Ο οικισμός της Μάνδρας, κατοικείται από πρόσφυγες της
Μικράς
Ασίας που ήρθαν συγκεκριμένα από την πόλη ΣΕΡΝΤΙΒΑΝ της περιφέρειας
Αντάπαζαρ
της
Βιθυνίας. Τον Ιούνιο
του 1921 ο στρατός του Κεμάλ εισχωρεί στην περιοχή του Σέρντιβαν, με την ευκαιρία
της απουσίας του Ελληνικού στρατού, που είχε φύγει για την
Προύσα,
και την καταλαμβάνει. Οι περισσότεροι κάτοικοι εγκατέλειψαν το χωριό, ενώ έμεινε
ένας πολύ μικρός αριθμός οικογενειών, η τύχη των οποίων αγνοείται. Απ' αυτούς
οι περισσότεροι κατευθύνθηκαν προς την
Νικομήδεια
και την
Ραιδεστό και από
εκεί επιβιβάσθηκαν στα πλοία, αναζητώντας την σωτηρία τους σε κάποια νησιά του
Αιγαίου, στον
Βόλο,
στην
Καβάλα και σε άλλες
πόλεις της Ελλάδας. Αργότερα πολλοί απ' αυτούς έσμιξαν ξανά στον
Αλμυρό
του Βόλου, όπου εγκαταστάθηκαν σε προσφυγικούς οικισμούς, ενώ κάποιοι άλλοι μετακινήθηκαν
προς την
Αριδαία και την
Ξάνθη.
Αρχικά, και για ένα χρόνο περίπου, έμειναν στην περιοχή του Σιδηροδρομικού
Σταθμού, ενώ στις αρχές του 1924 εγκαταστάθηκαν οριστικά πια στον νέο οικισμό
της Μάνδρας. Βρήκαν καταφύγιο προσωρινά σε έναν εγκαταλελειμμένο τουρκικό οικισμό
και σε κάποια τσιφλίκια. Αρχικά δημιουργήθηκαν δυο συνοικίες, ενώ αργότερα με
βάση το Πρόγραμμα της τότε Κυβέρνησης για τους πρόσφυγες, ιδρύθηκε το νέο χωριό
που ονομάστηκε Μάνδρα λόγω της ιδιαίτερης μορφολογίας του εδάφους της περιοχής,
η οποία είναι περιτριγυρισμένη με βουνά σαν μάνδρα.
Οι συνθήκες διαβίωσης για τους πρόσφυγες ήταν τραγικές, με πολύ κόπο
και θυσίες κατάφεραν να οργανώσουν τον οικισμό και να δώσουν πνοή στον τόπο. Ακολούθησαν
δύσκολες εποχές με την Γερμανική και αργότερα την Βουλγαρική κατοχή, που οδήγησαν
το χωριό στη δυστυχία. Γρήγορα όμως και κυρίως μετά τον Εμφύλιο πόλεμο, η Μάνδρα
επανέκτησε τις δυνάμεις της και ανέπτυξε γρήγορους ρυθμούς προόδου, μέχρι την
σημερινή εποχή. Χαρακτηριστικό στοιχείο της ιστορικής διαδρομής της Μάνδρας, είναι
τα σπάνια κειμήλια, βιβλία, προσωπικά αντικείμενα και άλλα είδη μεγάλης αξίας,
που με πίστη και λατρεία τα μετέφεραν την ημέρα του ξεριζωμού τους. Αξίζει να
σημειωθεί ότι πρωταρχικό μέλημα της Δημοτικής Αρχής των Αβδήρων είναι η κατασκευή
Λαογραφικού Μουσείου στην Μάνδρα, το οποίο βρίσκεται σε πολύ καλό στάδιο και σύντομα
θα γίνει πραγματικότητα, για να φιλοξενήσει τους σπάνιους θησαυρούς από την Μικρά
Ασία.
