ΖΥΦΙΑΣ, Χωριό, ΧΙΟΣ

  Σε απόσταση περίπου 8 χλμ από την πόλη της Χίου, χτισμένο σε ψηλή τοποθεσία, λίγο πιο κάτω από τον Αγιο Γεώργιο τον Συκούση, είναι το μικρό χωριό Ζυφιάς. Οι Βασιλεωνοικούσοι το έλεγαν Ζοφιά, οι Αγιοργούσοι Τζουφιά. Αναφέρονταν σαν Ζοφιάδες ή Ζιφιά. Κάποιοι πιστεύουν πως η ονομασία προέρχεται από το επώνυμο Ζιφυφιάς και κάποιοι άλλοι από τον ZUFFE ή ZUFFORE (αραβικές λέξεις).   Περπατώντας στα μικρά σοκάκια του Ζυφιά, εντύπωση σου κάνει ο τρόπος που είναι κτισμένα, το ένα κολλημένο στο άλλο. Έιναι σπίτια που κτίστηκαν σε δύσκολους καιρούς, όταν το νησί υπέφερε από κατακτητές και οι κάτοικοι αναγκάζονταν πολλές φορές να πηδούν από στέγη σε στέγη για να γλιτώσουν.
  Ακόμη σε όλα τα παλιά κτίρια, που διατηρούνται ακόμη, μπορεί κάποιος να διαβάσει την χρονολογία κατασκευής τους, καθώς είναι χαραγμένη σε μαρμάρινες επιτοίχιες πλάκες, συνήθως πάνω από την κεντρική είσοδό τους. Χαρακτηριστική είναι εκείνη που βρίσκεται πάνω από την ξύλινη πόρτα του παλιού Δημοτικού Σχολείου (1869).
  Γεμάτος από ιστορικές τοποθεσίες ο Ζυφιάς, βάζει και αυτός ένα πετράδι στο πανέμορφο μωσαϊκο του νησιού μας. Στην "τρύπα", στα 1822 ο χωριανός Καστέλης με τις δύο κόρες κρύφτηκαν για να γλιτώσουν από την σφαγή, ενώ λίγο πιο κάτω κοντά στα "ελληνόσπιτα" ή "των ελλήνων σπιτάκια" βρίσκονται τα ερείπια του "Πύργου της Αγιάς". Σε αυτή την περιοχή που λέγεται "Καστέλια", με τον πύργο και τα διάφορα ερειπωμένα κτίσματα τριγύρω, είναι ολοφάνερη η παρουσία των Ενετών, που κι αυτοί περνώντας από το νησί άφησαν τη σφραγίδα τους και επηρέασαν πολλές φορές την αρχιτεκτονική μορφή πολλών κτιρίων.
  Σε αυτά τα κτίσματα, μετά τους κατασκευαστές τους, ήρθαν να κατοικήσουν οι Τούρκοι. Ένας Τούρκος Πασάς με το χαρέμι του, στον οποίο οι κάτοικοι του χωριού ήταν υποχρεωμένοι να πληρώνουν φόρους (χαράτσι), "τα Πλιούσικα", όπως τους έλεγαν. Ως τα 1912 όμως πλήρωναν κι άλλο φόρο "τα Κρηνούσικα" στον πασα της περιοχής.
  Στην περιήγηση του Ζυφιά, ο επισκέπτης θα συναντήσει ακόμα και τρεις πολύ αξιόλογους Ναούς. Τον Ναό της Αγίας Παρασκευής, που όπως αναφέρεται πυρπολήθηκε στα 1822 και αναστηλώθηκε από τους ίδιους τους κατοίκους αργότερα και το Ναό της Παναγίας της Ελεούσας ή της Μεγάλης Ελεούσας που ανήκε στον οίκο Μάμουκα (1608-1622) και ψηλά πάνω από τη στέγη του ξεπρόβαινε ένας πύργος και τέλος το νεόκτιστο Ναό του Αγίου Εφραίμ. Γνωστό είναι και το νερό της Ελεούσας που ρέει ακόμα λιγοστό, χειμώνα - καλοκαίρι.   Τέλος, θα πρέπει να σημειώσουμε πόσο είναι περήφανος ο Ζυφιάς για όλους τους κατοίκους του. Ανάμεσα τους πολλές ξεχωριστές φυσιογνωμίες, όπως αυτή του Κων/νου Αμαντου, Ακαδημαϊκου, συγγραφέα πολλών και συμαντικών έργων και καθηγητή της βυζαντινής ιστορία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

• http://www.kambochora.gr/kambochora/zyfias.asp (2 φωτ.)