναπτύχθηκε μικρός αγροτικός
οικισμός που ταυτίζεται παρακάτω με το αναφερόμενο στα πρακτικά της μονής
Ιβήρων του Αγίου όρους τοπωνύμιο Βορισκός.
γ) Οικισμός στη θέση "Κουριά"
Ενδείξεις για την εντόπιση του τρίτου οικισμού υπάρχουν στη θέση
"Κουριά" σε απόσταση 800 μ. ΝΑ του Ροδολίβους στους πρόποδες του Παγγαίου
(τοπογραφικό διάγραμμα θέση Δ) όπου το 1977 αποκαλύφθηκε κτιστός, ορθογώνιος στην
κάτοψη, καμαροσκέπαστος τάφος παλαιοχριστιανικής εποχής. Στην περιοχή διακρίνονται
λαξευτά σπήλαια, που μοιάζουν με αυτά του Αγίου Αθανασίου και αποτελούν πιθανότατα
τμήμα εκτενέστερου υστερορρωμαϊκού νεκροταφείου. Τρία χάλκινα νομίσματα, νομισματοκοπείου
Φιλίππων, εποχής Αυγούστου (27 π.Χ. - 14 μ.Χ. ) από την επιφάνεια του εδάφους
της περιοχής είναι ένδειξη ότι ο οικισμός υπήρχε ήδη από τον 1ο μ.Χ. αιώνα και
αποτελούσε πιθανότατα περιοικίδα (vicus) της ρωμαϊκής αποικίας των Φιλίππων.
Σε κοντινή από τον καμαροσκέπαστο παλαιοχριστιανικό τάφο απόσταση,
βρέθηκε πέτρινη πλάκα με δυσδιάκριτη πρόχειρα χαρακτή επιτύμβια επιγραφή, διαστάσεων
0,40 Χ 0,32 Χ 0,05. Η επιγραφή που χρονολογείται στο 131 μ.Χ. μνημονεύει το όνομα
του νεκρού Διοσκουρίδη όνομα γνωστό και από άλλες επιγραφές της περιοχής. Με τον
όρο "Κουριά" υποδηλώνεται συνήθως μια δασωμένη περιοχή. Εκτός από τα
επιφανειακά ευρήματα που προέρχονται από τις των εντοπισθέντων οικισμών στο σημερινό
οικιστικό χώρο του Δήμου υπάρχουν τα εξής μαρμάρινα μέλη:
1. Πώμα μαρμάρινης σαρκοφάγου ρωμαϊκών χρόνων, διαστάσεων 2,15 (μήκος) Χ 1 (πλάτος)
σχήματος τριγωνικού πρίσματος του οποίου οι γωνίες απολήγουν σε προεξέχοντα ακρωτήρια.
Σήμερα πακτωμένο κοντα σε στόμια πηγαδιού χρησιμοποιείται για λεκάνη (γούρνα)
πλυσίματος ρούχων και για ποτίστρα ζώων.
2. Ιωνίζον, με επίθημα, κιονόκρανο, που το προσκέφαλό του κοσμείται με συστρεφόμενες
έλικες. Από τις πλευρές του επιθήματος διακοσμείται μία μόνο πλευρά με ανάγλυφο
σταυρό. Πρόκειται για γνωστό τύπο επερχιακού κιονόκρανου χρονολογούμενου στον
6ο μ.Χ. αιώνα.
3. Αμφικιονίσκος παραθύρου ύψους 1,02, μεγ. Διάμ. Ανω βάσης 0,41 , μεγ. Διαμ.
Κάτω βάσης 0,47) προερχόμενος πιθανότατα από παράθυρο κόγχης παλαιοχριστιανικού
ναού.
4. Τμήμα κίονα σωζόμενου ύψους 1,10 μ.
5. Αποσπασματική επιτύμβια επιγραφή, διαστάσεων 0,52 Χ 0,54 , εντοιχισμένη στην
εξωτερική όψη της κόγχης του ναού των Αγίων Ταξιαρχών.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Ροδολίβους
ΣΥΚΙΑ (Κωμόπολη) ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ
Πίσω από χωριό υψώνεται η κορυφή του λόφου Κούκος όπου βρίσκονται τα ερείπια τειχισμένου
οικισμού και το νεκροταφείο του. Από την ανασκαφή έχουν έρθει στο φως σημαντικά
κτίρια με ευρήματα από την καθημερινή ζωή του οικισμού, που χρονολογούνται από
το 10ο έως τον 8ο αι. π.Χ. Στην αρχή της ίδιας περιόδου θεμελιώθηκε και το τείχος
που έχει πλάτος 1,20μ. και σωζόμενο ύψος 0,80μ. Το 1992 βρέθηκε ένα καλούπι για
το λιώσιμο μετάλλου, άμεση απόδειξη της επιτόπιας μεταλλουργικής δραστηριότητας.
