Πληροφορίες τοπωνυμίου

Δημοτικό Διαμέρισμα Αναβρυτής

ΑΝΑΒΡΥΤΗ (Χωριό) ΜΥΣΤΡΑΣ
Τηλέφωνο: +30 27310 21791
  Στην αγκαλιά του Ταύγετου βρίσκεται το γραφικό χωριό της Αναβρυτής με την πανοραμική θέα και τις δροσερές πηγές. Η Αναβρυτή αποτελεί ορμητήριο για περιηγήσεις στα φυσικά αξιοθέατα του βουνού. Εδώ βρίσκεται το Βοτανολογικό - Γεωλογικό μουσείο που στεγάζεται στο κτίριο του πρώην δημοτικού σχολείου καθώς και η Ιερά Μονή Φανερωμένης. Το δημοτικό διαμέρισμα Αναβρυτής περιλαμβάνει τους οικισμούς Αναβρυτή και Περγαντέικα.

Δημοτικό Διαμέρισμα Βορδονίας

ΒΟΡΔΟΝΙΑ (Χωριό) ΠΕΛΛΑΝΑ
Τηλέφωνο: +30 27310 81176
  Βρίσκεται στους ΒΔ. πρόποδες του Ταϋγέτου και αποτελείται από τους οικισμούς Κάμπο και Οραχο (Νώραχο), σε Μικρό Κάμπο, και Πανω Χώρα, Σουλήνα, Παπαδιάνικα και Λόπεσι "σκαρφαλωμένα" στα τριγύρω υψώματα. Ο οικισμός εμφανίζεται από την εποχή του Δεσποτάτου του Μυστρά. Εδωσε δε το "παρών" στην Επανάσταση του 1821, στην οποία συμμετείχε ενεργά με τις οικογένειες Δημητρακάκη,Κοπανίτσα και τον οπλαρχηγό "παπα - Οικονόμο Καλομοίρη".
  Αξιόλογα μνημεία σώζονται στη γύρω περιοχή:
  Το Φράγκικο Κάστρο της Βορδόνιας, πάνω από την Πάνω Χώρα. Καταστράφηκε από το Μωάμεθ τον Πορθητή το 1460. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας τα κάστρα Μυστρά και Βορδόνιας βρίσκονταν σε διαρκή επικοινωνία και οργάνωναν συχνά εξεγέρσεις εναντίον των Τούρκων.
  Το Ναό του Αγίου Δημητρίου, κάτω από το φράγκικο κάστρο. Πρόκειται για τον παλαιότερο ναό της περιοχής. Χτίστηκε το 1712 περίπου, ενώ σήμερα σώζονται τα ερείπιά του. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας υπήρξε ορμητήριο των αγωνιστών και χρησίμευσε και ως κοιμητήριο. Τα οστά των αγωνιστών φυλάσσονται σε οστεοφυλάκιο κοντά στο Ναό. Διέθετε χειροποίητες εικόνες του 1700 και τοιχογραφίες. Το 1870 με την κατάρρευση του ναού οι τοιχογραφίες καταστράφηκαν. Το 1972 με απόφαση του Γεωργίου Τσενέ και των κατοίκων της Βορδόνιας ο ναός ξαναχτίστηκε σε άλλο σημείο βόρεια του Αγίου Γεωργίου και οι εικόνες του παλαιού ναού μεταφέρθηκαν εκεί.
  Στον Οραχο ο επισκέπτης μπορεί να δει:
  Το Ναό της Υπαπαντής του Χριστού, στο κέντρο του Οραχου. Την είσοδό του κοσμούν μαρμάρινα ανάγλυφα, φερμένα από το Μυστρά. Το ξύλινο τέμπλο αποτελείται από 18 εικόνες, έργα του ιερέα και αγιογράφου Αριστείδη Ζωγράφου.
  Το Αρχοντικό της οικογένειας Δημητρίου Ζωγράφου, λαϊκού ζωγράφου, που με μοναδικό τρόπο αναπαράστησε τη θύμηση και τη σκέψη του Μακρυγιάννη.
  Στη Σουλήνα μπορείτε να δείτε:
  Το Αρχοντικό του Παναγιώτη Λιναρδάκη, έμπορου μεταξιού και μεγαλοκτηματία του 19ου αιώνα. Τριώροφο, πετρόχτιστο με ξύλινα μπαλκόνια και παραδοσιακές καμάρες χτίστηκε, λένε, πριν από 200 χρόνια. Ο εγγονός του Παναγιώτης υπήρξε Ολυμπιονίκης στη Σκοποβολή το 1952. Λόγω του ξαφνικού θανάτου του δεν πρόλαβε να πραγματοποιήσει το όνειρό του να μετατρέψει ένα χώρο του σπιτιού σε μουσείο με τα σπάνια αντικείμενα του σπιτιού (ανάμεσα στα οποία και πίνακες του Ιακωβίδη) και τα μετάλλια και τα κύπελλα από τους αγώνες.
  Το Ναό του Αγίου Σπυρίδωνος (τέλη 19ου αιώνα), κοντά στο Αρχοντικό του Λιναρδάκη. Το τέμπλο του κοσμούν εικόνες που πιθανόν δημιούργησε ο Παναγιώτης Ζωγράφος.
  Το Φράγκικο Καμαράκι, κάτω από το σπίτι του Λιναρδάκη. Πέτρινη πηγή με τρεις κρουνούς από τους οποίους αναβλύζει κρυστάλλινο νερό.
  Το σπίτι και το μύλο του Κοπανίτσα, της γνωστής οικογένειας κτηματιών και αξιωματούχων ήδη από την εποχή της Τουρκοκρατίας. Το πέτρινο σπίτι που αγναντεύει τον κάμπο, ο κατεστραμμένος πλέον μύλος και η νεροτριβή σώζουν την ανάμνηση των περασμένων χρόνων.
  Ακόμα στη γύρω περιοχή μπορεί να επισκεφθεί:
  Το Ναό Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης (19ος αιώνας), στη θέση "Κιρίμπεη". Σώζονται τα ερείπια του ναού και μερικές αξιόλογες εικόνες, οι οποίες φυλάσσονται σήμερα στο Ναό της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα.
  Το Σταυρούλι. Πρόκειται για τον Ναό της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, που χτίστηκε σε κορυφή κοντά στο βουνό το 1825 - 1827. Οι εικόνες χρονολογούνται από το 1780 - 1790 και οι περισσότερες είναι κεντημένες στο χέρι και στη συνέχεια κολλημένες σε ξύλο. Πλάι στην εκκλησία υπάρχει σταυρός μέσα στον κορμό δένδρου. Η παράδοση αναφέρει ότι τον τοποθέτησαν εκεί οι κάτοικοι της περιοχής όταν κεραυνός έπεσε στο δένδρο και το άνοιξε στα δύο.

Δημοτικό Διαμέρισμα Βρεσθένων

ΒΡΕΣΘΕΝΑ (Χωριό) ΟΙΝΟΥΝΤΑΣ
Τηλέφωνο: +30 27310 72379
  Η καταπράσινη Φύση του Πάρνωνα ενώνεται αρμονικά με τα παραδοσιακά χρώματα των οικισμών του. Στα Βρέσθενα, σε υψόμετρο 750, ταβέρνες και καφενεία υποδέχονται φιλόξενα τους επισκέπτες, που προσελκύονται από το μαρμάρινο βυζαντινό ναό της Γέννησης της Παναγίας. Πέντε χιλιόμετρα βόρεια, στη μέση της απόστασης ως τις Καρυές, το μοναστήρι της Κοίμησης της Παναγίας της Βρεσθενιώτισσας.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται το Μάρτιο 2004 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχίας Λακωνίας.

ΓΕΡΑΚΙ (Κωμόπολη) ΛΑΚΩΝΙΑ
Στα νοτιανατολικά της κοιλάδας του Ευρώτα, κοντά στις νοτιοδυτικές πλευρές της οροσειράς του Πάρνωνα, ξεχωρίζει πάνω στο χαμηλό του λόφο το Γεράκι. Είναι ένα ήσυχο, απόμερο χωριό με σχεδόν 2.000 κατοίκους, με το Φράγκικο κάστρο στο ψηλότερο βουναλάκι του και με τις θαυμαστές βυζαντινές εκκλησίες, τις περισσότερες ερειπωμένες, που κλείνουν αριστουργηματικής τέχνης τοιχογραφίες. Στενά, καλντεριμωμένα σοκάκια, σκαλωτά ελικοειδή ανηφόρια και μικρά αδιέξοδα σχηματίζουν τη ρυμοτομία του μεγάλου χωριού. Τα σπίτια είναι ψηλά και λιθόχτιστα, πολύ μεγάλα ανάλογα με τον τόπο. Δίπατα, ακόμη και τρίπατα, τα περισσότερα με σιδερένια μπαλκόνια, προσθέτουν κάτι το φρουριακό στο ειρηνικό Γεράκι. Το μεσαιωνικό του κάστρο και οι θαυμαστές εκκλησούλες του είναι τα σπουδαιότερα χαρακτηριστικά του τόπου.

Ιστοσελίδες της Β1 τάξης του Ε.Π.Λ. Αγίου Νικολάου
• http://eplan.hypermart.net/school/programs/mystras...

Δημοτικό Διαμέρισμα Γεωργιτσίου

ΓΕΩΡΓΙΤΣΙ (Χωριό) ΠΕΛΛΑΝΑ
Τηλέφωνο: +30 27310 61401
  Το Γεωργίτσι είναι κτισμένο στην ορεινή ανατολική πλευρά του Ταϋγέτου, σε τοποθεσία τραχιά, απόκρημνη και καταπράσινη με υψόμετρο 950 - 1100 μ. Υπήρξε πρωτεύουσα του δήμου Πελλάνας μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα. Είναι πολύ πιθανό να πρωτοκατοικήθηκε την εποχή του Δεσποτάτου του Μυστρά με το σύστημα των "Προνοιών", όπως και άλλα μέρη, "στρατιωτόπια", στην περιοχή. Αυτά πήραν το όνομα των Βυζαντινών αρχόντων στους οποίους ήταν παραχωρημένα. Ισως, λοιπόν, από τον άρχοντά του, Γεωργίτση, να πήρε το χωριό το όνομά του. Αλλη εκδοχή θεωρεί τον "Γεωργίτση" ως τον πρώτο τσοπάνο που κατοίκησε εκεί. Πρόκειται για ένα από τα πιο γραφικά χωριά των βορείων δήμων, με υπέροχη θέα. Γι΄ αυτό, άλλωστε, και έχει χαρακτηρισθεί ως το "μπαλκόνι του Ταϋγέτου".
  Ο επισκέπτης του χωριού μπορεί να ξεκουράσει πνεύμα και σώμα στη δροσερή πλατεία με την ωραία θέα, να περπατήσει στα γραφικά δρομάκια, να χαρεί τα παραδοσιακά σπίτια.
  Ακόμη μπορεί να επισκεφτεί:
  Το Ναό του Αγίου Δημητρίου. Εχει κτιστεί μέσα στο βράχο, στη δεξιά πλευρά της κορυφής του λόφου "Καστράκι", στο πάνω μέρος του χωριού, πάνω από την περιοχή "Σκουριά". Σώζονται πολλές εικόνες από το 17ο αιώνα.
  Το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία. Βρίσκεται στο δρόμο από Αλευρού για Γεωργίτσι, δίπλα στο ιστορικό βυζαντινό μοναστήρι. Κτίστηκε το 1619 μ.Χ. και απέκτησε προνόμια από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Στον εξωτερικό τοίχο είναι ζωγραφισμένοι οι Αρχάγγελοι σε φυσικό μέγεθος και από πάνω επιγραφή που αναφέρει ότι οι Αρχάγγελοι, το δεσποτικό και ο σταυρός του τέμπλου έγιναν επί της ηγεμονίας του ιερέα Γερμανού (Κούτση) το 1824. Το εσωτερικό του ναού είναι έργο καλλιτεχνικής δημιουργίας της οικογένειας Κακαβά, με τις παραστάσεις των προφητών, του Αγίου Νικολάου, του προφήτη Ηλία, Αγίων Θεοδώρων, της Γέννησης του Χριστού κ.λπ., που κοσμούν το αξιόλογο τούτο μνημείο. Η μονή διαλύθηκε το 1833. Στη βρύση και τη γύρω περιοχή διοργανώνεται "πανηγύρι" στις 20 Ιουλίου.
  Το σπίτι του Πέτρου Ρούμπου. Σώζονται μόνο τα ερείπια του μικρού, πέτρινου καλυβόσπιτου με τα μικρά παράθυρα. Ο ζωγράφος - γλύπτης Π. Ρούμπος γεννήθηκε εδώ το 1873 και πέθανε στην Αθήνα το 1941 ή 1942. Σημαντικά έργα του: πολλές προσωπογραφίες επωνύμων και ανωνύμων, το μνημείο του Αθηνογένη, το ηρώο της Μαγούλας Λακεδαίμονος, η προτομή του ποιητή Λορέντζου Μαβίλη, το ηρώο της Τρίπολης και πολλά άλλα. Στο Γεωργίτσι έφτιαξε 16 μοναδικές εικόνες στην εκκλησία της Υπαπαντής (εικόνες του τέμπλου και το Δωδεκάορτο).
  Το δημοτικό σχολείο. Το σημερινό δημοτικό σχολείο χτίστηκε το 1933 από το σύλλογο Γεωργιτσάνων Αμερικής "Ο Σωκράτης", σε σχήμα Γ με 2 προαύλια, το βορεινό για τα κορίτσια και το ανατολικό για τα αγόρια.
  Τους αλευρόμυλους. Η κινητήρια δύναμή τους είναι το νερό. Βρίσκονται στα δύο ρέματα: στο Μέγα Ρέμα ή της Αναστάσαινας και στο Πουρναρόρεμα.

