Πληροφορίες τοπωνυμίου

ΣΗΤΕΙΑ (Επαρχία) ΛΑΣΙΘΙ
  Η επαρχία Σητείας παρουσιάζει μεγάλο αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Λίγα μέρη στον κόσμο έχουν να επιδείξουν τέτοιο πλήθος αρχαίων και ιστορικών μνημείων.
  Σπουδαιότεροι επισκέψιμοι αρχαιολογικοί χώροι είναι:
  ΖΑΚΡΟΣ: Το τέταρτο σε μέγεθος Μινωικό ανάκτορο.
  ΠΙΣΚΟΚΕΦΑΛΟ: Σπίτι των Κορνάρων (ενετική περίοδος).
  ΡΟΥΣΟΛΑΚΟΣ: Μινωική πόλη στην περιοχή Παλαικάστρου.
  ΜΟΧΛΟΣ: Μικρό νησάκι, σπουδαίο λιμάνι των Μινωιτών.
  ΚΑΖΑΡΜΑ: Βενετσιάνικος στρατώνας φρουράς ή διοικητήριο. Επιβλητικό μνημείο της πόλης Σητείας.
  ΠΡΑΙΣΟΣ: Η σημαντικότερη πόλη των Ετεοκρητών.
  ΙΤΑΝΟΣ: Ερείπια Δωρικής πόλης στην Ανατ. ακτή κοντά στο Βάι.
  ΕΤΙΑ: Μεσαιωνική έπαυλη, το σπουδαιότερο σωζόμενο μνημείο της επαρχίας.
  ΒΟΪΛΑ: Ερειπωμένο μεσαιωνικό χωριό, εκκλησία, πύργος, ωραιότατες κρήνες.
  ΤΟΠΛΟΥ: ένα από τα σπουδαιότερα μοναστήρια της Κρήτης.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2004 από τουριστικό φυλλάδιο του Οργανισμού Ανάπτυξης Σητείας.

ΙΤΑΝΟΣ (Αρχαία πόλη) ΙΤΑΝΟΣ

• http://www.archaeometry.gr/symposium2003/pages_en/...
• http://mapage.noos.fr/crete-bude/jours/26/itanos/i... (3 φωτ.)
• http://www.ancient-greece.org/images/ancient-sites... (15 φωτ.)

Dreros

ΔΡΗΡΟΣ (Αρχαία πόλη) ΝΕΑΠΟΛΗ
Region: Crete
Periods: Geometric, Archaic, Classical, Hellenistic, Roman, Byzantine
Type: Fortified city
Summary: Early Iron Age settlement and later a Classical city-state.

Physical Description:
    In the Mirabello district of N Crete and NE of modern Neapolis, Dreros occupies 2 small peaks on a S spur of Mt. Kadiston. The center and agora of the ancient city sits on the saddle joining the E and W heights. Traces of city fortification wall have been found.
Description:
    The city was founded in the Geometric period and was most prosperous in the 8th - 6th centuries B.C. Above and SW of the agora stood the Temple of Apollo (built ca. 750 B.C.), one of the earliest known Greek temples. In the temple were found early (ca. 650 B.C.) statuettes of Apollo, Leto and Artemis, made of sheet-bronze hammered over wooden cores. Another important early find from Dreros is the group of Archaic inscriptions (found in the fill of a later Hellenistic cistern) that includes the earliest complete record of constitutional law found in Greece. In the 3rd to 2nd centuries B.C. Dreros became first an ally and then a dependent of Knossos. The city lost importance in the 2nd century B.C., but continued to exist into the Byzantine period.
Exploration:
    S. Xanthoudides first excavated at the site in 1917. In 1932 P. Demargne began excavations for the French School and in 1935 S. Marinatos excavated the Temple of Apollo. The French School resumed excavations in 1936.

Donald R. Keller, ed.
This text is cited Oct 2002 from The Perseus Project URL below, which contains 1 image(s), bibliography & interesting hyperlinks.

• http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Per...

Karphi

ΚΑΡΦΙ (Προϊστορικός οικισμός) ΟΡΟΠΕΔΙΟ ΛΑΣΙΘΙΟΥ
Region: Crete
Periods: Middle Bronze Age, Late Bronze Age, Dark Age, Geometric
Type: Settlement
Summary: An Early Iron Age Cretan refuge settlement with a temple and associated tombs.

Physical Description:
    Located on the remote upper SE slope of a high peak at the N edge of the Lasithi plain, Karphi was a refuge settlement of ca. 150 rectangular adjoining rooms representing an unknown number of individual residences. The settlement was unwalled, but in a naturally defensible position with a stepped entrance at its steep N edge. At the center of the settlement a "Great House" has been identified by its superior construction and the number of finds of bronze artifacts. At the N edge of the settlement, along the cliff edge, is a shrine or temple identified on the basis of an interior altar and ledge for cult objects and finds of terracotta figurines. The figurines follow the earlier Minoan tradition of females in bell-skirts, up-raised arms, and crowns surmounted by birds and disks. Many stretches of the twisting passages through the settlement were paved in stone. Remains of the settlement extend E across the ridge top saddle that joins the Karphi peak to the summit of Mikre Koprana. Associated tholos tombs are located outside the settlement to the S.
Description:
    A Middle Bronze Age Minoan peak sanctuary was located on the summit of Karphi, but the settlement on the SE slopes was founded at the end of the Late Bronze Age. After two centuries of occupation the settlement was abandoned peacefully at ca. 900 B.C.
Exploration:
    Excavations in 1937-1939 by Pendlebury and the British School in Athens.

Donald R. Keller, ed.
This text is cited Oct 2002 from The Perseus Project URL below, which contains 1 image(s), bibliography & interesting hyperlinks.

• http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Per...

The Azoria Project

ΑΖΩΡΙΑ (Αρχαία πόλη) ΙΕΡΑΠΕΤΡΑ

• http://www.azoria.org
• http://www.unc.edu/~dchaggis/NEH.html
• http://college.unc.edu/activities/activity.xml?id=...
• http://www.camws.org/meeting/2003/abstracts2003/mo...

ΙΤΑΝΟΣ (Αρχαία πόλη) ΙΤΑΝΟΣ

• http://www.ulb.ac.be/philo/crea/grece/gr_itanos.ht...

Mochlos Excavation Project

ΜΟΧΛΟΣ (Νησάκι) ΣΗΤΕΙΑ
This web site is a joint effort of the Geography and Classical Studies departments of the University of North Carolina at Greensboro.

University of North Carolina at Greensboro web page
• http://www.uncg.edu/%7Ejssoles/Mochlos/first.html

• http://www.class.pdx.edu/pastevents/broadsides/Nic...

