Εμφανίζονται 62 τίτλοι με αναζήτηση: Κεντρικές σελίδες στην ευρύτερη περιοχή: "ΙΩΑΝΝΙΝΑ Νομός ΗΠΕΙΡΟΣ" .
ΑΓΙΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ (Χωριό) ΔΩΔΩΝΗ
Τηλέφωνο: +30 26510 84701
Βρίσκεται και αυτό στους πρόποδες του όρους Τόμαρος,
σε υψόμετρο 680 μ.
Πρωτοκατοικήθηκε από εργαζόμενους στο μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής
(1700-1800), το οποίο κατέστρεψε ο Αλή Πασάς. Τότε, οι κάτοικοι κατέβηκαν νοτιότερα,
όπου έκτισαν την "Πλαίσια"
και την εκκλησία της Αγίας Αναστασίας, εξού και το όνομα, που το 1932 καταστράφηκε
από κατολισθήσεις.
Το 1943, το χωριό κάηκε από τους Γερμανούς και εκτελέστηκαν ο ιερέας
και αρκετοί χωρικοί, ως αντίποινα για τον εφοδιασμό των πολεμιστών της Εθνικής
Αντίστασης.
ΑΓΙΑ ΒΑΡΒΑΡΑ (Χωριό) ΚΟΝΙΤΣΑ
Βρίσκεται κοντά στα σύνορα και έχει δάση με παραθεριστικό κλίμα. Κάτω
από το χωριό κυλάει ο Σαραντάπορος,
που χάνεται μετά από μικρή διαδρομή στην Αλβανία.
Κάθε πρώτη Κυριακή μετά τον 15αύγουστο η αδελφότητα Αγίας Βαρβάρας αναβιώνει το
παλιό έθιμο του "Καζανιού". Στην πλατεία του χωριού πραγματοποιείται
γλέντι με τη συνοδεία παραδοσιακής μουσικής και φαγητό από το καζάνι.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Κόνιτσας
ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ (Χωριό) ΚΟΝΙΤΣΑ
Ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της περιοχής με πυκνά δάση και όμορφη
θέα. Οι κάτοικοι ασχολούνται με την υλοτομία και την κτηνοτροφία. Έχει αρκετές
εκκλησίες και εξωκλήσια και στις 26 Ιουλίου γίνεται το παραδοσιακό πανηγύρι της
Αγίας Παρασκευής.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Κόνιτσας
ΑΗΔΟΝΟΧΩΡΙ (Χωριό) ΚΟΝΙΤΣΑ
Τηλέφωνο: +30 26550 61326
Xτισμένο ψηλά με θέα προς τον Αώο
και τον Σαραντάπορο μέσα
στην πλούσια βλάστηση το Αηδονοχώρι μοιάζει με ζωγραφικό πίνακα. Κάποτε είχε όμορφα
και μεγάλα σπίτια, που στην κατοχή κάηκαν από τα ναζιστικά στρατεύματα. Σε βράχο
χτισμένο σώζεται, λίγο έξω από το χωριό, το Μοναστήρι
των Ταξιαρχών Γκούρας, όπου βρίσκονται και οι κατασκηνώσεις της Ιεράς
Μητροπόλεως Δρυϊνουπόλεως-Πωγωνιανής και Κονίτσης. Αξίζει να επισκεφθεί κανείς
τον παραδοσιακό νερόμυλο με την νεροτριβή και το μαντάνι κοντά στην γέφυρα του
Μπουραζανίου.
ΑΜΑΡΑΝΤΟΣ (Χωριό) ΚΟΝΙΤΣΑ
Τηλέφωνο: +30 26550 22257
Σε πευκόφυτη πλαγιά ο Αμάραντος με άγριο και δροσερό τοπίο είναι από
τα καλύτερα χωριά για παραθέριση. Με τα περίφημα ατμόλουτρα ελκύει πολλούς επισκέπτες
τους καλοκαιρινούς μήνες και παρουσιάζει μεγάλη κίνηση. Τα λουτρά, που έχουν και
ράδιο είναι θεραπευτικά για πολλές παθήσεις ιδιαίτερα ρευματικές και ισχιαλγικές.
Το πέτρινο γεφύρι είναι χτισμένο στα 1862.
ΑΜΠΕΛΕΙΑ (Χωριό) ΔΩΔΩΝΗ
Τηλέφωνο: +30 26510 91452
Η Αμπελιά πριν το 1928 ονομαζόταν Βοδίβιστα και για πολλά χρόνια μετά
το Διάταγμα (11-9-1928 ΦΕΚ Α' 93/1928).
Το σύγχρονο χωριό βρίσκεται σε απόσταση 12 χλμ. από τα Γιάννενα
και πέραν από τον επαρχιακό δρόμο που το συνδέει με την πόλη των Ιωαννίνων, συνδέεται
πλέον και στο 3ο χλμ. Ιωαννίνων - Ηγουμενίτσας
της Εγνατίας Οδού. Βρίσκεται πολύ κοντά στο αρχαίο
μνημείο της Δωδώνης, σε απόσταση 3,5 χλμ. και συνδέεται με ασφαλτόστρωτο δρόμο.
Επίσης υπάρχει σύνδεση με τα χωριά Μπιζάνι
(3 χλμ.) και Επισκοπικό
(4 χλμ.) με βατούς χωμάτινους δρόμους.
Είναι χτισμένο στους πρόποδες των βουνών "Χιονιάσα" και
"Μπουλοβάνι" και είναι νεόκτιστο χωριό (μετά το 1920) με όλα τα σπίτια
να είναι μοντέρνα. Το χωρίο έχει αυτή τη στιγμή γύρω στους μόνιμους 500 κατοίκους
και σημαντική οικιστική επέκταση. Δυστυχώς όμως το νεόκτιστο σχολείο που υπάρχει
στο χωριό, ενώ το 1992 που κατασκευαστηκέ είχε περίπου 300 μαθητές σήμερα αριθμεί
μόλις 4 μαθητές, καθώς οι περισσότερες οικογένειες προτιμούν να στέλνουν τα παιδιά
τους σε σχολεία των Ιωαννίνων.
Οι κάτοικοι του χωριού ασχολούνται με τη βιοτεχνία, την γεωργοκτηνοτροφία,
ενώ ένα σημαντικό ποσοστό είναι υπάλληλοι στις υπηρεσίες της πόλης των Ιωαννίνων.
Υπάρχει χορευτικός σύλλογος και αθλητική ομάδα που προσφέρουν στην πολιτιστική
ανάπτυξη του χωριού.
Η περιοχή που βρίσκεται το χωριό έχει παράδοση στην παραγωγή ποιοτικού
κρασιού, απ' όπου προέρχεται και το όνομα αυτού. Παρόλ' αυτά πλέον δεν υπάρχουν
μεγάλες καλλιεργήσιμες εκτάσεις, καθώς οι περισσότερες έχουν οικοπεδοποιηθεί στα
πλαίσια της ανάπτυξης.
Ευκαιρία για συνάθροιση των κατοίκων, αλλά και των χωριανών που έχουν
μετοικίσει σε άλλα μέρη, αποτελεί το πανηγύρι που πραγματοποιείται κάθε χρόνο
την ημέρα της Κοίμησης της Θεοτόκου (15 Αυγούστου) στην ομώνυμη εκκλησία της Παναγίας,
η οποία ανεγέρθη το 1850.
Η Αμπελιά βρίσκεται πολύ κοντά στο Πανεπιστήμιο
Ιωαννίνων, και μάλιστα μια ιδιαίτερα μεγάλη έκταση των αδελφών Καλούδη έχει
γίνει από το 1992 δωρεά στο Πανεπιστήμιο με στόχο να δημιουργηθεί εκεί ένα παγκόσμιο
συνεδριακό κέντρο και μέσω των εσόδων που αυτό θα έχει να σπουδάζουν νέοι του
χωριού με την βοήθεια υποτροφιών.
ΑΡΜΑΤΑ (Χωριό) ΚΟΝΙΤΣΑ
Στις ψηλές παρυφές του Σμόλικα
είναι χτισμένα τα ´Αρματα με τα πυκνά δάση και τα πολλά νερά. Χωριό με πλούσια
υλοτομία και με το μοναδικό νεροπρίονο, που λειτουργεί στην περιοχή. Παλιότερα
εντοπίστηκαν εδώ κοιτάσματα χαλκού και άλλων μεταλλευμάτων που μέχρι σήμερα παραμένουν
στα σπλάχνα της γης. Το πιο αξιόλογο μνημείο είναι ο Ναός του Αγίου Νικολάου με
χιονιαδίτικες τοιχογραφίες.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Κόνιτσας
ΑΣΒΕΣΤΟΧΩΡΙ (Χωριό) ΙΩΑΝΝΙΝΑ
Τηλέφωνο: +30 26510 51132
Το Ασβεστοχώρι είναι χτισμένο ανάμεσα στα υψώματα της οροσειράς Τσούκα,
η οποία και φιλοξενεί τα περισσότερα από τα χωρία του Δήμου Μπιζανίου. Βρίσκεται
στους πρόποδες των υψωμάτων "Καλούρια" και "Πεταλάς", σε υψόμετρο
630 μ., με αποτέλεσμα το κλίμα να είναι ιδιαίτερα υγιεινό.
Η προηγούμενη ονομασία του χωριού ήταν "Λιόκου", το οποίο
είχε πάρει από ένα Γιουγκοσλάβο βοσκό που ήταν από τους πρώτους κατοίκους στην
περιοχή και ονομαζόταν "Λιόκας". Η ονομασία Ασβεστοχώρι προέκυψε στα
χρόνια της Τουρκοκρατίας, όπου ο Αλή Πασάς είχε στην περιοχή ασβεστοκάμινους από
τους οποίους προμηθεύονταν ασβέστη για τα σαράια του.
Το χωριό βρίσκεται σε απόσταση μόλις 18 χλμ. από την πόλη των Ιωαννίνων
και η απόσταση διανύεται σε λιγότερο από μισή ώρα. Αυτή τη στιγμή μένουν στο χωριό
280 κάτοικοι, αν και σύμφωνα με την απογραφή του 2001, επισήμως είναι εγγεγραμμένοι
στα δημοτολόγια του χωριού 381 άτομα. Ο πληθυσμός του χωριού παραμένει σταθερός
εδώ και αρκετά χρόνια, με αποτέλεσμα η ομοιογένεια του πληθυσμού στο χωριό να
είναι εντυπωσιακή.
Αυτή τη στιγμή στο νηπιαγωγείο του χωριού υπάρχουν 9 μαθητές ενώ στο
δημοτικό μόλις τρία παιδία. Οι περισσότεροι των κατοίκων είναι ιδιωτικοί και δημόσιοι
υπάλληλοι στην πόλη των Ιωαννίνων, ενώ ένα μεγάλο ποσοστό ασχολείται με γεωργοκτηνοτροφικές
εργασίες.
Η κεντρική εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στον Αγιο Δημήτριο
και βέβαια το πανηγύρι του χωριού γίνεται την ημέρα γιορτής του στις 26 Οκτωβρίου.
Πολιτιστικές και εορταστικές εκδηλώσεις πραγματοποιούνται και την ημέρα του Δεκαπενταύγουστου
που οι καιρικές συνθήκες το ευνοούν.
