Εμφανίζονται 29 τίτλοι με αναζήτηση: Ιστορία στην ευρύτερη περιοχή: "ΗΛΕΙΑ Νομός ΔΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ" .
ΗΛΕΙΑ (Αρχαία χώρα) ΕΛΛΑΔΑ
The most ancient inhabitants of Elis appear to have been Pelasgians,
and of the same stock as the Arcadians. They were called Caucones, and their name
is said to have been originally given to the whole country; but at a later time
they were found only on the northern frontier near Dyme and in the mountains of
Triphylia. (Strab. viii. p. 345.) The accessibility of the country both by sea
and land led other tribes to settle in it even at a very early period The Phoenicians
probably had factories upon the coast; and there can be no doubt that to them
the Eleians were indebted for the introduction of the byssus, since the name is
the same as the Hebrew butz. We also find traces of Phoenician influence in the
worship of Aphrodite Urania in the city of Elis. It has even been supposed that
Elishah, whose productions reached Tyre (Ezek. xxvii. 7), is the same word as
the Greek Elis, though the name was used to indicate a large extent of country;
but it is dangerous to draw any conclusion from a similarity of names, which may
after all be only accidental.
The most ancient inhabitants of the country appear to have been Epeians
(Epeioi), who were closely connected with the Aetolians. According to the common
practice of the Greeks to derive all their tribes from eponymous ancestors, the
two brothers Epeius and Aetolus, the sons of Endymion, lived in the country afterwards
called Elis. Aetolus crossed over to Northern Greece, and became the ancestor
of the Aetolians. (Paus. v. 1; Scymn. Ch. 475.) The name of Eleians, according
to the tradition, was derived from Eleius, a son of Poseidon and Eurycyda, the
daughter of Endymion. The Epeians were more widely spread than the Eleians. We
find Epeians not only in Elis Proper, but also in Triphylia and in the islands
of the Echinades at the mouth of the Achelous; while the Eleians were confined
to Elis Proper. In Homer the name of Eleians does not occur; and though the country
is called Elis, its inhabitants are always the Epeians.
Eleius was succeeded in the kingdom by his son Augeias, against whom
Hercules made war, because he refused to give the hero the promised reward for
cleansing his stables. The kingdom of the Epeians afterwards became divided into
four states. The Epeians sailed to the Trojan War in 40 ships, led by four chiefs,
of whom Polyxenus, the grandson of Augeias, was one. (Hom. II. ii. 615, seq.)
The Epeians and the Pylians appear in Homer as the two powerful nations on the
western coast of Peloponnesus, the former extending from the Corinthian gulf southwards,
and the latter from the southern point of the peninsula northwards; but the boundaries
which separated the two cannot be determined. They were frequently engaged in
wars with one another, of which a vivid picture is given in a well-known passage
of Homer (Il. xi. 670, seq.; Strab. viii. pp. 336, 351). Polyxenus was the only
one of the four chiefs who returned from Troy. In the time of his grandson the
Dorians invaded Peloponnesus; and, according to the legend, Oxylus and his Aetolian
followers obtained Elis as their share of the conquest. (Dict. of Biogr. art.
Heraclidae).
Great changes now followed. In consequence of the affinity of the
Epeians and Aetolians, they easily coalesced into one people, who henceforth appear
under the name of Eleians, forming a powerful kingdom in the northern part of
the country in the plain of the Peneius. Some modern writers suppose that an Aetolian
colony was also settled at Pisa, which again comes into notice as an independent
state. Pisa is represented in the earliest times as the residence of Oenomaus
and Pelops, who left his name to the peninsula; but subsequently Pisa altogether
disappears, and is not mentioned in the Homeric poems. It was probably absorbed
in the great Pylian monarchy, and upon the overthrow of the latter was again enabled
to recover its independence; but whether it was peopled by Aetolian conquerors
must remain undecided. From this time Pisa appears as the head of a confederacy
of eight states. About the same time a change of population took place in Triphylia,
which had hitherto formed part of the dominions, of the Pylian monarchy. The Minyae,
who had been expelled from Laconia by the conquering Dorians, took possession
of Triphylia, driving out the original inhabitants of the country, the Paroreatae
and Caucones. (Herod. iv. 148.) Here they founded a state, consisting of six cities,
and were sufficiently strong to maintain their independence against the Messenian
Dorians. The name of Triphylia was sometimes derived from an eponymous Triphylus,
an Arcadian chief (Polyb. iv. 77; Paus. x. 9. § 5); but the name points to the
country being inhabited by three different tribes,--an explanation given by the
ancients themselves. These three tribes, according to Strabo, were the Epeians,
the Minyae, and the Eleians. (Strab. viii. p. 337.)
