Εμφανίζονται 100 (επί συνόλου 201) τίτλοι με αναζήτηση: Εορτές & πανηγύρια στην ευρύτερη περιοχή: "ΒΟΡΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟ Περιφέρεια ΕΛΛΑΔΑ" .
ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΥΚΟΥΣΗΣ (Χωριό) ΧΙΟΣ
Στον Αγιο Γιώργη την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου λέμε: "Ανοιξε
το Τριώδιο". Αυτό σημαίνει ότι αρχίζουν οι Απόκριες που κρατούν τρεις εβδομάδες.
Η διασκέδαση των κατοίκων του χωριού γίνεται με τα προγονικά όργανα, την τσαμπούνα
και το τουμπί. Ο παραδοσιακός χορός του χωριού ονομάζεται Δετός: Πιάνονται άνδρες
και γυναίκες ένα γύρο με τα χέρια δεμένα και χορεύουν με καθορισμένα βήματα αργά
και συγχρονισμένα στο ρυθμό του τραγουδιού. Τραγουδεί ο καλός τραγουδιστής ένα
δίστιχο και το επαναλαμβάνουν οι άλλοι. Από το Τυρινό Σάββατο μέχρι την Καθαρή
Δευτέρα το χωριό βρίσκεται σε μια συνεχή αποκριάτικη διέγερση με κρασοποσίες,
χορούς και ευλευθεροστομίες βακχικών ενθουσιασμών. Το χωριό διασκεδάζει σύσσωμο.
Αρκετές κοπέλες ντύνονται με παραδοσιακές ενδυμασίες που έχει ο Μορφωτικός Σύλλογος.
Τόπος συγκέντρωσης είναι η πλατεία του Μπου που σήμερα ονομάζεται
Πλατεία Αποδήμων Αγιοργούσων.
Εκτός από το Δετό χορεύουν και το Χασάπικο, χορό για άνδρες, ζωηρό
και ενθουσιώδη. Όταν μαζευτούν οι κοπέλες στην πλατεία χορεύουν ζευγάρια-ζευγάρια
το Συρτό. Ο Συρτός του τουμπιού είναι σε γρήγορο ρυθμό και χορεύετε έντονα και
ζωηρά.
Αλλά ο πραγματικός Αγιοργούσικος χορός είναι ο Τρεχάτος. Μετά το Δετό
χωρίζονται σε μικρότερες ομάδες πέντε έως έξι μαζί, πιασμένοι άνδρες και γυναίκες
και χορεύουν πραγματικά ένα χορό όνομα και πράγμα γεμάτο ζωντάνια και λεβεντιά.
Την Τυρινή Κυριακή το μεσημέρι βγαίνει η Μόστρα. Οι καρκαλούσοι πιασμένοι
χέρι με χέρι με πρώτο τον Αγά περνούν μέσα από το χωριό και καταλήγουν στην πλατεία.
Την τελευταία ημέρα της διασκέδασης, την Καθαρή Δευτέρα βγαίνει ο
Νεκρός: Τέσσερις άνδρες μεταμφιεσμένοι σηκώνουν κάποιον άλλο ο οποίος προσποιείται
τον πεθαμένο. Ένας κατάλληλος παίζει τον ρόλο του παπά και εκφωνεί σε είδος παρωδίας
κείμενα σεξουαλικού περιεχομένου. Όλα αυτά, τα δρώμενα της κηδείας, η αναπαράσταση
του Ζευγολάτη με τα βόδια, την Τυρινή Κυριακή, γίνονται σύμφωνα με την παράδοση,
για την αύξηση της καρποφορίας και την καλή σοδειά του γεωργού.
Οι Εκδηλώσεις των Απόκρεων στον Αγιο Γιώργη παίρνει τέλος μόλις κτυπά
η καμπάνα της Εκκλησίας για τον Εσπερινό.
Οι διασκεδάσεις σταματούν αυτόματα, γιατί οι Απόκριες έχουν τελειώσει
και αρχίζει η Αγία Σαρακοστή.
Το κείμενο παρατίθεται τον Οκτώβριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Καμποχώρων
ΖΥΦΙΑΣ (Χωριό) ΧΙΟΣ
Μέρες κεφιού ήταν για το Ζυφιά οι μέρες της Απόκριας. Από την αρχή του τριωδίου
ως και την καθαρή Δευτέρα γλεντούσαν στους δρόμους οι κάτοικοι με γκάιντες και
τουμπιά Την Τυρινή Κυριακή "κατέβαινε" η "Μόστρα", παλιό παραδοσιακό
καρναβάλι και την καθαρή Δευτέρα, στο κορύφωμα του γλεντιού, όσοι βρίσκονταν στην
βρύση ήταν υποχρεωμένοι να πιουν από το νερό της γούρνας. Διαφορετικά ο "μαϊμάρης",
ο αρχηγός της γιορτής τους "φιλοδωρούσε" με αρκετές καμιτσίκες.
ΠΥΡΓΙ (Κωμόπολη) ΧΙΟΣ
Με το άνοιγμα του Τριωδίου άρχιζε μια εξαιρετικά διασκεδαστική και
εύθυμη περίοδος για τους Πυργούσους, οι Απόκριες.
Είχαν, φαίνεται, πλήρη επίγνωση της αρχής ότι το γέλιο μακραίνει τη
ζωή και της προσδίδει χρώμα ότι η εύθυμη διάθεση και η ψυχαγωγία ανανεώνουν ψυχικά
τον άνθρωπο και του δίνουν κουράγιο για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των δυσχερειών
που δημιουργεί η καθημερινή βιοπάλη.
Το Τριώδιο άνοιγε με το διπλό. Ο διπλός ήταν χορός που χορευόταν κάθε
Κυριακή εκτός από την τελευταία, την Τυρινή, μόλις άρχιζε να σκοτεινιάζει, στις
κεντρικές γειτονιές του χωριού, στο Λιβάδι, στην Πατασά και σπανιότερα στου Ξένου.
Όταν ήταν πια προχωρημένη η νύχτα, ο διπλός σταματούσε στις γειτονιές και συνεχιζόταν
στα σπίτια και πέρα από τα μεσάνυχτα.