Στο νεκροταφείο έχουν έως τώρα ανασκαφεί ενενήντα οκτώ τάφοι. Από αυτούς συμπεραίνεται
ότι όλοι οι νεκροί καίγονταν και τοποθετούνταν μέσα σε πιθάρια ή τεφροδόχα αγγεία,
που στη συνέχεια θάβονταν μέσα σε λάκκους ή κτιστές Θήκες, ενώ κάποιοι συνοδεύονταν
από κτερίσματα.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Τορώνης
ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ (Χωριό) ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
ΑΓΙΟΣ ΜΑΜΑΣ (Χωριό) ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ
Τούμπα που κατοικήθηκε από το τέλος της Nεολιθικής περιόδου έως και την Eποχή του Σιδήρου σε αλλεπάλληλα στρώματα. Πρόκειται για μία από τις πιο σημαντικές προϊστορικές θέσεις της Χαλκιδικής από άποψη διάρκειας κατοίκησης και μεγέθους. Στα δυτικά της τούμπας εντοπίσθηκε οργανωμένο νεκροταφείο της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού, το παλαιότερο νεκροταφείο που έχει βρεθεί στη Μακεδονία. Ανασκάφτηκε με μικρές διερευνητικές τομές το 1928 από τον άγγλο αρχαιολόγο W.A. Heurtley, ενώ από το 1993 ξεκίνησε νέα ανασκαφή συστηματική από τη Γερμανική Αρχαιολογική Σχολή, υπό τη διεύθυνση του αρχαιολόγου Dr B.Haensel. Η νέα ανασκαφή βρίσκεται σε εξέλιξη, ήδη όμως έφερε στο φώς ενδιαφέροντα ευρήματα στον τομέα της προϊστορικής αρχιτεκτονικής και αγγειοπλαστικής. Το νεκροταφείο ερευνήθηκε το 1992 από τη ΙΣΤ' ΕΠΚΑ.
Το κείμενο παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2002 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Νομαρχίας Χαλκιδικής
ΑΙΓΑΙ (Αρχαία πόλη) ΗΜΑΘΙΑ
Ενα Μουσείο στο χώρο των μνημείων: Μία νέα πρόταση για την παρουσίαση των ευρημάτων στο χώρο της ανασκαφής
West of the prehistoric Cemetery of the Tumuli, Manolis
Andronikos excavated a tumulus of exceptional dimensions (diameter 330 ft,
average height 36 ft). This had been constructed by Antigonos
Gonatas to cover and protect the unique and unquestionably royal tombs (one
of which has been plundered) of Philip, of the Prince, and of Persephone, one
ruined tomb with a frontal colonnade of four columns, as well as the 'heroon'
(a shrine dedicated to the worship of the illustrious dead).
The Tomb of Philip
This is a double-chambered
'Macedonian tomb' of extensive dimensions, with a barrel-vaulted roof, and
Doric
facade constructed of limestone and plastered with fine white stucco. The
facade of the antechamber is crowned by a painted
frieze depicting a hunting scene, while a broad, deep-red band runs round the
interior walls. The gold, silver, bronze and iron grave goods in the antechamber
and burial chamber (diadem, wreaths, ossuary chests, quiver-and-bow-case, vessels
etc.), and the high artistic quality of their craftsmanship (e.g. the ivory
decoration of a shield) attest a royal burial.
The anthropological examination of the skull, showing an injury to
the right eye, confirmed the identification of Philip II and dates the tomb to
the fourth quarter of the 4th century BC; one of Philip's young wives was buried
in the antechamber.
The Tomb of the Prince
North-west of the Tomb of Philip is the Tomb of the Prince, of a later
date and plainer. On the stuccoed Doric facade, beneath the painted frieze which
no longer exists, there are two relief shields, which once bore painted decoration.
The antechamber is decorated
with a frieze of chariots,
while the burial chamber contains a wealth of gold
and silver items (chiefly banqueting vessels),
as well as several ivory objects, all of which attest a royal burial.
At the same time, the identification of the cremated bones as being
those of a youth aged 13 to 14 years points to the son of Alexander the Great
and Roxane, Alexander IV, of whose premature demise Cassander had been accused.
The Tomb of Persophone
This plundered cist
tomb, built of limestone and situated at the edge of the Great Tumulus next
to the 'heroon', was named Tomb of Persephone because of its painted ornamentation.
Prominent among figures of the Fates and of Demeter seated on the "mirthless
rock" is a depiction of the abduction of Persephone by the god of the underworld,
Pluto. The artistry of execution, strength of conception and restraint of colouring
all denote an artist of great talent (perhaps Nikomachos)
of the mid-4th century BC; this dating is supported by the sherds of pottery found
in the interior of the tomb
The Tomb with Tetrastyle Prostyle Facade
This tomb is situated north of the 'heroon' and the other three tombs
of the Great Tumulus of which it is a part. It is the only 'Macedonian tomb' to
have a free standing frontal colonnade, and may be an earlier architectural
version of the 'Macedonian tomb'. The greater part of its stonework has been
stolen; the only remains are some parts of the stylobate (base of a row of columns)
and columns, and a few slabs of its walls.