ΑΣΗΜΟΧΩΡΙ (Χωριό) ΚΟΝΙΤΣΑ
Τηλέφωνο: +30 26550 31597
Καλοδιατηρημένο το Ασημοχώρι (παλιά Λισκάτσι) με αρκετά πετρόχτιστα σπίτια και
το διόροφο παλιό σχολείο (1903) να ξεχωρίζει στη μικρή πλατεία. Στη βάση του είναι
χτισμένη η κεντρική βρύση του χωριού. Οι τουρνοβίτες ταλιαδόροι στόλισαν την εκκλησία
της Παναγίας (1877) με ένα τέμπλο που είναι από τα αξιολογότερα έργα της τέχνης
τους. Ο καινούριος ξενώνας, που σύντομα θα λειτουργήσει, είναι χτισμένος στην
άκρη του χωριού. Διαθέτει εννέα (9) δωμάτια, εστιατόριο και ευρύχωρο περιβάλλοντα
χώρο.
ΒΟΥΡΜΠΙΑΝΗ (Χωριό) ΚΟΝΙΤΣΑ
Τηλέφωνο: +30 26550 31115
Βούρμπιανη και Πυρσόγιαννη,
τα πιο περιώνυμα και πολυάριθμα άλλοτε μαστοροχώρια της Ηπείρου. Ισχυρίστηκαν
με έπαρση ότι «έχτισαν τον κόσμο», αλλά μεταξύ τους δεν έλειψαν και οι υπαινιγμοί
ότι «ο ένας κουβαλούσε λάσπη για τον άλλο».
Η Βούρμπιανη πρωτοστατεί από τα μέσα του 19ου αιώνα με τη λειτουργία του πρώτου
σχολαρχείου - γυμνασίου της περιοχής μας, την ίδρυση του αρχαιότερου ηπειρωτικού
συλλόγου στην Αθήνα (Φιλοεκπαιδευτική Αδελφότης Βούρμπιανης, 1883), με τη δυναμική
και πλούσια δράση των παροικιών της (Αθήνα,
Λαύριο, Λίμνη
Ευβοίας, Πάτρα, Γιάννενα,
Θεσσαλονίκη, Αιθιοπία,
Σουδάν και Αμερική). Ο επισκέπτης αξίζει να δει το ναό της Παναγίας που «ανακαινίστηκε
εκ βάθρων μεγαλοπρεπέστατος και επιβλητικός στα 1903», το ξυλόγλυπτο τέμπλο του
και ένα αγιογραφικό θησαυρό από εικόνες χιονιαδιτών ζωγράφων, το λιθόκτιστο διόροφο
ιστορικό γυμνάσιο (1927), τους Αγίους Αποστόλους (1824) και τον Aγιο Δημήτριο
με το διπλό γυναικωνίτη (1859).
ΓΑΝΑΔΙΟ (Χωριό) ΚΟΝΙΤΣΑ
Το Γαναδιό είναι από τους ομορφότερους παραδοσιακούς οικισμούς στην
περιοχή. Χτισμένος μέσα στο πράσινο φημίζεται για τα αρχοντικά του και τη φιλοξενία
των κατοίκων του. Στις 8 Νοεμβρίου η αδελφότητα Γαναδιωτών "οι Αγιοι Ταξιάρχαι"
πραγματοποιούν θρησκευτική εκδήλωση και γλέντι στην γραφική πλατεία του χωριού,
όπου και ο Ναός των Ταξιαρχών από το 1870. Στο χωριό υπάρχουν και νερόμυλοι, που
δεν λειτουργούν σήμερα.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Κόνιτσας
ΓΟΡΓΟΠΟΤΑΜΟΣ (Χωριό) ΚΟΝΙΤΣΑ
Τηλέφωνο: +30 26550 31128
Κατηφορίζοντας από το Πληκάτι,
χαμηλά στην ποταμιά, μας υποδέχεται ο Γοργοπόταμος (παλιά Τούρνοβο). Ξακουστό
για τους περιώνυμους ξυλογλύπτες και μαραγκούς του που άφησαν σπουδαία έργα σε
όλη την Ελλάδα και τη Βαλκανική. Αξίζει να δούμε το εξαιρετικής τέχνης τέμπλο
του ναού της Παναγίας (1914), έργο και δωρεά του Βασίλη Σκαλιστή, παλιά σπίτια
με ξύλινα παράθυρα και στα ψηλώματα του χωριού πετρόχτιστες χορτοκαλύβες.
Συνεχίζοντας τη διαδρομή μας και πριν ανηφορίσουμε στους Χιονιάδες, συναντάμε
στη θέση Παρασπόρι, το μικρό μονότοξο γεφύρι (19ος αιώνας).
ΔΡΑΜΕΣΙΟΙ (Χωριό) ΔΩΔΩΝΗ
Τηλέφωνο: +30 26510 82069
Βρίσκεται στους πρόποδες του όρους Τόμαρος
και παίρνει την ονομασία του από το γεγονός, ότι είναι χτισμένο ανάμεσα στις βαλανιδιές.
Τα κυριότερα σημεία πολιτιστικού ενδιαφέροντος του χωρίου είναι, η
εκκλησία Κοιμήσεως της Θεοτόκου του 1664 μ.Χ., πλούσια σε αγιογραφίες μεγάλης
αξίας και το Κρυφό Σχολειό.
Το χωριό, έχει να επιδείξει πολλούς Ευεργέτες και πλούσια Εθνική δράση
στην Τουρκοκρατία και στην κατοχή.
ΔΡΟΣΟΠΗΓΗ (Χωριό) ΚΟΝΙΤΣΑ
Τηλέφωνο: +30 26550 81252
Ανηφορίζοντας από το γεφύρι για την Δροσοπηγή (παλιά Κάντσικο), χαιρόμαστε ένα
από τα καλύτερα διατηρημένα χωριά της επαρχίας μας. Μαστόροι από το Κάντσικο δούλεψαν
σε όλη την ελληνική επικράτεια και στο εξωτερικό (Περσία, Σουδάν, Αμερική). Ένα
ναυάγιο στη διαδρομή Πρέβεζας
- Λευκάδας στα μέσα του
19ου αιώνα με 50-70 νεκρούς καντσιώτες βαρελάδες συγκλονίζει τη μικρή κοινωνία.
Το 1892 καντσιώτες μαστόροι ιδρύουν στην Αθήνα
τον ΦΙΛΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΥΛΛΟΓΟ. Πέτρινα σπίτια, μια πλατεία μοναδικής ομορφιάς με
βρύση (1903) στα θεμέλια του κοινοτικού γραφείου, η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής
(1930) και το πετρόχτιστο σχολείο (1927) είναι αξιοπρόσεχτα δείγματα της ντόπιας
αρχιτεκτονικής παράδοσης. Την εικόνα συμπληρώνουν το παλιό εξωκκλήσι του Αγίου
Αθανασίου στις άκρες του πάνω μαχαλά και η Κοίμηση της Θεοτόκου (1902) στην είσοδο
του χωριού. Πρόκειται για εξαιρετικές κατασκευές με αγιογραφικό διάκοσμο.
ΔΩΔΩΝΗ (Χωριό) ΙΩΑΝΝΙΝΑ
Το χωριό είναι χτισμένο στην ίδια θέση με την αρχαιότατη πόλη της
Ηπείρου, στους πρόποδες του όρους Τόμαρος.
Αποτελεί το κέντρο του Δήμου Δωδώνης, καθώς είναι το πολυπληθέστερο
χωριό και το ευκολότερα προσβάσιμο για το σύνολο των υπολοίπων. Στον συνοικισμό
"Μάντρες" βρίσκονται και τα γραφεία του Δήμου, εξυπηρετώντας το σύνολο των υπολοίπων
διαμερισμάτων. Είναι γνωστή από την Ομηρική εποχή, λόγω του αρχαίου
θεάτρου του Δωδωναίου Διός -του Πελασγικού και της γυναίκας του, της μυστικής
θεότητας Διώνης (αρχαία Μεγάλη θεά). Το μαντείο που βρίσκεται στην περιοχή, έδινε
χρησμούς βασιζόμενο στο θρόισμα των φύλλων της Ιερής Βαλανιδιάς αρχικά και αργότερα
από τον ήχο των μεταλλικών τριπόδων που την περικύκλωναν.
Οι Ρωμαίοι πυρπόλησαν την πόλη το 168 π.Χ., η βαλανιδιά κόπηκε το
369 μ.Χ. και η περιοχή έπεσε στην αφάνεια.
Το 1875, ο Κος Καραπάνος έκανε τις πρώτες ανασκαφές, ακολουθούμενος
από τους Σωτηριάδη, Ευαγγελίδη, Δάκαρη κ.λπ.
Το 1960, άρχισαν να τελούνται θεατρικές παραστάσεις στο υποβλητικό
αρχαίο θέατρο, κάτι το οποίο σήμερα δεν γίνεται λόγω πολυετούς προγράμματος αποκαταστάσεως.
Πολλοί είναι οι επισκέπτες που έρχονται να το θαυμάσουν και από την
Ελλάδα και από το εξωτερικό. Τα ευρήματα των ανασκαφών, βρίσκονται διάσπαρτα σε
διάφορα Μουσεία και ο ομώνυμος Δήμος προβάλλει πάγιο αίτημα της δημιουργίας Μουσείου
στην περιοχή του θεάτρου, καθώς και συνεδριακού κέντρου.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Δωδώνης
ΕΛΕΥΘΕΡΟ (Χωριό) ΚΟΝΙΤΣΑ
Μετά από διαδρομή 22 χιλιομέτρων από την Κόνιτσα
φθάνουμε στο Ελεύθερο. Όμορφο χωριό με τρεχούμενα νερά, νεροτριβές και πολλά "κηπάρια,"
όπου καλλιεργούνται νόστιμοι γίγαντες και καλόγευστες πατάτες. Πιο πάνω υψώνεται
ο "Κλέφτης"' μία από τις κορυφές Σμόλικα,
του δεύτερου μεγαλύτερου βουνού της Ελλάδας.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Κόνιτσας
ΕΞΟΧΗ (Χωριό) ΚΟΝΙΤΣΑ
Το χωριό βρίσκεται σε απόσταση 10 χλμ. από την Κόνιτσα.
Αμφιθεατρικά χτισμένο μέσα σε πυκνές και μεγάλες εκτάσεις από δρυς και χαμόδεντρα.
Η Ζέλιστα έχει μοναδική θέα προς την κοιλάδα του Σαραντάπορου
και το ψηλό βουνό Κούκος.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Κόνιτσας
ΗΛΙΟΡΡΑΧΗ (Χωριό) ΚΟΝΙΤΣΑ
Δυτικά της Κόνιτσας
και απέναντί της βρίσκεται η Ηλιόρραχη. Ηλιόλουστη ράχη-όπως λέει και το όνομά
της- έχει αποδοτικά χωράφια στον κάμπο της Κόνιτσας καθώς και μαγευτική θέα. Απέναντί
της προς την πλευρά της Κόνιτσας
βρίσκεται το εξωκλήσι του Αγίου Νικολάου από τον 15ο αι., το οποίο αξίζει μίας
επίσκεψης.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Κόνιτσας
ΘΥΑΜΙΣ (Ποταμός) ΗΠΕΙΡΟΣ
Το ποτάμι έχει τις πηγές του στο νομό Ιωαννίνων, και εκβάλλει στο
Ιόνιο πέλαγος: πηγάζει κοντά
στον Παρακάλαμο και οι εκβολές
του βρίσκονται δίπλα στη Σαγιάδα.