Στην πλατεία και στους κεντρικούς δρόμους του χωριού, όταν "έπιαναν"
διπλό, όλοι οι χορευτές κρατούσαν από ένα αναμμένο κερί, επειδή ο διπλός άρχιζε
συνήθως με το πρώτο σκοτάδι.
Τα παλληκάρια πρόσφεραν στις κοπέλες τα κεριά, τα οποία αγόραζαν από
τα παρακείμενα παντοπωλεία. Έχω τη γνώμη ότι η ονομασία του χορού "διπλός" προήλθε
κατά παράλειψη του ουσιαστικού "κύκλος" (ο διπλός κύκλος), γιατί πράγματι ο διπλός
ήταν κυκλικός χορός και οι χορευτές σχημάτιζαν πλήρη, κλειστό κύκλο, ο οποίος
όμως σχηματιζόταν από την ταύτιση δύο κύκλων.
Γι' αυτό ο διπλός, όσον αφορά τη διάταξη των χορευτών, ήταν σφιχτοδεμένος
κύκλος. Δηλαδή ο κάθε χορευτής άπλωνε τα χέρια του και έπιανε προς τα δεξιά του
την παλάμη του αριστερού χεριού του δεύτερου στον κύκλο χορευτή και όχι του αμέσως
διπλανού του, και προς τα αριστερά του την παλάμη του δεξιού χεριού του δεύτερου
πάλι χορευτή. Έτσι κάθε χορευτής είχε μπροστά του, εφαπτόμενα στο σώμα του, δύο
πιασμένα χέρια των διπλανών του χορευτών. Εάν τα πιασμένα χέρια που βρίσκονταν
προς τα εμπρός και σταυρωτά πάνω από τα χέρια των άλλων χορευτών (αυτό συνέβαινε
σε χορευτή παρά χορευτή υψώνονταν και περνούσαν πάνω από τα κεφάλια και προς το
πίσω μέρος των χορευτών που είχαν τα χέρια τους κάτω από τα χέρια των διπλανών
τους, αυτόματα θα σχηματίζονταν δυο κύκλοι, ο εξωτερικός απ' αυτούς που θα ύψωναν
τα χέρια τους και θα κινούνταν λίγο προς τα πίσω, και ο εσωτερικός απ' αυτούς
που θα έμεναν ακίνητοι. Έτσι ο κάθε χορευτής θα βρισκόταν ανάμεσα στους δύο χορευτές,
των οποίων κρατούσε τα χέρια - του ενός το δεξί και του άλλου το αριστερό. Γύρω
από τον κύκλο του διπλού συγκεντρώνονταν οι ηλικιωμένοι άντρες και γυναίκες, τα
παιδιά και οι νέοι και οι νέες που πενθούσαν, για να απολαύσουν περισσότερο το
τραγούδι παρά το χορό. Γιατί ο διπλός ήταν ένας ιδιότυπος χορός, στον οποίο κυρίαρχα
στοιχεία ήταν ο λόγος και το αίσθημα, η αρμονία του ποιητικού λόγου και το αισθηματικό
βάθος του τραγουδιού που τόνιζε το χορευτικό ρυθμό. Γιατί ο διπλός ποτέ δεν συνοδευόταν
από μουσικά όργανα, αλλά μόνο από το τραγούδι των χορευτών. Ο ρυθμός του χορού
και το μέλος (ο σκοπός) των τραγουδιών είναι ποικίλα.
Ο χορευτικός ρυθμός του διπλού είναι τριών ειδών: ο αργός, ο γρήγορος
και ο πολύ γρήγορος (ο πεταχτός). Το μέλος του τραγουδιού είναι αντίστοιχα το
βαρύ, το χαρούμενο και το πολύ χαρούμενο. Τα τραγούδια ήταν στιγμιαίας έμπνευσης
και το περιεχόμενό τους ποικίλο: ρομαντικά, ερωτικά, επαινετικά για τον τόπο και
τους παρευρισκομένους, αλλά ενίοτε και σκωπτικά. Το σκώμμα μπορούσε να κλιμακωθεί
από το απλό πείραγμα μέχρι και την πιο καυστική σάτιρα, χωρίς όμως παρεξηγήσεις.
Δύο χορευτές, αδιάκριτα από φύλο, μπορούσαν να αρχίσουν το λεγόμενο "καρσιλαμά"
να πει δηλαδή ένας από τους χορευτές ένα τραγούδι για άλλο χορευτή και να απαντήσει
αυτός και να του ανταπαντήσει ο άλλος και να συνεχιστεί ο έμμετρος διάλογος μεταξύ
τους επί ώρα πολλή. Οι τραγουδιστές στην προκείμενη περίπτωση έδιναν το μέτρο
της ευφυίας τους και της στιχοπλοκικής ικανότητάς τους. Τα τραγούδια είναι συνήθως
αυτοτελή τετράστιχα. Ο πρώτος και ο τρίτος στίχος είναι οκτασύλλαβοι και ο δεύτερος
και ο τέταρτος επτασύλλαβοι και ομοιοκατάληκτοι.
Δηλαδή κάθε δίστιχο ισοδυναμεί με ένα δεκαπεντασύλλαβο στίχο του δημοτικού
τραγουδιού.
Ο τραγουδιστής άρχιζε λέγοντας τον πρώτο στίχο του τραγουδιού του
και τον επαναλάμβαναν όλοι οι χορευτές. Ο τραγουδιστής ξανάλεγε τον αρχικό στίχο,
προσθέτοντας αυτή τη φορά και το δεύτερο.
Οι χορευτές επαναλάμβαναν μόνο το δεύτερο. Το ίδιο γινόταν και με
το επόμενο δίστιχο. Ο ίδιος τραγουδιστής μπορούσε να συνεχίσει, τραγουδώντας χωρίς
διακοπή πολλά τετράστιχα. Πολλοί, που είχαν καλή φωνή, αλλά δε διέθεταν το χάρισμα
της ποιητικής δημιουργίας και είχαν την επιθυμία να τραγουδήσουν, ζητούσαν από
τους διπλανούς χορευτές ή από άλλους, που βρίσκονταν γύρω από τον κύκλο εκτός
του χορού και είχαν την ικανότητα της σύνθεσης τραγουδιών, να τους υπαγορεύσουν
τετράστιχα, τα οποία τραγουδούσαν...