ΠΡΑΙΣΟΣ (Αρχαία πόλη) ΣΗΤΕΙΑ

• http://www.swan.ac.uk/classics/staff/dg/bsa/marsha...

Νεοανακτορική έπαυλη

ΜΥΡΤΟΣ (Χωριό) ΙΕΡΑΠΕΤΡΑ
  Ένας άλλος μινωικός χώρος βρισκόταν στο μέρος με το όνομα Πύργος Μύρτου. Ήταν ενεργός την Πρωτομινωική Εποχή και όπως και ο οικισμός στην Κορφή του Φούρνου καταστράφηκε την ίδια εποχή αλλά ξαναχτίστηκε και χρησιμοποιήθηκε αργότερα στην Υστερομινωική Εποχή. Κατά τη διάρκεια της Νεοανακτορικής Περιόδου στην κορυφή του λόφου που βρισκόταν ο οικισμός υπήρχε μια μεγάλη βίλα. Μια δεξαμενή από την Παλαιοανακτορική Περίοδο θεωρείται ότι είναι η βαθύτερη μινωική δεξαμενή που βρέθηκε στην Κρήτη.
Η περιοχή στην κορυφή του λόφου στα βόρεια του κεντρικού δρόμου δείχνεται με πινακίδες πριν την είσοδο στη Μύρτο. Υπάρχει ένας χωματόδρομος εδώ που συνεχίζει προς τη βενετική γέφυρα του παλιού δρόμου προς Ιεράπετρα. Το μονοπάτι που ξεκινά από τους πρόποδες του λόφου κοντά στην εθνική οδό είναι δυσδιάκριτο εξαιτίας των πρόσφατων πλημμύρων, αλλά καθώς ανηφορίζετε φαίνεται πιο καθαρά καθώς είναι σημαδεμένο με άσπρες πέτρες. Η ανάβαση διαρκεί περίπου 15 λεπτά και αναμφίβολα αξίζει τον κόπο. Η μινωική έπαυλη στην κορυφή προσφέρει εκπληκτική θέα του Λιβυκού Πελάγους και της γύρω περιοχής. Σκαλοπάτια οδηγούσαν από την πόλη που ήταν στην ανατολική πλευρά του λόφου στην αυλή της βίλας. Ένας χαρακτηριστικός Μινωϊκός πεζόδρομος ήταν στο άκρο της βεράντας. Τα όρια του πεζόδρομου ήταν κατασκευασμένα από πορφυρό ασβεστόλιθο όπως ήταν και οι βάσεις των ξύλινων κολόνων. Η είσοδος στην έπαυλη από τη βεράντα ήταν στη δυτική άκρη και οδηγούσε σ' ένα πέρασμα που συνέχιζε βόρεια σε μια σκάλα αρχικά (σήμερα σκεπάζεται για προστασία) και ύστερα σ' ένα φωταγωγό μ' ένα πορφυρό λιθόστρωτο πάτωμα. Ένα πεζούλι βρισκόταν απέναντι στο φωταγωγό. Ευρήματα που βρέθηκαν σε μια ανατολική πτέρυγα υποδηλώνουν ένα μεγάλο πάνω δωμάτιο.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, της Crete TOURnet

Ιστοσελίδα της Crete TOURnet
• http://www.crete.tournet.gr/Site.jdp?ID=1415 (7 φωτ.)

Αρχαιολογικός χώρος Τρυπητού

ΗΤΙΣ (Αρχαία πόλη) ΣΗΤΕΙΑ
Τηλέφωνο: +30 28430 23917
  Στη μικρή χερσόνησο Τρυπητός, 3χλμ. ανατολικά της πόλεως της Σητείας, αποκαλύφθηκε πόλη ελληνιστικών χρόνων (μέσα 4ου-μέσα 1ου π.Χ. αιώνα), που φαίνεται να καταλαμβάνει ολόκληρη τη χερσόνησο. ΄Ισως πρόκειται για την αρχαία πόλη της Σητείας, την Ητεία.
  Στα 1967, στην ανατολική ακτή της χερσονήσου εντοπίσθηκε νεώσοικος ελληνιστικών χρόνων. Σύμφωνα με μαρτυρίες, το 1960, οι ιδιοκτήτες διαμόρφωσαν τη χερσόνησο σε χώρους για καλλιέργεια, χρησιμοποιώντας μηχανικά μέσα που προκάλεσαν εκτεταμένες καταστροφές στις αρχαιότητες. Συστηματική ανασκαφική έρευνα ανέλαβε η Εφορεία με την διεύθυνση του Ν. Παπαδάκη από το 1987.
  O νεώσοικος βρίσκεται στη νότια άκρη της ανατολικής πλευράς της χερσονήσου "Καραβόπετρα" ή "Τρυπητός". Πρόκειται για όρυγμα στο βράχο, σχήματος παραλληλεπιπέδου, ανοικτού πάνω, μήκους 30μ. πλάτους 5,50μ. και ύψους 5μ. Το δάπεδο εμφανίζει κλίση 15-30 μοιρών προς τη θάλασσα. Το δάπεδο δεν συνεχίζεται κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας διότι βέβαια από την αρχαιότητα ως σήμερα υπήρξαν γεωλογικές μεταβολές. Το σκάφος που θα φυλασσόταν σ΄αυτό κατά τη διάρκεια του χειμώνα θα ήταν μεσαίου μεγέθους. Λαξεύματα στο βράχο δείχνουν ότι θα υπήρχε ενός είδους "σύρτης" ξύλινος για τη στερέωση του πλοίου. ΄Αλλες ξύλινες κατασκευές όπως πάτωμα, σαμαρωτή στέγη και μηχανές ρυμούλκησης δεν σώζονται διότι ήταν κατασκευασμένες από φθαρτά υλικά.
  Η Ελληνιστική πόλη καταλαμβάνει όλη τη χερσόνησο. ΄Ηταν κτισμένη σε άνδηρα, σύμφωνα με τη μορφολογική διαμόρφωση του εδάφους. Προστατεύεται από νότια με ισχυρό τείχος, το οποίο αποκόπτει το εσωτερικό της χερσονήσου από τη στεριά και είναι κατασκευασμένο από ακανόνιστους λίθους. Στα σημεία που έχει αποκαλυφθεί, το πλάτος φθάνει τα 1,8μ. Στο εσωτερικό του υπάρχουν δωμάτια και άλλες κατασκευές, τμήματα οικιών και στρατιωτικών εγκαταστάσεων. Το πιο σημαντικό δωμάτιο είναι μία αίθουσα διαστάσεων 7,5Χ5μ., στο κέντρο της οποίας υπάρχει ορθογώνια εστία (εσχάρα) της οποίας η περίμετρος ορίζεται από πώρινες πλάκες λειασμένες εξωτερικά, ενώ το εσωτερικό είναι το φυσικό έδαφος. Πίσω από τη νότια πλευρά της βρίσκεται μικρό πώρινο βάθρο, στο κέντρο του οποίου υπάρχει επιμήκης εγκοπή, όπου βρέθηκαν υπολείμματα πώρινου εμβόλου, αναμφίβολα τμήματος αναγλύφου ή αγαλματιδίου εφέστιας λατρείας. Γύρω από την εστία, σε σχήμα Π, κτιστό θρανίο σε επαφή με τον τοίχο χρησίμευε για κάθισμα. Αποκαλύφθηκαν ακόμα αποθήκη, δεξαμενή επενδυμένη με υδραυλικό κονίαμα, λιθόστρωτοι δρόμοι, ένας μάλιστα από τους οποίους χωρίζει δύο συνοικίες.
  Σημαντική αποκάλυψη αποτελεί η εύρεση σειράς νομισμάτων, τα οποία αποτελούν κοπές της πόλης αυτής η οποία είχε αυτόνομη νομισματοκοπία.