Παραπόταμοί του είναι ο Γορμός, ο Σμολίτσας,
η Τύρια, ο Ζαλογγίτικος, ο Κουσοβίτικος και ο Καλπακιώτικος.
Το αρχαίο του όνομα ήταν Θύαμις, και για μεγάλο χρονικό διάστημα χώριζε
την Κεστρίνη χώρα από τη Θεσπρωτίδα.
Ήταν πλωτός τουλάχιστο μέχρι την αρχαία Γιτάνη,
που βρίσκεται κοντά στο Ράγιο,
στο σημείο που ο Καλαμάς δέχεται τα νερά του Καλπακιώτικου. Στο μεσαίωνα τα πλοιάρια
ανέβαιναν μέχρι τη σκάλα του Ζωριάνου, κάτω από τη Σίδερη.
Στους μέσους χρόνους το αρχαίο όνομα είχε ξεχαστεί (τόσο που πολλοί
περιηγητές του προηγούμενου αιώνα τον ταύτιζαν με τον Αχέροντα),
και τη θέση του είχε πάρει ο Καλαμάς, από τα καλάμια που φύτρωναν στις βαλτώδεις
εκβολές του, το "Παρακάλαμο").
Μεγάλος υδάτινος δρόμος από την αρχαιότητα ο Καλαμάς, συγκέντρωσε
δίπλα στις όχθες του σπουδαίες πόλεις όπως τη Λυγιά, τη Γιτάνη,
τη Φανωτή, την Οσδίνα,
τη Ραβενή κ.α.
Τα μυκηναϊκά ευρήματα κατά μήκος της κοίτης του, μαρτυρούν τη σπουδαιότητα
που είχε ο ποταμός για το εμπόριο των μακρινών εκείνων χρόνων, εμπόριο που συνέχισαν
αργότερα στους αρχαϊκούς χρόνους οι Έλληνες άποικοι από την Πελοπόννησο.
Στους ελληνιστικούς χρόνους το πλήθος των σφραγισμάτων που βρέθηκαν
στη Γιτάνη μας βεβαιώνει
για την ανάπτυξη του εμπορίου μέσω Καλαμά, ενώ το ισχυρό βενετσιάνικο κάστρο στη
"σκάλα του Ζωργιάνου" δείχνει τη συνέχειά του μέχρι την επικράτηση των
Οθωμανών. Τότε, πιθανόν λόγω αλλαγής της κοίτης του ποταμού, σταμάτησε ο Καλαμάς
να χρησιμοποιείται σαν κύριος δρόμος και χαράχτηκαν δίπλα στις όχθες του μονοπάτια
και καρόδρομοι. Καινούριες πόλεις-σταθμοί έκαναν την εμφάνισή τους, όπως το Φιλιάτι,
ενώ χτίστηκαν γέφυρες για τη διάβασή του.
Ο Καλαμάς σήμερα είναι μία πρόκληση για τον επισκέπτη, που έχει διαλέξει
ανάμεσα σε πορείες στην άγρια φύση του ποταμού, σε επισκέψεις αρχαιολογικών χώρων
και περιδιαβάσεις σε παραδοσιακά χωριά με λαογραφικά μουσεία.
(κείμενο: Γ. ΡΗΓΙΝΟΣ, Μ. ΠΑΣΙΑΚΟΣ)
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιούλιο 2003 από τουριστικό φυλλάδιο
της Νομαρχίας Θεσπρωτίας.
ΚΑΒΑΣΙΛΑ (Χωριό) ΚΟΝΙΤΣΑ
Λίγα χιλιόμετρα μετά την Ηλιόρραχη,
προβάλλουν τα Καβάσιλα μες απ’ τους κατάφυτους με κουμαριές λοφίσκους. Είναι
γνωστά από τα περίφημα ιαματικά λουτρά ειδικά για δερματικές παθήσεις. Μεταξύ
του χωριού και των λουτρών είναι χτισμένο το μοναστήρι της Παναγίας με αξιόλογες
τοιχογραφίες χιονιαδιτών ζωγράφων.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Κόνιτσας
ΚΑΚΟΛΑΚΚΟΣ (Χωριό) ΙΩΑΝΝΙΝΑ
Ήταν πρωτεύουσα του Πωγωνίου επί Τουρκοκρατίας και το κέντρο των εξορμήσεων του
Μάρκου Μπότσαρη από το 1814 ως το 1820. Στο κέντρο του χωριού είναι στημένο καλλιμάρμαρο
ενεπίγραφο μνημείο, πάνω στο οποίο αναγράφεται με χαραγμένα κεφαλαία γράμματα:
"ΣΟΥΛΙ - ΚΑΚΟΛΑΚΚΟΣ ". Στην εκκλησία του Αγίου Δημητρίου το ξυλόγλυπτο
τέμπλο είναι αφιέρωμα των Μποτσαραίων.
ΚΑΛΛΙΘΕΑ (Χωριό) ΚΟΝΙΤΣΑ
Τηλέφωνο: +30 26550 22520
Βρίσκεται 11 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Κόνιτσας.
Όπως αναφέρει το όνομα του, το χωριό έχει πανοραμική θέα. Παλιά λεγόταν Γορίτσα.
Ζωντανό χωριό με γεωργικές και κτηνοτροφικές ασχολίες. Με το μόχθο των κατοίκων
του τροφοδοτείται η επαρχία και τα Γιάννινα
με τα φημισμένα αρωματικά ροδάκινα και πεπόνια. Τον καιρό της παραγωγής πωλούνται
δίπλα στο δρόμο σε αφθονία.
ΚΑΛΟΒΡΥΣΗ (Οικισμός) ΚΟΝΙΤΣΑ
Μικρός οικισμός της Μελισσόπετρας,
που στα πόδια του πρασινίζει ο κάμπος και πλάι του κυλάει ο Σαραντάπορος,
το φυσικό σύνορο με τους απέναντι λόφους της Αλβανίας.
Πριν από τον οικισμό συναντάμε τη γέφυρα της Μέρτζιανης, γκρεμισμένη από την εποχή
του Β΄ παγκοσμίου πολέμου, που συνέδεε την Ελλάδα
με την Αλβανία. Έξω από τον
οικισμό σώζεται το όμορφο μοναστήρι του Αγίου Νικολάου από τον 16ο αι.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Κόνιτσας
ΚΑΣΤΑΝΕΑ (Χωριό) ΚΟΝΙΤΣΑ
Τηλέφωνο: +30 26550 31110
Αξίζει να δείτε την Καστανέα (παλιά Καστάνιανη), το ονομαστό μαστοροχώρι και ένα
από τα ομορφότερα χωριά της Ηπείρου. Ο Αγιος Νικόλαος (1926), με το ξυλόγλυπτο
τέμπλο του Χαράλαμπου Σκαλιστή, το διόροφο πετρόκτιστο σχολείο (1894), ο Αγιος
Δημήτριος (εκ παραδόσεως εκτίσθη κατά το έτος 1670), τα τέσσερα μονότοξα γεφύρια,
το αρχοντικό του Γκόσιου, πολλά πετρόχτιστα σπίτια, καλντερίμια και τοιχοποιίες
αναδεικνύουν ένα χωριό με σπάνιες αρχιτεκτονικές αρετές. Η εικόνα συμπληρώνεται
με το εξωκκλήσι των Αγίων Αποστόλων «εις το άκρον του χωριού της συνοικίας Μεσαργιάς
σε ένα τοπίο εκπληκτικής ωραιότητος». Σύντομα περατώνεται ο πετρόχτιστος ξενώνας
στο αγνάντι του πλάτανου στο μαχαλά της Ράχης.
ΚΕΦΑΛΟΒΡΥΣΟ (Κωμόπολη) ΠΩΓΩΝΙΟ
Στο όρος Νεμέρτσικα υπάρχουν σημεία εκπληκτικής θέας προς όλη τη γύρω
περιοχή και ιδιαίτερα οι τοποθεσίες Μπιτσικόπουλο και Προφήτης Ηλίας. Στην πλατεία
του χωριού βρίσκεται το Ηρώο καέντων της γερμανικής κατοχής (το ολοκαύτωμα έγινε
στις 10-7-1943). Στο Κεφαλόβρυσο βρίσκεται το εργοστάσιο της Μεταλλουργικής Βιομηχανίας
Ηπείρου, όπου γίνεται η κοπή των κερμάτων euro. Εντυπωσιακό επίσης είναι το πανηγύρι
του Κεφαλοβρύσου στις 20 Ιουλίου (Προφήτη Ηλία) κάθε χρόνο, όπου ο Πολιτιστικός
σύλλογος αναλαμβάνει να ξεναγήσει, ντόπιους και ξένους, στα μονοπάτια της Ελληνικής
βλάχικης παράδοσης.
ΚΛΕΙΔΩΝΙΑ (Χωριό) ΚΟΝΙΤΣΑ
Τηλέφωνο: +30 26550 22193
Η Κλειδωνιά είναι γεωργικό χωριό κοντά στον ποταμό
Βοϊδομάτη. Απέχει από την Κόνιτσα
15 χιλιόμετρα και από το παλιό πέτρινο γεφύρι ξεκινάει ένα πανέμορφο μονοπάτι
μέσα στην χαράδρα του Βοϊδομάτη.
Στην νότια όχθη του Βοϊδομάτη,
λίγο πιο πάνω από το πέτρινο γεφύρι, βρίσκεται η παλαιολιθική βραχοσκεπή Μποϊλα.
Μεγάλο όμως ενδιαφέρον παρουσιάζει το παλιό χωριό, η ´Ανω Κλειδωνιά, με
την πλούσια ιστορία της και τα πολλά μεταβυζαντινά μνημεία της. Μεταπολεμικά το
παλιό χωριό είχε εγκαταλειφθεί από τους κατοίκους του, αλλά τα τελευταία χρόνια
άρχισε σιγά-σιγά να ζωντανεύει και πάλι με τη διάνοιξη δρόμου και την κατασκευή
σπιτιών για φιλοξενία επισκεπτών. Η θέα από την ´Ανω Κλειδωνιά συνθέτει
ένα πολύχρωμο πίνακα ζωγραφικής με φόντο τον ορίζοντα και τον κάμπο της Κλειδωνιάς
και της Κόνιτσας. Έχει εκκλησίες
και μοναστήρια από τον 17 και 18ο αι. με αξιόλογες τοιχογραφίες.
ΚΟΝΙΤΣΑ (Κωμόπολη) ΙΩΑΝΝΙΝΑ
Η πόλη της Κόνιτσας απλώνεται στην πλαγιά του βουνού Τραπεζίτσα και
έχει υψόμετρο 600μ περίπου. Στα πόδια της προεκτείνεται ο κάμπος της Κόνιτσας
και της Κλειδωνιάς. Στην
πεδιάδα αυτή συνενώνονται τρία ποτάμια: ο Σαραντάπορος,
ο Αώος και ο Βοϊδομάτης.
Η περιοχή ορίζεται από τους συμπαγείς όγκους του Γράμμου
στα βόρεια, του Σμόλικα στα
ανατολικά, της Γκαμήλας στα
νότια και του Κάμενικ και της Νεμέρτσικας στα δυτικά.