ΚΑΡΥΕΣ (Χωριό) ΛΑΚΕΔΑΙΜΟΝΑ
  On the northwestern slopes of Mt. Parnon, at an altitude of 900 m., lies Karyes, a pretty village near the site of the ancient town with the same name where Artemis Karyatis was worshipped. The goddess was accompanied by the virgin Caryatid nymphs, whose statues adorned the Erechthion of the Acropolis at Athens. At the village there is a copy of the Erechthion and the statues. The church of Panagia has probably been erected on the site of the goddess’s temple.
This text (extract) is cited March 2004 from the Prefecture of Laconia tourist pamphlet.

Κοινότητα Καρυών

Τηλέφωνο: +30 27310 95162, 95345
Φαξ: +30 27310 95345
  Οι Καρυές, είναι ένα παραδοσιακό χωριό. χτισμένο στους πρόποδες του Πάρνωνα, σε υψόμετρο 950μ, πλημμυρισμένο από καστανιές και καρυδιές, Βρίσκεται στην βορειοανατολική πλευρά του Νομού Λακωνίας στα όρια με τον Νομό Αρκαδίας.
   Από αρχαιοτάτων χρόνων και στην ιστορική της διαδρομή, έπαιξε σημαντικό ρόλο και έχει δώσει τους δικούς της αγώνες μέσα στο Ελληνικό κράτος. Από τις Καρυές έχουν πάρει το όνομά τους και οι Καρυάτιδες το μνημείο των οποίων βρίσκεται στο Ερέχθειο και ομοίωμα του υπάρχει στο πανέμορφο χωρίο μας.
  Το δάσος, τόσο κοντά με τα παραδοσιακά σπίτια, οι εναλλαγές των χρωμάτων, η γραφική πλατεία με τον αιωνόβιο πλάτανο, η φιλοξενία των κατοίκων, οι αφηγήσεις των γερόντων για παλιές ιστορίες, προκαλούν τον επισκέπτη να ανακαλύψει τις κρυφές ομορφιές και κάνουν κάθε ημέρα διαμονής του αξέχαστη.
   Oι Καρυές είναι ο τόπος που τον νοσταλγείς πριν τον επισκεφθείς και τον ονειρεύεσαι όταν τον γνωρίσεις.

Δημοτικό Διαμέρισμα Καστορειού

ΚΑΣΤΟΡΕΙΟ (Χωριό) ΠΕΛΛΑΝΑ
  Εδρα του δήμου Πελλάνας. Διαθέτει Ταχυδρομείο, Αστυνομικό Σταθμό, περιφερειακό ιατρείο, φαρμακείο, νηπιαγωγείο, δημοτικό σχολείο, γυμνάσιο και λύκειο. Παλαιότερα το χωριό ονομαζόταν Καστανιά, από το όνομα του δένδρου Καστανιά.
  Από το 1921, όμως, ονομάζεται Καστόρειον (Καστόρι), από το μυθολογικό ήρωα Κάστορα. Περιλαμβάνει τους οικισμούς Καστόρι, Καστρί, Λουσίνα, Μπρουσάναγα, Παρδάλι, Σερβαίικα. Φαίνεται πως η Κάτω Καστανιά διαδέχθηκε τα δύο βυζαντινά χωριά Μεσονήσια και Χώρα, ενώ αργότερα, επί Τουρκοκρατίας, αναπτύχθηκε η Ανω Καστανιά, ιδιαίτερα μετά την καταστροφή του Καστρίου το 1460 από το Μωάμεθ Β΄ τον Πορθητή.
  Με το όνομα "Καστανιά" ο οικισμός αναφέρεται για πρώτη φορά στην απογραφή πληθυσμού που έκαναν οι Βενετοί το 1700. Το 1721 αναφέρεται σε συνοδικό "σιγίλλιο" του Πατριάρχη Ιερεμίου Γ΄ όπου υπάρχει η φράση "μετόχια του προφήτου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου εις το χωρίον Καστανιάν..."
  Το 1789 συμπεριλαμβάνεται στην πολιτική ομοσπονδία της ομάδας των εννέα "χωριών της ρίζας" του Ταϋγέτου. Στην Επανάσταση του 1821 η Καστανιά συμμετείχε ενεργά με τον οπλαρχηγό Αν. Τζωρτζάκη. Το Σεπτέμβριο του 1825 κάηκε από τα στρατεύματα του Ιμπραήμ.
  Το Καστόρι πνιγμένο κυριολεκτικά στο πράσινο με τις κρουσταλλένιες πηγές, που αναβλύζουν σε κάθε βαθύσκιωτη γωνιά τους είναι ένας τόπος για ανάπαυση για αναψυχή. Πολλά τα παραδοσιακά του κτίσματα, που με την ανώνυμη αρχιτεκτονική τους δημιουργούν γοητεία και μαγεύουν κάθε επισκέπτη. Παλιά αρχοντικά, σπάνια τέχνης, γεφύρια πετρόχτιστα, αυλόπορτες στεφανωμένες με κισσούς, μαρτυρούν ότι εκεί διατηρείται ανόθευτη η παράδοση και η ιστορία μας. Γραφικοί συνοικισμοί το περιβάλλουν και το ομορφαίνουν. Είναι τα Νέα Λιβερά, το Καστρί και τα Ντεμίρια.

Δημοτικό Διαμέρισμα Κροκέων

ΚΡΟΚΕΕΣ (Κωμόπολη) ΚΡΟΚΕΕΣ
  Οι Κροκεές (Κροκέαι ή Λεβέτσοβα όπως παλιά ονομάζονταν) είναι μια μικρή κωμόπολη στο κέντρο του Νομού Λακωνίας μεταξύ των βουνών Ταϋγέτου και Πάρνωνα στα νότια της Σπάρτης και σε απόσταση επτά περίπου χιλιομέτρων από τον Λακωνικό κόλπο.
  Στην αρχαιότητα (εποχή του χαλκού) κατοικούντουσαν από τους Αχαιούς/Πελασγούς και αργότερα το 1100 π.Χ. περίπου κατελήφθησαν, όπως και όλη η Λακωνία, απο τους Δωριείς. Αι Κροκέαι φημίζονταν για τον περίφημο Κροκεάτη λίθο, μια ηφαιστειογενή βαθυπράσινη πέτρα με χρυσοπράσινες κηλίδες που δείχνει σαν μωσαϊκό. Ο Κροκεάτης λίθος είναι σπάνιο είδος πετρώματος που υπάρχει μόνο στην περιοχή "Ψηφί" των Κροκεών. Αν και αρκετά δυσκατέργαστος χρησιποποιούνταν για την κατασκευή πολυτελέστατων αγγείων και την διακόσμηση λουτρών, όπως τα λουτρά της αρχαίας Κορίνθου. Αργότερα χρησιμοποιήθηκε (κατά την παράδοση) και για την διακόσμηση κτιρίων και εκκλησιών, όπως του ναού της Αγίας Σοφίας στην Κωσταντινούπολη και του Αγίου Παύλου στην Ρώμη. Ο Κροκεάτης λίθος επίσης διακοσμεί τον απλό τάφο των τριακοσίων Σπαρτιατών στις Θερμοπύλες.
  Προστάτες των αρχαίων Κροκεών ήταν "οι Διόσκουροι" (γιοι του Δία), ο Κάστορας και ο Πολυδεύκης. Προτομή των Διόσκουρων, σκαλισμένη σε μαρμάρινη πλάκα η οποία ανακαλύφθηκε σε σύγχρονες ανασκαφές, διακοσμεί σήμερα την βρύση στην κεντρική πλατεία.
  Οι σύγχρονες Κροκεές έχουν 1,400 περίπου κατοίκους (το 1950 είχαν περί τους 3000) που διακρίνονται για την φιλοπρόοδη και πολιτιστική τους δράση. Έχουν σχολεία (Δημοτικό - Γυμνάσιο - Λύκειο), Φιλαρμονική, Ελαιουργικό συνεταιρισμό, εφημερίδα κ.α., ενώ το Καρναβάλι Κροκεών ειναι γνωστό σε πανελλήνια κλίμακα. Επίσης έχουν αναδείξει πολλούς επιστήμονες, διανοούμενους, καλλιτέχνες καθώς και τον παγκοσμίως γνωστό ποιητή, ακαδημαϊκό Νικηφόρο Βρεττάκο.
  Τα τελευταία εννενήντα χρόνια πολλοί Κροκεάτες μετακόμισαν στην Αθήνα, ενώ άλλοι (οι περισσότεροι) μετανάστευσαν για καλύτερη τύχη κυρίως στην Αμερική, Καναδά και Αυστραλία. Εκεί, όπως λέει ο ποιητής μας, "έφτιαξαν παντού νησάκια του έθνους, που ξεχωρίζουν εύκολα από ένα σημείο που είναι το Φως".

Δημοτικό Διαμέρισμα Λογγάστρας

ΛΟΓΓΑΣΤΡΑ (Χωριό) ΜΥΣΤΡΑΣ
Τηλέφωνο: +30 27310 98440
  Η Λογγάστρα βρίσκεται σκαρφαλωμένη στις πλαγιές του βόρειου Ταϋγέτου. Γραφικά σπίτια, πλούσια βλάστηση και θαυμάσια θέα είναι στοιχεία που προσφέρει στον επισκέπτη της απλόχερα. Το δημοτικό διαμέρισμα Λογγάστρας περιλαμβάνει τους οικισμούς Λογγάστρα Καραβάς (τμήμα).