Ελληνιστική Σητεία

  Η θέση της ελληνιστικής Σητείας καθώς αποκαλύπτεται από τις τελευταίες ανασκαφές βρίσκονταν πιθανότατα στην περιοχή του Tρυπητού. Έτσι ονομάζεται η μικρή χερσόνησος σε απόσταση 3χλμ. ανατολικά της Σητείας. Πιθανώς, οφείλει το όνομά της σε απλό επίμηκες όρυγμα στη βραχώδη Ν.Α. πλευρά της μήκους 30μ., πλάτους 5.50 μ.και ύψους 5μ. με δάπεδο που έχει κλίση προς τη θάλασσα . Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους πρόκειται για νεώσοικο δηλαδή χώρο ανέλκυσης, προστασίας και επισκευής των πλοίων (σαν το σημερινό καρνάγιο). Είναι ο μόνος βεβαιωμένος στην Κρήτη και χρονολογείται στην ελληνιστική περίοδο. Στον ίδιο χώρο, σε πρόσφατες ανασκαφές, ήλθε στο φώς μια ελληνιστική πόλη με τμήματα των συνοικιών της και ισχυρό αμυντικό τείχος στη νότια πλευρά. Βρέθηκαν πλήθος από αγγεία, νομίσματα, κοσμήματα και μολύβδινα σταθμία.

Το κείμενο παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Δήμου Σητείας

Ιστοσελίδα Δήμου Σητείας
• http://www.sitia.gr/istorikoi_xoroi.htm (1 φωτ.)

Αρχαία Ίτανος

ΙΤΑΝΟΣ (Αρχαία πόλη) ΙΤΑΝΟΣ
  Τα ερείπια της αρχαίας Ιτάνου βρίσκονται 27 χιλ. ανατολικά της Σητείας, κοντά στο φοινικόδασος Βάι. Η περιοχή είναι γνωστή με το όνομα Ερημούπολη ή Ερμούπολη.
  Η ίδρυση της Ιτάνου ανάγεται στους προϊστορικούς χρόνους. Την πρώτη ιστορική μαρτυρία για την ύπαρξη της πόλης την δίνει ο Όμηρος. Υπήρξε σπουδαίος σταθμός διαμετακομιστικού εμπορίου και είχε αναπτύξει εμπορικές σχέσεις με την Εγγύς και Μέση Ανατολή, στην οποία έκανε εξαγωγή πορφύρας, σπόγγων, γυαλιού και αλιευμάτων.
  Οι Ιτάνιοι ήταν κυρίαρχοι σε όλες τις ανατολικές ακτές της Σητείας και τα όριά της εκτείνονταν από το ακρωτήριο Σαμώνιο (Κάβο- Σίδερο) ως το ακρωτήριο Ερυθραίο (Γούδουρας). Η εξαγωγική δραστηριότητα που ανέπτυξε η Ίτανος απ’ όλη την περιφέρεια που κυριαρχούσε, καθώς και τα έσοδα που της εξασφάλιζε το ιερό του Δικταίου Δία στο Παλαίκαστρο, πλούτισαν την πόλη, όπως προκύπτει από το πλήθος των ναών και των πολυτελών μαρμάρινων οικοδομών της. Ένα σημαντικό ιστορικό μνημείο είναι η εντοιχισμένη αριστερά του καθολικού της Μονής Τοπλού πλάκα, γνωστή ως «Επιγραφή των Μαγνήτων». Από την επιγραφή πληροφορούμαστε ότι, επειδή οι Ιτάνιοι βρίσκονταν σε συνεχείς προστριβές με τους κατοίκους της Πραισού, ζήτησαν την βοήθεια του βασιλιά της Αιγύπτου Πτολεμαίου του Φιλομήτορα το 146 π. χ., ο οποίος βοήθησε στρατιωτικά τους Ιτάνιους, στέλνοντας ακόμη και φρουρές στην επικράτεια της Ιτάνου. Η βοήθεια του Αιγύπτιου βασιλιά και η εμπλοκή των Πραισίων στον πόλεμο με τους Ιεραπύτνιους έθεσαν τέλος στις μεταξύ τους διαμάχες. Όμως οι Ιτάνιοι δεν βρίσκουν την ησυχία τους. Ο νέος γείτονας που καταλαμβάνει την Πραισό, η Ιεράπετρα, έχει εδαφικές διεκδικήσεις από την Ίτανο.
  Οι διαμάχες και οι προστριβές τους κράτησαν ως το 67 μ. Χ. που ήρθε η ρωμαϊκή κατοχή. Στα ρωμαϊκά χρόνια η Ίτανος εξακολουθούσε να κατέχει εξέχουσα θέση. Οι Ρωμαίοι της επέτρεπαν να κόβει δικά της νομίσματα και να συμμετέχει στο κοινό των Κρητών. Σήμερα ο επισκέπτης μπορεί να περπατήσει τον χώρο σταματώντας στα διάφορα ερείπια όπως το μεγάλο φυλάκιο -πύργος- στη δυτική ακρόπολη, από μελανούς ογκόλιθους, την μεγάλη παλαιοχριστιανική εκκλησία στην ανατολική ακρόπολη, την ελληνιστική συνοικία, τους δυο παλαιοχριστιανικούς ναούς στους πρόποδες του λόφου που οδηγεί στο Βάι, το νεκροταφείο έξω από την πόλη. Μετά την καταστροφή της πόλης στα βυζαντινά χρόνια υπάρχουν ενδείξεις ότι ο χώρος κατοικήθηκε στην Ενετοκρατία.

Ιστοσελίδα Δήμου Σητείας
• http://www.sitia.gr/arxaiologikoi_xoroi.htm (1 φωτ.)