Τα τραγούδια που είχε κάθε μια εποχή, ήτανε ρυθμισμένα σε διαφορετικούς
ήχους και κάθε ρυθμός είχε μέσα του τη γοητεία, που μεθούσε τον ακροατή και που
αυτός, ο γοητευτικός ενθουσιασμός, προκαλούσε σε όλους τον ερεθισμό για τραγούδι.
Και πάντοτε το τραγούδι έζωντάνευε και έλάμπρυνε τις συντροφιές στο χωριό, στα
χωράφια, παντού σε ατμόσφαιρα φυσική, εκεί που με το κοντάρι τραβούσαν το νερό
για τον κήπο, στο αλώνι που η Ψαρή με την Κότσινη σέρνανε τη λουκάνη, για να τρίψουν
τα στάχυα φορώντας τα βοστόματα (φίμωτρα για να κάνουν τη δουλειά τους χωρίς καθυστέρηση).
Και ύστερα από το πολύ χόρτασμα της καρκαλούσας, φθάναμε στην Κυριακή
των βολών, όπου το καθιερωμένο φαγητό σε όλα τα σπίτια ήταν το χοιρινό με βόλους
φιαγμένους από χοντρό (αλεσμένο σιτάρι).
Την τελευταίαν Κυριακή μαζευόντουσαν σε ένα σπίτι πολλές οικογένειες,
γειτόνοι, συγγενείς και φίλοι από ξέμακρες στενάδες (γειτονιές), και κάθε μια
έφερνε μαζί της φαγητά, αυγά, τυριά, μουζύθρες και πηχτή από ψάρια και όλα προσφερόταν
στο κοινό φαγοπότι, σε όλους που αποκριώνανε άδελφωμένα.
Την ημέραν αυτήν, την Τυρινή, από τις πρωινές ώρες, γυροφέρνανε στους
δρόμους παιδιά ντυμένα αποκριάτικα, με ρούχα φροντισμένα και με πολλά στολίδια,
γιατί η κάθε μάνα τόχε καμάρι της, να ντύσει το παιδί της πιο στολισμένα από τα
άλλα παιδιά, όπου και από τις πρώτες απογευματινές ώρες παρουσιαζόταν και τα παλληκάρια
φουστανελλοφόρα και λίγο - λίγο σμίγανε στις παρέες τους, που κάθε μια είχε και
τη δική της ζυγιά (όργανα).
Παίρνανε καμμιά βότα την Πατασά σε χασάπικο χορό και η κάθε παρέα
κατέληγε στο μαγαζί που θα την φρόντιζε για ποτά. Από την άλλη μεριά οι κοπέλες
ντυμένες κι αυτές σε συντροφιές, βγαίνανε σε βόλτα και καταλήγανε κοντά σε ζυγιά,
που τις είχαν ειδοποιήσει για τον πρώτο χορό.
Από το βιβλίο "Ενα Κειμήλιο Το Πυργί της Χίου" σελ. 145 που εκδόθηκε
το 1992 από τον Σύλλογο Πυργουσών Αττικής "Το Πυργί Χίου".
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Μάιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του κόμβου: Το Πυργί της Χίου
Κάθε βράδυ, σ' όλο το διάστημα της Αποκριάς, εκτός από το βράδυ του
Σαββάτου - το βράδυ της Κυριακής χορευόταν ο διπλός - όλοι οι δρόμοι του χωριού
έπαιρναν ζωή από τις καρκαλούσες (καρναβάλια) και τα σπίτια των κοπελών που "παράκαμναν",
αντηχούσαν από τα τρανταχτά γέλια των παρευρισκομένων.
Νέοι και ηλικιωμένοι άντρες, που είχαν ταλέντο και διάθεση, σχημάτιζαν
ευάριθμους ή και καμιά φορά πολυάριθμους θιάσους.
Ο κάθε θίασος σχεδίαζε και οργάνωνε κάθε βράδυ την παρουσίαση ενός
χωρατού (σκετς), το οποίο έπαιζε σ' όλα τα σπίτια που "παράκαμναν". Αυτά ήταν
από πριν γνωστά σ' όλο το χωριό και είχαν ορθάνοιχτες τις πόρτες αμέσως μετά το
πρώτο σκοτάδι μέχρι και τα μεσάνυχτα. Κάθε χρόνο μια κοπέλα από κάθε συντροφιά
- κάθε κοπέλα είχε τις συντρόφισσές της, όπως και τα παλληκάρια τους συντρόφους
τους, που ήταν συνδεδεμένες, όσο ήταν ανύπαντρες, με σταθερή και μόνιμη φιλία
και συμμετείχαν στις κοινωνικές εκδηλώσεις όλες μαζί - άνοιγε το σπίτι της, ύστερα
από συμφωνία με τις άλλες, και το διέθετε για τις καρκαλούσες. Εκεί συγκεντρώνονταν
όλες οι συντρόφισσες με τους δικούς τους, οι γείτονες, οι συγγενείς και φίλοι
και περίμεναν τα "κοπαδάτσα" (θιάσους).
Ένας από το θίασο σταματούσε μπροστά στην ανοιχτή πόρτα του σπιτιού,
όπου παρακάμνανε, και με αλλοιωμένη, δυνατή και χαρακτηριστική μακρόσυρτη φωνή
Φώναζε: "Παρακάμνετε μαρή (π.χ.) Τατσή;". Δηλαδή φώναζε το όνομα της κοπέλας,
στην οποία ανήκε το σπίτι, και όχι άλλου μέλους της οικογένειάς της. Και η απάντηση
πάνω από το σπίτι: "Ειναί, παρακάμνοεν, ελάτε πάνω", Και ο θίασος ανέβαινε και
παρουσίαζε πάντοτε στο καλό σπίτι (σαλόνι) το έργο.
Η είσοδος στο χώρο παρουσίασης μπορούσε - ανάλογα με τις ανάγκες του
έργου - να είναι τμηματική.