By kind permission of:Ekdotike Athenon
This text is cited Oct 2003 from the Macedonian Heritage URL below, which contains images.
The prehistoric Cemetery of the Tumuli, situated east of the village of Vergina, covers an area of about 250 acres containing more than 300 small burial mounds or tumuli. It was in use from the early Iron Age (1000-700 BC) until the Hellenistic period (up to the 2nd century BC). In the prehistoric mounds the dead were buried directly in the earth, in oblong shafts radiating outward from a common center. For the men the funeral offerings were weapons, and for the women rich jewellery and numerous vessels. It is probable that the groups of tumuli belonged to different clans, while each tumulus belonged to a particular family.
By kind permission of:Ekdotike Athenon
This text is cited Oct 2003 from the Macedonian Heritage URL below, which contains images.
North-east of the palace, at the edge of the ancient city of Aigai
and near the outskirts of the village of Vergina, two notable 'Macedonian tombs'
have been found, the Rhomaios Tomb and the Tomb of Eurydike.
The Romaios Tomb
The double-chambered Rhomaios
Tomb, built of limestone, was named after Professor K. Rhomaios who excavated
it. Its facade consists of a double-leaved marble door and four Ionic half-columns
supporting a two-tiered entablature with a decorative frieze and a simple triangular
pediment. In contrast to the ornamented antechamber, the burial chamber was simply
decorated, but contained -- in addition to the limestone couch on which the body
was laid -- a richly and artistically crafted marble throne, and an exceptional
footstool, with sphinxes carved in the round and painted decoration.
The Tomb of Eurydike
The unusual Tomb
of Eurydike lies slightly east of the Rhomaios Tomb. This double-chambered,
barrel-vaulted structure, whose facade has yet to be revealed, is plastered with
off-white mortar. One of the short sides of the burial chamber is presented in
trompe-l'oeil as a facade with a door and two windows framed by four Ionic half-columns,
which support an Ionic three-tiered entablature and a frieze decorated with white
palmettes.
A unique find is the marble
throne with its richly carved and painted ornamentation; in particular, the
back of the throne, which depicts Pluto and Persephone riding on a quadriga, is
truly outstanding.
The wealth of this tomb, which had been plundered in antiquity, indicates
a royal burial; on the basis of chronological data, it is attributed to Philip's
mother Eurydike, inscribed dedications of whom have been found in the temple of
Eukleia at Aigai.
By kind permission of:Ekdotike Athenon
This text is cited Oct 2003 from the Macedonian Heritage URL below, which contains images.
A group of four 'Macedonian tombs' have been excavated a short distance
west of the village of Palatitsia. One is the Heuzey Tomb, and the others are
the three tombs in the Bella Tumulus.
The Heuzey Tomb
The Heuzey
Tomb, which dates to the end of the 4th century BC, is one of the earliest examples
of the 'Macedonian tomb'. An Ionic architrave, supported by two decorative capitals,
adorned the uniform surface of the facade. The doorposts and lintel of the entrance
were of marble, as were both leaves
of the outer door (today in the Louvre Museum). The inner walls of the double-chambered
barrel-vaulted tomb were plastered with stucco in various colours. In the burial
chamber there were two limestone couches with painted decoration.
The tombs of the Bella Tumulus
Three plundered 'Macedonian tombs' under a low tumulus were discovered
on the property of the Bella brothers. These three monuments, dated to the 3rd
century BC, constitute an important group in the series of monumental 'Macedonian
tombs'.
The biggest, the double-chambered Tomb I, has a paved 'dromos' (passageway)
and a facade with architectural decoration. A peculiarity is the flat (rather
than vaulted) roof of the antechamber, while the stone couch-sarcophagus
in the burial chamber is a valuable find.
Skilful craftsmanship distinguishes the single-chambered Tomb II;
it has a simple facade, adorned by a painting
depicting three figures, and a marble throne inside. The small and simple Tomb
III has only a small pediment on its facade, but contains an immense sarcophagus
in the interior.
By kind permission of:Ekdotike Athenon
This text is cited Oct 2003 from the Macedonian Heritage URL below, which contains images.
ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ (Χωριό) ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ
Η λεγόμενη Τούμπα, που βρίσκεται νότια του χωριού, κατοικήθηκε από
την Αρχαιότερη Νεολιθική περίοδο μέχρι και τα υστεροβυζαντινά χρόνια. Στην εποχή
του Μακεδονικού κράτους ήταν η σημαντικότερη κώμη της Πέλλας.