Η μορφολογία του εδάφους και η υδρογραφία του χώρου διαμορφώνουν στην
περιοχή τέσσερις φυσικές μικροπεριοχές: α) της κοιλάδας του Σαραντάπορου
(βόρεια), β) της κοιλάδας του Αώου
(ανατολικά), γ) του λεκανοπεδίου της Κόνιτσας (νότια) και δ) της αλπικής ζώνης.
Σχετικά με την προέλευση του τοπωνυμίου υπάρχουν πολλές εικασίες.
Σύμφωνα με την παράδοση, η πόλη της Κόνιτσας είναι χτισμένη πάνω στην αρχαία Κονισσού.
Ο ιστοριογράφος της Ηπείρου
Π. Αραβαντινός υποθέτει ότι το τοπωνύμιο προήλθε από την ονομασία αρχαίας ηπειρώτικης
πόλης που λεγόταν Κνωσσός με την σχετική παραφθορά.
Επίσης, ο ταξιδευτής Πουκεβίλ θεωρεί την προέλευση της ονομασίας σλάβικη,
Κόνιτζα, δηλαδή αλογότοπος. ´Ενας άλλος μύθος θέλει τον άρχοντα Κόνι να
έχει χτίσει κάστρο, τα ερείπια του οποίου βρίσκονται πάνω από το εκκλησάκι της
Αγ. Βαρβάρας.
´Ετσι η πόλη μπορεί να πήρε το όνομά της από τον άρχοντα αυτό.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, του Δήμου Κόνιτσας
ΚΟΝΤΣΙΚΑ (Χωριό) ΔΩΔΩΝΗ
Η αρχική ονομασία του χωριού ήταν "Κόνισκα" που έχει σλαβική
καταγωγή και σημαίνει η περιοχή που έχει πολλά άλογα. Είναι το αρχαιότερο χωριό
από τα Γραμμενοχώρια και αυτό το καταμαρτυρούν τα αρχαία κτίσματα που είναι διάσπαρτα
σε σημεία του χωριού και τα τοπωνύμια περιοχών που παραπέμπουν σε αρχαία ονόματα.
Το σύγχρονο χωριό είναι κτισμένο νοτίως της πόλης των Ιωαννίνων
σε υψόμετρο 680 μέτρων, ανάμεσα στα βουνά "Στεκάμια" και "Βορτους",
σε σημείο με υπέδαφος ιδιαίτερα πλούσιο σε υδροφόρους ορίζοντες. Από την γεώτρηση
που έχει γίνει παραπλεύρως του χωριού, υδροδοτούνται 13 χωριά της ευρύτερης περιοχής.
Η απόσταση από τα Γιάννενα είναι 14 χλμ. μέσω Μαρμάρων,
20 χλμ. μέσω Πεδινής
και 20 χλμ. μέσω Πετραλώνων.
Η απόσταση μέσω Πεδινής, απ' όπου υπάρχει και αστική συγκοινωνία, καλύπτεται σε
30 λεπτά περίπου.
Το χωριό είναι κτισμένο σε πλαγιά προς το βορά σε τοπίο γεμάτο πουρνάρια,
με θέα που καλύπτει τόσο τον κάμπο του χωριού όσο και αυτόν του διπλανού Ασβεστοχωρίου.
Κάποτε όλος ο κάμπος ήταν λίμνη η οποία χώνεψε σε κάποιο σημείο της και αποξηράνθηκε.
Ακόμα και σήμερα στα χωράφια του χωριού οι αγρότες βρίσκουν κοχύλια και κόκαλα
από ψάρια.
Οι 150 κάτοικοι του χωριού ασχολούνται με την κτηνοτροφία (ειδικότερα
οι μεγάλες ηλικίες), λιγότερο με τη γεωργία, με διάφορα τεχνικά επαγγέλματα και
σε μεγάλο βαθμό είναι ιδιωτικοί και δημόσιοι υπάλληλοι που εργάζονται στην πόλη
των Ιωαννίνων. Στο χωριό υπάρχουν και λειτουργούν νηπιαγωγείο και δημοτικό, με
ελάχιστους όμως μαθητές.
ΚΟΣΜΗΡΑ (Χωριό) ΔΩΔΩΝΗ
Τηλέφωνο: +30 26510 92042
Η Κοσμηρά βρίσκεται σε απόσταση 13 χλμ. από την πόλη των Ιωαννίνων,
σε ένα από τα υψώματα του λεκανοπεδίου, και σε υψόμετρο 550 μέτρα. Η ονομασία
του χωριού δε συνδέεται με κάποιο συγκεκριμένο γεγονός, αν και κάτοικοι του χωριού
υποστηρίζουν ότι από το Τουρκικό "κοσ"+"μηρ" που σημαίνει
"καλό γάλα".
Τα 800 άτομα που κατοικούν αυτή τη στιγμή στο χωριό αυξάνονται συνεχώς,
καθώς κάτοικοι της πόλης και του γενικότερου λεκανοπεδίου, επιλέγουν την παραμονή
τους στην Κοσμηρά για την μικρή απόσταση που έχει από τα Γιάννενα (μόλις 20 λεπτά
της ώρας) και το καλό κλίμα. Τα βουνά που περικλείουν το χωριό είναι
η Γουβα, το Κουρί και η Αγία Μαρίνα. Ο δρόμος που συνεχίζει από την Κοσμηρά φτάνει
στο Ασβεστοχώρι
και την Κόντσικα, όπως
φαίνεται και στο χάρτη. Με την ολοκλήρωση της Εγνατίας Οδού, το χωρίο θα πάρει
νέα πνοή, καθώς θα συνδέεται με αυτή οδικώς με δρόμο που δεν θα υπερβαίνει τα
2 χλμ.
Οι κάτοικοι του χωριού εργάζονται σε μεγάλο βαθμό σε επιχειρήσεις
και υπηρεσίες των Ιωαννίνων, ενώ μικρός είναι ο αριθμός των κατοίκων που ασχολούνται
με την κτηνοτροφία και τη γεωργία. Η συχνή αυτή επαφή των κατοίκων του χωριού
με την πόλη των Ιωαννίνων έχει οδηγήσει και το δημοτικό σχολείο του χωριού να
μη λειτουργεί και μόνο το νηπιαγωγείο να έχει 4 μαθητές στο σύνολο. Παλαιότερα
βέβαια το χωριό αποτελούσε τον πνευματικό πόλο της περιοχής, καθώς την δεκαετία
του '50 το σχολείο του χωριού είχε 150 παιδιά και μάζευε την νεολαία όλων των
γύρω χωριών στο σχολείο.
ΚΩΣΤΑΝΙΑΝΗ (Χωριό) ΔΩΔΩΝΗ
Τηλέφωνο: +30 26510 84650
Βρίσκεται στις πλαγιές της Τσούκας, από την οποία κατέβηκε ο Βελισσάριος
και πλαγιοκόπησε τους Τούρκους το 1913 και απελευθερώθηκαν τα Γιάννενα
από τον Εσάτ Πασά. Βεβαίως, το χωριό πρωτύτερα είχε εξαγορασθεί από τους Τούρκους,
με χρήματα που είχε διαθέσει ο Π. Γκαλντέμης.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί, ότι το χωριό στην περίοδο της Τουρκοκρατίας,
ήταν προστατευόμενο του Σουλιώτη Λάμπρου Τζαβέλα.
Το χωριό, είναι ορεινό και πετρώδες χωρίς ιδιαίτερους πόρους, όμως
εκεί βρίσκεται ο σημαντικής αρχαιολογικής αξίας Βυζαντινός ναός των Ταξιαρχών,
χτισμένος το 1057 μ.Χ.
ΛΑΓΚΑΔΑ (Χωριό) ΚΟΝΙΤΣΑ
Τηλέφωνο: +30 26550 31406
Ο δρόμος από το μεγάλο πλάτωμα της ποταμιάς αφήνει τη γέφυρα και ανηφορίζει απότομα
για τη Λαγκάδα (παλιά Μπλίζγιανη). Η επίδοση των μαστόρων της στο 18ο και 19ο
αιώνα ήταν ονομαστή. Στη Σιάτιστα (1740) μερικά λαμπρά αρχοντικά φέρουν επιγραφές
με το όνομα πρωτομαστόρων και το ακριβές όνομα της γενέτειρας τους « αν ρωτάτε,
Αρχοντες ποιός μάστορας το έχτισε, Νάκος το όνομα από χώρα Μπλίσδιανη, Βιλαέτι
Κόνιτσα, 1740». Έχασε μεγάλο μέρος του δυναμικού της, όταν στα 1863 ολόκληρες
οικογένειες μαστόρων εγκαταστάθηκαν μόνιμα στη Δρακότρυπα (Σκλάταινα) της Θεσσαλίας,
συνεχίζοντας την οικοδομική παράδοση. Η σημερινή Λαγκάδα άλλαξε όψη από τις καινούριες
κατασκευές. Ελάχιστα πέτρινα σπίτια έμειναν άθικτα. Ξεχωρίζουν το παλιό σχολείο
και το εξωκκλήσι της Αγίας Παρασκευής με εξαιρετικά δείγματα τοιχογραφιών της
χιονιαδίτικης αγιογραφικής σχολής. Στα χαμηλά της Γύφτισας το Γλυκονέρι (Πηγή)
κρατάει ακόμα ζωντανό σε όλα τα χωριά το μύθο με τις θεραπευτικές του ιδιότητες.
ΜΑΖΙ (Χωριό) ΚΟΝΙΤΣΑ
Δύο χωριά παραγωγικά που διασχίζονται από τον ασφαλτόδρομο και λούζονται
από τον ήλιο χτισμένα στην πλαγιά μιας χαμηλής λοφοσειράς. Οι κάτοικοί τους ασχολούνται
με την γεωργία στα εύφορα χωράφια που ποτίζονται από τον Αώο
και την κτηνοτροφία.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Κόνιτσας
ΜΑΝΟΛΙΑΣΑ (Χωριό) ΔΩΔΩΝΗ
Τηλέφωνο: +30 26510 82562
Η Μανολιάσα βρίσκεται στο νότιο τμήμα του Δήμου
Μπιζανίου και νότιο-νοτιοδυτικά από την πόλη των Ιωαννίνων.
Το όνομα του χωριού έχει Ελληνική - Βλάχικη προέλευση, από το όνομα Εμμανουήλ
που έγινε Μανώλης και από εκεί Μανωλιάσσα. Στην σύγχρονη δημοτική γλώσσα, το Ω
έγινε Ο και τα δύο Σ συμπτύχθηκαν σε ένα.
Απέχει από τα Γιάννενα μόλις 19 χλμ. Αλλά παρόλα αυτά βρίσκεται στα
800 μ. υψόμετρο. Έτσι το κλίμα δεν μοιάζει ιδιαίτερα με αυτό των Ιωαννίνων και
είναι χαρακτηριστικά ξηρό και υγιεινό. Στη σύγχρονη εποχή η απόσταση αυτή των
19 χλμ. Καλύπτεται σε λιγότερο από 30 λεπτά, αλλά παλαιότερα οι κάτοικοι χρειαζόταν
περισσότερο από 4 ώρες για να μεταβούν στα Γιάννενα.
Περικλείεται από τη σειρά βουνών με την ομώνυμη ονομασία και υψόμετρο
που φτάνει τα 1.100 μ. Τα διαβόητα βουνά της Μανολιάσας. Σε μία από τις κορυφές,
κοντά στα 1.050 μ. βρίσκεται και το πάρκο κεραιών, στο οποίο είναι εγκατεστημένοι
το σύνολο των αναμεταδοτών των καναλιών τοπικής και εθνικής εμβέλειας.