Όλοι είχαν καλυμμένα τα πρόσωπά τους με ημιδιαφανή λευκά μαντήλια
(τουλουπάνια) και μιλούσαν με αλλοιωμένη φωνή, για να μη γνωρίζονται. Όταν έφευγαν,
κάποιος στεκόταν στο κεφαλόσκαλο και πρόσφερε στον κάθε άντρα, που ήταν καρκαλούσα,
ένα ποτήρι ρακί η κρασί.
Μετά την αποχώρηση του κάθε θιάσου η συζήτηση όλων, όσοι παρευρίσκονταν
στο σπίτι, στρεφόταν γύρω από τη διάγνωση της ταυτότητας του κάθε άντρα που είχε
λάβει μέρος στην παρουσίαση του χωρατού, και καθένας έλεγε τη γνώμη του. Τα παιδιά
συνήθως, μα και οι μεγάλοι, μετρούσαν τα κοπάδια που επισκέπτονταν το κάθε σπίτι.
Γιατί γνώριζαν τον αριθμό των κοπαδιών, τα οποία έβγαιναν κάθε βράδυ,
και δε διαλύονταν από το σπίτι, αν δεν περνούσαν όλα τα κοπάδια. Κάθε Κυριακή
- εκτός από την τελευταία - τις απογευματινές ώρες που κάθονταν οι κοπέλες, ντυμένες
με τα γιορτινά τους, στο λιβάδι και στις γειτονιές των κεντρικών δρόμων, έβγαιναν
από τα στενά, αιφνιδιαστικά και με μεγάλη ταχύτητα, οι "αχεράδες" - άντρες μεταμφιεσμένοι
που κρατούσαν ένα τσουβάλι που περιείχε άχυρα - και σκόρπιζαν xουφτιέs - χουφτιές
και με ορμή το φορτίο τους στις κοπέλες. Αυτές, μόλις έβλεπαν τον αχερά, έτρεχαν
πανικόβλητες και φωνάζοντας, για να κρυφτούν σε κάποιο παρακείμενο σπίτι ή να
απομακρυνθούν. Έτσι οι αχεράδες προκαλούσαν ταραχή και αναστάτωση, αλλά και πολύ
γέλιο. Την τελευταία Κυριακή τα χωρατά παρουσιάζονταν στο Λιβάδι. Τις απογευματινές
ώρες της ίδιας ημέρας άρχιζε ο χορός στο Λιβάδι και την Πατασά.
Κάθε μεγάλη παρέα, που την αποτελούσαν πολλές μικρότερες παρέες, είχε
τα δικά της μουσικά όργανα και το δικό της χορό σε ιδιαίτερο χώρο. Τις προχωρημένες
ώρες, ο χορός συνεχιζόταν στα σπίτια, Μια παρέα παλληκαριών μπορούσε να περάσει
με τα όργανα από δύο, τρία ή και περισσότερα σπίτια για χορό, για να προλάβει
παρεξηγήσεις. Στην πλατεία και στα σπίτια πήγαιναν πολλοί, μεταμφιεσμένοι, και
χόρευαν. Οι Απόκριες έκλειναν με το χορό της Καθαρής Δευτέρας τον διπλό, στους
δημόσιους χώρους.
Από το βιβλίο "Ενα Κειμήλιο Το Πυργί της Χίου" σελ. 150 που εκδόθηκε
το 1992 από τον Σύλλογο Πυργουσών Αττικής "Το Πυργί Χίου".
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του κόμβου: Το Πυργί της Χίου
ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ (Κωμόπολη) ΛΕΣΒΟΣ
Το πανηγύρι του Ταύρου είναι το σημαντικότερο λαϊκό δρώμενο της κοινότητας
Αγίας Παρασκευής Λέσβου και συνδυάζει ποικιλία εκδηλώσεων που διαπλέκονται γύρω
από το τελετουργικό της ταυροθυσίας. Το πανάρχαιο αυτό έθιμο αναβίωσε στις αρχές
του περασμένου αιώνα και καθιερώθηκε σαν ευλαβική προσφορά μνήμης στον Αγιο Χαράλαμπο,
τον προστάτη του Ισναφιού (συντεχνία) των Ζευγάδων.
Το Ισνάφι, που ιδρύθηκε το 1774 για να προασπίσει τα συμφέροντα των
αγροτών της κοινότητας που οι περισσότεροι ήταν ζευγάδες, υπήρξε το πρώτο σωματείο
στην Αγία Παρασκευή. Οπως αναφέρει η λαϊκή παράδοση, το πανηγύρι τιμά τον Αγιο
που στα δύσκολα χρόνια της Τουρκοκρατίας έσωσε έναν Αγιοπαρασκευώτη ζευγά, τον
Μαλομύτη, που είχε χάσει το ταυρί του στην περιοχή του ξωκλησιού του Αγίου, από
τα χέρια του τούρκου λήσταρχου της περιοχής.
Το πανηγύρι καθιερώθηκε να γίνεται χωρίς διακοπή από το Ισνάφι και
τα έσοδά του να διατίθενται για το κοινό όφελος των κατοίκων.
Μαζί με την προσφορά θυσίας του ταύρου (κουρμπάνι) και την λειτουργία
στο ξωκλήσι του Αγίου Χαραλάμπους διεξάγονται ιππικοί αγώνες και μοιράζεται το
κεσκέτσι, το κρέας του ταύρου που βράζει με κρεμμύδια και στάρι σε μεγάλα καζάνια
κατά τη διάρκεια της νύχτας, έξω από το ξωκλήσι.
Στις πολυήμερες εκδηλώσεις που γίνονται από Παρασκευή έως και Δευτέρα,
στα μέσα Ιουνίου συνήθως, σημαντική θέση κατέχουν οι χοροί και τα τραγούδια καθώς
και οι λαϊκές κομπανίες που παίζουν Λεσβιακούς, Αγιοπαρασκευώτικους και Μικρασιάτικους
σκοπούς. Το πανηγύρι του Ταύρου που συμπίπτει χρονικά με το μέστωμα της Ανοιξης
και την προετοιμασία των αγροτικών εργασιών του θερισμού είναι από τα πιο ενδιαφέροντα
τεκμήρια επιβίωσης παγανιστικών λατρευτικών εθίμων και του συνδυασμού τους με
τις χριστιανικές λαϊκές παραδόσεις.
Το κείμενο παρατίθεται τον Απρίλιο 2003 από φυλλάδιο του Πολύκεντρου
Αγίας Παρασκευής.
ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΥΚΟΥΣΗΣ (Χωριό) ΧΙΟΣ
24/6
Στο χωριό ονομάζεται "Φανιστής" γιατί αποβραδίς ανάβουν φανούς στους
δρόμους. Αφού σωριάσουν ξύλα και τα ανάψουν, ρίχνουν πάνω τις πρωτομαγιές για
να καούν και μικροί μεγάλοι πηδούν τρεις φορές πάνω από την φωτιά. Εκείνος που
πηδά το φανό ενισχύεται από την δύναμη της φωτιάς και δεν φοβάται αρρώστιες ή
άλλα κακά.
Το Μεγάλο Σάββατο το βράδυ οι νέοι του χωριού ανάβουν φανό έξω από την εκκλησία.
Ο φανός είναι μια μεγάλη φωτιά από κορμούς δέντρων. Στη μέση βάζουν ένα μεγάλο
ξύλο. Αυτό συμβολίζει τον Ιούδα που πρόδωσε το Χριστό. Η φωτιά είναι μέσο καθαρτήριο
που αποδιώχνει το κακό, αλλά και μέσο και τρόπος εορταστικής ατμόσφαιρας.
ΒΟΛΙΣΣΟΣ (Χωριό) ΧΙΟΣ
Το έθιμο του Διπλού αναβιώνεται κάθε χρόνο στην Βολισσό από τον πολιτιστικό σύλλογο
Βολισσού. Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς μια ανθρώπινη αλυσίδα τραγουδάει
στην πλατεία του χωριού, τους στοίχους και χορεύει στους ρυθμούς του Βολισσιανού
χορού, Διπλός. Στην πλατεία του χωριού ακολουθεί τρικούβερτο γλέντι ενώ στους
καλεσμένους προσφέρεται σούμα, στραγάλια, και γλυκά.
ΒΡΟΝΤΑΔΟΣ (Κωμόπολη) ΧΙΟΣ
Ο ρουκετοπόλεμος είναι ένα παλιό Βρονταδούσικο έθιμο που έχει τις
ρίζες του στους χρόνους της τουρκικής κατοχής. Αρχικά, οι κάτοικοι των ενοριών
του Αγίου Μάρκου και της Παναγίας Ερειθιανής, εκκλησιών που βρίσκονται αντικριστά,
έφτιαχναν αυτοσχέδια κανονάκια. Με το πέρασμα του χρόνου όμως αυτά εξελίχθηκαν
σε αυτοσχέδιες ρουκέτες, βεγγαλικά, φτιαγμένα από νίτρο, θειάφι και μπαρούτι.
Η προετοιμασία των ρουκετών αρχίζει αμέσως μετά το Πάσχα για να είναι έτοιμες
την επόμενη χρονιά. Οι ποσότητες τα τελευταία χρόνια φτάνουν στις μερικές χιλιάδες
και το θέαμα που δημιουργείται από τις ρουκέτες που εκτοξεύονται στον ουρανό του
Βροντάδου το βράδυ της Ανάστασης είναι φαντασμαγορικό. Πολύς είναι ο κόσμος που
επιλέγει να περάσει το Πάσχα στην Χίο για να δει αυτό το μοναδικό θέαμα. Τα τελευταία
χρόνια έχουν ληφθεί μέτρα για την προστασία των παρευρισκομένων, έτσι ώστε να
διασωθεί το έθιμο.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Νομαρχιακής Επιτροπής Τουριστικής Προβολής Χίου
ΘΥΜΙΑΝΑ (Κωμόπολη) ΧΙΟΣ
Η Μόστρα των Θυμιανών είναι ένα πολύ παλιό έθιμο που ανάγεται στα
χρόνια του Μεσαίωνα, χωρίς να υπάρχει κάποια συγκεκριμένη ημερομηνία.
Την τελευταία Παρασκευή του Τριωδίου, οι νεαροί του χωριού μεταμφιέζονται.
Φορούν παλιά ρούχα, αντρικά ή γυναικεία, κρύβουν το πρόσωπό τους με αυτοσχέδιες
προσωπίδες. Στην συνέχεια, την Κυριακή, μαζεύονται όλοι στο κέντρο του χωριού
και με την συνοδεία οργάνων χορεύουν ένα χορό, το Ταλίμι.
Ο χορός αυτός είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακός και αναπαριστά με χορευτικές
κινήσεις τις μάχες των ντόπιων , σώμα με σώμα, με τους πειρατές. Έπειτα, τραγουδώντας
με τη συνοδεία μουσικών οργάνων ένα πολεμικό άσμα, κατευθύνονται προς την εκκλησία
του Αγίου Ευστρατίου, όπου δένουν στα κάγκελα του ναού τα χιώτικα λάβαρα και τις
σημαίες. Σήμερα, η παλιά αυτή παράδοση έχει εμπλουτιστεί με νέα στοιχεία, με σατυρικά
άρματα και επίκαιρες αμφιέσεις.
Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, της Νομαρχιακής Επιτροπής Τουριστικής Προβολής Χίου
ΠΟΛΙΧΝΙΤΟΣ (Λιμάνι) ΜΥΤΙΛΗΝΗ
Αφού τα ψαροκάϊκα πιάσουν ψάρια και επιστρέψουν στο λιμάνι ("Φουρνέλι"), τα ψάρια πωλούνται για τα έξοδα της γιορτής.
ΧΙΟΣ (Νησί) ΒΟΡΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟ
Τις παραμονές των Χριστουγέννων στη Χίο γίνονταν τα παραδοσιακά
χοιροσφάγια. Τα αφεντικά του σπιτιού έσφαζαν το χοιρινό που έτρεφαν για τρεις
μήνες. Στα χοιροσφάγια παρευρίσκονταν φίλοι και γείτονες. Οι νοικοκυρές ετοίμαζαν
το Χριστόξυλο ένα χοντρό ξύλο, που το τοποθετούσαν στο τζάκι και το έκαιγαν
για να ζεσταθεί ο νεογέννητος Χριστός, αλλά και να καούν οι καλικάντζαροι ,
αν τολμούσαν να μπουν από το φουγάρο. Την ίδια μέρα ζύμωναν και το χριστόψωμο,
για τον τυχερό των ημερών. Το γιορτινό τραπέζι στόλιζαν επίσης οι κουρκουμπίνοι
τα γνωστά σε όλους μας μελομακάρονα, και άλλα τοπικά γλυκά όπως τα ''μαμούλια'',
γλυκά γεμιστά με αμυγδαλόψιχα.