Στα ΝΔ της Τούμπας αποκαλύφθηκε ένα τεράστιο ταφικό «Ηρώο», που χρονολογείται
στις αρχές του 3ου αι. π.Χ. Έχει κυκλική κρηπίδα, περιμέτρου 158,5μ. και ύψους
4,20μ. Στον έκτο ανώτερο δόμο της κρηπίδας του είχε κατά διαστήματα ομοιώματα
στρογγυλών μακεδονικών ασπίδων χωρίς άντυγα (διαμ. 0,62μ) που έφεραν στο στήθος
οι στρατιώτες της μακεδονικής Φάλαγγας. Κρηπίδα του "Ηρώου"
Στην περιοχή της κώμης του Αρχοντικού ανήκε και ο μεγάλος τύμβος του
Μεσιανού, όπου αποκαλύφθηκε ο μεγαλύτερος γνωστός μακεδονικός τάφος (Αρχές 3ου
αιώνα π.Χ.).
Από νεκροταφείο του οικισμού προέρχεται ο μαρμάρινος επιτύμβιος πεσσός
(3ος αιώνας π.Χ) της Μαμάλας, κόρης του Ευκολίνου και γυναίκας του Διοδώρου.
Το κείμενο παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Γιαννιτσών
ΛΗΤΗ (Αρχαία πόλη) ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
ΜΑΚΕΔΟΝΙΔΑ (Δήμος) ΗΜΑΘΙΑ
Στη θέση Καλοκύν - Καρυά με τις πλέον πρόσφατες ανασκαφές της ΙΖ΄ Εφορείας Προϊστορικών
και Κλασσικών Αρχαιοτήτων, βρέθηκε εκτεταμένη νεκρόπολη. Το καλοκαίρι του 1994
έγινε σωστική ανασκαφή.
ΝΕΑ ΚΕΡΑΣΙΑ (Χωριό) ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Στον οικισμό της Κερασιάς έχει βρεθεί ταφικός τύμβος. Στη νότια πλευρά του αποκαλύφθηκε κιβωτιόσχημος τάφος και ένας κεραμοσκεπής, και οι δύο των ρωμαϊκών χρόνων. Ο τύμβος υπολογίζεται ότι δημιουργήθηκε κατά τον 3ο πΧ αιώνα.
ΝΕΑ ΜΗΧΑΝΙΩΝΑ (Κωμόπολη) ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Στον οικισμό της Ν. Μηχανιώνας και στην περιοχή της Ανθούπολης έχει βρεθεί νεκροταφείο των ρωμαϊκών χρόνων. Επίσης στον οικισμό της Ν. Μηχανιώνας και στην περιοχή Δροσιά έχει βρεθεί νεκροταφείο το οποίο χρονολογείται από την ύστερη αρχαιότητα και τους παλαιοχριστιανικούς χρόνους.
ΠΑΛΙΟ ΓΥΝΑΙΚΟΚΑΣΤΡΟ (Οικισμός) ΚΙΛΚΙΣ
Το Γυναικόκαστρο οφείλει το όνομά του στα ερείπια του βυζαντινού κάστρου
που δεσπόζει στην περιοχή.
Το κάστρο κτίσθηκε στη διάρκεια του 14ου αιώνα από τον αυτοκράτορα
Ανδρόνικο Παλαιολόγο, για την προστασία των οικισμών από τις βαρβαρικές επιδρομές
και τις εμφύλιες διαμάχες.
Το 1984 εντοπίστηκε ένα νεκροταφείο της Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου.
Το νεκροταφείο βρίσκεται σε ένα βραχώδες έξαρμα 20 χλμ. ΝΔ της πόλης του Κιλκίς
στη ΝΑ πλαγιά του λόφου κάτω από το κάστρο. Η έκταση που καταλαμβάνει καλύπτει
σχεδόν 350 τ.μ. Κατά την ανασκαφή βρέθηκαν 370 συνολικά αγγεία. Σχεδόν όλα περιείχαν
καύσεις νεκρών. Τέλος, εντοπίσθηκε τμήμα του οικισμού της Εποχής του Σιδήρου.
Η απόσταση του οικισμού της Εποχής του Σιδήρου. Η απόσταση του οικισμού από το
νεκροταφείο είναι περίπου 1000 μέτρα. Το νεκροταφείο με μια πρώτη χρονολόγηση,
εντοπίζεται στα 1100-1000 π.Χ. Ο χώρος του νεκροταφείου επαναχρησιμοποιήθηκε σε
μεταγενέστερους χρόνους και η κατασκευή των νέων τάφων προκάλεσε καταστροφές.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο
της Νομαρχίας Κιλκίς.
ΣΙΝΔΟΣ (Αρχαία πόλη) ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αρχαιολογικά ευρήματα που ανακαλύφθηκαν στην ανατολική όχθη του Γαλλικού,
αλλά κυρίως στην περιοχή ανάμεσα στον Αξιό
και το Γαλλικό, αποδεικνύουν ότι η περιοχή κατοικείται από τη Νεολιθική Εποχή
με ανάπτυξη των οικισμών κυρίως κατά τη γεωμετρική περίοδο. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν
οι αρχαίες τούμπες οι οποίες είναι τοποθετημένες "κατ' οικονομία", εκμεταλλεύονται
δηλαδή νερά και αρχαίους δρόμους.