• http://www.palaikastro.com/wheretogo/indexgr.html (1 φωτ.)

Αρχαία πόλη Πραισού

ΠΡΑΙΣΟΣ (Αρχαία πόλη) ΣΗΤΕΙΑ
  Η σημαντική αρχαία πόλη της Πραισού ήταν ο τόπος κατοικίας των Ετοκρητών (των αληθινών Κρητικών). Αυτοί οι άνθρωποι αποσύρθηκαν σ' αυτούς τους τρεις λόφους και συνέχισαν το δικό τους μινωικό πολιτισμό μετά την εισβολή των Δωριέων. Ερείπια μιας παλαιότερης και μίας νεότερης πόλης ανακαλύφθηκαν καθώς και σημαντικές πλάκες σε μινωική γλώσσα γραμμένη με ελληνικούς χαρακτήρες που μπορούν να βοηθήσουν στην αποκρυπτογράφηση της μινωικής γλώσσας. Η περιοχή ήταν ακατοίκητη όλη την περίοδο από τους Νεολιθικούς έως τους Ελληνιστικούς Χρόνους.
Η Πραισός κυριαρχούσε στην ανατολική πλευρά της Κρήτης και είχε δύο λιμάνια, ένα στη βόρεια ακτή (Ετιά - στο χώρο της Σητείας) και ένα άλλο, τις Στήλες στη νότια ακτή. Οι ανασκαφές έχουν αποκαλύψει ναούς, σπίτια και τάφους αλλά λίγα απ' αυτά μπορείτε να δείτε στον αρχαιολογικό χώρο. Από την ακρόπολη, όπου παραμένουν ακόμα κάποια ερείπια, φαίνεται καθαρά το παλιό λιμάνι της Πραισού.
Η Πραισός ήταν σε συνεχή διαμάχη με τις ισχυρές πόλεις της Ιτάνου και της Ιεράπυτνας για τον έλεγχο του Ναού του Δικταίου Δία στο Παλαίκαστρο. Παρ' όλο που σε κάποιο χρονικό σημείο οι κάτοικοί της μοιράζονταν ακόμα και τα πολιτικά τους δικαιώματα μ' αυτούς της Ιεράπυτνας, η Πραισός καταστράφηκε από την Ιεράπυτνα γύρω στο 155 π.Χ. και δεν ξαναχτίστηκε ποτέ. Οι κάτοικοι της Πραισού έφυγαν για την Ετιά, το λιμάνι τους στη βόρεια ακτή, και ίδρυσαν εκεί τη Νέα Πραισό.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, της Crete TOURnet

Ιστοσελίδα της Crete TOURnet
• http://www.crete.tournet.gr/Site.jdp?ID=68 (7 φωτ.)

  Οι πρώτες ανασκαφές του χώρου έγιναν στα τέλη του 19ου αιώνα από τους Ιταλούς αρχαιολόγους Halbherr και Mariani. Στα 1901 ο διευθυντής της Αγγλικής Αρχαιολογικής Σχολής R.C. Bosanquet, άρχισε συστηματικές ανασκαφές. Η αρχαία πόλη της Πραισού απλώνεται πάνω σε τρείς λόφους-ακροπόλεις 1χλ.μ. βόρεια του χωριού Ν. Πραισός (Βαβέλοι).
  Η Ακρόπολη Α, η ψηλότερη, περιβαλλόταν από τείχος, ορατό σήμερα κυρίως στο ΒΑ τμήμα της. Εκεί ανεσκάφη ένα θαυμάσιο Ελληνιστικό κτίσμα, οικία πλούσιου ηγεμόνα ή δημόσιος ξενώνας.
  Η Ακρόπολη Γ ονομάστηκε «Λόφος-Βωμός» (Hill Altar), γιατί εκεί ανακαλύφθηκε βωμός θυσιών του 8ου - 7ου αιώνα π.Χ., με δύο επιγραφές σε Ετεοκρητική γλώσσα και άλλα ευρήματα όπως: ασπίδες, κράνη, θώρακες, κνημίδες, πήλινα και χάλκινα ειδώλια με σπουδαιότερο το πήλινο ειδώλιο λέοντος, συμβόλου της θεάς Ρέας . Από τα σημαντικότερα ευρήματα των ανασκαφών είναι σειρά τεσσάρων θολωτών τάφων με πλούσια κτερίσματα .

Το κείμενο παρατίθεται τον Οκτώβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Δήμου Σητείας

Ιστοσελίδα Δήμου Σητείας
• http://www.sitia.gr/arxaiologikoi_xoroi.htm (1 φωτ.)

Μινωικός οικισμός Πλάτης

ΠΛΑΤΗ (Χωριό) ΟΡΟΠΕΔΙΟ ΛΑΣΙΘΙΟΥ
Κατοικήθηκε την υστερομινωική εποχή μέχρι τους κλασσικούς χρόνους (ανασκαφές 1914).

Μινωικό νεκροταφείο των Αρμένων

ΑΡΜΕΝΟΙ (Χωριό) ΛΕΥΚΗ

Ιστοσελίδα της Crete TOURnet
• http://www.crete.tournet.gr/Armeni-ar-289-el.jsp (1 φωτ.)