Οι παραμονές των Χριστουγέννων ήταν στη Χίο πάντα συνυφασμένες
με τον ερχομό των καλικατζάρων , δύσμορφα και μικροσκοπικά πλασματάκια με ουρές.
Για να αποφύγουν την επίσκεψη τους, τα νοικοκυριά έπαιρναν τη στάχτη από το
Χριστόξυλο και την σκόρπιζαν σε διάφορα μέρη του σπιτιού , καθώς είχε την ιδιότητα
να τους διώχνει. Τα κάλαντα τα έψελναν παιδιά με πήλινες τραμπούκες και με καραβάκια
χάρτινα, τενεκεδένια ή ξύλινα αλλά και μεγάλοι με γκάιντες και τουμπιά. Ανήμερα
των Χριστουγέννων την ώρα της αρτοπλασίας τα παλικάρια προσπαθούσαν να πάρουν
από τα χέρια του παπά, τον άρτο. Εκείνος που το κατάφερνε έκανε στο σπίτι του
γιορτή και γλέντι. Σε κάποια κεντρικά χωριά της Χίου, τα παραπάνω έθιμα αναβιώνουν
σήμερα με μικρές παραλλαγές ενώ στα πιο απομακρυσμένα, τα συναντάμε αναλλοίωτα.
ΧΙΟΣ (Πόλη) ΒΟΡΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟ
31/12
ΙΚΑΡΙΑ (Νησί) ΒΟΡΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟ
17/7
ΣΑΜΟΣ (Πόλη) ΒΟΡΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟ
11/11/2001
ΧΙΟΣ (Νησί) ΒΟΡΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟ
11/11/1912
Στις 11 Νοεμβρίου 1912 η Χίος ελευθερώθηκε από τους Τούρκους. Η απόβαση
των Ελληνικών Στρατευμάτων έγινε στο Κοντάρι κι εκεί δυο παλικάρια έδωσαν τη ζωή
τους, πρώτοι.
Στο μνήμα και στη μνήμη τους ένα λουλούδι κι ένα ποίημα με τη φωτογραφία
του ποιητή.
Το
ΨΑΡΑ (Λιμάνι) ΒΟΡΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟ
22/6/2002
Προσκύνημα στη Μαύρη Ράχη. Στο λόφο αυτό, με τον παλιό ανεμόμυλο,
παίχθηκε η τελευταία πράξη του Ψαριανού δράματος. Είναι ο τόπος του Παλαιόκαστρου.
Εδώ οχυρώθηκαν οι τελευταίοι Ψαριανοί και πρόσφυγες για να αντισταθούν καθώς ο
εχθρός ανέβαινε κατά κύματα. Οταν πια η αντίσταση ήταν μάταιη, κλείστηκαν στην
πυριτιδαποθήκη στην κορφή του λόφου και μόλις περικυκλώθηκε το κτίριο ο Βρατσάνος
έβαλε φωτιά στο κτίριο που ανατινάχθηκε μαζί με τους έγκλειστους και τον εχθρό.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από τουριστικό
φυλλάδιο της Νομαρχίας
Χίου.
ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ (Κωμόπολη) ΛΕΣΒΟΣ
26
ΘΥΜΙΑΝΑ (Κωμόπολη) ΧΙΟΣ
Κάθε χρόνο παρουσιάζεται στα Θυμιανά, η Μόστρα που έχει βαθιές ρίζες
πίσω στα χρόνια του Μεσαίωνα. Συνδέεται με τους αγώνες των Χιωτών ενάντια στους
ληστές που λυμαίνονταν τότε τις πλούσιες περιοχές του νησιού, όπως τα Θυμιανά,
το όμορφο και ξακουστό για την πέτρα του, χωριό.
Την τελευταία Παρασκευή πριν το κλείσιμο του Τριωδίου, οι νεαροί του
χωριού ντύνονταν Κουδουνάτοι, δηλαδή μεταμφιέζονταν. Φορούσαν παλιά ρούχα, αντρικά
ή γυναικεία, έκρυβαν το πρόσωπό τους με αυτοσχέδιες προσωπίδες, τις μουτσουναριές,
και έκαναν διάφορα νούμερα για τους θεατές.
Στη συνέχεια, την Κυριακή, μαζεύονταν όλοι στο κέντρο και με την συνοδεία
οργάνων χόρευαν τον ειδικό χορό, που ονομαζόταν Ταλίμι. Ο χορός αυτός ήταν ιδιαίτερα
εντυπωσιακός. Αναπαριστούσε με χορευτικές κινήσεις τις μάχες των ντόπιων, σώμα
με σώμα, με τους πειρατές. Οι Κουδουνάτοι, χωρίζονταν σε δυο ομάδες που αντιπροσώπευαν
η μια τους Θυμιανούσους και η άλλη τους πειρατές κι έπειτα έφευγε ένας από την
μια πλευρά να συναντήσει στην μέση έναν από την άλλη, κραδαίνοντας ένα μακρύ ξύλο
σαν σπαθί. Η αναμέτρηση ήταν πάντα σκληρή. Χορεύοντας προχωρούσαν ταυτόχρονα προς
το κέντρο του χωριού, όπου έβγαζαν τις μάσκες και συνέχιζαν με το χορό «Δετό».
Τοποθετούσαν τα σπαθιά στη μέση και πιασμένοι από τους ώμους χόρευαν σε κύκλο.
Επειτα, τραγουδώντας με συνοδεία οργάνων ένα πολεμικό άσμα, κατευθύνονταν προς
την εκκλησιά του Αϊ Στράτη, όπου έδεναν στα κάγκελα του ναού τα χιώτικα λάβαρα
και τις σημαίες. Σήμερα η παλιά αυτή παράδοση έχει εμπλουτιστεί με νέα στοιχεία,
με σατυρικά άρματα και επίκαιρες αμφιέσεις.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Μάιο 2003 από τουριστικό
φυλλάδιο (2000) του Δήμου
Αγίου Μηνά.
