ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ, Χωριό, ΑΡΚΑΔΙΑ

  Η Δημητσάνα (60 χλμ. από Τρίπολη), τυπικότατο δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής, με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας, με εκπληκτική θέα προς τον κάμπο της Μεγαλόπολης και τον Ταϋγετο, είναι η μεγάλη έκπληξη της Αρκαδίας. Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα, γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια, την αρχοντιά της, τις εκκλησίες της, τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση πάνω από τον ποταμό Λούσιο σε υψόμετρο 1000μ. Είναι έδρα δήμου και έχει 600 κατοίκους. Επίσης είναι διοικητικό και οικονομικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής, και πρωτεύουσα της επαρχίας Γορτυνίας.
  Πλούσια είναι η ιστορία της κωμόπολης. Η Δημητσάνα υπήρξε λίκνο, κέντρο και συγχρόνως τροφοδότης σε έμψυχο και άψυχο υλικό του επαναστατικού αγώνα του 21. Ακόμα είναι γενέτειρα του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε' και του Παλαιών Πατρών Γερμανού, των οποίων οι ανδριάντες σήμερα την κοσμούν, καθώς και πολλών αγωνιστών του 21. Μάλιστα το σπίτι του Γρηγορίου Ε' έχει ανακαινισθεί και στεγάζει σήμερα Εκκλησιαστικό Μουσείο. Στη θέση της ονομαστής Σχολής Δημητσάνης, σε κτίριο του 19ου αιώνα στεγάζεται η Βιβλιοθήκη και λαογραφική συλλογή. Η Βιβλιοθήκη της Δημητσάνας περιέχει σπάνιες εκδόσεις (20.000 τόμους), κώδικες και πλούσιο ιστορικό αρχείο. Προεπαναστατικά υπήρχαν πολύ περισσότεροι τόμοι, αλλά κατά την επανάσταση πολλοί καταστράφηκαν για να χρησιμοποιηθούν για τις ανάγκες του αγώνα.   Η Δημητσάνα έχει ακόμη Λαϊκό Μουσείο, στο οποίο, μεταξύ άλλων, εκτίθεται η σέλα του Παπαφλέσσα και η λάρνακα των οστών του Παλαιών Πατρών Γερμανού. Επίσης έχει και έναν Κοινοτικό Ξενώνα.
  Η Δημητσάνα ήταν από το 18ο αιώνα αξιόλογο εμπορικό κέντρο της περιοχής και γνώρισε μεγάλη ακμή. Κινητήρια δύναμη της τοπικής οικονομίας υπήρξε η υδροκίνηση με πηγή τα άφθονα νερά της περιοχής. Οι κάτοικοί της, εκμεταλλευόμενοι τη δύναμη των νερών που έρεαν από πηγές γύρω από το φαράγγι του Λούσιου, κατασκεύασαν διάφορες βιοτεχνικές εγκαταστάσεις όπως αλευρόμυλους, νεροτριβές, βυρσοδεψεία και μπαρουτόμυλους, χρησιμοποιώντας παραδοσιακούς μηχανισμούς. Οι εγκαταστάσεις αυτές συνέβαλαν στην οικονομική άνθηση της Δημητσάνας. Ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21, αποτέλεσε το σημαντικότερο κέντρο ανεφοδιασμού σε μπαρούτι της Πελοποννήσου και τη μεγαλύτερη μπαρουταποθήκη της, την "μπαρουταποθήκη του αγώνα για την απελευθέρωση". Συγκεκριμένα, οι μπαρουτόμυλοι της Δημητσάνας τροφοδοτούσαν ασταμάτητα τους μαχητές της Ρούμελης και του Μοριά.
  Aλλα αξιοθέατα της Δημητσάνας είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι γύρω από την πόλη, τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε' και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η θαυμάσια βρύση του Μουσταφά. Επίσης στο Κεφαλάρι του Αϊ-Γιάννη, 1.5 χιλ. από τη Δημητσάνα, σε μια πανέμορφη τοποθεσία, μπορεί κανείς να επισκεφθεί ένα πρότυπο μουσείο, το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας και να θαυμάσει ένα έξοχο δείγμα της λειτουργίας των παραδοσιακών υδροκίνητων εγκαταστάσεων.