Δημοτικό Διαμέρισμα Λογκανίκου

ΛΟΓΚΑΝΙΚΟ (Χωριό) ΠΕΛΛΑΝΑ
Τηλέφωνο: +30 27310 65292
  Tο χωριό άλλαξε πολλές φορές θέση και ονομασία ήδη από τη μυκηναϊκή εποχή. Η περιοχή του Λογκανίκου ταυτίζεται με την αρχαία Βελεμίνη (-α) (Βελμίνη) που αναφέρει ο Παυσανίας. Με το σημερινό του όνομα αναφέρεται από το Stefano Magno το 1453.
  Λόγω της γεωγραφικής θέσης του, ανάμεσα στους 3 νομούς: Μεσσηνία, Αρκαδία, Λακωνία και λόγω της μορφολογίας του εδάφους, συγκλίνουν ο Ταϋγετος και ο Πάρνωνας χωρίς να ενώνονται και δημιουργείται η λακωνική κοιλάδα του Ευρώτα, ο Λογκανίκος απετέλεσε θέση κλειδί για τη διακίνηση πληθυσμών και στρατιών στην Πελοπόννησο. Αποτελούσε έπαλξη και προμαχώνα του αρχαίου Σπαρτιατικού κράτους. Εδώ βρισκόταν στην αρχαιότητα το πέρασμα για την Αρκαδία καθώς και η βασιλική οδός των Παλαιολόγων. Το χωριό βρίσκεται σε υψόμετρο 750 μ.
  Ο σημερινός Λογκανίκος, που οι κάτοικοί του δεν ξεπερνούν τους 1000, περιλαμβάνει και τους οικισμούς Κοτίτσα, Βεργαδέικα, Κυπαρίσσι και Γιακουμέικα. Είναι απλωμένος πάνω στην καταπράσινη πλαγιά και κάτω από την ελατοσκέπαστη κορυφογραμμή και έχει πέτρινα σπίτια, βρύσες, πηγές και δασικούς δρόμους που οδηγούν στα υψηλότερα σημεία του βουνού (Μέγα Πηγάδι, Κουτούνι, Λίμνα). Πολύ κοντά βρίσκονται οι πηγές του Ευρώτα και οι ιστορικές μονές Ρεκίτσας και Αμπελακίου που εντάσσονται, όμως, στα γεωγραφικά όρια της Αρκαδίας.
  Στο Λογκανίκο ο επισκέπτης μπορεί να περιηγηθεί:
  Στην Κοτίτσα. Αξιόλογος οικισμός, που άκμασε το 15ο αιώνα και καταστράφηκε εντελώς από τους Τουρκαλβανούς μετά τα Ορλωφικά (1770). Βρίσκεται στην είσοδο του Λογκανίκου από το δρόμο της Σπάρτης. Σώζονται μόνο ερείπια κτισμάτων και ναών της Βυζαντινής περιόδου, που μαρτυρούν την αρχοντιά της Κοτίτσας. Αξίζει μία επίσκεψη στην Αγία Τριάδα, από όπου μπορεί κανείς να θαυμάσει τη χαράδρα του Κοτιτσιάνη με τον αποσχισμένο μετέωρο βράχο με τα ερείπια του μεταβυζαντινού ναού των Αγ. Θεοδώρων στην κορυφή του. Από δω σύμφωνα με την παράδοση κατάγεται ο Εθνάρχης Ελευθέριος Βενιζέλος.
  Στον οικισμό και το Κάστρο του φρούραρχου Πελεκάση. Στα βόρεια του χωριού, ο Πέρα Λογκανίκος, ο δεύτερος αυτός οικισμός, εξίσου σημαντικός με τον προηγούμενο, άκμασε σε απόσταση 1 χλμ. περίπου κάτω από την οχυρή θέση του Κάστρου.
  Στον οικισμό σώζονται:
  1. Ο Ναός του Αγίου Γεωργίου (1375 μ.Χ), με εξαιρετικές τοιχογραφίες εφάμιλλες του Μυστρά. Στην 8/στιχη κτιτορική επιγραφή πάνω από τη νότια θύρα του ναού αναφέρονται οι δεσπότες του Μυστρά, η αυτοκρατορική οικογένεια της Κων/πολης και οι δωρητές, οι οικογένειες Κουρτέση και Πελεκάση, που αποτελούσαν και την εκκλησιαστική και στρατιωτική αρχή της πολίχνης αυτής του Μυστρά.
  2. Ο Ναός των Αγίων Αποστόλων ή των Αγίων Θεοδώρων (1380 μ.Χ).
  3. Κοντά στο ναό αυτό υπάρχει το μοναδικό στην περιοχή Πυργόσπιτο, το "Σταυροπήγι", αποτελούμενο από την οικία, τον Πύργο και το ναϊδριο της Ζωοδόχου Πηγής (σημ. Ανάληψη).
  4. Ο Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (15ου αιώνα) με περίφημες τοιχογραφίες κατά τα πρότυπα της Παντάνασσας του Μυστρά.
  5. Ο Ναός του Αγίου Δημητρίου (15ου αιώνα). Το φράγκικο Κάστρο (υψ. 1000 μ.) μάλλον κτίστηκε, πάνω σε παλαιότερα βυζαντινά οχυρωματικά κτίσματα, κατά την εποχή του Δεσποτάτου του Μυστρά και είναι σύγχρονο των άλλων Κάστρων της Βόρειας Λακεδαίμονος (Βορδόνιας, Καστρίου, Χελμού). Στη βόρεια πλευρά του Ταϋγέτου το Κάστρο αυτό με τις 3 αμυντικές ζώνες (1210 - 1261) ανέκοψε την πορεία του Ομέρ - μπεη προς το Μυστρά κατά τον πρώτο Βενετοτουρκικό πόλεμο το 1460 - 1465 μ.Χ. Συνθηκολόγησαν, αλλά στα 400 χρόνια σκλαβιάς δεν σταμάτησαν να αγωνίζονται πότε με τον καπετάν Ζαχαριά, πότε με τον Παπαφλέσσα. Και ιδίως στα Ορλωφικά όταν κατεστράφη και η ισχυρή πόλη της Κοτίτσας.
  Στο Λογκανίκο ο επισκέπτης μπορεί ακόμη να δει:
  Το Ναό του Προφήτη Ηλία, στην πλατεία του χωριού. Η ανέγερσή του άρχισε το 1810 με εθελοντική εργασία των κατοίκων. Ο ναός κοσμείται με αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη όπως και με μαρμάρινο επιστύλιο τέμπλου 10ου - 11ου αιώνα. μ.Χ.

Δημοτικό Διαμέρισμα Μαγούλας

ΜΑΓΟΥΛΑ (Κωμόπολη) ΜΥΣΤΡΑΣ
  Η έδρα του Δήμου, η Μαγούλα, πνιγμένη στο πράσινο, αποτελεί το πολιτιστικό επίκεντρο της περιοχής με τις εκδηλώσεις του Σαϊνοπουλείου Αμφιθεάτρου.
  Εδώ βρίσκεται και η «Ελευθέρα Σχολή Φιλοσοφίας Πλήθων» που ιδρύθηκε από τον Ιωάννη Θεοδωρακόπουλο το 1975.
Οικισμοί:
Το δδ Μαγούλας περιλαμβάνει τον οικισμό της Μαγούλας.

Μονή Αγίων Αναργύρων

ΜΟΝΗ ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ (Μοναστήρι) ΟΙΝΟΥΝΤΑΣ
Τηλέφωνο: +30 27310 73225
  Αρχαιότερη Μονή της Λακωνίας είναι αυτή των Αγίων Αναργύρων Πάρνωνος, κοντά στα χωριά Βασσαράς, Βέρροια και Τσίντζινα. Οι ρίζες της χάνονται στους αιώνες. Σύμφωνα με αξιόπιστη ιστορική μαρτυρία, η Μονή ήδη υπήρχε τον 9ο αιώνα. Σημαντική πηγή για την ιστορία της είναι και το χρυσόβουλο του αυτοκράτορος Ανδρονίκου Β´ του Παλαιολόγου, έτους 1293.
  Το ιστορικό αυτό Μοναστήρι βρίσκεται κτισμένο σ' ένα πανέμορφο και επί μονίμου βάσεως καταπράσινο οροπέδιο του Πάρνωνος, στο οποίο ο επισκέπτης-προσκυνητής μπορεί να φτάσει από τον εθνικό δρόμο Τριπόλεως-Σπάρτης. Είκοσι πέντε χιλιόμετρα πριν την πανάρχαια πρωτεύουσα της Λακεδαίμονος, ειδική πινακίδα καθοδηγεί ως εκεί. Ο ανηφορικός αμαξιτός δρόμος φέρνει τον προσκυνητή στον προορισμό του μέσα από ένα φυσικό παράδεισο θαλλερού πρασίνου, που ζωογονείται από αστείρευτες πηγές και εύυδρα ρυάκια. Η οργιαστική βλάστηση εξ άλλου που περικλείει το Μοναστήρι θυμίζει έντονα στον επισκέπτη το εσωτερικό τμήμα της Αγιορειτικής χερσονήσου.
  Το Μοναστήρι πέρασε από πολλές περιπετειώδεις φάσεις στη ροή του χρόνου. Το καθολικό καταστρέφεται και ξανακτίζεται στα δύσκολα χρόνια της τουρκοκρατίας και συγκεκριμένα το 1611. Ο ναός είναι «μονόχωρος σταυροειδής τρουλλαίος, άστυλος, τρίκογχος» και έχει τα χαρακτηριστικά της υστεροβυζαντινής αρχιτεκτονικής. Οι διαστάσεις του 11,50Χ5 ,45 μ., ύψος ως τη βάση του τρούλλου 5,50μ. Αγιογραφείται από την περίφημη οικογένεια των Κακαβάδων, ονομαστών αγιογράφων από το Ναύπλιο. Η κτητορική επιγραφή εντός του ναού αναφέρει ότι ιστορήθηκε το 1621 και υπογράφεται από τον κορυφαίο της οικογενείας Δημήτριο Κακαβά. Τα θέματα, περισσότερα από εκατό, καλύπτουν όλες τις επιφάνειες των τοίχων, από το δάπεδο ως την οροφή.
  Κατά τον Φ. Κόντογλου, οι μορφές «έχουν έντονον λαϊκήν πνοήν, ασκητικήν λιτότητα και είναι συχνά πλήρεις πάθους και αποπνέουν θρησκευτικότητα βαθυτέραν πολλάκις και των αγιορειτικών αγιογραφιών...». Κατά δε τον Τ. Γριτσόπουλο, στο ναό της Μονής «ασυνειδήτως συμπλέκονται ο εθνικός και λαϊκός βίος με τον χριστιανικόν. ´Ετσι οι αγέλαστες μορφές συναντώνται με το περιβάλλον της εθνικής κατηφείας». Από την προαναφερθείσα κτητορική επιγραφή διαπιστώνεται επίσης ότι η Μονή είναι Σταυροπηγιακή και αναφέρεται το όνομα του τότε Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Κυρίλλου Λουκάρεως. Λίγα έτη μετά, γύρω στο 1685, η Μονή πλήττεται καταστροφικά τόσο από τους Βενετούς του Μοροζίνι, όσο και από τους Τούρκους, επειδή και από τις δύο πλευρές η εθνική και θρησκευτική της δράση ήταν ασυγχώρητη. Παρ' όλη την καταστροφή όμως, η Μονή ανασυγκροτήθηκε και συνέχισε την ποικιλόμορφη προσφορά της. Το υπάρχον ξυλόγλυπτο τέμπλο της είναι έργο του 1711 και πιστοποιεί περίτρανα τη δεύτερη περίοδο ακμής της Μονής. ´Ηδη από το 17ο αιώνα λειτουργεί συστηματικά σ' αυτή «Κρυφό Σχολειό» ως την απελευθέρωση. Ισως και αυτός να ήταν ο λόγος που τον Ιούλιο του 1826 απετέλεσε στόχο των τουρκοαιγυπτιακών ορδών του Ιμπραήμ, οι οποίες έκαψαν το Μοναστήρι, χωρίς όμως μεγάλη επιτυχία, αφού ο κατάγραφος Ναός σώθηκε με ελάχιστες φθορές.
  Η σημαντικότατη θέση της Μονής μέσα στο χρόνο αποδεικνύεται και από την ύπαρξη ενός μη ευκαταφρόνητου αριθμού πατριαρχικών σιγγιλίων (Γαβριήλ του Γ 1707 , Γρηγορίου του Ε 1798 και 1819) , που αποδεικνύουν περίτρανα το σπουδαίο έργο που επιτελούσε για τη διάσωση της ελληνορθοδόξου παραδόσεως στο χειμαζόμενο λαό της περιοχής. Περίφημος είναι ο Κανονισμός λειτουργίας της Μονής, που αναφέρεται στο σιγγίλιο του Πατριάρχου Γαβριήλ του Γ (1707). Ο Κανονισμός ορίζει: «... ίνα έχωσι κοινοβιακήν την πολιτείαν τοσούτον εις τα της τροφής αναγκαία όσον και εις τα λοιπά πάντα μηδενός τούτων ίδιον τι έχειν νομίζοντος; αλλά πάντα... κατ' έθος αποστολικόν συνδιάζοντες, ( ...) μηδέποτε γυναίκας εισέρχεσθαι, ου μένειν και συνασκείσθαι εν τω αυτώ μοναστηρίω ει μη μόνον τη ημέρα της πανηγύρεως και τότε χάριν προσευχής και προσκυνήσεως, ...εν είναι το πουγγείον...». Επίσης καθορίζει το προνομιακόν καθεστώς της Μονής και την εξάρτησή της από το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
  Η φιλανθρωπική δράση της Μονής ανά τους αιώνες ήταν πραγματικά αξιοθαύμαστη. Σε όλες τις δύσκολες στιγμές του Γένους η Μονή, εκτός από πνευματικός φάρος, ήταν και καταφύγιο για ιους απόρους των πολυπληθών τότε γύρω χωριών. Στη διάρκεια δε της Μ. Εβδομάδος, οι μοναχοί προσέφεραν στους φτωχούς μεγάλες ποσότητες τροφίμων. Η Μονή ανέκαθεν ήταν γνωστή για τη φιλοξενία της προς τους διαβάτες και τους προσκυνητές που συνέρρεαν ιδιαίτερα κατά τις πανηγύρεις της.
  Η συμβολή της Μονής στην επανάσταση του 1821 υπήρξε σημαντική. Εκτός από τη λειτουργία «Κρυφού Σχολειού» και την προσφορά της ως καταφυγίου πενομένων, διωκομένων και ονομαστών αγωνιστών, οι μοναχοί συμμετείχαν και προσωπικά στον απελευθερωτικό αγώνα. Αυτό επιβεβαιώνεται, όπως αναφέρει και ο Φαίδων Κουκουλές, από την ύπαρξη στο αρχείο των αγωνιστών έξι ονομάτων μοναχών, αδελφών της Μονής, στους οποίους απονεμήθηκαν και τιμητικά αριστεία.
  Από τους πολλούς και πολύτιμους παλαιούς μοναστηριακούς Θησαυρούς δεν διασώθηκε τίποτε. "Αλλοι εκλάπησαν και άλλοι λεηλατήθηκαν κατά τη φοβερή επιδρομή των ναζιστικών στρατευμάτων τον Νοέμβριο του 1943, κατά την οποία ερημώθηκε ο ιερός χώρος.
  Ο τελευταίος ηγουμενεύων της Μονής, Αρχιμανδρίτης Νικόδημος Γρουμπός ( 1900- 1964), κατάφερε να την ανακαινίσει σημαντικά. Αναστήλωσε το κωδωνοστάσιο του Καθολικού, έκτισε το παρεκκλήσι των αγίων Αποστόλων (με τα μεγάλης αξίας έργα του Φώτη Κόντογλου), έκτισε εκ βάθρων τον μετοχιακό ναό της Αναλήψεως του Σωτήρος στην κορυφή της Σταματήρας (Πάρνωνος), κ.ά. Ο Γέροντας Νικόδημος ζώντας ασκητικά, μόνος του, με την αγιότητα του βίου του έδωσε νέα πνευματική αίγλη στο ιστορικό αυτό Μοναστήρι. Μετά την κοίμησή του η Μονή παρακμάζει, μένει χωρίς μοναχούς και χρησιμοποιείται σαν χώρος κατασκηνώσεων της Ιεράς Μητροπόλεως.
  Το 1991, χάρι στην ανύστακτη μέριμνα του οικείου Μητροπολίτου Ευσταθίου και του λάκωνος φιλολόγου και συγγραφέως Σαράντου Καργάκου, εγκαθίσταται νέα μοναστική αδελφότητα. Το ησυχαστικό, κοινοβιακό και πιστό στην Ορθόδοξη Παράδοση πρόγραμμα της Μονής ελκύει αρκετούς ανθρώπους ιδιαίτερα νέους. Ετσι σήμερα, μετά από 11 αιώνες λειτουργίας της, η Μονή συνεχίζει το πολυσχιδές έργο της, πιστή στις ιστορικές ιερές παρακαταθήκες της, που την ήθελαν ανέκαθεν φάρο και κάστρο της Ορθοδοξίας. Εκτός όμως από την πνευματική αναγέννηση της Μονής που συνοδεύεται και με αξιόλογες εκδόσεις, σημαντική είναι και η προσπάθεια αναστηλώσεως, ανακαινίσεως και ανοικο δομήσεώς της. Αναστηλώθηκε και εκ βάθρων ανοικοδομήθηκε η ανατολική πτέρυγα με πέτρινα παραδοσιακά κτίσματα (παρεκκλήσιο Αγίας Αννης, αρχονταρίκι, βιβλιοθήκη) και επιβλητικό πύργο, ανακαινίστηκαν αρκετά κελλιά και δημιουργήθηκαν νέοι λειτουργικοί χώροι (τράπεζα κ.ά.). Με τα νέα αυτά έργα, η Μονή ολοκληρώθηκε αρχιτεκτονικά δίνοντας την εντύπωση φρουριακής κατασκευής με ολόπλευρα κτίσματα και στη μέση το Καθολικό. Η Ιερά Μονή τιμάται στη μνήμη των αγίων Αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού και της μητρός αυτών Θεοδότης των εκ της Μ. Ασίας (1η Νοεμβρίου). Αλλά πανηγυρίζει και την 1η Ιουλίου στην εορτή των αγίων Αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού των εκ Ρώμης λόγω των δύσκολων καιρικών συνθηκών του Νοεμβρίου. Η Μονή είναι ανοικτή για τους προσκυνητές από ανατολής μέχρι δύσεως του, πλην των ωρών 12 μ.μ.-4 μ.μ.