ΟΛΥΜΠΟΙ (Χωριό) ΧΙΟΣ
Την περίοδο των Απόκρεω αναβιώνει το έθιμο του Αγά. Ο Αγάς είναι ένας αυστηρός
δικαστής ο οποίος ορίζεται από τους κατοίκους του χωριού. Δικάζει και καταδικάζει
τους περισσότερους παρευρισκομένους. Όσο για αυτόν που θα καταδικαστεί, είναι
υποχρεωμένος να εξαγοράσει την ποινή του. Κύριο χαρακτηριστικό της δίκης είναι
το χιούμορ. Το έθιμο αυτό είναι πολύ παλιό και οι ρίζες του βρίσκονται μεταξύ
του 1830 - 1840. Τα Μεστά,
η Ελάτα,
το Λιθί
είναι μερικά ακόμη χωριά στα οποία αναβιώνει το έθιμο του Αγά.
This extract is cited Febr 2004 from the Chios Prefecture Tourism Committee URL below.
ΑΓΙΑ ΕΡΜΙΟΝΗ (Οικισμός) ΧΙΟΣ
4/9
ΑΓΙΑ ΜΑΡΚΕΛΛΑ (Παραλία) ΧΙΟΣ
22/7
ΑΓΙΑ ΦΩΤΕΙΝΗ (Χωριό) ΧΙΟΣ
12/8
20/7
15/8
ΑΓΙΟΣ ΚΗΡΥΚΟΣ (Κωμόπολη) ΙΚΑΡΙΑ
20/7
17/7
ΑΓΙΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ (Χωριό) ΒΑΘΥ
21/8
15/8
6/8
ΑΓΙΟΣ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΑΣ (Οικισμός) ΑΓΙΟΣ ΚΗΡΥΚΟΣ
27/7
8/5/2002
Στο ομώνυμο μοναστήρι
21/11
ΑΡΜΕΝΙΣΤΗΣ (Λιμάνι) ΙΚΑΡΙΑ
6/8
15/8
ΒΟΥΡΛΙΩΤΕΣ (Χωριό) ΒΑΘΥ
17/7/2002
15/8/2002
20/7
21/5
25/3/2002
ΓΙΑΛΙΣΚΑΡΙ (Οικισμός) ΙΚΑΡΙΑ
15/8
ΔΑΦΝΩΝΑΣ (Χωριό) ΧΙΟΣ
29/6
Στο μετόχι αυτό της Νέας
Μονής οι πολλοί ιερομόναχοι και μοναχοί ( που πολλοί απ’ αυτούς ήταν
καλλίφωνοι) έδιναν ιδιαίτερη μεγαλοπρέπεια στις ιερές ακολουθίες. Επίσης τα εύρωστα
πορτοφόλια των ρασοφόρων και των συγγενών τους, (κτηματιών όντων) συνέβαλλαν στο
να έχει παρόμοια μεγαλοπρέπεια και το γλέντι που ακολουθούσε. Πολλοί οι προσκυνητές
και συνδαιτυμόνες απ’ τα άλλα χωριά, ιδιαίτερα από τις Καρυές.
(κείμενο: Βαγγέλη Ρουφάκη )
27/7
27 Ιουλίου του Αγίου Παντελεήμονα που τιμάται ιδιαίτερα στο δήμο Καμποχώρων.
Το Βασιλειώνικο, ο Αγιος Γιώργης, και το χωριό μας ο Δαφνώνας τον έχουν Πολιούχο,
Προστάτη και Γιατρό τους.
Πολλές μέρες πριν άρχιζαν οι ετοιμασίες στο Δαφνώνα του τότε... Ασβέστωμα
των σπιτιών που ήταν παλιά τα πιο πολλά, μα πεντακάθαρα τέτοιες μέρες, περίμεναν
τους "μουσαφίρηδες" χωριανούς και μη. Το λουλάκι κι η ώχρα ανακατεμένα
στον ασβέστη έδιναν το δικό τους "χρώμα" στα δωμάτια, τις πεζούλες,
τις αυλές. Γλυκά και μαγειρέματα τις τελευταίες μέρες σε όλα τα σπίτια του χωριού
γιατί κάθε οικογένεια είχε τουλάχιστο έναν Παντελή. Τα "πρωτόβαλτα"
και τα "καλά" έτοιμα απ' το πρωί της παραμονής.
Η εκκλησία έτοιμη από μέρες με γυαλισμένα τα μανουάλια και τους πολυελαίους
(που τότε άναβαν με λάδι όπως φαίνεται στη φωτογραφία του εξωφύλλου) και στολισμένη
με λουλούδια και βασιλικούς.
Οι καφετζήδες επίσης είχαν την ανάλογη προετοιμασία για το τριήμερο
(τότε) γλέντι στην πλατεία, ή στο παλιό ελαιοτριβείο του Κουτσουράδη κι αργότερα,
μόνιμα πια μέχρι και σήμερα στην αυλή του σχολείου.
Από νωρίς την παραμονή έφταναν ένας-ένας οι μικροπωλητές με τις πραμάτειες
τους και κάποιοι άλλοι έρχονταν το ξημέρωμα.
Κι όταν οι καμπάνες άρχιζαν να κτυπούν πανηγυρικά τον Εσπερινό και
τα σπουργίτια έφευγαν κοπάδια απ' το κυπαρίσσι και το φιλιατρό της εκκλησιάς και
τα γύρω δέντρα, η καρδιά μας πήγαινε να σπάσει.
"Ως εμεγαλύνθη τα έργα Σου Κύριε..." διάβαζε βιαστικά με
τη χαρακτηριστική της φωνή η Αννίτσα η καλογριά για να συνεχίσει το "Κύριε
εκέκραξα" ο μπάρμπα-Μιχάλης ο Μαμούνας (Καμάνης) με τον Νίκο τον Καλαργυρό,
τον ψάλτη απ’ τον Αγιο Γιώργη που νέος ήρθε τότε στο χωριό μας και σήμερα παππούς
πια, συνεχίζει να ψάλλει στο Λάγκαστερ της Πενσυλβάνιας στην Αμερική.