Στην ευρύτερη περιοχή της Σίνδου και λίγο νοτιότερα του Προϊστορικού
και Αρχαϊκού οικισμού της Τούμπας της Αγχιάλου, ανακαλύφθηκαν τυχαία κατά τη διάρκεια
έργων υποδομής, που εκτελούσε η ΕΤΒΑ στη θέση της Β' Φάσης της ΒΙ.ΠΕ.Θ. (1980-1982),
121 τάφοι, ορθογώνιοι σε λάκκο, λίθινοι κιβωτιόσχημοι και λίθινες σαρκοφάγοι,
με πληθώρα αρχαιολογικών ευρημάτων, οι οποίοι χρονολογούνται από το 560 ως το
450 π.Χ. περίπου και σήμερα εκτίθενται στο Αρχαιολογικό
Μουσείο Θεσσαλονίκης, σε 62 βιτρίνες. Το πιο εντυπωσιακό από τα ευρήματα είναι
οι Χρυσές Μάσκες, όμοιες με τις Μυκηναϊκές, καθώς και πλήθος χρυσών αντικειμένων
και κοσμημάτων που συνόδευαν τις γυναίκες, ενώ οι άντρες ήταν θαμμένοι με όλο
τον οπλισμό τους.
Ο πρώτος εντοπισμός των τάφων έγινε το 1980 και από τότε άρχισε μία
συστηματική έρευνα, με αποτέλεσμα να έρθει στο φως ένα εξαιρετικά σημαντικό αρχαίο
νεκροταφείο, το οποίο περιλαμβάνει 121 τάφους, που απλώνονταν πάνω σ' ένα φυσικό
γήλοφο.
Εντύπωση προκαλεί το πλήθος των ανευρεθέντων χρυσών αντικειμένων,
που για την εποχή στην οποία ανήκουν, αποτελούν πράγματι ένα μοναδικό σύνολο.
Επιβεβαιώνονται έτσι οι μαρτυρίες της γραπτής παράδοσης, ότι η περιοχή αυτή ήταν
πλούσια σε χρυσό.
Ο Γαλλικός
ποταμός, ο αρχαίος Εχέδωρος, ήταν από την αρχαιότητα ήδη γνωστός ως χρυσοφόρος.
Τα κτερίσματα που βρέθηκαν στους τάφους παρουσιάζονται σήμερα στο Αρχαιολογικό
Μουσείο Θεσσαλονίκης, θεωρούνται δε ιδιαίτερα σημαντικά επειδή χρονολογούν τα
υπόλοιπα κτερίσματα π.χ. τα χρυσά κοσμήματα, που δεν είναι εύκολο να χρονολογηθούν
με άλλο τρόπο. Ο οικισμός με τον οποίο σχετίζεται το νεκροταφείο της Σίνδου βρίσκεται
πιθανότατα, σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, στην Τούμπα της Ν. Αγχιάλου.
Το κείμενο παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Δήμου Εχεδώρου
ΟΛΥΝΘΟΣ (Αρχαία πόλη) ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ
Τετράγωνο οικοδόμημα που εικάζεται ότι αποτελούσε Bουλευτήριο. Χρονολογείται
στο τέλος του 5ου αι. π.Χ., εποχή που η Ολυνθος γνώρισε μεγάλη πολιτική ακμή ως
έδρα της Χαλκιδικής Ομοσπονδίας, της συμμαχίας δηλαδή των Χαλκιδικών πόλεων που
οργανώθηκε στο γ' τέταρτο του 5ου αι. π.X.
Το εσωτερικό του οικοδομήματος απαρτιζόταν από δύο μικρές αίθουσες
που χρησιμοποιήθηκαν, πιθανότατα, ως γραφεία και χώροι αποθήκευσης αρχείων. Η
νότια αίθουσα με την εσωτερική κιονοστοιχία, το βωμό στο κέντρο και μια εξέδρα
απέναντι από το βωμό παραπέμπει σε αντίστοιχα αρχιτεκτονικά μέλη γνωστών βουλευτηρίων.
Ξύλινα έδρανα ήταν διατεταγμένα στη δυτική πλευρά της αίθουσας, η οποία είχε χωρητικότητα
250 ατόμων.
Εικάζεται ότι το κτήριο χρησιμοποιήθηκε επίσης ως χώρος φύλαξης των
μέτρων και των σταθμών ή ακόμη και ως οπλοθήκη. Νεότερες έρευνες αμφισβητούν την
λειτουργία του ως Bουλευτήριο και το ταυτίζουν με Πρυτανείο.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Ιδρυματος Μείζονος Ελληνισμού
ΑΞΟΣ (Κωμόπολη) ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ
Ο νεολιθικός οικισμός της Αξού βρίσκεται 1χμ. νότια του χωριού Αξού.