Εικόνες Φ. Κόντογλου

ΜΟΝΗ ΑΓΙΩΝ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΝΤΑ (Μοναστήρι) ΘΕΡΑΠΝΕΣ
  Στο δρόμο για τη Χρύσαφα και οκτώ χιλιόμετρα έξω από τη Σπάρτη, σε υψόμετρο 400 μέτρα βορειοανατολικά βρίσκεται το μοναστήρι των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων. Θεμελιώθηκε τον 13ο αιώνα στο βουνό Σταματήρα (χαράδρα του Σωφρόνη) και σήμερα σώζεται ένα μικρό εκκλησάκι σε σπηλιά αγιογραφημένο από τον ζωγράφο Κωνσταντίνο Μανασσή. Αργότερα και εξαιτίας των δύσκολων καιρικών συνθηκών και των εχθρικών επιδρομών οι μοναχοί μετέφεραν σε νέα θέση και έκτισαν τη Μονή το 1615. Αναπτύχθηκε μοναστηριακό συγκρότημα με την πλήρη συμπαράσταση των κατοίκων των γύρω περιοχών που πρόσφεραν σημαντική βοήθεια για την ανέγερση των νέων κτισμάτων.
  Στο παρεκκλήσι της Ζωοδόχου Πηγής στα δύσκολα χρόνια λειτούργησε <<κρυφό σχολείο>>. Το 1770 η μονή πυρπολήθηκε και ανακόπηκε η ανοδική της πορεία. Πριν από την επανάσταση του 1821 το μοναστήρι έσφυζε από τη ζωή και η περιουσία του ήταν μεγάλη, ώστε να απασχολεί πολυάριθμο εργατικό δυναμικό για καλλιέργειες της μονής. Τα χρήματα που υπήρχαν από τις δραστηριότητες αυτές πολλές φορές χρησιμοποιήθηκαν ως λύτρα εξαγοράς αιχμαλώτων με αποτέλεσμα μετά τη λήξη της επανάστασης το μοναστήρι να πέσει σε οικονομικό μαρασμό.
  Ο Γενάρχης Θεόδωρος Κολοκοτρώνης με επιστολή του προς τον Ηγούμενο της μονής ευχαριστεί τους Γέροντες για τη συμπαράσταση τους στον αγώνα για την απελευθέρωση από τους Τούρκους.
  Στο καθολικό οι τοιχογραφίες που σώζονται μέχρι σήμερα μετά από την πυρπόληση του μοναστηρίου το 1770 επιζωγραφίστηκαν από τον Κρητικό ιεροδιάκονο αγιογράφο Γεώργιο Καλλιτεράκη μετά από ανάθεση του Ηγούμενου Παϊσίου Ζαχαρακόπουλου .
  Η λαϊκή τέχνη έδωσε το τέμπλο του ναού στις αρχές του 19ου αιώνα. Το 1980 εκλάπη από το μοναστήρι η εικόνα των Αγίων Τεσσαράκοντα που χρονολογείτο από τον 13 αιώνα. Στη μονή βρισκόνται σήμερα κειμήλια και έγγραφα και μεταξύ αυτών περιλαμβανεται σε αντίγραφο αχτιναμές, που περιγράφει τα προνόμια της μονής λόγος για τον οποίο τα γύρω μοναστήρια ζητούσαν την ενσωμάτωσή τους στη μονή των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων. Επίσης υπάρχουν 82 χειρόγραφα αποκείμενα στο ιστορικό αρχείο Σπάρτης και διάφορα λειτουργικά βιβλία παλαιάς εκδόσεως.
  Το Καθολικό είναι ναός σταυροειδής με τρούλο όπως και τα Αγιορίτικα και τιμάται στη μνήμη των εν τη λίμνη της Σεβάστειας Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων. Υπάρχουν τίμια λείψανα των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων των υπό του Ηρώδου αναιρεθέντων νηπίων, Μαγδαληνής και Αρτεμίου. Οι αδελφοί της μονής ασχολούνται με τις αγροτικές καλλιέργειες και την αγιογραφία.
  Στο μοναστήρι υπάρχει ξενώνας για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών. Πρόσφατα και υπό την επίβλεψη της Εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και με την πλήρη υποστήριξη του Οργανισμού Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού έγινε συντήρηση και αναπαλαίωση τμημάτων της μονής.
  Στη μονή φιλοξενούνται οι μαθητικές κατασκηνώσεις της Ιεράς Μητροπόλεως Μονεμβασίας και Σπάρτης. Αξίζει κανείς να παρεβρεθεί σε λειτουργία της ιεράς Μονής που αποτελείται σήμερα από μοναχούς νέους ανθρώπους με πνευματικότητα και αγάπη για το μοναχισμό. Ημέρες πανηγύρεως των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων είναι η 9η Μαρτίου, της Ζωοδόχου Πηγής (Παρασκευή Διακαινισμού ) και η 9η Νοεμβρίου του Αγίου Νεκταρίου.

Το κείμενο παρατίθεται τον Απρίλιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Θεραπνών

• http://www.therapnai.gr/greek/churches.htm#ChurchS... (1 φωτ.)

Μονή Ζερμπίτσης

ΜΟΝΗ ΖΕΡΜΠΙΤΣΑΣ (Μοναστήρι) ΦΑΡΙΔΑ
Τηλέφωνο: +30 27310 35091
  Η Μονή είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου και επονομάζεται της Ζερμπίτσας.
  Βρίσκεται πάνω σε ένα από τα ανατολικά προβούνια του Ταύγετου σε υψόμετρο 700 , νότια από το Ξηροκάμπι, την ωραία κωμόπολη. Από τη Σπάρτη φτάνει κανείς στη Μονή με αυτοκίνητο, έπειτα από διαδρομή 20 χιλιομέτρων.
  Ο επισκέπτης μπορεί να πάρει μια ιδέα για το παρελθόν, τον πλούτο και την πνευματική ακτινοβολία της Μονής αν, μετά το καθολικό με τις ενδιαφέρουσες αγιογραφίες, επισκεφθεί το μικρό μουσείο της, όπου εκτίθενται θυμιατήρια, χρυσοκέντητες παραστάσεις, άμφια, αληθινά κειμήλια από το 1500 και ύστερα, όπως το Λάβαρο της Μονής και ο Επιτάφιος.
  Η Μονή από την όλη αρχιτεκτονική διάταξη των κτισμάτων της και φυσικά από τα χαρακτηριστικά του καθολικού ανήκει στο λεγόμενο αγιορείτικο ή αθωνίτικο τύπο με βυζαντινή καταγωγή και χαρακτηριστικά μικρογραφίας πόλης. Το ωραίο καθολικό της του 1639, σύμφωνα με την κτιτορική επιγραφή, αγιογραφήθηκε το 1669. Ο ναός είναι σταυροειδής και το εσωτερικό του χωρίζεται σε τρία κλίτη από τέσσερις πεσσούς. Η ιδιοτυπία του οφείλεται στις δύο, εκτός από εκείνην του ιερού, ημικυκλικές κόγχες, που ονομάζονται χοροί επειδή εκεί στέκεται ο χορός των ψαλτών και διαθέτει ευρύχωρο νάρθηκα ή λιτή όπως λέγεται.
  Οι αγιογραφίες της Μονής είναι εξαίσιες και παρατηρώντας τες θα διαπιστώσει κανείς ότι ο αγιογράφος του καθολικού της Ζερμπίτσας φρόντισε ιεραρχικά να ζωγραφίσει πρώτα την ποδέα με τα γεωμετρικά σχήματα, έπειτα τις μορφές των ολόσωμων αγίων, πιο πάνω τη ζώνη με τα μαρτύριά τους, ψηλότερα τους οίκους του Ακαθίστου ΄Υμνου και τελευταία τη ζώνη με τα Θαύματα του Κυρίου. Φυσικά ο αγιογράφος δεν είναι ένας αλλά περισσότεροι, και απ' ό,τι φαίνεται πρόκειται για μαθητές του Δημητρίου Κακαβά.
  Μεγάλη ήταν η πνευματική ακτινοβολία της Μονής, από το 1690 και μετά, ειδικότερα στον τομέα της χειρόγραφης παράδοσης, με την παρουσία ενός αξιόλογου βιβλιογράφου από την Αναβρυτή, του ιερομόναχου Γαλακτίωνα, ο οποίος γράφει τον «Κώδικα Νομικής ΄Υλης» καθώς και σπουδαία ποιήματα.
  Ο πλάτανος της Μονής, μοναχικός, μεγαλοπρεπής, με το βαρύ καθιστό κορμό του απλώνει τους κυκλώπειους βραχίονές του με την άνεση υπερφυσικού όντος. Σίγουρα πρέπει να έχει την ηλικία του καθολικού (350 χρόνων) και τον κορμό του αγκαλιάζουν πέντε άνδρες.
  Η ιστορία της Μονής αρχίζει από παλαιούς χρόνους, κάπου στο 12 αι. Πριν από αυτή την εποχή πρέπει να υπήρχε στο χώρο αυτό κάποιος πρόχειρος ξυλόστεγος, γιατί έχουν βρεθεί λείψανα ειδωλικού ναού. Ανάγλυφα του αρχαίου ιερού βλέπουμε σήμερα εντοιχισμένα στο καθολικό της Μονής ενώ κάποια άλλα βρίσκονται στο μουσείο της. Εδώ οι λάτρεις του Απόλλωνα και της Αθηνάς είχαν κτήσει κάποτε ένα μικρό δωρικό ναό. Οι καιροί όμως άλλαξαν και η Παλλάδα διώχτηκε από μια Δέσποινα άλλη, μοναχική, ξαρμάτωτη, χωρίς κοντάρι και ασπίδα, «μ' ένα παιδί στην αγκαλιά, το χέρι στην καρδιά της / μια σταράτη, μια γλυκειά, μια ταπεινή σα χήρα / Μόνο η ματιά της κοίταζε. κάτω από τη ματιά της / μάρμαρα, ανθρώποι και Θεοί ραγίζανε και λιώναν», για να θυμηθούμε και πάλι τον Κωστή Παλαμά.
  Η ονομασία Ζερμπίτσα, προτού δοθεί στο μοναστήρι, είχε δοθεί στην περιοχή, ίσως μάλιστα πριν από το 12ο αι. Η παράδοση έχει διαφορετικές εκδοχές για το τοπωνύμιο. ΄Αλλοτε το αποδίδει στην εδαφολογική διαμόρφωση και άλλοτε σε ένα φυγάδα, Μεγάλο Διερμηνέα της Πόλης (τον Η. Ζερβό) , ο οποίος και έφυγε στην περιοχή.
  Η Μονή ακμάζει από το 1639 έως το 1770 και μπαίνει σε κρίσιμη περίοδο κατά τους διωγμούς και τις σφαγές που ακολούθησαν τα Ορλωφικά. ΄Οπως και άλλα μοναστήρια, λεηλατήθηκε από τους Αλβανούς και, αφού διασκορπίστηκαν οι μοναχοί και τα κειμήλιά της, πυρπολήθηκε. Αλλά και όταν αποχώρησαν οι Αλβανοί, προβλήματα συνέχισαν να δημιουργούν και οι Βαρδουνιώτες που κατοικούσαν στην περιοχή. Αργότερα, η Μονή συμμετείχε στον απελευθερωτικό αγώνα του 1821 με τον ηρωικό μοναχό Γαβριήλ Ζερμπιτσιώτη, ο οποίος πήρε το όνομά του από τη Μονή.
  Μετά την πυρπόληση του μοναστηριού από τους Αιγύπτιους του Ιμπραήμ το 1826, ο ηγούμενος Γρηγόριος και επτά μοναχοί επισκεύασαν μερικούς χώρους και έτσι η Μονή κατάφερε να στεγάσει το περιφερόμενο σχολείο και να περιθάλψει τα ορφανά. Από το 1928 και μετά λειτουργεί ως ίδρυμα περίθαλψης με σημαντική προσφορά, ακόμη και για παιδιά που έρχονται από την Αίγινα.
  Μετά την Επανάσταση του 1821 συνεχίστηκε χωρίς διακοπή η μοναστική παράδοση. Το 1962 έγινε ηγούμενος της Μονής ο αρχιμανδρίτης Θεόφιλος Σιμόπουλος, που εργάστηκε με ζήλο και συγκέντρωσε όλα τα λείψανα της Μονής, από αρχαία ανάγλυφα έως ιερά άμφια και λειτουργικά σκεύη, και ίδρυσε το μικρό μουσείο της Μονής. Από το 1965 η Μονή ξανάγινε γυναικεία με την οσιολογιωτάτη καθηγουμένη Παρθενία Βασιλάκη. Μια μικρή ομάδα μοναχών καταγίνεται με την αγιογραφία, με αξιόλογα αποτελέσματα. Η κοινοβιακή ζωή ακολουθεί τους αυστηρούς κανόνες της ορθόδοξης παράδοσης του μοναχισμού και το αγιορείτικο τυπικό . Η Μονή εορτάζει στις 23 Σεπτεμβρίου την Απόδοση της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, οπότε τελείται και λιτάνευση της θαυματουργής εικόνας, η οποία, κατά την παράδοση, είναι του 17ου αιώνα.
Κείμενο: από το βιβλίο του Δ. Κατσαφάνα. Το ιερόν και Σεβάσμιον Μοναστήριον. Λακωνικό Ημερολόγιο.