Δικταίον Άντρον

ΔΙΚΤΑΙΟΝ ΑΝΤΡΟΝ (Αρχαίο ιερό) ΟΡΟΠΕΔΙΟ ΛΑΣΙΘΙΟΥ
  Tο σπήλαιο του Ψυχρού αποτελεί πολύ σημαντικό λατρευτικό χώρο της μινωικής Κρήτης. Άλλωστε η χρήση των σπηλαίων ως κέντρων λατρείας ήταν από τα βασικά χαρακτηριστικά των θρησκευτικών αντιλήψεων των αρχαίων Κρητών. Η λατρεία αρχίζει μάλλον από την Πρωτομινωική περίοδο (2800-2300 π.Χ.) - αν και υπάρχουν στον προθάλαμο ίχνη παλαιότερης ανθρώπινης παρουσίας σ΄αυτό το σημείο, τα κυριότερα όμως ευρήματα είναι της Μεσομινωικής περιόδου (1800 π.Χ.) και μεταγενέστερα, διότι η διάρκεια χρήσης του είναι μακραίωνη. Συνεχίζεται αδιάκοπα ως τη Γεωμετρική (8ος αι.π.Χ.) και Ανατολίζουσα -Αρχαϊκή εποχή (7ος - 6ος αιώνας π.Χ.). Από τα ευρήματα φαίνεται ότι το σπήλαιο είχε επισκέπτες και κατά τη Ρωμαϊκή ακόμη περίοδο. Οι πιστοί αφιέρωναν πολλά αναθήματα, όπως ειδώλια πιστών, θεών, ζώων, διπλούς πελέκεις, όπλα κλπ. Οι ανασκαφείς και αρκετοί μελετητές ταυτίζουν το σπήλαιο Ψυχρού με το γνωστό Δικταίον Αντρον, όπου, σύμφωνα με τους αρχαίους συγγραφείς, γεννήθηκε και ανατράφηκε ο Δίας με τη βοήθεια της Αμάλθειας και των Κουρητών και το οποίο συνδέθηκε με ιστορίες όπως του μάντη Επιμενίδη που "κοιμήθηκε" εδώ ή με την ένωση Δία - Ευρώπης.
  Στις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα κάτοικοι της περιοχής βρήκαν στο σπήλαιο αρχαιολογικά ευρήματα. Αυτά παρακίνησαν τον αρχαιολόγο Ιωσήφ Χατζηδάκη να το επισκεφτεί μαζί με τον Ιταλό F. Halbherr το 1886 και να διεξάγουν πρόχειρη ανασκαφική έρευνα. Ανάλογες έρευνες έκαναν ο A. Evans το 1897, ο J. Demargne και το 1899 ο G. Hogarth. Συστηματικές έρευνες δεν έχουν γίνει μέχρι σήμερα. Το σύνολο σχεδόν των ευρημάτων που προέκυψαν από λαθρανασκαφές και επίσημες ανασκαφές δημοσίευσε ο J. Boardman το 1961.
  Σε υψόμετρο 1.025 μ., ένα ανηφορικό μονοπάτι οδηγεί σε ένα πλάτωμα, μπροστά στη στενή είσοδο του σπηλαίου. Δεξιά υπάρχει ένας προθάλαμος (42Χ19 μ.), στον οποίο υπήρχε βωμός ορθογώνιος ύψους 1μ., κτισμένος, με αργολιθοδομή. Σ΄αυτό το χώρο αποκαλύφθηκαν επίσης νεολιθικά όστρακα, πρωτομινωικές ταφές (2800-2200 π.Χ.) και αναθήματα της μεσομινωικής εποχής (2200-1550 π.Χ). Στο βορειότερο τμήμα του προθαλάμου αναπτύσσεται χαμηλός θάλαμος. Σ΄ αυτόν βρέθηκε ένας ακανόνιστος περίβολος με δάπεδο λιθόστρωτο σε ορισμένα μέρη, που σχημάτιζε ένα είδος τεμένους.
  Η μεγάλη αίθουσα (84Χ38μ.) είναι κατωφερής και στο βάθος αριστερά διανοίγεται μικρός θάλαμος, μία εσοχή του οποίου επιδεικνύεται ως το "λίκνον" του Δία. Δεξιά αναπτύσσεται μεγαλύτερος θάλαμος (25Χ12μ.) που χωρίζεται σε δύο τμήματα, στο ένα από τα οποία υπάρχει μικρή λίμνη, ενώ στο άλλο υπάρχει ένας ιδιαίτερα εντυπωσιακός σταλακτίτης, "ο μανδύας του Διός". Στη μεγάλη αίθουσα είχαν αποτεθεί πάρα πολλά αναθήματα, κυρίως χάλκινα ειδώλια και ελάσματα, εγχειρίδια, αιχμές βελών και διπλοί πελέκεις.

Σπήλαιο Δικταίο Αντρο

  Το Ψυχρό ή Δικταίο ´Aντρο, στη βόρεια πλευρά του Όρους Δίκτη, είναι σύμφωνα με τη μυθολογία ο τόπος γέννησης του Δία. Μπορείτε να φτάσετε στην είσοδο της σπηλιάς ανηφορίζοντας με τα πόδια για 20 περίπου λεπτά ή με γαϊδουράκι. Απαραίτητο είναι να φοράτε παπούτσια που δε γλιστράνε. Για οδηγό μπορείτε να πάρετε κάποιο ντόπιο που θα σας νοικιάσει το γαϊδούρι του και θα σας ξεναγήσει στη σπηλιά με φακό. Μετά από 20 λεπτά περπάτημα σε ένα πετρώδες μονοπάτι θα φτάσετε στην είσοδο της σπηλιάς που βρίσκεται σε υψόμετρο 1.025 μέτρων πάνω απ' την επιφάνεια της θάλασσας και έχει πλάτος 14.8 μέτρα.
Η Σπηλιά του Ψυχρού απέκτησε μεγαλύτερη σημασία από το Σπήλαιο Τραπέζης (που επίσης βρίσκεται στο Οροπέδιο Λασιθίου) κατά τη διάρκεια της Προανακτορικής περιόδου (2000 - 1700 π.Χ.). Η φήμη του συνεχίστηκε κατά τη διάρκεια των Ελληνικών χρόνων (γύρω στο 700 π.Χ.) όταν έχασε τη σημασία του λόγω του Ιδαίου ´Aντρου στο Ρέθυμνο. Αρκετά μπρούτζινα αγαλματίδια, διπλοί πέλεκεις, δαχτυλίδια και καρφίτσες βρέθηκαν και εκτίθενται στο Μουσείο Ηρακλείου.
Η σπηλιά αποτελείται από δύο μέρη. Ο προθάλαμος είναι επίπεδος και έχει μήκος 42 μέτρα, πλάτος 19 μέτρα και ύψος 6.5 μέτρα. Εκεί βρισκόταν ένας βωμός και γύρω απ' αυτόν υπήρχαν τράπεζες προσφορών, γεγονός που δείχνει ότι η σπηλιά ήταν θρησκευτικό κέντρο από τη Μινωική περίοδο κι έπειτα. Το δεύτερο μέρος είναι η κύρια σπηλιά και κατηφορίζει προς τη λίμνη και τα τέσσερα διαμερίσματα στο τέλος της σπηλιάς.
Σύμφωνα με το μύθο, η Ρέα βρήκε καταφύγιο σ' αυτή τη σπηλιά και γέννησε το Δία επειδή ο πατέρας του ο Κρόνος είχε ορκιστεί ότι θα καταβρόχθιζε όλα τα παιδιά του για να διατηρήσει το βασίλειό του. Η Ρέα τον ξεγέλασε, δίνοντας του να καταπιεί μία πέτρα και αφήνοντας το Δία στο Δικταίο ´Aντρο. Εκεί ανατράφηκε από τη νύμφη-κατσίκα Αμάλθεια και προστατεύτηκε από τους Κουρήτες, που χτυπούσαν τις ασπίδες τους για να καλύψουν το κλάμα του μωρού.

Το κείμενο παρατίθεται τον Φεβρουάριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, της Crete TOURnet

Ιστοσελίδα της Crete TOURnet
• http://www.crete.tournet.gr/MainArea.jdp?ID=245 (2 φωτ.)