Καλύπτει έκταση 30 περίπου στρεμμάτων. Από τις ανασκαφές εντοπίστηκαν επάλληλα
στρώματα της αρχαιότερης νεολιθικής περιόδου (6500-5800 π.Χ.). Αυτή ήταν η πρώτη
περίοδος εγκατάστασης και άσκησης παραγωγικής ανθρώπινης δραστηριότητας στο βορειοελλαδικό
χώρο.
Ο οικισμός εγκαταλείφτηκε στις αρχές της 6ης χιλιετίας, έπειτα από
μία καταστροφική πυρκαγιά. Ξανακατοικήθηκε κατά τη νεότερη νεολιθική περίοδο,
όμως για σύντομο διάστημα και σε περιορισμένη έκταση. Στις ανασκαφές του 1996
βρέθηκε πλήθος ευρημάτων που υποδηλώνουν τη σπουδαιότητα του οικισμού. Αποκαλύφτηκαν
τρεις οικοδομικές φάσεις με τετράγωνες πασσαλόπηκτες κατοικίες της αρχαιότερης
νεολιθικής περιόδου. Από τις ίδιες επιχώσεις προήλθε μεγάλη ποσότητα γραπτής και
μονόχρωμης κεραμικής, πολλά λίθινα και οστέινα εργαλεία, πήλινα ειδώλια και σημαντική
ποσότητα οστών εξημερωμένων και άγριων ζώων. Σε διάφορα σημεία των δαπέδων και
των κατοικιών εντοπίστηκαν απανθρακωμένοι σπόροι δημητριακών και οσπρίων, καθώς
και στοιχεία για την υφαντική και ψαθοπλεκτική. Βρέθηκε και η αρχαιότερη μέχρι
τώρα ταφή μωρού μέσα σε αγγείο.
Το κείμενο παρατίθεται τον Απρίλιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Κύρρου
ΜΑΚΡΥΓΙΑΛΟΣ (Κωμόπολη) ΠΙΕΡΙΑ
Η μελέτη της κεραμικής από την ανασκαφή του Μακρύγιαλου
ΝΕΑ ΝΙΚΟΜΗΔΕΙΑ (Χωριό) ΗΜΑΘΙΑ
Χωριό κοντά σε έναν από τους αρχαιότερους αγροτικούς οικισμούς της Ευρώπης (6.500 π.Χ.)
ΠΑΛΙΑΜΠΕΛΑ (Οικισμός) ΠΙΕΡΙΑ
Από το 1998, με ενέργειες και χρηματοδότηση του Δήμου
Κολινδρού, ερευνητική ομάδα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ξεκίνησε
συστηματικές ανασκαφές στο λοφίσκο που βρίσκεται στην είσοδο του χωριού πίσω από
την εκκλησία και το παλιό δημοτικό σχολείο. Μέχρι στιγμής τα ευρήματα είναι πάρα
πολύ αξιόλογα και ήδη κατατάσσουν τον νεοανασκαφέντα οικισμό στους σημαντικότερους
του είδους του, με ηλικία τουλάχιστον επτάμισι χιλιάδων ετών προ Χριστού.
ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ (Πόλη) ΠΕΛΛΑ
Βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο της σύγχρονης πόλης, στην περιοχή
της λεγόμενης "Παλιάς Αγοράς" και καλύπτει έκταση 100 περίπου στρεμμάτων. Η κατοίκηση
στη θέση αυτή εκτείνεται από την Αρχαιότερη Νεολιθική περίοδο έως τα μέσα της
Πρώιμης Εποχής του Χαλκού (6500-2500 π.Χ.).
Η πρωιμότητα του οικισμού αλλά και η εντυπωσιακή ποικιλία και ποιότητα
των ευρημάτων (μονόχρωμα και γραπτά αγγεία, ειδώλια, εργαλεία, αρχιτεκτονικά στοιχεία
και άλλα μικροευρήματα) καθιστούν τον οικισμό Γιαννιτσών μια από τις πιο σημαντικές
προϊστορικές εγκαταστάσεις στον ελληνικό και ευρωπαϊκό χώρο. Μάλιστα κατά τη διάρκεια
των ανασκαφικών τομών των ετών 1989-1996 αποκαλύφθηκαν πολύ σημαντικά οικοδομικά
κατάλοιπα (κατόψεις οικιών, κλίβανοι, δάπεδα, λιθόκτιστοι τοίχοι, κ.λπ.).
Το κείμενο παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Γιαννιτσών
ΝΕΟ ΠΕΤΡΙΤΣΙ (Χωριό) ΣΕΡΡΕΣ
Πρόσφατα, εντοπίστηκε το 1979 ένας προϊστορικός οικισμός στην περιοχή
Μεσαίας (Νέου Πετριτσίου) και σε απόσταση 1 χιλ. από το βουλγαρικό χωριό Topolnista.