ΜΥΣΤΡΑΣ (Δήμος) ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ
  Ο Δήμος Μυστρά, εκτείνεται στις πλαγιές του όρους Ταϋγέτου, στο βορειοδυτικό τμήμα του Νομού Λακωνίας. Ο Δήμος παρέχει στον επισκέπτη ένα μοναδικό συνδυασμό ιστορικών μνημείων και φυσικών καλλονών, καθώς σε όλα τα δημοτικά διαμερίσματα υπάρχουν μνημεία, αρχαιολογικοί χώροι και εκκλησίες. Έξι χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Σπάρτης βρίσκεται ερειπωμένη η βυζαντινή πολιτεία του Μυστρά που υπήρξε σταθμός στην ιστορία του πολιτισμού και της τέχνης.
  Φυσικές ομορφιές, τοπία πανέμορφα στον ορεινό όγκο του Ταϋγέτου, αλλά και στην καταπράσινη πεδιάδα, οικισμοί διάσπαρτοι που διατηρούν το παραδοσιακό τους χρώμα, προσφέρουν όλες τις εποχές αναρίθμητε δυνατότητες για ξεκούραση και αναψυχή. Εξάλλου, περιποιημένα ξενοδοχεία, κάμπινγκ, εστιατόρια και παραδοσιακές ταβέρνες καλύπτουν ιδανικά τη φιλοξενία των επισκεπτών, οι οποίοι λόγω της γεωγραφικής θέσης του Δήμου έχουν τη δυνατότητα εύκολης πρόσβασης σε όλα τα αξιοθέατα της Λακωνίας.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται το Μάρτιο 2004 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Σπάρτης (2000-2001).

Δημοτικό Διαμέρισμα Μυστρά

ΜΥΣΤΡΑΣ (Χωριό) ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ
Τηλέφωνο: +30 27310 83368
  Η καστροπολιτεία του Μυστρά, δεσπόζει πάνω από τον οικισμό του νέου Μυστρά με τα επιβλητικά τείχη, τα ανάκτορα των Παλαιολόγων, τις κατοικίες, τις βυζαντινές εκκλησίες και το κάστρο στην κορυφή. Ο οικισμός του νέου Μυστρά επίσης έχει να δείξει τις δικές του ομορφιές, με τα γραφικά δρομάκια, τις πέτρινες αυλόπορτες και τους ανθοσκέπαστους μαντρότοιχους. Στο δημοτικό διαμέρισμα Μυστρά τελούνται οι εκδηλώσεις των Παλαιολογείων. Ο Δήμος Μυστρά θέλοντας να τιμήσει τον τελευταίο αυτοκράτορα του Βυζαντίου Κωνσταντίνο Παλαιολόγο διοργανώνει κύκλο θρησκευτικών και πολιτιστικών εκδηλώσεων από 25 έως 29 Μαϊου. Επίσης η εμποροπανήγυρη Μυστρά που είναι ένα σημαντικό εμπορικό, κοινωνικό και πολιτιστικό γεγονός όχι μόνο για το Δήμο μας αλλά για όλο το νομό, διοργανώνεται κάθε χρόνο από 26 Αυγούστου έως 2 Σεπτεμβρίου στον ίδιο χώρο που πραγματοποιείται εδώ και 300 χρόνια. Το δημοτικό διαμέρισμα Μυστρά περιλαμβάνει τους οικισμούς: Νέος Μυστράς (ιστορική έδρα δήμου), Πικουλιάνικα, Παλαιολόγειο (Σκλαβική), Ταυγέτη (Μπαρσινίκος) Βλαχοχώριο.

ΜΥΣΤΡΑΣ (Βυζαντινός οικισμός) ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ
  Ο Μυστράς υπήρξε περίφημο πολιτικό και πνευματικό κέντρο της ύστερης Βυζαντινής περιόδου, το οποίο αναπτύχθηκε μετά την Δ΄ Σταυροφορία (1204) και τη μετάθεση του κέντρου των ενδιαφερομένων της αυτοκρατορίας από τις ανατολικές στις δυτικές επαρχίες της. Οπως είναι γνωστό, το 1204 οι Φράγκοι ιππότες εγκαταστάθηκαν στην Πελοπόννησο. Ο Γουλιέλμος Βιλλεαρδουίνος επέλεξε το Μυστρά για να τον οχυρώσει και να τον καταστήσει βάση της κυριαρχίας του σε ολόκληρη τη νότια Πελοπόννησο, από τη Μονεμβάσια μέχρι και τη Μάνη.
  Το 1249 ο Βιλλεαρδουίνος περιέβαλε με ισχυρό τείχος την κορυφή του βουνού, χτίζοντας έτσι το κάστρο της πόλης που ονομάστηκε Μυστράς ή Μυζηθράς. Η ονομασία του σχετίζεται ετυμολογικά με τη μυζήθρα από το σχήμα του βουνού.
  Το 1259, στη μάχη της Πελαγονίας, ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Μιχαήλ Η΄ ο Παλαιολόγος συνέλαβε τον Βιλλεαρδουίνο, ο οποίος του παραχώρησε τα κάστρα της Πελοποννήσου. Ετσι το 1262 άρχισε μια νέα σελίδα για το Μυστρά, που έγινε έδρα στρατηγού. Οι κάτοικοι της πεδιάδας της Λακεδαίμονος, αναζητώντας μεγαλύτερη ασφάλεια έρχονταν και έκτιζαν τα σπίτια τους γύρω από το κάστρο. Ο πληθυσμός αυξήθηκε ταχύτατα, η νέα πόλη που δημιουργήθηκε ονομάστηκε Χώρα και για καλύτερη προστασία περιτειχίστηκε. Αλλά και γύρω από το δεύτερο τείχος συγκεντρώνονταν και άλλοι κάτοικοι ώσπου σιγά - σιγά διαμορφώθηκε η Κάτω Χώρα η οποία με τη σειρά της περιτειχίστηκε. Ετσι οργανώθηκε η οχυρή πόλη του Μυστρά σε τρία επίπεδα. Στο κάστρο της κορυφής, όπου είχε την έδρα του ο στρατηγός, στη Χώρα όπου βρίσκονταν τα παλάτια και οι δημόσιες υπηρεσίες και στο τρίτο επίπεδο όπου χτίστηκαν τα περισσότερα αρχοντικά και οι σημαντικότεροι βυζαντινοί ναοί. Καθώς αναπτυσσόταν και μεγάλωνε η πόλη, μεταφέρθηκε σε αυτή και η έδρα της μητρόπολης της Λακεδαίμονος.
  Οι κυριότεροι σταθμοί εξέλιξης του Μυστρά καθώς και τα σημαντικότερα γεγονότα είναι:
Το 1308 καταργείται ο τίτλος του στρατηγού και την εξουσία αναλαμβάνουν μόνιμοι πλέον διοικητές, όπως ο Καντακουζηνός (1308 - 1316) και ο Ανδρόνικος Παλαιολόγος Ασάν (1316 - 1321).
  Στα μέσα 14ου αιώνα ο διοικητής γίνεται ισόβιος, λαμβάνει τον τίτλο του δεσπότη και δημιουργείται το "Δεσποτάτο του Μορέως".
  Πρώτος ο Μανουήλ Καντακουζηνός (1348 - 1380), έβαλε τα θεμέλια του νέου ελληνικού κράτους, οργάνωσε την περιοχή, δέχθηκε νέους κατοίκους, στερέωσε την ειρήνη και την ευημερία και έχτισε αρχοντικά και ναούς. Στη συνέχεια έγιναν δεσπότες ο Ματθαίος Καντακουζηνός (1380 - 1383) και ο Δημήτριος (1383 - 1384).
  Με τον Θεόδωρο Α΄ Παλαιολόγο (1384 - 1407) η εξουσία πέρασε στους Παλαιολόγους, οι οποίοι επέκτειναν τα όρια του δεσποτάτου καταλαμβάνοντας όλη την Πελοπόννησο. Με το διάδοχό του Θεόδωρο Β΄ (1407 - 1443), που ήταν δευτερότοκος γιοςς του αυτοκράτορα Μανουήλ Β΄, εγκαινιάστηκε μια νέα περίοδος ακμής και στενών σχέσεων Μυστρά και πρωτεύουσας.
  Η περίοδος αυτή, εποχή ευημερίας και δόξας, συνεχίστηκε και με το νεώτερο αδελφό του Κωνσταντίνο Παλαιολόγο (1443 - 1449). Πρόκειται για τον τελευταίο αυτοκράτορα του Βυζαντίου, ο οποίος στέφθηκε στις 6 Ιανουαρίου 1449 στον Αγιο Δημήτριο, στη μητρόπολη δηλαδή του Μυστρά, ταξίδεψε στην Κωνσταντινούπολη, την οποία υπερασπίστηκε γενναία ως τις 29 Μαϊου 1453, οπότε έπεσε ηρωικά πολεμώντας τους Τούρκους.
  Ξεχωριστός ήταν ο ρόλος του Μυστρά στα χρόνια των Παλαιολόγων, προπαντός σε πολιτιστικά ζητήματα. Η μικρή πολιτεία γίνεται πόλος έλξης καλλιτεχνών, επιστημόνων, λογίων και φιλοσόφων. Είναι γνωστή η δράση του μεγάλου νεοπλατωνικού φιλοσόφου Γεωργίου Γεμιστού Πλήθωνος, ο οποίος ίδρυσε φιλοσοφική σχολή και επηρέασε με τη διδασκαλία του τη νεοελληνική σκέψη ακόμη και στα χρόνια της τουρκοκρατίας.
  Για τη βυζαντινή τέχνη, αρχιτεκτονική και ζωγραφική, ο Μυστράς αποτελεί το "κύκνειο άσμα" της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Το κάστρο, το τριπλό τείχος, οι πύλες, τα παλάτια, τα αρχοντικά, οι δρόμοι και οι ναοί αποτελούν τα εξαίσια δείγματα της ύστατης πολιτιστικής αναλαμπής του Βυζαντίου έως τα μέσαα του 15ου αιώνα.
  Το 1460 ο Δημήτριος Παλαιολόγος παραδίδει το Μυστρά στους Τούρκους. Πολλές οικογένειες του Μυστρά θα καταφύγουν στις υπώρειες του Ταϋγέτου και θα δημιουργήσουν νέους οικισμούς. Το 1465 ο στρατηγός Σιγισμούνδος Μαλατέστα προσπαθεί να καταλάβει το Μυστρά χωρίς επιτυχία, κατορθώνει ωστόσο να πάρει τα λείψανα του Πλήθωνος, τα πηγαίνει στο Ρίμινι και τα ενταφιάζει με επισημότητα στην εκκλησία του Αγίου Φραγκίσκου, όπου υπάρχει ο τάφος του βυζαντινού φιλοσόφου. Κατά την τουρκοκρατία ο Μυστράς αποτελούσε έδρα του Τούρκου διοικητή. Πηγές αναφέρουν ότι στα τέλη του 16ου αιώνα ο Μυστράς έχει 1.000 χριστιανικές οικογένειες και 200 εβραϊκές. Το 1687 καταλαμβάνουν το Μυστρά οι Βενετοί του Μοροζίνι και τον κρατούν 28 χρόνια, ως το 1715, που τον ξαναπαίρνουν οι Τούρκοι.
  Στα "ορλωφικά", το 1770, ο Μυστράς ελευθερώνεται για λίγους μήνες, για να δεχτεί άγρια την επίθεση των Αλβανών, που έσφαξαν και έκαψαν τα πάντα και καταδυνάστεψαν τον τόπο δέκα χρόνια. Με την ελληνική επανάσταση ελευθερώνεται και πάλι, αλλά στα 1825 καίγεται από τους Αιγύπτιους του Ιμπραήμ. Η ίδρυση της νέας Σπάρτης στον κάμπο από τον Οθωνα (1831), σημείωσε το οριστικό τέλος της χώρας του Μυστρά. Οι γνωστές οικογένειες πήγαν στη καινούργια πρωτεύουσα και όσοι απέμειναν κατέβηκαν στο Νέο Μυστρά που κτίστηκε στην πεδιάδα.

