ΑΤΑΒΥΡΟΣ, Δήμος, ΡΟΔΟΣ

  Ο Δήμος Αταβύρου προήλθε από τη συνένωση των κοινοτήτων ΚΡΗΤΗΝΙΑ - ΕΜΠΩΝΑ - ΑΓΙΟΣ ΙΣΙΔΩΡΟΣ - ΣΙΑΝΝΑ - ΜΟΝΟΛΙΘΟΣ. Ο Δήμος εντάσσεται γεωγραφικά και διοικητικά στην Επαρχία Ρόδου και στο Νομό Δωδ/σου. Οριοθετείται μεταξύ Δήμου Καμείρου (Σαλάκου, Απολλώνων) στα βόρεια, Δήμου Νότιας Ρόδου (Απολακκιάς, Ιστριου, Προφύλιας και Ασκληπειού) στα νότια, Δήμου Λινδίων (Λαέρμων) στα ανατολικά και της θάλασσας στα δυτικά. Η περιοχή απέχει περίπου 75 χλμ. από την πόλη της Ρόδου. Χωροθετείται ανάμεσα στην δυτική παραλιακή ζώνη του νησιού της Ρόδου και τον ορεινό όγκο του Αταβύρου στο κεντρικό τμήμα του νησιού. Είναι περιοχή κυρίως ορεινή με αρκετά οροπέδια και λίγες πεδινές εκτάσεις. Το τμήμα προς την θάλασσα έχει μήκος ακτών 17 χλμ. Το μεγαλύτερο μέρος του Δήμου έχει μείνει αγροτοκτηνοτροφικό. Εξαίρεση αποτελεί η περιοχή της Εμπωνας, που, ενώ παραμένει κατά βάση γεωργοκτηνοτροφική περιοχή, παρουσιάζει κάποια τουριστική δραστηριότητα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Η οικονομική στασιμότητα αρκετών οικισμών της περιοχής καθώς και η πληθυσμιακή τους αποδυνάμωση, οφείλεται στην απομόνωσή τους λόγω της κακής οδικής σύνδεσης με την πόλη της Ρόδου και στην έλλειψη βασικών έργων υποδομής.
Δημογραφικές εξελίξεις: Ο πραγματικός πληθυσμός της περιοχής κατά την τελευταία απογραφή ανέρχεται σε 3.584 και ο μόνιμος πληθυσμός υπολογίζεται σε 2.512. Παρουσιάζει τις πιο δυσμενείς εξελίξεις του νησιού, αφού σε σύγκριση με την 20ετία 1951-1971 μειώθηκε κατά 21,7%, όταν η μέση αύξηση του νησιού ήταν 13,2% και στην επόμενη 20ετία 1971-1991, έναντι μέσης αύξησης της Ρόδου 47,2% η περιοχή σημείωσε αύξηση μόλις 12,6% . Αξίζει ακόμα να σημειωθεί ότι σε αντίθεση με τη θεαματική αύξηση του πληθυσμού της Νήσου Ρόδου μεταξύ 1981 και 1991 ο πληθυσμός του δήμου Αταβύρου στο διάστημα αυτό παρουσίασε εντυπωσιακή στασιμότητα . Ως προς τις πληθυσμιακές εξελίξεις στις επί μέρους πρώην κοινότητες του δήμου με βάση τα δεδομένα των απογραφών κατά την πρώτη περίοδο της μεταναστευτικής φυγής των κατοίκων της περιοχής (1951- 1971) την μεγαλύτερη μείωση σημείωσε η Μονόλιθος (46,2%) και ακολουθούν τα Σιάννα (45,3%) και ο Αγ. Ισίδωρος (26,6%). Mικρότερες μειώσεις παρατηρήθηκαν στην Έμπωνα ( 4,2%) και στην Κρητηνία (17,6%). Η Αυστραλία, η Γερμανία, το Βέλγιο και ο Καναδάς καθώς και η Πόλη της Ρόδου φιλοξένησαν τους μετανάστες εξωτερικού και εσωτερικού της περιοχής αυτής. Η επόμενη περίοδος (1971-1991) που ταυτίζεται με την εντυπωσιακή ανάπτυξη του τουρισμού της Ρόδου και την εκρηκτική αύξηση του πληθυσμού του νησιού, οι Κοινότητες της περιοχής, σημείωσαν μικρή αύξηση εκτός από τον Αγ. Ισίδωρο που συρρικνώθηκε και την περίοδο αυτή κατά 17,9%. Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες στο Δήμο παρατηρείται το φαινόμενο ερήμωσης των οικισμών κυρίως από νέους, λόγω ανάγκης εύρεσης εποχιακής εργασίας στην πόλη της Ρόδου και στις άλλες τουριστικές ζώνες του νησιού. Σ’ ένα μεγάλο ποσοστό οι κάτοικοι του Δήμου χρησιμοποιούν τον τόπο του ως "υπνωτήριo" ιδίως τους καλοκαιρινούς μήνες.