• http://www.forthnet.gr/internetcity/plateau/platea... (2 φωτ.)
Diktaeon Cave, by Barbara Vessey
• http://www.showcaves.com/english/gr/showcaves/Dikt...

Αρχαιολογικός χώρος Ζάκρου

ΖΑΚΡΟΣ (Λιμάνι) ΛΑΣΙΘΙ
Τηλέφωνο: +30 28430 26897
  Το ανάκτορο της Ζάκρου, το τέταρτο σε μέγεθος μινωικό ανάκτορο, βρισκόταν σε ένα ασφαλές λιμάνι και στρατηγικό σημείο της ανατολικής Κρήτης, που του εξασφάλιζαν απρόσκοπτες εμπορικές ανταλλαγές και επικοινωνία με την Αίγυπτο και την Εγγύς Ανατολή. Εικάζεται μάλιστα ότι εδώ βρισκόταν μία από τις σημαντικές βάσεις του μινωικού στόλου στην Κρήτη. Η Ζάκρος μας χάρισε μερικά από τα ωραιότερα δείγματα της μινωικής τέχνης. Ο πλούτος των ευρημάτων, αλλά και οι σπάνιες πρώτες ύλες από τις οποίες ήταν φτιαγμένα, όπως το ελεφαντοστό, η φαγεντιανή και ο χαλκός, μαρτυρούν το εύρος και το δυναμισμό της οικονομίας του ανακτόρου της Ζάκρου, αλλά και τη σημασία του ως διοικητικό και λατρευτικό κέντρο της περιοχής.
  Η πρώτη αναφορά για τα ερείπια της Ζάκρου απαντά στο βιβλίο Travels in Crete του Άγγλου ναυάρχου και περίφημου περιηγητή των μέσων του 19ου αι., Τh. Spratt. Πριν τα μέσα του 20ού αι. μεγαλύτερης ή μικρότερης κλίμακας ανασκαφές διενήργησαν στην περιοχή Ιταλοί και Άγγλοι αρχαιολόγοι, μεταξύ αυτών και ο ανασκαφέας της Κνωσού, Sir Arthur Evans. Αν και οι έρευνες πλησίασαν στα όρια του ανακτόρου, η αποκάλυψή του, όπως και της γύρω μινωικής πόλης, έμελλε να γίνει από τον καθηγητή Ν. Πλάτωνα, ο οποίος ξεκίνησε τη σειρά των συστηματικών ανασκαφών του το 1961.
  Όπως και τα άλλα μινωικά ανακτορικά συγκροτήματα, το ανάκτορο στην άκρη της μικρής κοιλάδας της Κάτω Ζάκρου πρωτοχτίστηκε στα 1900 π.Χ., ενώ τα ερείπια που σώζονται σήμερα ανήκουν στη δεύτερη οικοδομική του φάση, τη λεγόμενη νεοανακτορική, του 1600 π.Χ. Καταστράφηκε ολοσχερώς από πυρκαγιά γύρω στα 1450 π.Χ. και δεν ξανακατοικήθηκε, ακολουθώντας τη μοίρα των υπόλοιπων μινωικών κέντρων.
  Με συνολική έκταση πάνω από 8.000 τ.μ., το ανάκτορο της Ζάκρου είναι πέντε φορές μικρότερο από εκείνο της Κνωσού, η κάτοψή του, όμως, ακολουθεί το βασικό σχέδιο των άλλων μινωικών ανακτόρων. Η κύρια είσοδος στο ανάκτορο της Ζάκρου βρισκόταν στα βορειοανατολικά του κι εδώ κατέληγε ο μεγάλος πλακόστρωτος δρόμος που ξεκινούσε από το λιμάνι. Από την κεντρική πύλη του ανακτόρου ένας κλιμακωτός διάδρομος κατηφόριζε ως την αυλή. Η κεντρική αυλή, που αποτελεί και τον πυρήνα του συγκροτήματος, περιστοιχίζεται από τέσσερις πτέρυγες κτιρίων, κάποτε πολυώροφων και τοιχογραφημένων. Η πυκνή και περίπλοκη διάταξη των 300 συνολικά διαμερισμάτων υπενθυμίζει εύγλωττα πώς γεννήθηκε στο νησί της Κρήτης ο μύθος του λαβύρινθου.
  Η δυτική πτέρυγα αποτελούσε τον κατ' εξοχήν χώρο λατρείας. Από έναν προθάλαμο υποδοχής έμπαινε κανείς στη μεγαλόπρεπη αίθουσα τελετουργιών, όπου βρέθηκαν τα δύο περίφημα σπονδικά αγγεία, το ρυτό σε σχήμα ταυροκεφαλής και το ρυτό με την ανάγλυφη απεικόνιση ιερού κορυφής. Ανάμεσα στα ευρήματα υπήρχαν ακόμη μεγάλα χάλκινα πριόνια με μήκος που έφτανε ως 1.70 μ. και τα οποία χρησιμοποιούσαν δύο άνθρωποι μαζί. Η αίθουσα τελετουργιών οδηγεί στην αποκαλούμενη αίθουσα των συμποσίων, ενώ στο κέντρο του δυτικού τμήματος της πτέρυγας βρισκόταν το κυρίως ιερό με την τυπική δεξαμενή καθαρμών και το θησαυροφυλάκιο, το μοναδικό του μινωικού κόσμου που βρέθηκε ασύλητο κι έδωσε μια μεγάλη συλλογή από αριστουργηματικά τελετουργικά σκεύη. Μια εξαιρετικά σημαντική όσο και σπάνια ανακάλυψη επεφύλασσε ο χώρος φύλαξης των ανακτορικών αρχείων, το αρχειοφυλάκιο, όπου χάρη στη φωτιά ψήθηκαν και διατηρήθηκαν 13 πινακίδες της Γραμμικής Α΄, τοποθετημένες σε πήλινα κιβωτίδια πάνω σε ράφια. Σε μεταγενέστερη οικοδομική φάση φαίνεται πως προστέθηκαν τα εργαστήρια της δυτικής πτέρυγας, που αποτελούσαν το βιοτεχνικό τομέα του ανακτόρου. Εικάζεται μάλιστα ότι εδώ υπήρχε και εγκατάσταση για βαφείο.
  Στην ανατολική πτέρυγα συγκεντρώνονταν οι διοικητικές λειτουργίες του ανακτόρου και εδώ τοποθετούνται τα λεγόμενα βασιλικά διαμερίσματα, το διαμέρισμα της βασίλισσας και το διαμέρισμα του βασιλιά, η μεγαλύτερη αίθουσα του ανακτόρου. Στην πλευρά αυτή βρέθηκε και μία κατασκευή που δεν έχει το παράλληλό της στη μινωική αρχιτεκτονική. Πρόκειται για την αίθουσα της δεξαμενής, έναν μεγάλο τετράγωνο χώρο με στρογγυλή υπαίθρια δεξαμενή στο κέντρο του, όπου συλλέγονταν τα νερά πηγής. Πέντε τουλάχιστον κίονες, τοποθετημένοι κυκλικά, περιστοίχιζαν τη δεξαμενή, που η διάμετρός της έφτανε τα 7 μ. και στην οποία μπορούσε να κατεβεί κανείς από οκτώ σκαλοπάτια, που διατηρούνται ακόμη. Στα νότιά της υπήρχε υπόγεια κρήνη και δυτικότερα ένα κτιστό πηγάδι, χώροι που είχαν ασφαλώς σχέση με την ύδρευση του ανακτόρου. Στο νερό του πηγαδιού διατηρήθηκαν τα ξύλα του μαγγάνου, αλλά και ένα κύπελλο γεμάτο ελιές, ένα πραγματικά μοναδικό εύρημα.
  Νότια της κεντρικής αυλής υπάρχει ένα μικρό συγκρότημα εργαστηρίων, όπου παρασκεύαζαν, μεταξύ άλλων, αρώματα από τοπικά αρωματικά βότανα. Δίπλα φαίνεται ότι υπήρχε κήπος ή άλσος. Στη βόρεια πτέρυγα, όπου σχηματιζόταν λιθόστρωτη στοά προς την αυλή με δύο ξύλινους κίονες, υπήρχε το μεγάλο κλιμακοστάσιο που οδηγούσε στον πάνω όροφο. Οι χώροι της βόρειας πτέρυγας ερμηνεύτηκαν ως βοηθητικοί των βασιλικών διαμερισμάτων. Πρόκειται για αποθήκες, λουτρική εγκατάσταση και ένα μεγάλο δωμάτιο, προσιτό από διάδρομο, που ερμηνεύεται ως μαγειρείο και το οποίο εξυπηρετούσε αίθουσα συμποσίων στον πάνω όροφο.
  Γύρω από το ανάκτορο εκτεινόταν η μινωική πόλη, μάλιστα τα κοντινότερα στο ανάκτορο κτίρια αποτελούσαν προσαρτήματά του. Είναι αξιοσημείωτο ότι η πόλη είχε ρυμοτομικό σχέδιο και οδικό δίκτυο από λιθόστρωτους δρόμους. Σε κάθε οικοδομικό τετράγωνο υπήρχαν 2-4 οικίες που, όπως μαρτυρούν τα ερείπιά τους, ήταν διώροφες ή τριώροφες με πολλά δωμάτια. Πολλές από αυτές, μάλιστα, δεν είχαν είσοδο στο ισόγειο, αλλά ήταν προσιτές από καταπακτές που ανοίγονταν στον πρώτο όροφο.
  Το πιο καλά κρυμμένο μυστικό της, όμως, το φύλαγε η γη της Ζάκρου μακριά από την πόλη και το ανάκτορό της. Το άγριας ομορφιάς φαράγγι που οδηγεί από την Ανω στην Κάτω Ζάκρο, με τα πολυάριθμα σπήλαια στις πλαγιές του, έγινε ο τόπος ταφής των προϊστορικών κατοίκων της περιοχής, χαρίζοντας στην αρχαιολογική σκαπάνη έναν πλούτο ευρημάτων και στον τόπο την επιβλητική ονομασία Φαράγγι των Νεκρών.