Αυτή τη στιγμή οι μόνιμοι κάτοικοι του χωριού είναι 170 άτομα περίπου,
αν και στην απογραφή του 2001 το χωριό εμφανίζεται να έχει 307 κατοίκους. Μεγάλο
μέρος των χωριανών είναι μετανάστες σε Αυστραλία, Γερμανία και Σουηδία, αλλά και
σε άλλα μέρη του κόσμου. Λόγω της έλλειψης κατοίκων, το σχολείο του χωριού έπαψε
να λειτουργεί από το 2000. Οι ασχολίες των κατοίκων είναι γεωργοκτηνοτροφικές,
με μικρές σε έκταση καλλιέργειες και ολιγάριθμα κοπάδια ζώων.
Το χωριό είναι κτισμένο σε σχήμα Γ και δίνει την όψη ενός μικρού λεκανοπεδίου.
Έχει νεόκτιστο καμπαναριό στην εκκλησία που χτίστηκε το 1950, ενώ το πνευματικό
κέντρο του χωριού λειτουργεί από το 1994.
Ιστορικά το χωριό βρισκόταν υπό την κηδεμονία τόσο των Τούρκων όσο
και των Σουλιωτών, ενώ τα έτη 1912-13 έγιναν ιδιαίτερα σκληρές μάχες μεταξύ Τούρκων
και Ελλήνων. Το ιδιαίτερο στοιχείο της οχύρωσης του χωριού ήταν ότι η εδαφική
διαμόρφωση της περιοχής καθιστούσε μη αναγκαία την ύπαρξη τεχνικών οχυρωμάτων.
ΜΑΝΤΕΙΟ (Χωριό) ΔΩΔΩΝΗ
Τηλέφωνο: +30 26510 82471
Βρίσκεται στους πρόποδες της Ολύτσικας και Τόμαρου,
σε υψόμετρο 720 μ., με παλαιότερη ονομασία: Αλποχώρι. Είναι το πλησιέστερο χωριό
στο αρχαίο θέατρο της Δωδώνης και από εκεί προέρχεται και η ονομασία του.
ΜΕΛΙΓΓΟΙ (Χωριό) ΔΩΔΩΝΗ
Τηλέφωνο: +30 26510 82561
Το χωριό βρίσκεται στους πρόποδες του όρους Ολύτσικα. Σύμφωνα με τα
ιστορικά στοιχεία, είναι ο χώρος όπου πρωτοκατοίκησαν οι Σελλοί -οι πρώτοι Έλληνες
και οι ιερείς του Μαντείου της Δωδώνης. Στην περιοχή του και σε υψόμετρο 1.600
μ., βρίσκεται ο αρχαίος οικισμός Γούβες, που χρονολογείται στα 800 π.Χ. Στο κέντρο
του χωρίου, υπάρχει αξιόλογο λαογραφικό μουσείο, ενώ μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν
και οι εκκλησίες του.
ΜΕΛΙΣΣΟΠΕΤΡΑ (Χωριό) ΚΟΝΙΤΣΑ
Κοντά στο Μπουραζάνι
πάνω από τον Αώο απλώνεται
κλιμακωτά στην πλαγιά προστατευτικού λόφου η Μελισσόπετρα. Μπροστά της το ποτάμι
ξανοίγεται και πλαταίνει με όμορφες αμμουδιές και βαθύσκια πλατάνια.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Κόνιτσας
ΜΟΛΙΣΤΑ (Χωριό) ΚΟΝΙΤΣΑ
Είναι το κεντρικό χωριό της άλλοτε ομώνυμης κοινότητας που συμπληρώνονταν
από τα άλλα δυο κοντινά χωριά, το Γαναδιό
και το Μοναστήρι. Παλιά σπίτια,
που ανακαινίστηκαν πρόσφατα δίνουν μια όμορφη εικόνα στο επισκέπτη, η οποία συμπληρώνεται
από τον ναό του Αγίου Νικολάου με το όμορφο χαγιάτι.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Κόνιτσας
ΜΟΛΥΒΔΟΣΚΕΠΑΣΤΟΣ (Χωριό) ΚΟΝΙΤΣΑ
Τηλέφωνο: +30 26550 24182
Σε όμορφη θέση με νερά πηγαία και ωραία θέα το σημερινό "Μολύβι"
είναι το απομεινάρι της παλιάς βυζαντινής πόλης Διπαλίτσας. Εκτός από το ενεργό
Μοναστήρι της Παναγίας
της Μολυβδοσκέπαστης, χαμηλά δίπλα στον Αώο,
σώθηκαν από την φθορά του χρόνου μέσα και έξω από το χωριό παλιές εκκλησίες και
ερείπια σπιτιών που μαρτυρούν την πλούσια ιστορία αυτού του τόπου. Η παλιά πόλη
καταστράφηκε σύμφωνα με την παράδοση από τους πρώτους σταυροφόρους. Αλλά και μετέπειτα
επειδή βρισκόταν στο σταυροδρόμι της πορείας διαφόρων φυλών πάθαινε καταστροφές
από τις συχνές επιδρομές. Σήμερα είναι ένα ήσυχο και όμορφο μεθοριακό χωριουδάκι,
που αγναντεύει την κοιλάδα του Αώου
και του Σαραντάπορου. Είναι
από τα χωριά που η ιστορία άφησε αδρά τα χνάρια πάνω του στο πέρασμά της. Ο ενοριακός
ναός των Αγίων Αποστόλων από το 1537 και οι αναστηλωμένοι ναοί του Αγίου Δημητρίου
( 13ος αι. ) και του Αγίου Σώζοντα (16ος αι. ) είναι μερικά από τα πολλά αξιόλογα
βυζαντινά μνημεία του χωριού.
ΜΟΝΟΔΕΝΔΡΙ (Χωριό) ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΖΑΓΟΡΙ
Αντιπροσωπευτικό χωριό του Ζαγοριού,
χτισμένο σε ύψος 1.000 μ. Γραφικότατο, με καλοχτισμένα σπίτια και δρόμους καλλιτεχνικά
στρωμένους με πέτρες. Δεσπόζει μπρος από τη χαράδρα του Βίκου. Απέχει 4.1 χλμ
Β από τα Γιάννινα. Λίγα χιλιόμετρα
πιο πάνω από το χωριό δρόμος, που δεν είναι και τόσο καλός από ένα σημείο και
μετά, φέρνει κοντά στις πηγές του Βοϊδομάτη. Από κει στενό μονοπάτι οδηγεί σε
2', μπροστά στη χαράδρα, από όπου πηγάζει το ποτάμι. Είναι ένα θέαμα μοναδικό.
Για όσους θέλουν να περάσουν το φαράγγι (5 ώρες με τα πόδια) υπάρχει μονοπάτι
στην αρχή του χωριού.
Αξιοθέατα αποτελούν:
•Το μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής, χτισμένο σ’ ένα από τα πιο όμορφα σημεία
του φαραγγιού του Βίκου. Ιδρύθηκε το 1412 και αποτελεί μνημείο του Αγώνα του 1821.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούλιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Πειραιά
ΜΠΕΡΚΟ (Οικισμός) ΔΩΔΩΝΗ
Το χωριό είναι παραποτάμιος συνοικισμός της Κωστάνιανης. Οφείλει την ονομασία του, σε παλαιά οικογένεια ευπατρίδων Γιαννιωτών που είχε πολλά κτήματα.
ΝΕΟ ΜΠΙΖΑΝΙ (Χωριό) ΙΩΑΝΝΙΝΑ
Τηλέφωνο: +30 26510 92225
Το Μπιζάνι είναι ένα χωριό που βρίσκεται 12 χιλιόμετρα έξω από τα
Γιάννενα στους πρόποδες
του λόφου του Μπιζανίου, χτισμένο αριστερά και δεξιά της εθνικής οδού που οδηγεί
προς την Πρέβεζα. Γύρω
του είναι τα χωριά: Επισκοπικό,
Αμπέλια, Νεοκαισάρεια,
Κολωνιάτι, Σερβιανά.
Υπάρχει και το παλιό Μπιζάνι που βρίσκεται πάνω στο λόφο του Μπιζανίου κοντά στα
οχυρά και δυτικά από αυτά κάπου 100 μέτρα μακριά σε ερειπωμένη κατάσταση.
Το χωριό κατέβηκε κάτω, εκεί δηλαδή που είναι σήμερα, το 1950 χάρη
και στις ενέργειες του άξιου και δημιουργικού δασκάλου Ευάγγελου Φαρμάκη. Το Μπιζάνι
είναι χωριό που αναπτύσσεται συνεχώς και αποτελεί πόλο έλξης νέων κατοίκων και
ιδιαίτερα αυτών που αναζητούν ένα ήσυχο μέρος όχι πολύ μακριά από την πόλη. Είναι
πολύ ενθαρρυντικό το γεγονός ότι οι νέοι διαλέγουν να μείνουν στο χωριό. Οι κάτοικοι
του Μπιζανίου είναι άνθρωποι φιλόξενοι και εργατικοί και είναι στην πλειοψηφία
αγρότες και κτηνοτρόφοι ή εργάζονται στα Ιωάννινα. Μερικοί ζουν σε άλλες πόλεις
της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Οι ανάγκες των κατοίκων ικανοποιούνται στην πόλη των Ιωαννίνων και
γι αυτό το χωριό δεν έχει καταστήματα ή άλλες υπηρεσίες εκτός από κάποια κέντρα
διασκέδασης, το δημοτικό σχολείο του και το γυμνάσιό του που συγκεντρώνει παιδιά
από πολλά χωριά.
Το Μπιζάνι έγινε γνωστό από τον πόλεμο 1912-13 για την απελευθέρωση
των Ιωαννίνων. Οι Τούρκοι το είχαν οχυρώσει από το 1909 μέχρι το 1912. Το είχαν
κάνει απόρθητο φρούριο, με οχυρά από μπετόν αρμέ, με συρματοπλέγματα, με τάφρους,
καθώς ο λόφος του δέσποζε της περιοχής, αφού ήταν από μόνος του πολύ οχυρή τοποθεσία.
Ήταν ο κυματοθραύστης σε κάθε προσπάθεια για κατάληψη των Ιωαννίνων.
Γι' αυτό και στην πραγματικότητα το Μπιζάνι δεν έπεσε από τις κατά
μέτωπον επιθέσεις του ελληνικού στρατού αλλά υπερκεράστηκε από τα δυτικά (Μανολιάσα
- Δουρούτη κ.τ.λ.) και παραδόθηκε κι αυτό μετά την πτώση των Ιωαννίνων. Αυτή λοιπόν
η οχυρή του θέση, η φυσική και η τεχνική, έκανε όσους έλαβαν μέρος στον πόλεμο
αυτό να του προσθέσουν τα επίθετα φοβερό Μπιζάνι, πολυθρύλητο, τρομερό, ανδροφόνο,
άπαρτο κάστρο κ.τ.λ. Η φήμη αυτή αντιφέγγει και μένει ζωντανή ακόμα και σήμερα
και η δημοτική αλλά και η επώνυμη μούσα το τραγούδησε αντάξια με τη μεγάλη θυσία
των ηρώων μας.