Απασχόληση: Σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 1991 ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός της περιοχής εκτιμάται σε 1452 κατοίκους από τους οποίους εργάζονται οι 1398. Το ποσοστό του πληθυσμού που είναι οικονομικά ενεργός (40,4%) είναι παρόμοιο με αυτό του πληθυσμού της επαρχίας Ρόδου (39.5%)...
Ενώ για το σύνολο της επαρχίας την κυρίαρχη θέση στην απασχόληση έχει ο τριτογενής τομέας, στο Δήμο Αταβύρου την κυρίαρχη θέση έχει ο πρωτογενής με ποσοστό 40,9% στο σύνολο των εργαζομένων έναντι 5,6% της επαρχίας. Στη δεύτερη θέση βρίσκεται ο τριτογενής τομέας με ποσοστό 37,5% έναντι 67,4% της επαρχίας. Τέλος ο δευτερογενής (υποτονικός σε όλη την επαρχία, αλλά σταθερά στη δεύτερη θέση) εδώ έρχεται τρίτος με ποσοστό 18% κατά τι μικρότερο από αυτό της επαρχίας (21,6%)... Η διάρθρωση αυτή αποτελεί φαινόμενο μοναδικό για τα δεδομένα της Επαρχίας Ρόδου και δείχνει ότι ο Δήμος Αταβύρου παραμένει μια περιοχή που δεν ακολούθησε το μοντέλο ανάπτυξης της υπόλοιπης Ρόδου. Παρά το ότι τα μεγέθη του Δήμου σε σχέση με αυτά της επαρχίας είναι ιδιαίτερα περιορισμένα μπορεί κανείς να ισχυρισθεί ότι ο Δήμος Αταβύρου αποτελεί ένα σημαντικό χώρο- αντίποδα της μονόπλευρης ανάπτυξης της επαρχίας. Οι λόγοι που οδήγησαν στην εικόνα αυτή της απασχόλησης είναι: · γεωγραφικοί και συγκεκριμένα η μεγάλη απόσταση από το επίκεντρο του τουρισμού που είναι η πόλη της Ρόδου, οι απόκρημνες ακτές και ορεινό έδαφος · κοινωνικο-οικονομικοί και συγκεκριμένα το συγκριτικό πλεονέκτημα στις καλλιέργειες και στην κτηνοτροφία, η μακρά παράδοση στη γεωργική παραγωγή, η προσαρμογή σε παλαιότερους χρόνους στην παραγωγή προϊόντων με σύγχρονα μέσα (θερμοκήπια) κλπ.: Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί ότι και αυτή ακόμα η τουριστική ανάπτυξη στο Δήμο Αταβύρου έχει ιδιαιτερότητες που την κάνουν να διαφέρει από το κλασικό μοντέλο της υπόλοιπης Ρόδου. Εδώ, οι τουρίστες που διανυκτερεύουν ακολουθούν το μοντέλο του αγροτο τουρισμού ή του οικολογικού τουρισμού και η περιοχή έχει διατηρήσει κάποια στοιχεία ταυτότητας τα οποία αποωβέλελει ως πόλο έλξης τουριστών (ντόπιο κρασί, φαγητά, φορεσιές κλπ).