Το Ξηροκάμπι και το φαράγγι του

ΞΗΡΟΚΑΜΠΙ (Κωμόπολη) ΦΑΡΙΔΑ
  Εξαίσιες διαδρομές προσφέρει η Φύση και νοτιότερα, στο Ξηροκάμπι και τη γύρω περιοχή, από την οποία δεν λείπουν και τα ιστορικά αξιοθέατα. Οι βυζαντινές εκκλησίες του Αγίου Γεωργίου, του Αγίου Βασιλείου και του Οσίου Νίκωνος, στο Ξηροκάμπι. Οι αρχαιολογικοί χώροι, που θυμίζουν ότι και εδώ η γη έχει κατοικηθεί από τα προϊστορικά χρόνια. Ένα αρχαίο "ελληνικό γεφύρι", μνημείο από τα ελληνιστικά χρόνια με ιδιαίτερη αρχιτεκτονική αξία, το μοναδικό σε χρήση στην Ευρώπη. Ο πύργος του Λιακάκου, σημαντικό κέντρο των Ελλήνων κατά την τουρκοκρατία. Ο οικισμός Σωτηρίτσα, παλαιό παραθεριστικό κέντρο, με βυζαντινή εκκλησία.
  Εκείνο, όμως, που πριν από όλα κάνει την περιοχή να ξεχωρίζει είναι το φαράγγι του Ανακώλου, χώρος εξαιρετικής φυσικής ομορφιάς, προς τον οποίο υπάρχει χωματόδρομος καλής βατότητας ΙΧ. Η πορεία μέσα στο φαράγγι προσφέρει ανεπανάληπτες εμπειρίες. Οι πεζοπόροι θα συναντήσουν πηγές, ένα φυσικό καταρράκτη, μικρές λίμνες - λούμπες - όπου και σήμερα οι νέοι του οικισμού κολυμπούν χειμάρρους, συστάδες δάσους και πετρώδεις σχηματισμούς. Μονοπάτια συνδέουν διάφορα σημεία με μοναστήρια, εκκλησίες και πηγές, ενώ αναπτύσσεται και το διεθνές μονοπάτι Ε4.
  Στο όγδοο χιλιόμετρο του φαραγγιού, σε υψόμετρο 750, περιμένει τους περιηγητές η μεσαιωνική Κουμουστά, όπου εγκαταστάθηκαν πολλοί βυζαντινοί του Μυστρά, όταν καταλήφθηκε από τους Τούρκους. Ο οικισμός διατηρεί τη φυσική φυσιογνωμία του, που υπογραμμίζεται από τα παραδοσιακά κτίσματα, την πλατεία με τις μαρμάρινες βρύσες και τις πέντε βυζαντινές εκκλησίες - τον Αγιο Κωνσταντίνο, τον Προφήτη Ηλία, την Παναϊτσα, τον Αγιο Παντελεήμονα και τον Αγιο Δημήτριο. Ένα κοινοτικό κτίριο λειτουργεί ως ξενώνας για τους επισκέπτες, που πολλά βράδια του καλοκαιριού έχουν την ευκαιρία να ξεφαντώσουν σε γλέντια με βραστή γίδα, ιδιαίτερα μάλιστα στο πανηγύρι του Προφήτη Ηλία στις 20 Ιουλίου.
  Η περιήγηση δεν σταματάει όμως, εδώ. Συνέχεια στο φαράγγι απλώνεται σε υψόμετρο 1.000-1.200, η δασική περιοχή Πενταυλοί, χώρος αναψυχής και παραθερισμού κοντά στην κορυφή του Ταϋγετου. Αξίζει να θυμάται κανείς ότι η έκταση σε ύψος πάνω από 400μ. προστατεύεται, έχοντας ανακηρυχθεί ως τόπος ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, καθώς η φυσική ομορφιά εξακολουθεί να κυριαρχεί στο περιβάλλον και το οδοιπορικό συνεχίζεται - τουλάχιστον ως τον οικισμό Γοράνοι, με τις παλιές τοιχογραφίες στους ερειπωμένους ναούς και με το μοναστήρι της Γόλας αφιερωμένο στη Ζωοδόχο Πηγή ή Χρυσοπηγή. Αξιοσημείωτο είναι ότι τα μοναστήρια, που βρίσκονται σ’ αυτή την πλευρά του Ταϋγετου - Γόλας, Ζερμπίτσας, Κουμπάρη, Καταφυγιώτισσας και Φανερωμένης - είναι αφιερωμένα στην Παναγία. Τα τρία μάλιστα - Γόλας, Κουμπάρη και Καταφυγιώτισσας - αφιερωμένα στη Ζωοδόχο Πηγή βρίσκονται στην ίδια νοητή ευθεία.
(κείμενο: Σωτήρης Μπακανάκης)
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται το Μάρτιο 2004 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχίας Λακωνίας.