Ο οικισμός ιδρύθηκε περίπου το 5100-5000 π. Χ. και εκτείνεται σε μήκος περίπου
150 μ. στο πρώτο ύψωμα πάνω από την κοιλάδα του Στρυμόνα στους πρόποδες του βουνού.
Πρόκειται για μια αγροτική εγκατάσταση με κατοίκους που ασχολούνταν κυρίως με
τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Καλλιεργούσαν σιτάρι, κριθάρι και άλλα όσπρια
και εξέτρεφαν αιγοπρόβατα και βοοειδή. Στις δασώδεις πλαγιές του όρους Κερκίνη
κυνηγούσαν μικρά ή μεγαλύτερα ζώα και στον ποταμό ψάρευαν. Τα σπίτια του οικισμού
ήταν αραιά τοποθετημένα σε όλη την έκταση του οικισμού. Κατασκευάζονταν από κορμούς
δέντρων, πηλό και κλαδιά. Τα υλικά αυτά διαλύονταν εύκολα με αποτέλεσμα τα αρχιτεκτονικά
κατάλοιπα να είναι σήμερα ελάχιστα.
Στην πρώτη, παλαιότερη φάση κατοίκησης ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα
ορύγματα που άνοιγαν στο δάπεδο των σπιτιών, μέσα στα οποία είχαν εστίες αλλά
και εργαστήρια π.χ. για την κατασκευή λεπίδων.
Σε μια νεώτερη φάση κατοίκησης τα σπίτια γίνονται ισόγεια με εστίες
στο εσωτερικό τους. Σε μια περίπτωση εντοπίστηκαν και μικροί κλίβανοι επεξεργασίας
μετάλλου (χαλκού). Τα ευρήματα των ερευνών στους δύο τομείς, ελληνικό και βουλγαρικό,
περιλαμβάνουν άφθονη κεραμική, λίθινα οστέινα και πήλινα εργαλεία και είδωλα.
Στον βουλγαρικό τομέα εντοπίστηκε πήλινη ανάγλυφη ανδρική μορφή καθώς και ανθρωπόμορφο
αγγείο. Στην κεραμική περιλαμβάνονται όλες οι κατηγορίες που γνωρίζουμε από τις
γύρω περιοχές. Η διακοσμημένη κεραμική με καστανό χρώμα πάνω στην πορτοκαλέρυθρη
επιφάνεια και τα γωνιώδη σχήματα των αγγείων παραπέμπουν σε δημιουργήματα της
Ανατολικής Μακεδονιάς, ενώ οι πλατιές χαράξεις γεμισμένες με επίθετο χρώμα και
οι "λυχνίες" σε τάσεις του άνω ρου του Στρυμόνα και η μελανόχρωμη στιλπνή κεραμική
με ραβδωτή διακόσμηση σε επίδραση της κεντρικής Βαλκανικής. Αξιοσημείωτη είναι
η παρουσία μιας σπάνιας για την περιοχή τεχνικής διακόσμησης που είναι πολύ συνηθισμένη
στην κεντρική Ευρώπη (διακόσμηση Bitum). Ο οικισμός κατοικήθηκε για περίπου 200-300
χρόνια και εγκαταλείφθηκε για άγνωστους λόγους περίπου στο 4800-4700 π.Χ.
Τα ίχνη της τρίτης, τελευταίας φάσης κατοίκησης είναι ελάχιστα, πιθανότατα
λόγω της ισχυρής διάβρωσης του εδάφους. Από τη φάση αυτή σώζονται μόνο κεραμικά
κατάλοιπα σε διάσπαρτα ορύγματα.
Τα ευρήματα από την ανασκαφή στον ελληνικό τομέα, λόγω απουσίας πλησιέστερου
μουσείου, φυλάσσονται σήμερα στο μουσείο Σερρών ενώ τα αποτελέσματα που θα προέλθουν
από τη συνένωση του υλικού και των δύο ανασκαφών (του ελληνικού και του βουλγαρικού
τομέα, πρόκειται άλλωστε για το πρώτο διακρατικό ανασκαφικό πρόγραμμα στον τομέα
της Αρχαιολογίας μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας.) θα δημοσιευθούν από κοινού σε
πολύτομο έργο. Επικεφαλής από ελληνικής πλευράς οι αρχαιολόγοι: Δρ. Χάιδω Κουκούλη-Χρυσάνθη,
Δρ. Ιωάννης Ασλάνης, Φωτεινή Κωνσταντοπούλου. Από την Βουλγαρία συμμετέχουν οι
αρχαιολόγοι: Henrietta Todorova, Dr. Javor Bojadziev, Dr. Ivo Vajsov, Kalin Dimitrov.
Στην υλοποίηση του έργου συμβάλλουν με ποικίλους, αλλά πάντοτε αποτελεσματικούς
τρόπους, ο Δήμος Πετριτσίου ... και οι εκάστοτε στρατιωτικοί διοικητές της περιοχής.