ΝΗΣΙ (Νησί) ΙΩΑΝΝΙΝΑ
Το νησί Παμβώτιδας
αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της ιστορίας της πόλης των Ιωαννίνων:
έχει συνδεθεί με την ιστορία και το θάνατο του Αλή Πασά. Ήδη, όμως, από τη Βυζαντινή
και μεταβυζαντινή περίοδο μαρτυρείται οργανωμένη ζωή πάνω στο νησί, με επίκεντρο
τα οχτώ μοναστηριακά συγκροτήματα. Η Μονή του Αγίου Νικολάου των Φιλανθρωπηνών
(1292), η Μονή του Αγίου Νικολάου, επίσης Ντίλιου ή Στρατηγοπούλου, η Μονή Ελεούσης
ή Αγίου Νικολάου των Γκιουμάτων (15ος αιώνας), η Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος,
συγκροτήματα που βρίσκονται στη βορειοδυτική πλευρά του νησιού, ή ακόμα η Μονή
Προφήτη Ηλία στην κορυφή του λόφου, η Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου και τέλος η
Μονή Αγίου Παντελεήμονος. Στα κελιά του τελευταίου αυτού μοναστηριού σώζονται
οι τρύπες από τις σφαίρες που ρίχτηκαν εναντίον του Αλή Πασά, όταν αυτός προσπάθησε
να διασωθεί από την πολιορκία του Χουρσίτ Πασά.
Στις Μονές αυτές και ιδιαίτερα στη Μονή Αγίου Νικολάου των Φιλανθρωπηνών,
διατηρούνται εξαιρετικής τέχνης μεταβυζαντινές τοιχογραφίες. Αξιοσημείωτο είναι
ότι στην παραπάνω Μονή εικονίζονται επτά ολόσωμοι φιλόσοφοι της αρχαιότητας, Πλάτων,
Σόλων, Αριστοτέλης, Πλούταρχος, Θουκυδίδης, Απολλώνιος και Χείλων.
Σήμερα, το νησί είναι το μοναδικό στον κόσμο νησί λίμνης που κατοικείται.
Ο πληθυσμός του είναι 100 περίπου οικογένειες οι οποίες ασχολούνται με τον τουρισμό
και το ψάρεμα.
Η σύνδεσή του με την πόλη των Ιωαννίνων, γίνεται με καραβάκια, που
εκτελούν ημερήσια δρομολόγια ανά μισή ώρα το καλοκαίρι και ανά μία ώρα το χειμώνα.
Στο Νησί υπάρχουν γραφικά καταστήματα λαϊκής τέχνης και εστιατόρια που σερβίρουν
ψάρια, χέλια, βατραχοπόδαρα κ.λπ. Αποτελεί πόλο τουριστικής ανάπτυξης των Ιωαννίνων.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Ιωαννιτών
ΝΙΚΑΝΩΡΑΣ (Χωριό) ΚΟΝΙΤΣΑ
Απέναντι από την Τράπεζα στην
άλλη πλευρά του δρόμου αντικρίζουμε το εκκλησάκι του Αγίου Νικάνορα χτισμένο σ'
ένα ψηλό βράχο. Απ’ αυτό πήρε και το όνομά του το χωριό. Γιορτάζει στις
7 Αυγούστου και η θέα του θυμίζει Μετέωρα.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Κόνιτσας
ΟΞΥΑ (Χωριό) ΚΟΝΙΤΣΑ
Το αγνάντι της ποταμιάς από την Αγία Τριάδα της Οξυάς (παλιά Σέλτση) είναι εικόνα
σπάνιας ομορφιάς και ωραιότητας. Η αδελφότητα της Οξυάς ο Αγιος Νικόλαος ιδρύθηκε
το 1905 από σελτσιώτες μαστόρους που ταξίδευαν για δουλειά στο Χαρτούμ (Σουδάν).
Το μικρό καμπαναριό και τα λιθανάγλυφα του Αγίου Νικολάου (1851), η πλατεία με
το καφενείο (παλιό σχολείο 1871), οι λουλουδιασμένες αυλές και οι καλοκαιρινοί
μπαξέδες ξεχωρίζουν την Οξυά για την νοικοκυρεμένη της εικόνα και αρχοντιά.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Μαστοροχωρίων
ΠΑΔΕΣ (Χωριό) ΚΟΝΙΤΣΑ
Χωριό με δροσερά νερά και καλό κλίμα για παραθέριση. Βρίσκεται στους
πρόποδες του Σμόλικα όπου
αγναντεύει κανείς τη βουνοσειρά της Γκαμήλας.
Από εδώ αρχίζουν τα κοιτάσματα χαλκού. Το αξιοθέατο του χωριού είναι η "πέτρινη
γριά"' ένας βράχος που μοιάζει με γριά καθώς βλέπουμε τα βράχια πάνω από
το χωριό, καθώς και οι εκκλησίες και οι παλιοί νερόμυλοι.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Κόνιτσας
ΠΑΛΑΙΟΣΕΛΛΙ (Χωριό) ΚΟΝΙΤΣΑ
Τηλέφωνο: +30 26550 24682
Βρίσκεται λίγο μετά το Ελεύθερο.
Από αυτό το χωριό αρχίζουν τα Βλαχοχώρια με τα κοινά έθιμα όπου το Δεκαπενταύγουστο
κάνουν πανηγύρια. ´Εχει παλιά εκκλησία της Αγίας Παρασκευής (1864), με όμορφο
τέμπλο και εικόνες χιονιαδίτικης ζωγραφικής. Ο ναός έχει πάρει σταδιακά μια θεαματική
κλίση από καθίζηση και παραμένει έκτοτε στέρεος στην θέση του. Με το μεγάλο υψόμετρο,
τα κρύα νερά και το πράσινο τοπίο είναι δροσερό όλους τους μήνες του καλοκαιριού.
Απ’ εδώ μονοπάτι μας οδηγεί στη "Δρακόλιμνη" του Σμόλικα.
ΠΕΔΙΝΗ (Κωμόπολη) ΔΩΔΩΝΗ
Το χωριό Πεδινή είναι ένα από τα προάστια της πόλης των Ιωαννίνων
και βρίσκεται νοτιοδυτικά της. Απέχει από τα Ιωάννινα επτά χιλιόμετρα και ο χρόνος
της διαδρομής με το αυτοκίνητο είναι μόλις δέκα λεπτά περίπου.
Το χωριό είναι χτισμένο στους πρόποδες και ανατολικά των υψωμάτων
Κουρί και Κασταλάτας. Αριστερά αυτών των υψωμάτων και στην ίδια σχεδόν οροσειρά,
αφήνοντας ένα διάσελο ανάμεσα τους, βρίσκεται το ύψωμα της Αγίας Μαρίνας και συνεχίζει
το ύψωμα Χιονιάσα. Από τα υψώματα αυτά χαμηλότερο είναι της Αγίας Μαρίνας και
είναι το πλέον δασωμένο.
Βορειοδυτικά του χωριού και προς το μέρος της Κασταλάτας ορθώνεται
το παλιό μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου της Δουρούτης, όπου δεσπόζουν επίσης το
ομώνυμο Πανεπιστήμιο
και το Νοσοκομείο. Παλιότερα σ' αυτή την πλαγιά οι κάτοικοι της Πεδινής καλλιεργούσαν
αμπέλια, ενώ τώρα είναι χτισμένη η Πανεπιστημιούπολη. Έτσι η περιοχή αναβαθμίστηκε
και τα οικόπεδα απέκτησαν μεγάλη αγοραστική αξία και ζήτηση. Το χωριό έγινε μία
από τις πιο ζωντανές κοινότητες με μεγάλη προοπτική προόδου.
Τα τελευταία χρόνια η οικοδόμηση της περιοχής είναι αλματώδης, το
χωριό απλώθηκε πολύ και ο πληθυσμός αυξήθηκε σημαντικά. Τα σπίτια είναι όλα σχεδόν
καινούργια με πολλές σκόρπιες βίλες και σπάνια βλέπει κανείς παλιά, που χρησιμοποιούνται
τώρα ως αποθήκες.
Πλάι και νότια του χωριού, ανάμεσα από την Αγία
Μαρίνα και το Κουρί περνάει ο δρόμος προς τη Δωδώνη,
όπου παράλληλα κατασκευάζεται η Εγνατία οδός, που θα διασχίζει όλο το λεκανοπέδιο
των Ιωαννίνων.
Το χωριό στα χρόνια της Τουρκοκρατίας αλλά και παλιότερα λεγόταν ΡΑΨΙΣΤΑ
και μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους μετονομάστηκε σε ΠΕΔΙΝΗ, για το πεδινό
ίσως μέρος του χωριού. Η μετονομασία έγινε το 1928 με το Διάταγμα (11-9-1928 ΦΕΚ
Α' 93/1928).
ΠΗΓΗ (Χωριό) ΚΟΝΙΤΣΑ
Τηλέφωνο: +30 26550 22960
Απέχει 7 χιλιόμετρα από την Κόνιτσα
και αποτελεί ιδεώδη τόπο παραθερισμού με τα δροσερά νερά και τον καθαρό αέρα.
Αν και δεν έχει ορίζοντα είναι όμως πολύ γραφικό γιατί περιβάλλεται από ένα υπέροχο
πευκόδασος. Οι κάτοικοι ασχολούνται με την υλοτομία και τη μαστορική τέχνη. Ενδιαφέρον
παρουσιάζουν για τον επισκέπτη οι ναοί του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Παντελεήμονα.
ΠΛΑΓΙΑ (Χωριό) ΚΟΝΙΤΣΑ
Είναι λίγο γνωστό ότι η Ζέρμα υπήρξε ένα έστω μικρότερο κέντρο αγιογραφίας.
Το 1662 στη Μονή Κάμενας έξω από το Δέλβινο της Αλβανίας διαβάζουμε «δηα χυρος
του αμαρτολου Μιχαλις ζογραφος εκ κομις Ζερμας». Επίσης τεκμηριώνεται η δραστηριότητα
οικοδομικών συνεργείων της στο Aγιο
Όρος, Αγρίνιο, Αμφιλοχία
(Καρβασαράς), Θεσπρωτία,
Θεσσαλία και Αλβανία
(Δέλβινο, Αργυρόκαστρο).
Στη δεκαετία του 1970-80, τα χωριά Πλαγιά (Ζέρμα), Θεοτόκος
(Φετόκο) και Κεφαλοχώρι
(Λούψικο - Λυκόραχη) λόγω υποχωρήσεως του εδάφους - κατολισθήσεων, μετακινήθηκαν
χαμηλότερα στον Εθνικό δρόμο. Η καινούρια Πλαγιά χτίστηκε απέναντι από την παλιά
Ζέρμα στο ίδιο υψόμετρο και πιο κοντά στο Μοναστήρι της Παναγίας. Τα τρία νέα
χωριά έχουν ρυμοτομικό σχέδιο, φαρδείς δρόμους και αυλές γεμάτες λουλούδια, κληματαριές
και οπωροφόρα.
