Η ανθρώπινη κατοίκηση στην περιοχή της Λίμνης αρχίζει από τους μέσους
παλαιολιθικούς χρόνους, όπως μαρτυρούν οι φολίδες και τα θραύσματα πυριτόλιθου
καθώς και λιγοστά εργαλεία που έχουν εντοπιστεί στις θέσεις Αγιος Γεώργιος και
Αγιος Αθανάσιος. Μικροί νεολιθικοί οικισμοί έχουν βρεθεί στις θέσεις Αγιος Γεώργιος,
στο πλάτωμα του Αγίου Αθανασίου και στην Αγία Κυριακή, όπου ο οικισμός συνεχίζει
την ύπαρξή του έως και τη νεώτερη νεολιθική.
Μεγάλο αρχαιολογικό ενδιαφέρον παρουσιάζει ο λόφος Καστριά. Εδώ έχει
εντοπισθεί οικισμός της αρχαιότερης νεολιθικής Ι περιόδου και παρατηρείται μία
συνεχής κατοίκιση έως και τους μεσαιωνικούς χρόνους. Η θέση ταυτίζεται με το μεσαιωνικό
οχυρό Limene, Limne, Limen, όπως αυτό αναφέρεται στους πορτολάνους. Μία άλλη ενδιαφέρουσα
αρχαιολογικά θέση είναι αυτή της "Παναγιάς" όπου και εδώ ο νεολιθικός οικισμός
σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις διαρκεί έως και την Φραγκοκρατία. Μάλιστα οι μελετητές
εικάζουν ότι στην Παναγιά κατέφυγαν οι Ελύμνιοι για να σωθούν από μία πειρατική
επιδρομή το 900 μ.Χ.
Στην περιοχή της Λίμνης, σύμφωνα με την επικρατέστερη άποψη, τοποθετείται
η αρχαία πόλις Ελύμνιον. Το "νυμφικό Ελύμνιον" (όπως χαρακτηρίζεται σε αποσπάσματα
έργων του Σοφοκλή αλλά και άλλων αρχαίων συγγραφέων), είναι συνδεδεμένο με το
πρωτοσμίξιμο του Διός και της Ηρας. Μια άλλη αναφορά για το Ελύμνιον βρίσκουμε
στον Καλλίστρατο (2ος αιώνας π.Χ.), ο οποίος το αναφέρει σαν μία κώμη της Εύβοιας.
Στα χρόνια του αποικισμού δημιουργεί τις δικές της αποικίες, όπως Κλέωνες (και
ίσως Ελύμνιον) στη
Χαλκιδική
χερσόνησο του Αθω. Το Ελύμνιο σύμφωνα με τις μέχρι τώρα ενδείξεις ήταν μία μικρή
Ευβοϊκή πόλη που άλλοτε βρισκόταν υπό την πολιτική επιρροή της
Χαλκίδας και άλλοτε, πιο συχνά αυτό, υπό την επιρροή της
Ιστιαίας.
Στα ρωμαϊκά και μεσοβυζαντινά χρόνια ευημερεί ξανά λόγω της ναυτοσύνης
του ενώ δέχεται επιδρομές από πειρατές και διάφορους επίδοξους κατακτητές. Για
το λόγο αυτό ο οικισμός μεταφέρεται, κατά το 900 π.Χ., προς το εσωτερικό στις
θέσεις Καστριά και Παναγιά. Ισως κατά τη μέση βυζαντινή περίοδο και σίγουρα κατά
την υστεροβυζαντνή τοποθετείται η Επισκοπή Καναλίων.
Κατά τον 11ο μ.Χ. αιώνα στο Ελύμνιο καταφθάνει μια σημαίνουσα ασκητική
μορφή της εποχής, ο κτήτορας της ονομαστής Μονής του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου
στην Πάτμο, Οσιος Χριστόδουλος, ο οποίος εγκαθίσταται στην ερημωμένη από τους
πειρατές παραλιακή πόλη, μαζί με Κώες και Πάτμιους εποίκους. Το 1111 θα αφήσει
την ύστερη πνοή του, ενώ το ασκητήριό του - σπηλεώδες εκκλησίδιο - παραμένει ως
σήμερα στη Λίμνη ευλαβικό των χριστιανών προσκύνημα και τεκμήριο μεγάλων ιστορικών
γεγονότων.
Στα χρόνια της Φραγκοκρατίας, το Ελύμνιο βρίσκεται οχυρωμένο στα "Καστριά
του" και παρουσιάζει ακμή στην εποχή του ξακουστού ιππότη Λικάριου (13ος αιώνας),
ενώ στα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας θα βρίσκεται να κατοικείται από 44 φορολογούμενες
οικογένειες.
Στα μέσα του 16ου αιώνα, Αιγαιοπελαγίτες έποικοι καταφθάνουν στο Ελύμνιο.