The Minoan Palace at Petras, Siteia

ΠΕΤΡΑΣ (Οικισμός) ΣΗΤΕΙΑ

• http://www.athenapub.com/11petras.htm (7 φωτ.)

Βασιλική

ΒΑΣΙΛΙΚΗ (Οικισμός) ΙΕΡΑΠΕΤΡΑ

Digiserve web page
• http://www.uk.digiserve.com/mentor/minoan/vasiliki... (8 φωτ.)

Ιστοσελίδα της Crete TOURnet
• http://www.crete.tournet.gr/Site.jdp?ID=429 (2 φωτ.)

Αρχαιολογικός χώρος Γουρνιών

ΓΟΥΡΝΙΑ (Αρχαιολογικός χώρος) ΙΕΡΑΠΕΤΡΑ
Τηλέφωνο: +30 28420 93028
   Tα Γουρνιά -με άγνωστη την αρχαία ονομασία- είναι το χαρακτηριστικότερο ανασκαμμένο παράδειγμα ενός μεσαίου μεγέθους οικισμού της εποχής της μινωικής ακμής (Υστερομινωική Ι περίοδος:1550-1450 π.Χ.] και διατηρείται καλά, γι΄αυτό τον ονόμασαν "Πομπηία της μινωικής Κρήτης". Είναι κτισμένος σε χαμηλό λόφο, πολύ κοντά στη θάλασσα, στον Ισθμό της Ιεράπετρας. Οι πρώτοι κάτοικοι εγκαταστάθηκαν στην Πρωτομινωική ΙΙΙ περίοδο (2300 π.Χ.). Σώζονται κατάλοιπα της Μεσομινωικής περιόδου (2000-1600 π.Χ.), ενώ στο τέλος της κτίσθηκε το ανάκτορο, το οποίο καταστράφηκε μαζί με την πόλη γύρω στα 1450 π.Χ., την ίδια εποχή που συνέβη το ίδιο στα άλλα μινωικά κέντρα. Πενήντα χρόνια αργότερα υπήρξε μία περίοδος "ανακατάληψης" του χώρου. Ο οικισμός εγκαταλείπεται οριστικά γύρω στα 1200 π.Χ.
   Oι ανασκαφές στα Γουρνιά διεξήχθησαν το 1901-1904 από την Αμερικανίδα αρχαιολόγο Harriet Boyd-Hawes και τους συνεργάτες της. Πριν από την ανασκαφή ήταν ορατά τα ερείπια του οικισμού -από τις γούρνες μάλιστα ονομάστηκε από τους χωρικούς η περιοχή Γουρνιά- ενώ η εύρεση ενός σφραγιδόλιθου εκεί, ώθησε την ανασκαφέα να ερευνήσει την περιοχή.