Το απόσπασμα παρατίθεται τον Νοέμβριο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Μαστοροχωρίων
ΠΛΗΚΑΤΙ (Χωριό) ΚΟΝΙΤΣΑ
Τηλέφωνο: +30 26550 31285
Στο Πληκάτι (παλιά Πληκάδες) "οι μικροί κλήροι με τους φυτοφράκτες, η ύπαρξη
μονοπατιών και οπωροφόρων δένδρων και τα ρυάκια μεταξύ των χωραφιών κοντά στις
ορθοπλαγιές που ζει το αγριόγιδο και σε ένα χωριό με πολλά παραδοσιακά στοιχεία,
είναι από τα πιο όμορφα ορεινά αγροτικά τοπία." Το 1841 μεγάλος αριθμός οικογενειών
από το Πληκάτι εγκαθίσταται στο νέο χωριό Μπελκαμένη (σημερινή Δροσοπηγή)
στο Νομό Φλώρινας. Σύντομα πάλι το 1861 μεταναστεύουν ξανά και φτιάχνουν εκεί
κοντά νέο χωριό τη Νεγοβάνη (σημερινό Φλάμπουρο)
και στο Καζακλάρ της Θεσσαλίας (σημερινός Αμπελώνας) Οι πληκαδίτες μαστόροι ταξίδευαν
στην Αθήνα, Μεσολόγγι,
Αστακό, Θεσπρωτία,
Καβάλα, Αλβανία (Δέλβινο,
Κορυτσά), Γαλλία, παραλιακή
Τουρκία (Προύσα), Ρωσία
(Ιρκούτσκ, Βλαδιβοστόκ) Μπορούμε να δούμε στο ναό του Αγίου Αθανασίου (17ος αιώνας)
το τέμπλο και το ταβάνι, έργα μοναδικής ομορφιάς και καλλιτεχνικής αξίας. Στον
ίδιο χώρο φιλοξενούνται εναπομείναντα τμήματα από το τέμπλο του παλιού ναού της
Παναγίας της Πληκαδίτισας (1775) που τη θαυματουργή της εικόνα γιορτάζουν πανηγυρικά
στις 16 του Φλεβάρη όλα τα Μαστοροχώρια, ακόμα και από τη γειτονική Κολώνια (Αλβανία).
ΠΟΛΥΓΥΡΟΣ (Χωριό) ΔΩΔΩΝΗ
Τηλέφωνο: +30 26510 84260
Το χωριό παλιά είχε την ονομασία "Ζαγόρτσα". Κατοικήθηκε από ανθρώπους
διαφόρων τόπων και παραδόσεων. Εκεί βρίσκεται η εκκλησία Αγία Κυριακή, που έχει
σημαντικές τοιχογραφίες και επιγραφές του 1812 μ.Χ. Το χωριό, που βρίσκεται στο
Δυτικό μέρος του Δήμου, είναι επίσης ιδιαίτερα πλούσιο σε φυσική ομορφιά. Στο
λαογραφικό μουσείο που υπάρχει στο χωριό εκτίθενται μια σειρά από παραδοσιακά
αντικείμενα και φορεσιές που καθρεφτίζουν την ιστορία και τις παραδόσεις του τόπου.
ΠΟΥΡΝΙΑ (Χωριό) ΚΟΝΙΤΣΑ
Τηλέφωνο: +30 26550 24159
Ομορφο χωριό με νερά κρύα και δάση οξιάς και πεύκου τριγύρω. Αξιοθέατο
και εντυπωσιακό στην Πουρνιά είναι το γεφύρι της Μαύρης Πέτρας. Φύση και άνθρωπος
εργάστηκαν για να μας εντυπωσιάσουν με μια σύνθεση μοναδική. Υπάρχει ο μεγάλος
απότομος βράχος με την τοιχογραφία του Παντοκράτορα, το πέτρινο γεφύρι με την
εντυπωσιακή καμάρα, το εικόνισμα, η βρύση, ο μισογκρεμισμένος μύλος που συνθέτουν
ένα ωραίο πίνακα.
ΠΡΑΜΑΝΤΑ (Κωμόπολη) ΙΩΑΝΝΙΝΑ
Τα Πράμαντα ή η Πράμαντα, όπως συνηθίζεται να λέγεται, ονομαστό μαστοροχώρι
με πολλές κτηνοτροφικές οικογένειες, η μεγαλύτερη σε πληθυσμό κοινότητα των Δυτικών
Τζουμέρκων με 1500 κατοίκους κατά την απογραφή του 1991.
Βρίσκεται 65 χλμ. ΝΑ των Ιωαννίνων
και 70χλμ. ΒΑ της Aρτας, πόλεις
με τις οποίες έχει καθημερινή οδική συγκοινωνία και επικοινωνία, αφού σε κάθε
μία από αυτές κατοικούν περισσότερες από πεντακόσιες οικογένειες Πραμαντιωτών.
Ο οικισμός, χτισμένος σε υψόμετρο 840 μ. αμφιθεατρικά στους πρόποδες
της Στρογγούλας (2.107 μ.), ίσως τις πιο επιβλητικής κορυφής των πολυτραγουδισμένων
Τζουμέρκων, πλαισιώνεται από τους συνοικισμούς Τσόπελα
και Χριστοί οι οποίοι αποτελούν
την προγονική κοιτίδα των Πραμαντιωτών, στις όχθες του Αράχθου.
Στη σημερινή του θέση ο οικισμός πιθανολογείται πως αναπτύχθηκε στα
μέσα του 15ου αιώνα. Τον πρώτο οικισμό δημιούργησαν μέτοικοι κτηνοτρόφοι από τους
Χριστούς και αργότερα φυγάδες καταδιωκόμενοι κυρίως από την Hπειρο,
που βρήκαν καταφύγιο λόγω του δυσπρόσιτου της περιοχής. Γίνεται κέντρο κλεφταρματολών
και συμμετέχει στον αγώνα του 1821. Από εδώ και το γειτονικό χωριό των Μελισσουργών
στρατολογεί ο Γ. Καραϊσκάκης το πρώτο του επαναστατικό σώμα. Τα Πράμαντα παίρνουν
μέρος στις επαναστάσεις του 1854, 1866, 1878 για να απελευθερωθούν από τον Τουρκικό
ζυγό τον Ιούνιο του 1881.
Το 1883 ιδρύεται ο Δήμος
Πραμάντων, που λειτουργεί ως το 1912. Ως κοινότητα συνενώνεται το Φθινόπωρο
του 1998 με τις γειτονικές κοινότητες των Ραφταναίων και Αμπελοχωρίου και επαναλειτουργεί
πλέον ως Δήμος.
Σήμερα στα Πράμαντα λειτουργούν πολλές υπηρεσίες, κέντρο υγείας, σχολεία,
δανειστική βιβλιοθήκη, καταστήματα, ταβέρνες, κέντρα διασκέδασης και ξενοδοχείο.
Οι φυσικές ομορφιές είναι άπειρες. Η κεντρική πλατεία με τον υπεραινώβιο
πλάτανο και την ιστορική βρύση "Αράπης".
Η κεντρική εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, το στολίδι του χωριού. Το
ιστορικό μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής, η εκκλησία της Ασπροκλησσιάς στο δάσος
του Μαρκοπούλου, ο παραδοσιακός νερόμυλος των Χριστών, το θαυμάσιο σπήλαιο "Ανεμότρυπα",
το ορειβατικό καταφύγιο στο "Iσιωμα", το νερό των πηγών "Σκάλα" με θεραπευτικές
ιδιότητες και "Αγκάθι" που εμφιαλώνεται στους Μελισσουργούς, είναι μερικά από
αυτά που αξίζει να γνωρίσει ο επισκέπτης.
Πάνω από όλα όμως αξίζει να γνωρίσετε τους φιλόξενους κατοίκους, που
είναι άνθρωποι με εμπορική, πνευματική και πολιτιστική ταυτότητα.
ΠΥΡΣΟΓΙΑΝΝΗ (Χωριό) ΚΟΝΙΤΣΑ
Η Πυρσόγιαννη είναι η έδρα του νεοσύστατου Δήμου Μαστοροχωρίων. Ο επισκέπτης θα
σταματήσει για λίγο στην πλατεία της Κόκα - Καρυάς. Τα κτίρια που έδωσαν σιγά
- σιγά το σχήμα της άρχισαν να κτίζονται από τα 1750 και είναι πλούσια σε κτητορικές
επιγραφές και λιθανάγλυφες παραστάσεις. Αφήνουμε την πλατεία ανηφορίζοντας το
καλντερίμι για τον υπεραιωνόβιο πλάτανο που στη σκιά του φιλοξενεί τον ανακαινισμένο
πρόσφατα ξενώνα - εστιατόριο, Β κατηγορίας. Προτιμήστε ένα εξαιρετικής γεύσης
ντόπιο φαγητό, όπως το τσιριβίρι (σάλτσα - χυλός με λαγό, κουνέλι, κόκορα ή κεφτέδες),
πίτες και ντόπια γλυκά. Στα 1772 σύμφωνα με την εντοιχισμένη επιγραφή ανεγείρεται
ο Αγιος Νικόλαος και «με το υπέροχον περιστύλιον του χαγιατιού του αποτελεί ως
όλον μοναδικόν λείψανον παληάς εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής...». Ο Αγιος Γεώργιος
(1904) εντυπωσιάζει με την τεχνική και τον όγκο του, το ξυλόγλυπτο τέμπλο του
τουρνοβίτη ταλιαδόρου Βασίλη Σκαλιστή (1926) και το ζωγραφικό διάκοσμο του σέρβου
ζωγράφου Νίκολιτς. Σύντομα περατώνονται οι εργασίες σε τρία λιθόκτιστα κτίρια
που θα στεγάσουν τη ΣΧΟΛΗ ΜΑΣΤΟΡΩΝ ΤΗΣ ΠΕΤΡΑΣ. Η αναδίφηση και τεκμηρίωση του
έργου των μαστόρων είναι έργο ζωής του ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΜΑΣΤΟΡΩΝ και του ΚΕΝΤΡΟΥ ΜΕΛΕΤΗΣ
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ που δημιουργείται στην Πυρσόγιαννη.
ΡΑΦΤΑΝΑΙΟΙ (Χωριό) ΙΩΑΝΝΙΝΑ
Οι Ραφταναίοι είναι χωριό των Δυτικών Τζουμέρκων, που διοικητικά ανήκει
στο Νομό Ιωαννίνων. Βρίσκεται
στο Νότιο, Νοτιοανατολικό μέρος του Νομού και ακριβώς στα σύνορα με το Νομό
Αρτας.
Από την πόλη των Ιωαννίνων
απέχει σε ευθεία γραμμή 35 περίπου χιλιόμετρα.
Χωρισμένοι σε μεγάλους και μικρούς συνοικισμούς απλώνονται στην Ανατολική
πλαγιά μιας εκτεταμένης λοφοσειράς, η οποία από χαμηλότερο πάντοτε ύψος αντικρίζει
όλη τη Δυτική πλευρά των Τζουμέρκων (Αθαμανικά
όρη).
Το μεγαλύτερο μήκος του χωριού από τη γέφυρα της Πλάκας (προς Βορρά)
μέχρι τη θέση "Λάκκα του Καντήλ' ", όπου τα σύνορα με την Κοινότητα Αμπελοχωρίου
(παλιά: Σκλούπο) κοντά στη γέφυρα του Γκώκ, είναι σε ευθεία γραμμή 9 περίπου χιλιόμετρα.
Το μεγαλύτερο εξ' άλλου πλάτος από τη γέφυρα της Πολιτσάς (σύνορα με το χωριό
Φορτώσι) μέχρι το χωριό Κτιστάδες
(Αγία Τριάδα) είναι περίπου 5 χιλιόμετρα και πάντα σε ευθεία γραμμή, χωρίς να
υπολογίζονται οι πτυχώσεις του εδάφους και οι πολλές εξάρσεις του.