ΠΑΡΝΩΝΑΣ (Βουνό) ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ
  Το όρος Πάρνωνας ή Μαλεβός είναι ο μεγαλύτερος ορεινός όγκος της Πελοποννήσου και καλύπτει ολόκληρη την ανατολική πλευρά της Αρκαδίας. Βόρεια αρχίζει από το οροπέδιο της Τεγέας και φθάνει στον Κάβο - Μαλιά σε μήκος 70 χιλ. Ανατολικά ξεκινά από το Αιγαίο και καταλήγει ομαλά στην κοιλάδα του Ευρώτα. Καταλαμβάνει έκταση 2 εκ. στρέμ., από τα οποία τα 650.000 είναι πάνω από την ισοϋψή των 1000 μ. Ψηλότερη κορυφή του είναι η Μεγάλη Τούρλα (ή Κρόνιο), με υψόμετρο 1936μ.
  Υπάρχουν 10 ακόμα κορυφές πάνω από τα 1500 μ. Από αυτές οι σημαντικότερες είναι η μικρή Τούρλα, (1800μ.), Γαϊτανοράχη, (1801μ.), Προφήτης Ηλίας (1788) και Πρεζέση (1701). Το 86% της συνολικής του έκτασης είναι δάση και βοσκοτόπια και το 15% γεωργική γη. Το κλίμα του Πάρνωνα είναι ήπιο με σχετικά μικρή διάρκεια χιονοκάλυψης.
  Ο Πάρνωνας χαρακτηρίζεται από σχετική ομαλότητα και ιδιαίτερα πλούσια χλωρίδα. Με εξαίρεση τις ψηλές κορφές του, είναι βουνό με πλούσια βλάστηση και πολυσύνθετη χλωρίδα, με σπάνια μάλιστα φαρμακευτικά - αρωματικά φυτά. Παρουσιάζει εμφανίσεις μεταμορφωμένου ασβεστόλιθου. Το υπόστρωμα φλύσχη, αναδύεται συχνά στην επιφάνεια και δημιουργεί δάση μαυρόπευκου και καστανιάς. Ετσι, ο Πάρνωνας καλύπτεται από πολλά δάση που αποτελούνται από Μαύρη Πεύκη, Κεφαληνιακή Ελάτη, μηλόκεδρο, δρυς, πλατάνια, καστανιές και χαρουπιές. Γύρω από τη Μονή της Μαλεβής υπάρχει δάσος δενδρόκερδου, μοναδικό στην Ευρώπη, το οποίο έχει χαρακτηρισθεί σαν διατηρητέο μνημείο της φύσης και ενταχθεί σαν προστατευόμενη περιοχή στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Natura 2000. Μοναδικό από άποψη φυσικής ομορφιάς είναι επίσης το καστανόδασος στην περιοχή της Καστάνιτσας καθώς και το δρυόδασος Σέλας της Σίταινας. Και τα δύο αυτά δάση, μαζί με τον υγρότοπο Μουστού, τον Ωριόντα, την κοιλάδα του Δαφνώνα, την επαρχία Επιδαύρου Λιμηράς και τις περιοχές με υψόμετρο άνω των 1.200 μέτρων, έχουν ενταχθεί στο ίδιο Ευρωπαϊκό Δίκτυο. Επίσης στον Πάρνωνα έχουν καταγραφτεί πάνω από 80 είδη σπάνιων και προστατευόμενων φυτών, αρκετά από τα οποία είναι φαρμακευτικά και αρωματικά και 12 ενδημικά.
  Πανέμορφα οροπέδια, πλήθος βουνοκορφών, φαράγγια απαράμιλλης και άγριας ομορφιάς και βαθιές κοιλάδες σχηματίζουν το ποικιλόμορφο ανάγλυφο του Πάρνωνα. Τρία ποτάμια - χείμαρροι πηγάζουν από τις πλαγιές της οροσειράς του Πάρνωνα καταλήγοντας στον Αργολικό κόλπο, ο Τάνος, ο Βρασιάτης και ο Δαφνώνας. Η περιοχή του είναι επίσης γεμάτη και από πολλές άλλες φυσικές ομορφιές, όπως καταρράκτες, σπηλιές, πηγές και τρεχούμενα νερά. Από τα πιο εντυπωσιακά φαράγγια είναι αυτό του Λούλουγκα, της Μάζας, των Σπηλακίων και της Ζαρμπάνιτσας - κατά μήκος του Βρασιάτη - που καταλήγει στον Αγιο Ανδρέα. Το φαράγγι σε ορισμένα σημεία γίνεται ιδιαίτερα στενό. Την εποχή που κατεβαίνουν τα νερά από τα χιόνια του Πάρνωνα σχηματίζονται κατά μήκος τους μικρές λίμνες και καταρράκτες. Η διάσχισή τους αποτελεί αξέχαστη εμπειρία. Αλλα φαράγγια είναι του ποταμού Τάνου (που περνά κοντά από τον Αγιο Πέτρο), του Δαφνώνα (που καταλήγει στο Λεωνίδιο).
  Στο φαράγγι του Λούλουγκα κοντά στη Σίταινα και στην τοποθεσία Ασπίδα ανάμεσα στον Αγιο Ιωάννη και Πλάτανο, σχηματίζονται εντυπωσιακοί καταρράκτες. Κοντά στη Μονή Αγίου Νικολάου Σίντζας είναι η περίφημη σπηλιά του Διονύσου. Σύμφωνα με τη μυθολογία εδώ μεγάλωσε ο Διόνυσος με τη φροντίδα της Ινώς. Αξιόλογα είναι επίσης τα σπήλαια της Σωτήρας κοντά στον Πλάτανο και του Ασουλα στο Χάραδρο. Θα πρέπει επίσης να αναφερθούν, η καταβόθρα Δέρσειος (οροπέδιο της Παλιόχωρας) και το εντυπωσιακό σπηλαιοβάραθρο Πρόπαντες με βάθος 315 μ. κοντά στο Παλαιοχώρι.
  Το βουνό είναι διάσπαρτο από πανέμορφους οικισμούς. Στην Τσακωνιά και στην γύρω της περιοχή είναι το Λεωνίδιο, Τυρός, Χάραδρος, Μέλανα, Πραστός, Σίταινα, Πλάτανος, Κοσμάς, Καστάνιτσα, Αγ. Βασίλειος, Τσιτάλια, Παλαιοχώρι, Πλατανάκι, Και ακόμα τα Πελετά, Αμυγδαλιά, Πηγάδι, Κουνουπιά, Μαρί, Βλησιδιά, Αγιος Πέτρος, Καστριτοχώρια, Μελιγού, Βέρβενα, Δολιανά, Μαυρίκι, (άνω) Κούτουφα, Βούρβουρα, Καρυές, Βαρβίτσα, Βαμβακού, Πολύδροσο, Βρέσθενα, Γεράκι και Αγιος Δημήτριος.
  Γεμάτος από ωραίες διαδρομές και γραφικά χωριά, ο Πάρνωνας είναι ιδανικός τόπος για περιήγηση, πεζοπορία, ορειβασία και κυνήγι. Σε απόσταση 25 χιλ. από τον Αγιο Πέτρο υπάρχει ορειβατικό καταφύγιο που προσφέρει δυνατότητα διανυκτέρευσης και το οποίο συνδέεται με άσφαλτο με το δρόμο Αγίου Πέτρου - Αστρους. Από το καταφύγιο η ορειβατική πορεία μέχρι την "Μεγάλη Τούρλα" διαρκεί 6 περίπου ώρες. Στην κορυφή αυτή, όπως και στις υπόλοιπες κορυφές οδηγούν αρκετά μονοπάτια. Οι πεζοπορικές διαδρομές και αναβάσεις είναι θαυμάσιες και αποκαλύπτουν τη μαγεία του βουνού. Κατάλληλοι τόποι αφετηρίας γι' αυτές είναι ο Αγιος Πέτρος, ο Αγιος Ανδρέας, η Σίταινα, η Καστάνιτσα και ο Πλάτανος.
  Στην πανίδα του, ο Πάρνωνας περιλαμβάνει πολλά σπάνια και προστατευόμενα είδη πουλιών, θηλαστικών αμφιβίων και ερπετών, όπως: χουρχουριστής, ξεφτέρι, φάσα, κοτσύφι, ποντικογερακίνα, πράσινος και παρδαλός δρυκολάπτης, αρπακτικά της μακίας, σπιτόφιδο, ασινόφιδο, σαπίτης, λαγός, αλεπού, ασβός κ.ά. Το τσακάλι, που είναι είδος υπό εξαφάνιση στην Πελοπόννησο, διασώζεται, αν και σε ανησυχητικά μικρούς αριθμούς, στα εκτεταμένα θαμνοτόπια του Ανατολικού Πάρνωνα.
  Ο Πάρνωνας, λόγω των σημαντικών βιοτόπων του, έχει χαρακτηρισθεί Οικολογικό Πάρκο και έχει ως εκ τούτου υπαχθεί σε ένα ειδικό καθεστώς προστασίας. Σύμφωνα με αυτό οι διάφορες περιοχές, ανάλογα με το οικολογικό ενδιαφέρον που παρουσιάζουν, κατηγοριοποιούνται ως εξής: (α) ζώνες ειδικής προστασίας της φύσης, (β) περιοχές απλής προστασίας της φύσης και (γ) περιοχές Οίκο-ανάπτυξης. Τα προστατευτικά μέτρα έχουν σκοπό να διασώσουν τα τοπία και τα απειλούμενα οικοσυστήματα, όπως και να προστατεύσουν και να αναδείξουν την πολιτιστική κληρονομιά και τους οικισμούς.
  Η ανθρώπινη παρουσία στον Πάρνωνα ξεκινά από την παλαιολιθική εποχή. Στη συνέχεια, στην Πρωτοελλαδική περίοδο, εγκαθίστανται εδώ Προελληνικά φύλα. Κατά τη Μεσοελλαδική περίοδο, από το 1900 π.Χ. οι Κυνούριοι εγκαθίστανται σε όλη την οροσειρά του Πάρνωνα, Αδιάψευστη μαρτυρία της πλούσιας και αδιάλειπτης ανθρώπινης δραστηριότητα στον Πάρνωνα στο πέρασμα των αιώνων αποτελούν τα διάσπαρτα αρχαιολογικά λείψανα, ιερά, κάστρα, φυλακεία, αρχαία λατομεία, αμαξοτροχιές, μονοπάτια, και βυζαντινά μνημεία που υπάρχουν στην περιοχή του.
  Σημαντικά και ευάριθμα είναι τα μοναστήρια στον Πάρνωνα. Ο κοινοβιακός μοναχισμός άνθισε στο βουνό από το 900 μ.Χ. Παλαιότερα υπήρχαν στο βουνό 33 μονές. Πολλές από αυτές κατέκαψαν τα στρατεύματα του Ιμπραήμ, ενώ άλλες διαλύθηκαν με ειδικό διάταγμα του Οθωνα το 1838. Σήμερα υπάρχουν στον Πάρνωνα 12 ωραία μοναστήρια.
  Ο Πάρνωνας, όπως και το Μαίναλο υπήρξε την περίοδο της Τουρκοκρατίας και της επανάστασης του 21 σημαντικό προπύργιο του απελευθερωτικού αγώνα, με πολλά κατορθώματα αλλά και με εκατόμβες θυμάτων. Στα μαύρα χρόνια της Τούρκικης σκλαβιάς, η φιλελεύθερη ψυχή των κατοίκων εκφράστηκε από πολλούς πρόμαχους της ελευθερίας που βλάστησαν και έδρασαν στην ευρύτερη περιοχή: ο Πρωτοκλέφτης Ζαχαριάς ο Μπαρμπιτσιώτης, από την Μπαρμπίτσα (Βαρβίτσα), ο Δημήτρης Καλιοτξής, από τη Σίταινα, ο Μιχάλης Γκιόρας, από την Καστάνιτσα, ο Πάνος Ρέππας, από το Λεωνίδιο, ο Γεωργάκης Μιχαλάκης, από τον Πραστό, ο Πέτρος Πετρογιαννάκης, από τον Αγιο Πέτρο, ο Γιάννης Καράμπελας, από τον Αγιο Πέτρο, ο Θανάσης Καράμπελας, από τα Βέρβαινα, ο Μαντάς, από τα Βούρβουρα και ο Πάνος Καραχάλιος, από το Καστρί, υπήρξαν οι "αητοί του Μαλεβού" σημαντικοί κλέφτες, αγωνιστές και εκφραστές της Μοραϊτικης κλεφτουριάς. Και στο μεγάλο ξεσηκωμό για την αποτίναξη του Τουρκικού ζυγού, πρώτοι οι κάτοικοι του Πάρνωνα, σήκωσαν στις 16 Μαρτίου του 1821 τη σημαία της ανεξαρτησίας και στη συνέχεια είχαν σημαντική συμμετοχή στον αγώνα για την ελευθερία.
  Αλλά και δύσκολα χρόνια της γερμανικής κατοχής το βουνό ήταν από τις σημαντικότερες εστίες του αντιστασιακού και απελευθερωτικού αγώνα. Το αντάρτικο άνθισε σε όλον τον Πάρνωνα μέχρι και τον Ταΰγετο. Με νίκες, με θυσίες και με αυταπάρνηση. Προξενώντας σημαντικές απώλειες και δολιοφθορές στον κατακτητή. Ιδιαίτερα οι περιοχές του Αγ. Βασίλη, Κοσμά, Καρυών και Αγίου Πέτρου πρόσφεραν στον αγώνα πολλούς αγωνιστές και πολλά θύματα. Συγχρόνως υπήρξαν ανάμεσα στα σημαντικότερα ορμητήρια της αντίστασης στην περιοχή.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών

Ιστοσελίδα του Arcadia website
• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/parn... (18 φωτ.)

Δημοτικό Διαμέρισμα Παρορείου

ΠΑΡΟΡΕΙΟ (Χωριό) ΜΥΣΤΡΑΣ
Τηλέφωνο: +30 27310 20069
  Εκεί που οι πρόποδες του Ταϋγέτου σμίγουν με την εύφορη κοιλάδα βρίσκει κανείς το Παρόρι. Χώροι αναψυχής κάτω από τα πλατάνια, φαράγγια και ρεματιές με πυκνή βλάστηση είναι μερικά από τα στοιχεία της φύσης που θα συναντήσει κανείς στο γαλήνιο αυτό μερός.

ΠΕΛΛΑΝΑ (Δήμος) ΛΑΚΩΝΙΑ
  Ο Δήμος Πελλάνας, με έδρα το Καστόρι, καλύπτει γεωγραφικά και διοικητικά την περιοχή της Βόρειας Λακεδαίμονας του νομού Λακωνίας, έκτασης 1.500.000 περίπου στρεμμάτων και περιλαμβάνει τα Δημοτικά Διαμερίσματα Αγίου Κωνσταντίνου, Αγόριανης, Αλευρούς, Βορδόνιας, Γεωργιτσίου, Καστορείου, Λογκανίκου, Πελλάνας και Περιβολίων, καθώς και τους οικισμούς: Βεργαδέικα, Κυπαρίσσι, Φουντέικα, Όραχος, Επάνω Χώρα, Κάμπος, Λόπεσι, Παπαδιάνικα, Σουλήνα, Καστρί και Παρδάλι.
  Έχει πληθυσμό περίπου 4.000 κατοίκους, που στο μεγαλύτερο ποσοστό του ασχολείται κυρίως με τη γεωργία, αλλά και με την κτηνοτροφία.
  Τα προϊόντα που παράγονται είναι κυρίως το αρίστης ποιότητας ελαιόλαδο, τα παραδοσιακά προϊόντα της περιοχής, κάστανα και καρύδια, οπωροκηπευτικά, μέλι, σιτηρά και κτηνοτροφικά προϊόντα, όπως κρέας, γάλα, τυρί, παστό χοιρινό και λουκάνικα.
  Ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να περιηγηθεί στις αρχαιότητες της Ομηρικής Λακεδαίμονας στον οικισμό της Πελλάνας, όπου κατά τις ανασκαφές της τελευταίας εικοσαετίας ήρθαν στο φως μια σειρά βασιλικών λαξευτών τάφων της δεύτερης χιλιετίας π.Χ., της μυκηναϊκής και προμηκυναϊκής εποχής, καθώς και άλλα σημαντικότατα ευρήματα, τα οποία εκτίθενται σε ειδική αίθουσα του αρχαιολογικού Μουσείου της Σπάρτης, όπως, βέβαια, να περιηγηθεί και στο ιδιαίτερης αρχαιολογικής αξίας και σημασίας ανάκτορο του Μενελάου και της Ωραίας Ελένης.
  Δεν πρέπει να παραλείψει, παίρνοντας το μονοπάτι, να επισκεφθεί στον Λογκανίκο το Βυζαντινό οικισμό με το κάστρο και τους βυζαντινούς ναούς.
  Όλος ο Δήμος Πελλάνας, βορειοανατολικά του Ταϋγέτου, έχει πλουσιότατη βλάστηση, με τοπία εξαίρετου φυσικού κάλλους και πολλά νερά.
  Ο επισκέπτης μπορεί ακόμα να περπατήσει στο μονοπάτι του φαραγγιού του Κάρδαρη, στο Καστόρι, που οδηγεί στις πηγές του Πισαγγιάνη και στους Γεωργιτσιάνικους Μύλους, απολαμβάνοντας το καταπράσινο τοπίο, αφημένος στην αγκαλιά της φύσης, μακριά από το άγχος και τους θορύβους της πόλης.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται το Μάρτιο 2004 από τουριστικό φυλλάδιο του Δήμου Πελλάνας (2003).