  Tα σημαντικότερα μνημεία και αρχιτεκτονικά σύνολα της περιοχής είναι:

Η ΠΟΛΗ
  Η ατείχιστη πόλη απλωνόταν στις πλαγιές χαμηλού λόφου. Δύο περιφερειακοί πλακόστρωτοι δρόμοι που τέμνονται από καθέτους προς αυτούς, συχνά κλιμακωτοί, συνδεδεμένοι όλοι με αποχετευτικό δίκτυο, ορίζουν οικοδομικά τετράγωνα. Οι διόροφες οικίες (οι μεγαλύτερες διαστάσεων 5Χ5μ.), έχουν κοινούς εξωτερικούς τοίχους. Σήμερα σώζονται οι αποθηκευτικοί και εργαστηριακοί χώροι του ισογείου και τα υπόγεια, που ήταν προσπελάσιμα με ξύλινες σκάλες από πάνω. Ο πρώτος όροφος, όπου και η κυρίως κατοικία, προσεγγίζεται με κλίμακα κατ' ευθείαν από το δρόμο. Οι τοίχοι του κατώτερου τμήματος είναι λιθόκτιστοι, ενώ ο όροφος ήταν κατασκευασμένος από ωμές πλίνθους. Τα Γουρνιά δίνουν την εικόνα της καθημερινής ζωής των Μινωιτών που ασχολούνταν με τη γεωργία, την κτηνοτροφία, την αλιεία, την αγγειοπλαστική και την υφαντουργία, αφού αποκαλύφθηκαν διάφορα εργαλεία (σμίλες, αγκίστρια, σφυριά κλπ.) που το επιβεβαιώνουν. Οι ανασκαφές έφεραν στο φως και άλλα πολυτελέστερα αγγεία (όπως ρυτά και τελετουργικά αγγεία).
ΤΟ ΑΝΑΚΤΟΡΟ
  Έδρα τοπικού άρχοντα, βρίσκεται στην κορυφή του λόφου, δυτικά ορθογώνιας αυλής από την οποία έχουν είσοδο αρκετές ιδιωτικές κατοικίες. Αποτελούσε το κέντρο, ίσως και την αγορά του οικισμού. Μία σειρά βαθμίδων σε σχήμα Γ ακουμπά στη νότια πλευρά του ανακτόρου, που βλέπει στην αυλή. Σ΄αυτές φαίνεται ότι κάθονταν οι θεατές και παρακολουθούσαν δρώμενα που είχαν θρησκευτικό χαρακτήρα. Πρόκειται δηλαδή για έναν υποτυπώδη "θεατρικό χώρο". Πίσω από την κλίμακα υπάρχει μικρό δωμάτιο, του οποίου το πάτωμα καλύπτεται από ένα λίθο με οπές, που ερμηνεύθηκε ως πλατφόρμα για τη θυσία ταύρου, ενώ δίπλα βρίσκεται "κέρνος" -μικρός λίθος με εσοχές- για προσφορές στις θεότητες. Η δυτική πλευρά του ανακτόρου που έβλεπε σε μια μικρή πλακόστρωτη δυτική αυλή, είχε μνημειώδη όψη με διακοσμητικές εσοχές και εξοχές, θύρα στο κέντρο και παράθυρα που δε σώζονται πια. Το εσωτερικό του ανακτόρου δε διατηρείται καλά, διέθετε όμως διάφορους επίσημους χώρους καθώς και αποθήκες επάνω από τις οποίες θα υπήρχαν μεγάλα δωμάτια. Η κεντρική αίθουσα του ανακτόρου διαχωριζόταν από την κεντρική αυλή με κιονοστοιχία στρογγυλών ξύλινων κιόνων εναλλάξ με τετράγωνες λίθινες παραστάδες. Βόρεια του ανακτόρου και ανεξάρτητα από αυτό υπάρχει ένα μικρό δημόσιο ιερό αφιερωμένο στη μινωική θεά των όφεων, προσιτό από ένα αδιέξοδο δρόμο. Είναι τετράγωνο (3Χ4μ.) δωμάτιο, με θρανίο στη νότια πλευρά για την τοποθέτηση των λατρευτικών αντικειμένων, μερικά από τα οποία αποκαλύφθηκαν κατά τις ανασκαφές: πήλινα ειδώλια θεάς με υψωμένα χέρια, τριποδικός βωμός, σωλήνες φιδιών.

Γουρνιά

  Αρχαιολογικός χώρος, 19 χλμ ΝΑ από τον Αγιο Νικόλαο, στο δρόμο για την Ιεράπετρα. Εδώ ανασκάφηκε στις αρχές του αιώνα μας (από Αμερικανίδες αρχαιολόγους Χάριετ Μπόυντ και Έντιθ Χόλ το 1904-1907) μινωική πόλη, με τα σπίτια και τους δρόμους της. Η ακμή της τοποθετείται στο τέλος της Μεσομινωικής ΙΙΙ και κυρίως στις αρχές της Υστερομινωικής Περιόδου δηλαδή γύρω στα 1600 π.Χ.), όταν στο κέντρο σχεδόν του λόφου οικοδομήθηκε ένα μεγάλο κτίριο, ένα μικρό ανάκτορο θα έλεγε κανείς. Σκάλα οδηγούσε στη νότια πλευρά του ανακτόρου, όπου ανοιγόταν ένας επίπεδος στενόμακρος χώρος που χρησίμευε, όπως πιστεύεται, για αγορά ή τόπος συγκέντρωσης. Στα βόρεια του ανακτόρου βρέθηκε ένα μικρό ιερό -πλούσιο σε λατρευτικά αντικείμενα- που πιστεύεται ότι ήταν πολυσύχναστος, κοινόχρηστος δημόσιος χώρος. Αξιοθέατα αποτελούν:
•Η μινωική πόλη, μοιάζει με την Πομπηία. Λιθόστρωτοι, ανηφορικοί δρόμοι, με κατεύθυνση από βορρά προς νότο, χωρίζουν την πόλη σε «συνοικίες» και τέμνονται συγχρόνως στη διαδρομή τους από άλλους κάθετους δρόμους. Είναι εμφανές ότι γύρω από το μικρό ανάκτορο είχε αναπτυχθεί ένας πραγματικός οικισμός με σπίτια και στενά πλακόστρωτα δρομάκια, που ανηφορίζουν σε κλιμακωτά επίπεδα. Το μεγαλύτερο σπίτι είχε διαστάσεις 5 Χ 5 μ. και όλα φαίνεται να είχαν πόρτα από τη μεριά του δρόμου. Σήμερα διακρίνονται μόνο θεμέλια σπιτιών. Ανάμεσα στα ευρήματα ήταν πολλά οικιακά σκεύη και εργαλεία (πριόνια, σμίλες, καρφιά, βελόνες κ.ά.), γι' αυτό και χαρακτηρίστηκε από τους ανασκαφείς ως βιομηχανική πόλη, με τις απασχολήσεις των κατοίκων της στην καθημερινή τους ζωή. Η καταστροφή του οικισμού αποδίδεται σε φωτιά, ενδεχομένως γύρω στα 1450 π.Χ. Το μοναστήρι της Φανερωμένης, ΝΔ.

Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούλιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Πειραιά