Πολλοί είναι οι Ραφτανίτες και οι Ραφτανίτισσες, που κατοικούν μόνιμα
στα Γιάννινα στην Ανατολή Ιωαννίνων, στην Αρτα,
την Πάτρα και την Αθήνα.
Στις πόλεις αυτές λειτουργούν από καιρό "Αδελφότητες Ραφτανιτών", που αγωνίζονται
να συγκρατήσουν τη συνοχή των συμπατριωτών. Εχουν συγκροτήσει χορευτικούς ομίλους
των νέων, ποδοσφαιρικές ομάδες, πραγματοποιούν ομαδικές εκδρομές και οργανώνουν
ετήσιες συνεστιάσεις των μελών τους.
Ζωηρές συγκινήσεις προσφέρει στους σκορπισμένους Ραφτανίτες και η
επιμελημένη και συνεχής έκδοση της μικρής εφημερίδας "Ο Ραφτανίτης", που εκδίδεται
από το έτος 1983 με μέριμνα της αδελφότητας Ραφτανιτών Αθήνας "Ο Προφήτης Ηλίας".
Η εφημερίδα αυτή στηρίζει το ενδιαφέρον των χωριανών για τον τόπο καταγωγής τους,
καταγράφει κοινωνικές εκδηλώσεις, πληροφορεί για τις δραστηριότητες όλων των Αδελφοτήτων,
αναφέρεται σε γεγονότα του παρελθόντος, αναγράφει Δημοτικά τραγούδια και παροιμίες
και γενικώς συντηρεί σε αξιοπρόσεχτο βαθμό την αγάπη μεταξύ των ανθρώπων, που
γεννήθηκαν ή κατάγονται από τους Ραφταναίους των Τζουμέρκων .
Οι Ραφταναίοι αναπτύχθηκαν σε 14 κύριους συνοικισμούς και 7 μικρότερους
με λίγες οικογένειες. Ξεκινώντας από τη γέφυρα της Πλάκας και βαδίζοντας (ανηφορικά)
με βορεινή κατεύθυνση, συναντούμε όλους τους συνοικισμούς του χωριού, με την εξής
σειρά:
1. Πλάκα: Χτισμένη
δίπλα στην ομώνυμη Γέφυρα στη χερσόνησο, μπορούμε να πούμε, που σχηματίζεται από
τον ποταμό Αραχθο και τον
παραπόταμό του Ραφτανίτη.
2.Τα Βουνόρια ή Βουνόρεια:
Βρίσκονται προς τα Β. Δυτικά της κατεύθυνσής μας, έχοντας στη ρίζα τους τον μικρό
συνοικισμό Πριτσαλιά (η).
3.Το Παλιομουχούστι: Χτισμένο στα Βόρεια της Πλάκας, φέροντας στο
ψηλότερό του μέρος και το όνομα Λαγκαδιώτι (το).
4.Το Ζαλούχο:
Βρίσκεται στα Βόρεια του Παλιομουχουστίου.
5.Το Παλικάρι: Χτισμένο κοντά στο Ζαλούχο και σε βόρεια πάντα κατεύθυνση,
έχοντας προς τα δυτικά του τον μικρό συνοικισμό Καβάκια (τα), και στα βόρειά του
το μικρό συνοικισμό Κουμουρούσια (η).
6. Η Πρέβεζα:
Βρίσκεται στα βόρεια της Κουμουρούσιας
7. Η Ράχη Μεγάλη:
Χτισμένη δίπλα στην Πρέβεζα και στην ίδια λοφοσειρά, έχοντας στα χαμηλά, δίπλα
στον Ραφτανίτη, τον μικρό συνοικισμό Καθιστό (το).
8. Ο Φράξος: Χτισμένος
στα Βόρεια της Ράχης Μεγάλης και της Πρέβεζας, έχοντας στα χαμηλά του τον μικρό
συνοικισμό Θιάκι (το).
9. Το Χωριό: Βρίσκεται προς τα Δυτικά του Φράξου. Είναι ο κεντρικός
συνοικισμός της Κοινότητας και επικράτησε να λέγεται "Χωριό". Στα δυτικά του και
πίσω από τη βασική κορυφογραμμή (στα χαμηλά) είναι ο μικρός συνοικισμός Κουκίστρα
(η).
10. Η Ρούγα: Χτισμένη
στα Βόρεια του Φράξου και τα Β. Ανατολικά του "Χωριού".
11. Η Λιναρίστρα: Είναι αναπτυγμένη στα Ανατολικά της Ρούγας με χαμηλότερο
απ' αυτή υψόμετρο.
12. Το Μυλοκοπιό: Ο συνοικισμός αυτός είναι χτισμένος στα Βόρεια της
Ρούγας και του "Χωριού" πίσω από τη λοφοσειρά "Σταμάτη" (η).
13. Η Στυριανή: Είναι συνοικισμός με χαμηλό υψόμετρο, αναπτυγμένος
στα Βόρειο Ανατολικά του Μυλοκοπιού.
14. Οι Καλόγεροι:
Είναι ο τελευταίος συνοικισμός των Ραφταναίων στα βόρεια της Στύριανης και του
Μυλοκοπιού, συνορεύοντας με την Κοινότητα Κτιστάδων (παλιά Κουσοβίστα) του Ν.
Αρτας. Μεταξύ των συνοικισμών Στύριανης και Καλογέρων βρίσκεται και ο μικρός συνοικισμός
Καλυβάκια (τα).
ΣΜΟΛΙΚΑΣ (Βουνό) ΗΠΕΙΡΟΣ
Ο Σμόλικας φιλοξενεί έναν από τους τελευταίους αξιόλογους πληθυσμούς
αγριόγιδων της χώρας, ενώ σε όλα τα βουνά ζουν αρκούδες, λύκοι, αγριογούρουνα
και ζαρκάδια. Σημαντική είναι και η ποικιλία των πουλιών, με αρκετούς εκπροσώπους
στα είδη του δάσους, όπως δρυοκολάπτες, παπαδίτσες, δασόβια αρπακτικά. Στα δροσερά
και καθάρια νερά των ορεινών ρεμάτων κολυμπάνε ακόμα οι πέστροφες και κυνηγάνε
οι βρίδες, ενώ στις πολυάριθμες αλπικές λίμνες θα βρούμε τους παράξενους τρίτωνες.
Ο Σμόλικας, ο ψηλότερος και επιβλητικότερος ορεινός όγκος της βορειανατολικής
Πίνδου, είναι και το δεύτερο ψηλότερο βουνό της Ελλάδας μετά τον Ολυμπο.
Ο εκτεταμένος όγκος του Σμόλικα οριοθετείται από δυο μεγάλες κοιλάδες, του Αώου
στα νότια που τον χωρίζει από το Γράμμο,
βουνό των Ελληνο-Αλβανικών συνόρων. Ο κύριος όγκος του Σμόλικα - όπως και της
Βασιλίτσας και του Λύγκου
- σχηματίζεται από οφιόλιθους που είναι αδιάβροχα πετρώματα και σε συνδυασμό με
τις άφθονες βροχοπτώσεις τον έχουν προικίσει με μια ασυνήθιστη αφθονία επιφανειακών
νερών. Αλπικές λίμνες με πιο ξακουστή τη Δρακόλιμνη δυτικά στη ράχη της ψηλότερης
κορυφής και άλλες μικρότερες όπως αυτή της Μόσιας, ανατολικά και κάτω από την
ομώνυμη κορυφή και του Βαθύλακκου στο ξεκίνημα της χαράδρας, τρεμίζουν τα παγωμένα
νερά τους σε υψόμετρο που ξεπερνάει τα 2.000 μ. Αφθονες ρεματιές αυλακώνουν τον
άμορφο όγκο και ενισχύουν με τα νερά τους τον Αώο
και το Σαραντάπορο.
Οι ψηλότερες κορυφές του Σμόλικα σχηματίζουν ένα πέταλο γύρω από τον
απόκρημνο Βαθύλακκο που οδηγεί τα νερά του αφού τα σμίξει και με τα νερά μερικών
ακόμα ρεμάτων, προς το ολόδροσο χωριό της Αγίας Παρασκευής (Κεράσοβο) στα βόρεια.
Στην ανατολική όψη του βουνού, ένα παρακλάδι του πέταλου των κορυφών αγκαλιάζει
την κακοτράχαλη χαράδρα «Βάλια Κίρνα» που κρύβει στο βάθος της έναν εντυπωσιακό
καταρράχτη. Στα ανατολικά του κυρίως όγκου ξεκόβεται μια χαμηλότερου υψόμετρου
ράχη που κορυφώνεται στην Κίρκουρη και δημιουργεί την ομαλή κοιλάδα της Σαμαρίνας.
Στην περιφέρεια του οικισμού της Σαμαρίνας αλλά και μέσα στο ίδιο το χωριό, ένας
εντυπωσιακός αριθμός πηγών καθιστούν χαρισματική την τοποθεσία του.
Το κείμενο (απόσπασμα) παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από τουριστικό
φυλλάδιο (1998) της Νομαρχίας
Γρεβενών.
ΤΡΑΠΕΖΑ (Οικισμός) ΚΟΝΙΤΣΑ
Προχωρώντας στον ασφαλτόδρομο Κόνιτσας-Κοζάνης
συναντάμε αριστερά στο 10ο χιλιόμετρο το χωριουδάκι Τράπεζα. Είναι χτισμένο σε
μια τραπεζοειδή προεξοχή του εδάφους μέσα στο πράσινο φόντο των βελανιδόδενδρων
και με αξιόλογη θέα ολόγυρά του.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Κόνιτσας
ΧΙΟΝΑΔΕΣ (Χωριό) ΚΟΝΙΤΣΑ
Τηλέφωνο: +30 26550 31169
Οι Χιονιάδες είναι γενέτειρα μεγάλης ζωγραφικής παράδοσης. "Η Χιονιαδίτικη
ζωγραφική, ασκήθηκε σε διάστημα δυόμιση περίπου αιώνων και καλύπτει όλη την πορεία
της λαικής τέχνης από την ύστερη μεταβυζαντινή της φάση έως πριν λίγες δεκαετίες."
Δεν υπάρχει μικρό και μεγάλο χωριό ή πολιτεία σε όλο τον Ελλαδικό και Βαλκανικό
κόσμο που να μην άφησαν έργο, εκκλησιαστικό ή κοσμικό, οι χιονιαδίτες ζωγράφοι.
Στο ξέφωτο της πλατείας με την πανοραμική θέα, δεσπόζουσα θέση κατέχει ο Αγιος
Αθανάσιος (1866) που φιλοξενεί εικόνες όλων των περιόδων της χιονιαδίτικης αγιογραφίας.
Το πετρόχτιστο σχολείο (1912) είναι ένα οικοδόμημα εξαιρετικής τεχνικής που θα
στεγάσει το Μουσείο Χιονιαδιτών Ζωγράφων. Την ευθύνη του έργου έχουν ο τοπικός
πολιτιστικός σύλλογος, το λαμπρό περιοδικό «Εκ Χιονιάδων» και ο Δήμος Μαστοροχωρίων.
Λάβετε το καθημερινό newsletter με τα πιο σημαντικά νέα της τουριστικής βιομηχανίας.
Εγγραφείτε τώρα!