Οικονομικοκοινωνικά χαρακτηριστικά: Όπως και με την απασχόληση, έτσι και με την παραγωγή, ο Δήμος Αταβύρου έχει σχεδόν αμιγή χαρακτήρα εξειδίκευσης στον πρωτογενή τομέα, με δείκτη που τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει τον γεωργικό τομέα σε στασιμότητα. Ο τουρισμός δεν φαίνεται να επηρεάζει αισθητά την περιοχή ... Οι παραθαλάσσιες περιοχές κατόρθωσαν να επιβιώσουν, χάρις κυρίως στις κηπευτικές καλλιέργειες σε θερμοκήπια. Τα κυρίαρχα γεωργικά προϊόντα είναι τα κηπευτικά (τομάτα, αγγούρια, πιπεριές, μελιτζάνες κτλ), που αντιπροσωπεύουν το 50% περίπου του γεωργικού εισοδήματος.
   Στις ορεινές περιοχές του Δήμου καλλιεργείται το αμπέλι για παραγωγή επιτραπέζιων σταφυλιών και κρασιού. Καλύπτει περίπου το 18% του γεωργικού εισοδήματος της περιοχής. Πρέπει να σημειωθεί ότι στα χωριά της περιοχής παράγονται τα εκλεκτής ποικιλίας σταφύλια (αθήρι και αμοριανό) που καλύπτουν πάνω από το 40% της συνολικής παραγωγής της Ρόδου. Μάλιστα η Εμπωνα έχει παράδοση στην παραγωγή κρασιού τόσο σε ερασιτεχνική βάση όσο και σε οργανωμένη βιομηχανική (ΕΜΕΡΥ). Από τις υπόλοιπες καλλιέργειες σημαντική θέση καλύπτουν οι ελιές μ συμμετοχή 7% στο γεωργικό εισόδημα.
   Η κτηνοτροφία αντιπροσωπεύει μόλις το 5% του συνολικού εισοδήματος της περιοχής, ενώ η μελισσοκομία φαίνεται να παρουσιάζει ενδιαφέρον λόγω της πλούσιας χλωρίδας, ιδιαίτερα σε αρωματικά φυτά, που αναπτύσσονται στις πλαγιές του Αταβύρου κυρίως προς την πλευρά του Αγ. Ισιδώρου και των Σιαννών.
   Η αλιεία περιορίζεται κυρίως στην Κάμειρο Σκάλα, η οποία χρησιμοποιείται και ως ιχθυόσκαλα για τη διακίνηση ψαριών από Χάλκη και Τήλο, δεδομένου ότι συντομεύεται σημαντικά η απόσταση για τη Ρόδο.
   Ο προσανατολισμός του Δήμου στον πρωτογενή τομέα είχε ως αποτέλεσμα να μην δημιουργηθούν μεγάλες μονάδες στην περιοχή. Έτσι η προσφορά τουριστικών κλινών περιορίζεται σε 100 διάσπαρτες σε μικρές μονάδες ενοικιαζομένων δωματίων. Η μόνη μορφή τουρισμού που παρουσιάζει ενδιαφέρον, κυρίως για την Έμπωνα είναι ο διερχόμενος τουρισμός, ο οποίος στηρίζεται στα τοπικά στοιχεία έλξης που είναι ο λαϊκός πολιτισμός (χορευτικά συγκροτήματα με χαρακτηριστικές μπονιάτικες στολές) και η γαστρονομία συνοδευόμενη πάντα με κόκκινο μπονιάτικο κρασί.