Δημοτικό Διαμέρισμα Πελλάνας

ΠΕΛΛΑΝΑ (Χωριό) ΠΕΛΛΑΝΑ
Τηλέφωνο: +30 27310 57300
  Η σημερινή Πελλάνα είναι κτισμένη σε λόφο που σχηματίζουν οι προεκτάσεις της οροσειράς του Ταϋγέτου και έχει εύφορο κάμπο με πολλά νερά. Παλιότερα ονομαζόταν Γεωργιτσιάνικα Καλύβια και από το 1912 Καλύβια. Το 1932 μετονομάστηκε σε Πελλάνα.
  Η περιοχή κατοικήθηκε και διαδραμάτισε σημαντικό ιστορικό ρόλο ήδη από τη Μυκηναϊκή εποχή καθώς η πορεία και ανάπτυξη της αρχαίας Πελλάνας συμβάδιζε με της Σπάρτης.
  Στην περιοχή συνεχώς αποκαλύπτονται πλήθος αρχαιολογικών ευρημάτων, όστρακα, νομίσματα, αρχιτεκτονικά μέλη κ.λ.π. Στην αρχαιότητα η στρατηγική θέση της περιοχής είχε ως αποτέλεσμα την οχύρωσή της από τους Σπαρτιάτες και χρησιμοποιήθηκε, τον 4ο αιώνα, ως ορμητήριο από τον Αγησίλαο εναντίον του Επαμεινώνδα.
  Ο Ξενοφών και ο Πλούταρχος την ονομάζουν "Πελλήνη" και αναφέρεται στα "Λακωνικά" του Παυσανία.
  Η αρχαία πόλη βρισκόταν ανατολικά του σημερινού χωριού, όπου διακρίνονται λείψανα τείχους των Ελληνιστικών χρόνων και της Φραγκοκρατίας.
  Στην Πελλάνα υπάρχει:
  Ο Πύργος των Γκουζιουλαίων. Οχυρός πύργος, 200 περίπου χρόνων, με πολεμότρυπες ικανού οπτικού πεδίου.
  Στη γύρω περιοχή ο επισκέπτης μπορεί να δει:
  Τους μεγαλοπρεπείς βασιλικούς Μυκηναϊκούς τάφους. Σε απόσταση 1 χλμ. βόρεια του χωριού, στη θέση "Πελεκητή" βρίσκεται το Μυκηναϊκό νεκροταφείο με τους λαξευτούς θολωτούς τάφους. Ενας από αυτούς είναι από τους μεγαλύτερους στον Ελλαδικό χώρο. Τελευταία προστατεύθηκε με ειδικό στέγαστρο από την Αρχαιολογική Υπηρεσία.
  Την ακρόπολη της αρχαίας Πελλάνας. Βορειοανατολικά του σημερινού χωριού, από την πηγή "Ασπρη βρύση" μέχρι το "Παλαιόκαστρο" σώζονται ίχνη οικισμού των πρωτοελλαδικών χρόνων (2500 πχ περίπου) καθώς και η ακρόπολη της αρχαίας Πελλάνας, στην κορυφή του λόφου. Εκεί αποκαλύφθηκε τύμβος,ο οποίος ανήκει σε ομάδα τύμβων της πρωτοελλαδικής περιόδου που περιβάλλεται από λίθινη κρηπίδα.
  Στη νότια πλαγιά του λόφου αποκαλύφθηκε τμήμα οικισμού των μυκηναϊκών και ελληνιστικών χρόνων. Εδώ η αρχαιολογική σκαπάνη αναζητεί την Ομηρική Λακεδαίμονα, στην οποία είχαν τα ανάκτορά τους ο Μενέλαος και η Ωραία Ελένη.
  Πολλά και σημαντικά ευρήματα έχουν έλθει στο φως, όπως ταινίες από χρυσά φύλλα, χρυσά ελάσματα, κοσμήματα, φυλαχτά, αλάβαστρα, αμφορείς ανακτορικού ρυθμού, κεραμικά που καλύπτουν ολόκληρη τη μυκηναϊκή περίοδο (16ος - αρχές 12ου αιώνα π.Χ.), σπάνιος θησαυρός χάλκινων νομισμάτων κα.
  Εχουμε εδώ με βεβαιότητα μια εξακολουθητική χρήση του σημαντικού νεκροταφείου της Πελλάνας, από το 1500 - 1200 π.Χ., δηλαδή καθ΄ όλη τη διάρκεια ακμής του Μυκηναϊκού πολιτισμού. Συμπεραίνει κανείς ότι η Πελλάνα υπήρξε ένα ακμαίο Μυκηναϊκό κέντρο με συνεχή κατοίκηση, που αυτό έχει άμεσες επιπτώσεις στην ανασύνθεση της ιστορικής εικόνας της υστερομυκηναϊκής Λακωνίας, της εποχής των ομηρικών επών και του τρωϊκού πολέμου, της εποχής του Τυνδάρεω, του Μενελάου και της Ελένης.
  Το ιερό του Ασκληπιού. Νοτιοανατολικά του χωριού και σε απόσταση λίγων μέτρων από την "Πελλανίδα πηγή" ήταν το ιερό του Ασκληπιού, που αναφέρει και ο Παυσανίας. Σώζονται μόνο κίονες κλασικής και ρωμαϊκής εποχής.
  Το Ναό της Ζωοδόχου Πηγής. Ξωκκλήσι έξω από το χωριό. Περιβόλια μέσα σε σπηλιά.

Δημοτικό Διαμέρισμα Περιβολίων

ΠΕΡΙΒΟΛΙΑ (Χωριό) ΠΕΛΛΑΝΑ
  Το Δημοτικό διαμέρισμα των Περιβολιών είναι ένας μικρός οικισμός που τα σπίτια του είναι σπαρμένα μέσα στον λιόφυτο κάμπο.
  Εκεί αφθονούν τα κηπευτικά και τα κάθε είδους οπωρικά. Την ονομασία ασφαλώς την οφείλει στα πολυπληθή περιβόλια, στα οποία έχουν ιδιαίτερη επίδοση οι κάτοικοι του.
  Στον συνοικισμό υπάρχει και λειτουργεί ο ραδιοφωνικός σταθμός "Ράδιο - Ταΰγετος".

ΣΚΑΛΑ (Κωμόπολη) ΛΑΚΩΝΙΑ
  Στην καρδιά της πεδιάδας, του "Κήπου της Ευρώπης", μέσα σε απέραντους πορτοκαλεώνες και περιβόλια, η Σκάλα, φημισμένη για τα επώνυμα πορτοκάλια και κηπευτικά της. Οι παλιές εκκλησίες προσθέτουν στη γραφικότητά της. Ευρήματα δείχνουν ότι η περιοχή είχε κατοικηθεί από το 3000 π.Χ.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται το Μάρτιο 2004 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχίας Λακωνίας.

Δημοτικό Διαμέρισμα Σουστιάνων

ΣΟΥΣΤΙΑΝΟΙ (Χωριό) ΜΥΣΤΡΑΣ
Τηλέφωνο: +30 27310 98373
  Οι Σουστιάνοι είναι ένα πανέμορφο γραφικό χωριό, χτισμένο σε πλαγιά του βόρειου Ταϋγέτου. Περιβάλλεται από πλούσια βλάστηση και προσφέρει θαυμάσια θέα στον ταξιδιώτη. Το δημοτικό διαμέρισμα Σουστιάνων περιλαμβάνει τους οικισμούς Σουστιάνοι, Καραβάς (τμήμα).

ΣΠΑΡΤΗ (Πόλη) ΛΑΚΩΝΙΑ
  Η Σπάρτη, πρωτεύουσα της επαρχίας Λακεδαίμονος και του νομού Λακωνίας, με 14.100 κατοίκους, είναι κτισμένη στο ΒΔ τμήμα του νομού, στις ανατολικές υπώρειες του Ταϋγέτου και σε υψόμετρο 210 m. Η σύγχρονη πόλη, που βρίσκεται σε μια εύφορη περιοχή της κοιλάδας του Ευρώτα, ιδρύθηκε με διάταγμα του 1834 από το βασιλιά Οθωνα, στην ίδια θέση με την αρχαία Σπάρτη. Είναι άριστα ρυμοτομημένη με φαρδείς δρόμους και μεγάλες πλατείες. Το κλίμα της είναι μεσογειακό και η μέση ετήσια θερμοκρασία της 17,4 βαθμοί C. Το μέσο ετήσιο ύψος βροχής φθάνει τα 817 χιλιοστόμετρα, ενώ οι βροχές δεν απουσιάζουν και κατά τη θερινή περίοδο. Λόγω της ιδιοτυπίας του κλίματος και της ευφορίας του εδάφους της, η οικονομία της στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό και στην παραγωγή της. Τα γεωργικά και κτηνοτροφικά προϊόντα της περιοχής συγκεντρώνονται και υφίστανται επεξεργασία στις βιομηχανικές μονάδες της πόλης. Η Σπάρτη, πασίγνωστη για το ένδοξο ιστορικό παρελθόν της, έχει να επιδείξει έξοχα δείγματα πολιτισμού, που αφορούν σε όλες τις περιόδους της μακραίωνης ιστορίας της. Αλλά και ως σύγχρονο αστικό κέντρο, η πόλη αποτελεί μια ανερχόμενη πολιτισμική δύναμη που βρίσκει την πολύπτυχη έκφρασή της μέσα από την οργάνωση και την διεκπεραίωση μιας σειράς από τοπικές εκδηλώσεις.

Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Σπάρτης

• http://www.sparta.gr/today/index.html

ΤΑΫΓΕΤΟΣ (Βουνό) ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ
  Επιβλητικός και ωραίος ο Ταϋγετος, το "αρσενικό βουνό", όπως τον έχει αποκαλέσει η συγγραφική πένα, καλύπτει με τη μεγαλοπρέπειά του τη δυτική Λακωνία, συνθέτοντας προς το νότο, ως το ακρωτήριο Ταίναρο, τα ανεπανάληπτα τοπία της Μάνης - τα παραδοσιακά μονοπάτια του, λένε μάλιστα οι γνώστες, είναι ο καλύτερος τρόπος για τη γνωριμία με τους ανθρώπους και τα μνημεία της.
  Η ψηλότερη κορυφή του, ο Προφήτης Ηλίας, στα 2.407μ., είναι και η ψηλότερη κορυφή σε όλη την Πελοπόννησο. Σύνορο της Λακωνίας με τη Μεσσηνία, χαμηλώνει στον αυχένα της Αρεόπολης και υψώνεται πάλι στον Κάτω Ταϋγετο, τον σκληροτράχηλο Σαγιά της Μέσα Μάνης, με την ψηλότερη κορυφή του στα 1.214μ.
  Σε όλη της την έκταση, από το βορρά στα όρια με την Αρκαδία ως το κέντρο της πάνω από τη Σπάρτη, αλλά και στις νότιες προεκτάσεις της, η οροσειρά του Ταϋγετου αποκαλύπτει σε κάθε βήμα περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. Καλά διατηρημένα καλντερίμια, όπως αυτό που οδηγεί στον οικισμό της Αναβρυτής, συνδυάζουν την εύκολη πρόσβαση με την περιήγηση στο θαυμάσιο περιβάλλον. Τα μεγάλα φαράγγια προσελκύουν κάθε καλοκαίρι πλήθος πεζοπόρους, αλλά και ορειβάτες, καθώς η διάσχισή τους προσφέρει πολλές συγκινήσεις σε αθλητικές δραστηριότητες στην άγρια ορεινή φύση. Η χειμερινή ανάβαση στην κορυφή περιλαμβάνεται στα ετήσια προγράμματα όλων των ορειβατικών συλλόγων στον Ταϋγετο, άλλωστε, έχουν πραγματοποιηθεί και πανελλήνιες ορειβατικές συγκεντρώσεις.
(κείμενο: Σωτήρης Μπακανάκης)
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται το Μάρτιο 2004 από τουριστικό φυλλάδιο της Νομαρχίας Λακωνίας.

Δημοτικό Διαμέρισμα Τρύπης

ΤΡΥΠΗ (Χωριό) ΜΥΣΤΡΑΣ
  Στη διαδρομή Σπάρτης - Καλαμάτας, η Τρύπη υποδέχεται τους επισκέπτες και τους προσκαλεί για μια στάση δροσιάς δίπλα στο βάραθρο του Καιάδα, κάτω από θεόρατα πλατάνια και πλάι στις πηγές με το γάργαρο νερό. Στην Τρύπη βρίσκεται και το Μουσείο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης «Κνακίων».
Οικισμοί:
  Το δδ Τρύπης περιλαμβάνει τους οικισμούς:
•Τρύπη
•Σταυρός
•Καραβάς (τμήμα)