Την ίδια περίοδο θαυματουργικά και μέσω θαλάσσης, καταφθάνει και η παλαιά Εικόνα
της Παναγίας Λιμνιάς, που θα γίνει θρησκευτικό παλλάδιο του τόπου. Τα ίδια χρόνια
το Καστρινό Ελύμνιο κατηφορίζει και πάλι στην παραλία και κτίζει τη σημερινή πόλη
της Λίμνης. Το 1790 αρκετές οικογένειες της Λίμνης μεταναστεύουν στη
Σκιάθο
ιδρύοντας εκεί τη δική τους "Λιμνιάτικη" συνοικία, που μέχρι και σήμερα ονομάζεται
"τα Λιμνιά".
Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας η ναυτοσύνη της Λίμνης εξακολουθεί να
είναι αναπτυγμένη, με αποτέλεσμα (όπως εξάλλου συνέβη με όλα τα νησιά του Αιγαίου)
το γεγονός αυτό να αποτελέσει μεγάλο όπλο στα χέρια των επαναστατών του 1821.
Ηταν απόλυτα φυσικό λοιπόν η Λίμνη να πρωτοστατήσει στην Ευβοϊκή εξέγερση για
την απαλλαγή των Ελλήνων από τον τουρκικό ζυγό.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να επισημάνουμε τις διϊστάμενες απόψεις
για την ιστορική αλήθεια περί του τόπου που έγινε επίσημα η έναρξη της Επανάστασης
του 1821 και για το αν αυτός ήταν η Λίμνη ή η Ιστιαία. Τα γεγονότα που δεν επιδέχονται
αμφισβήτηση, είναι ότι η Λίμνη ήταν ο πλέον κατάλληλος τόπος για την οργάνωση
της επανάστασης και ότι στην Ιστιαία έγιναν οι πρώτες εχθροπραξίες με τους Τούρκους
το Μάιο του 1821, που ωστόσο από τον Απρίλιο της ίδιας χρονιάς είχαν προετοιμάσει
οι έφοροι της Λίμνης. Πολλοί ιστορικοί συνδυάζοντας τις εχθροπραξίες με την επίσημη
έναρξη του αγώνα θεωρούν την Ιστιαία σαν τον τόπο κήρυξης της Επανάστασης, ενώ
ο έγκυρος Ελύμνιος ιστορικός Ν. Μπελλάρας τεκμηριώνει, ότι η επίσημη έναρξη έγινε
στην πόλη της Λίμνης. Η τελευταία άποψη πιθανόν να είναι πιο κοντά στην αλήθεια,
αν και αυτό ίσως δεν έχει και τόση σημασία, αφού οι δύο αυτές πόλεις της Β. Εύβοιας
(Ιστιαία και Λίμνη) αποτέλεσαν τα κέντρα του ξεσηκωμού της Εύβοιας, που δυστυχώς
όμως δεν είχε και τα αναμενόμενα αποτελέσματα.
Στα χρόνια της απελευθέρωσης δημιουργεί ένα σημαντικότατο εμπορικό
στόλο και τον προσφέρει στην όλη υπόθεση της ελληνικής ναυτιλίας. Οι ναυτικοί
και οι ναυπηγοί της Λίμνης υπήρξαν ονομαστοί σε ολόκληρη την Ελλάδα. Το ίδιο και
τα καράβια της. Οι ανήσυχοι σύγχρονοι ερευνητές της Λίμνης, "Ελύμνιος" (Δημήτρης
Αποστόλου) και Γιάννης Φαφούτης έχουν δημιουργήσει ένα ωραίο βιβλίο άλμπουμ με
τα καράβια της μετεπαναστατικής Λίμνης.
Στα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου και της Κατοχής, πρωτοστατεί
και πάλι, αναδεικνύοντας μεγάλες μορφές της πανελλήνιας εθνικής μας αντίστασης.
Λέλα Καραγιάννη, Κώστας Καραγιώργης, Κώστας Γαμβέτας, είναι μερικά μόνο από τα
λαμπρά ονόματα ενεργών εχθρών του νεοβαρβαρικού σκοταδισμού.
Η σημερινή πόλη της Λίμνης είναι μια τουριστικά εξελισσόμενη κωμόπολη
με στοιχεία νησιώτικης παραδοσιακής δόμησης, με ιστορικούς χώρους και μοναστήρια,
με πλούσια λαογραφική παράδοση, με φυσική πολλαπλή ομορφιά και με τους καλοκαιρινούς
δροσάτους αγέρηδες, γρέγους και μαϊστράλια, που ασταμάτητα χαϊδεύουν τις κεραμιδένιες
σκεπές και...σφυρίζουν τα παλιά παραμύθια της.
Το κείμενο παρατίθεται το Μάιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο του δήμου
Ελυμνίων.