Μετά τον εσπερινό, πολλοί νέοι πήγαιναν στο πανηγύρι του Ζυφιά για...
προθέρμανση. Αυτές τις μέρες το έριχναν έξω.
Το
6/8
6 Αυγούστου, η Μεταμόρφωση του Σωτήρος. Το "αδερφάτο" της
Μεταμόρφωσης γινόταν στο εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία για πάρα πολλά χρόνια. Μετά
όμως την παρεξήγηση με τους κατοίκους του Αγίου Γεωργίου, οι Δαφνούσοι έκτισαν
"εκ θεμελίων" καινούργια εκκλησία της Μεταμόρφωσης.
Μάζεψαν χρήματα μεταξύ τους και δουλεύοντας οι ίδιοι έφτιαξαν μια
πανέμορφη εκκλησία, αίθουσα εκδηλώσεων, κουζίνα, τουαλέτες, δεξαμενή νερού, περίβολο
και πολύ γρήγορα παρά την μεγάλη απόσταση ηλεκτροδότησαν το συγκρότημα.
Από την παραμονή κόσμος πολύς πηγαίνει στον εσπερινό και άλλοι μένουν
εκεί όλη τη νύχτα, άλλοι φεύγουν για να επιστρέψουν το πρωί. Η νεολαία και όχι
μόνο, κρατώντας την παράδοση ανεβαίνουν το βουνό με τα πόδια χωρίς να ακολουθήσουν
καν μονοπάτι.
Εκτός την ημέρα της γιορτής, πολύ συχνά (χειμώνα-καλοκαίρι) παρέες
επισκέπτονται το προσκύνημα για μια λειτουργία, άναμμα του καντηλιού και αναψυχή.
Το παρθένο τοπίο, η πανοραμική θέα, κι ο καθαρός αέρας του δάσους
προκαλούν τον επισκέπτη και τον προσκαλούν να ξανάρθει το γρηγορότερο.
Το
27/8
Γιορτάζει το εξωκλήσι της Νέας
Μονής που απέχει μόλις μερικές εκατοντάδες μέτρα απ’ αυτήν και λίγα
χιλιόμετρα απ’ το χωριό μας, στα βορειοδυτικά.
Απ’ το στενό μονοπάτι που διέσχιζε το δάσος περνώντας απ’ το
Σταυρί ανέβαιναν οι κτηματίες μοναχοί με τα γεμάτα ακριβά χαϊμαλιά μουλάρια, απ’
την Παφυλίδα τα χρόνια εκείνα κι οι Δαφνούσοι και Καρούσοι με τα ζώα και πολλοί
με τα πόδια, έφθαναν διαδοχικά για να τιμήσουν τον νεαρό Αγιο.
Κάποιος καφετζής του χωριού φόρτωνε στο ζώο του μερικά ποτά και άλλα
χρειώδη για ένα πρόχειρο γλέντι μετά την εκκλησία στη σκιά των πεύκων.
Κατά καιρούς γινόταν και γίνεται ακόμα και στις μέρες μας γλέντι στο
χωριό για να "κλείσουν" τα Δαφνούσικα γλέντια του καλοκαιριού.
Κείμενο: Βαγγέλης Ρουφάκης
Το
ΕΡΕΣΟΣ (Κωμόπολη) ΛΕΣΒΟΣ
20/7/2002
Στο ξωκλήσι που δεσπόζει στην κορφή του λόφου "Αγιος Λιας" που είναι το φυσικό σύνορο του όρμου της Ερεσού, σ' ένα πανέμορφο τοπίο, γίνεται το πανηγύρι του Αϊ - Λια.
Tο απόγευμα της παραμονής γίνεται ο Εσπερινός και τη νύχτα η καθιερωμένη Αγρυπνία.
Ανήμερα τελείται Θεία Λειτουργία κι ακολουθεί το πανηγύρι.
27/7
Στην περιοχή "Πορτός" (διαδρομή Ερεσού - Μεσοτόπου) βρίσκεται το γραφικό ξωκλήσι του Αγίου όπου την παραμονή γίνεται Εσπερινός και ανήμερα τελείται το πανηγύρι.
4/7
Με λαμπρότητα τελείται η Θεία Λειτουργία προς τιμήν του πολιούχου Αγίου Ανδρέα και ακολουθεί λιτανεία των ιερών λειψάνων Του..
6/8
Ενα πανέμορφο ξωκλήσι μες στον κάμπο (περιοχή "Ψήνια") αφιερωμένο στο Χριστό γιορτάζει και δέχεται τους πανηγυριστές.
15/8
Γιορτάζει η Εκκλησία της Παναγίας στο χωριό. Στον Εσπερινό και στη Θεία Λειτουργία ανήμερα συγκεντρώνονται πολλοί προσκυνητές.
ΖΥΦΙΑΣ (Χωριό) ΧΙΟΣ
25/7
Η Αγ. Αννα γιορτάζει στις 25 Ιουλίου στην Καππέλα, στο Ζυφιά, μα και
στο Μαραδόβουνο.
Το
26/7
26 Ιουλίου της Αγίας Πασρασκευής του Ζυφιά, του Χαλκειούς, του Καστέλου,
της βόρειας Χίου κι αλλού, πρόδρομος της δικιάς μας μεγάλης γιορτής, του μεγάλου
πανηγυριού του Αγ. Παντελεήμονα, που πολλές φορές ήταν η αρχή της διασκέδασης
των νέων του χωριού μας, και κράταγε μερικές μέρες.
Το
Την Τρίτη του Πάσχα στο ομώνυμο μοναστήρι.
6/8/2002
26/7/2002
ΚΑΛΛΙΘΕΑ (Χωριό) ΜΑΡΑΘΟΚΑΜΠΟΣ
27/7
6/8/2002
ΚΑΡΚΙΝΑΓΡΙ (Χωριό) ΙΚΑΡΙΑ
26/7
15/9/2002
29/8/2002
20/4/2001
ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ (Οικισμός) ΑΓΙΟΣ ΚΗΡΥΚΟΣ
10/6
Λάβετε το καθημερινό newsletter με τα πιο σημαντικά νέα της τουριστικής βιομηχανίας.
Εγγραφείτε τώρα!