  Η Δημητσάνα είναι γεμάτη με βυζαντινές εκκλησίες. Επτά εκκλησίες του 17ου, 18ου και 19ου αιώνα είναι αριστουργήματα αρχιτεκτονικής και παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον από ιστορική άποψη. Οι πιο αξιόλογες μεταξύ αυτών είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής, απέναντι από τη Βιβλιοθήκη - μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου, του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Ιωάννη.
  Η περιοχή κατοικείτο από την αρχαιότητα. Στην "Πλάτσα", στο ένα από τα υψώματα που είναι χτισμένη η Δημητσάνα, υπήρχε στην αρχαιότητα η αρχαία κώμη Τεύθις. Ίχνη της σώζονται μέχρι σήμερα. Μεταξύ των σπιτιών διακρίνονται τμήματα οχυρωματικών τοίχων. Ευρήματα από την αρχαία κώμη εκτίθενται στην τοπική αρχαιολογική συλλογή που στεγάζεται στη Βιβλιοθήκη.
  Η ιστορική, πολιτιστική και οικονομική πορεία της Δημητσάνας είναι στενά δεμένη με το φαράγγι του Λούσιου, μια περιοχή εξαιρετικού φυσικού κάλους και διάσπαρτη από ιστορικά και θρησκευτικά μνημεία. Η Δημητσάνα είναι η ιδεώδης αφετηρία για τη διάσχισή του. Στα δυτικά, κολλημένη σε απότομο βράχο του φαραγγιού είναι η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου, αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου, που ιδρύθηκε το 963. Εδώ λειτουργούσε κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας η περιώνυμη Σχολή της Δημητσάνας, καθώς και το κρυφό σχολειό. Σήμερα σώζεται μόνο το καθολικό του μοναστηριού. Σε απόσταση 4χλμ. βρίσκεται η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών. Στην απέναντι πλευρά του φαραγγιού και κοντά στην μονή Φιλοσόφου είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου. Η πορεία μέσα από το φαράγγι καταλήξει στον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Γόρτυνας, όπου βρισκόταν το ιερό του Ασκληπιού. Η πρόσβαση στο Λούσιο, το φαράγγι και τα αποκαταστημένα μονοπάτια του, μπορεί να γίνει από την ίδια την πόλη, από το κοντινό χωριό Παλαιοχώρι, που βρίσκεται χαμηλότερα, από τη μονή Φιλοσόφου και το χωριό Μάρκος.
  Η πόλη διαθέτει σήμερα άρτια υποδομή για τη φιλοξενία και εξυπηρέτηση των επισκεπτών. Υπάρχουν ξενοδοχεία, ξενώνες και μονάδες με ενοικιαζόμενα δωμάτια, καθώς και εστιατόρια, ταβέρνες και καφετέριες. Ειδιαίτερη αναφορά θα πρέπει να γίνει στο όμορφο νεόδμητο ανοικτό θέατρο που κοσμεί σήμερα την πόλη (κοντά στο κτήριο του Γυμνασίου στην έξοδο προς την Στεμνίτσα), στο νέο Δημαρχείο που στεγάζεται σε ανακαινισμένο αρχοντικό και στο νέο Κολυμβητήριο χτισμένο λίγο χαμηλότερα. Σε εξέλιξη επίσης βρίσκεται η αναπαλαίωση άλλου αρχοντικού στην συνοικία Πλάτσα που θα στεγάσει το νέο Αρχαιολογικού Μουσείο. Τα τοπικά προϊόντα, κρέας, μέλι, παραδοσιακά γλυκά και ζυμαρικά, είναι εξαιρετικής ποιότητας και περιζήτητα.
  Από τη Δημητσάνα μπορεί κανείς να κατευθυνθεί οδικά, από τη μια κατεύθυνση προς τη Βυτίνα και τα Λαγκάδια, και από την άλλη, προς τη Στεμνίτσα (8 χιλ.) και από εκεί, μετά από μια συναρπαστική διαδρομή προς την Τρίπολη. Στην είσοδο της πόλης, υπάρχει δεξιά δρόμος που οδηγεί στην Ζάτουνα και τα χωριά της Ηραίας Παλούμπα, Ράφτη και Λουτρά. Ο δρόμος προς το Παλαιοχώρι επιτρέπει απ' ευθείας οδική πρόσβαση στη μονή Φιλοσόφου, τη μονή Προδρόμου, την αρχαία Γόρτυνα και τα χωριά Ελληνικό και Μάρκος. Συγχρόνως αποτελεί μια θαυμάσια διαδρομή μέσα από το φαράγγι.

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/dimi... (52 φωτ.)