Το κείμενο παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2002 από ιστοσελίδα του Δήμου Πετριτσίου
ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ (Πόλη) ΠΕΛΛΑ
Νότια του ποταμού Λουδία και κοντά στη Δυτική όχθη της αρχαίας ομώνυμης
λίμνης, στη θέση «Αγιος Νικόλαος» Γιαννιτσών, στην αρχαιότητα υπήρχε οικισμός
που ονομαζόταν Γυρβιάτισσα. Στο βόρειο άκρο του οικισμού υπήρχε ιερό της Συρίας
Θεάς Παρθένου Γυρβιάτισσας (=Αταργάτιδος), που σύμφωνα με τις φιλολογικές πηγές
και τα αρχαιολογικά ευρήματα λατρευόταν ιδιαίτερα στην περιοχή της Βοττιαίας.
Αυτό διαπιστώθηκε από μια μαρμάρινη πλάκα, που φέρει απελευθερωτική επιγραφή και
η οποία χρονολογείται στο 209 μ.Χ.
Το κείμενο παρατίθεται τον Σεπτέμβριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Γιαννιτσών
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ (Πόλη) ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
ΟΥΡΑΝΟΥΠΟΛΙΣ (Αρχαία πόλη) ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ
Στην περιοχή της Ουρανούπολης, ένα χιλιόμετρο ανατολικά του χωριού,
και στη διάρκεια εργασιών ισοπέδωσης ιδιωτικού κτήματος, αποκαλύφθηκε τάφος ρωμαϊκών
χρόνων. Βρίσκεται σε χαμηλό ύψωμα στη θέση «κοκκικοχώραφο», κοντά στο δρόμο που
οδηγεί προς την μονή Ζυγού και την οριογραμμή του Αγίου
Όρους.
Σε μικρή απόσταση, βορειότερα, υπάρχει υδατογέφυρα και στοά υδομάστευσης
μεταβυζαντινών χρόνων, καθώς και διάφορες άλλες κατασκευές σχετικές με την υδροδότηση
της περιοχής. Ψηλότερα, στη γραφική θέση «Κοκκινάρα», σε ιδιωτικό κτήμα είχαν
ερευνηθεί το 1959 από τον τότε επιμελητή Μανώλη Ανδρόνικο λείψανα σημαντικού ελληνιστικού
κτιρίου, μετά τον εντοπισμό από τον ιδιοκτήτη μαρμάρινων δόμων και την ανεύρεση
αρχαίων αντικειμένων, όπως πήλινων λυχναριών, χάλκινων νομισμάτων και μολύβδινων
ελασμάτων. Η έρευνα ήταν μάλλον μικρής κλίμακας με αποτέλεσμα να μην ευοδωθεί.
Το πρώτο εύρημα δεν είναι εντυπωσιακό, προσθέτει όμως ένα νέο τοπογραφικό
στοιχείο σε ανεξερεύνητη από αρχαιολογική άποψη περιοχή, που στην αρχαιότητα φιλοξενούσε
πλήθος πολισμάτων.
Πρόκειται για ένα κτιστό κιβωτιόσχημο τάφο με προσανατολισμό παράλληλο
στον αιγιαλό. Χαμηλός λιθοσωρός υψωνόταν πάνω από την επιφάνειά του. Παρόμοιοι
λιθοσωροί παρατηρούνται σε αρκετά σημεία του ευρύτερου χώρου, ενδεικτικό στοιχείο
για την ύπαρξη στη θέση αυτή οργανωμένου αρχαίου νεκροταφείου.
Τα τοιχώματα του τάφου είναι κτισμένα πρόχειρα με αργούς λίθους και
συνδετική ύλη κιτρινωπό πηλό, ενώ το φυσικό έδαφος αποτελεί το δάπεδό του. Ο νεκρός,
σε ύπτια θέση, έχει αποτεθεί απευθείας στο φυσικό κοκκινόχωμα. Μοναδικά κτερίσματα
του νεκρού ένα χάλκινο νόμισμα, τοποθετημένο πάνω στο θώρακα, και ένα πήλινο άβαφο
λυχνάρι δίπλα στο αριστερό άκρο πόδι. Χρονολογικά εντάσσουν το εύρημα στο τρίτο
τέταρτο του 3ου μ.Χ αιώνα.
This text is cited March 2004 from the Municipality of Stagira-Akanthos URL below
ΠΥΡΓΑΔΙΚΙΑ (Λιμάνι) ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ
•Καστέλι, αρχαιολογικός χώρος μη εκμεταλλεύσιμος
•Πύργος αρχαιολογικός χώρος μη εκμεταλλεύσιμος
•Αγιος Ιωάννης Πρόδρομος
Λάβετε το καθημερινό newsletter με τα πιο σημαντικά νέα της τουριστικής βιομηχανίας.
Εγγραφείτε τώρα!