The territory of Elis was thus divided between the three independent
states of Elis Proper, the Pisatis, and Triphylia. How long this state of things
lasted we do not know; but even in the eighth century B.C. the Eleians had extended
their dominions as tar as the Neda, bringing under their rule the cities of the
Pisatis and Triphylia. During the historical period we read only of Eleians and
their subjects the Perioeci: the Caucones, Pisatans, and Triphylians entirely
disappear as independent races.
The celebration of the festival of Zeus at Olympia had originally
belonged to the Pisatans, in the neighbourhood of whose city Olympia was situated.
Upon the conquest of Pisa, the presidency of the festival passed over to their
conquerors; but the Pisatans never forgot their ancient privilege, and made many
attempts to recover it. In the eighth Olympiad; B.C. 747, they succeeded in depriving
the Eleians of the presidency by calling in the assistance of Pheidon, tyrant
of Argos, in conjunction with whom they celebrated the festival. But almost immediately
afterwards the power of Pheidon was destroyed by the Spartans, who not only restored
to the. Eleians the presidency, but are said even to have confirmed them in the
possession of the Pisatis and Triphylia. (Paus. vi. 22. § 2; Strab. viii. p. 354,
seq.; Herod. vi. 127.) In the Second Messenian War the Pisatans and Triphylians
revolted from Elis and assisted the Messenians, while the Eleians sided with the
Spartans. In this war the Pisatans were commanded by their king Pantaleon, who
also succeeded in making himself master of Olympia by force, during the 34th Olympiad
(B.C. 644), and in celebrating the games to the exclusion of the Eleians. (Paus.
vi. 21. § 1, vi. 22. § 2; Strab. viii. p. 362; respecting the conflicting statements
in the ancient authorities as to this period, see Grote, Hist. of Greece, vol.
ii. p. 574.) The conquest of the Messenians by the Spartans must also have been
attended by the submission of the Pisatans to their former masters. In the 48th
Olympiad (B.C. 588) the Eleians, suspecting the fidelity of Damophon, the son
of Pantaleon, invaded the Pisatis, but were persuaded by Damophon to return home
without committing any further acts of hostility. But in the 52nd Olympiad (B.C.
572), Pyrrhus, who had succeeded his brother Damophon in the sovereignty of Pisa,
invaded Elis, assisted by the Dyspontii in the Pisatis, and by the Macistii and
Scilluntii in Triphylia. This attempt ended in the ruin of these towns, which
were razed to the ground by the Eleians. (Paus. vi. 22. § 3, seq.) From this time
Pisa disappears from history; and so complete was its destruction that the fact
of its ever having existed was disputed in later times. (Strab. viii. p. 356.)
After the destruction of these cities we read of no further attempt at revolt
till the time of the Peloponnesian War. The Eleians now enjoyed a long period
of peace and prosperity.
The Eleians remained faithful allies of Sparta in the Peloponnesian
War down to the peace of Nicias, B.C. 421; but in this year a serious quarrel
arose between them. It was a settled policy of the Spartans to prevent the growth
of any power in Peloponnesus, which might prove formidable to themselves; and
accordingly they were always ready to support the independence of the smaller
states in the peninsula [p. 819] against the-greater. Accordingly, when Lepreum
in Triphylia revolted from the Eleians and craved the assistance of the Spartans,
the latter not only recognised its independence, but sent an armed force to protect
it. The Eleians in consequence renounced the alliance of Sparta, and formed a
new league with Argos, Corinth, and Mantineia. (Thuc. v. 31.) The following year
(B.C. 420) was the period for the celebration of the Olympic festival; and the
Eleians, under the pretext that the Spartans had sent some additional troops to
Lepreum after the proclamation of the Sacred Truce, fined the Spartans 2000 minae,
and, upon their refusing to pay the fine, excluded them from the festival. (Thuc.
v. 49, 50.) The Eleians fought with the other allies against the Spartans at the
battle of Mantineia (B.C. 418); and though the victory of the Spartans broke up
this league, the ill-feeling between Elis and Sparta still continued. Accordingly,
when the fall of Athens gave the Spartans the undisputed supremacy of Greece,
they resolved to take vengeance upon the Eleians. They required them to renounce
their authority over their dependent towns, and to pay up the arrears due from
them as Spartan allies for carrying on the war against Athens. Upon their refusal
to comply with these demands, king Agis invaded their territory (B.C. 402). The
war lasted nearly three years; and the Eleians were at length compelled to purchase
peace by relinquishing their authority not only over the Triphylian towns, but
also over Lasion, which was claimed by the Arcadians, and over the other towns
of the hilly district of Acroreia (B.C. 400). They also had to surrender their
harbour of Cyllene with their ships of war. (Xen. Hell. iii. 2. 21-30; Diod. xiv.
34; Paus. iii. 8. § 3, seq.) By this treaty the Eleians were in reality stripped
of all their political power; and the Pisatans availed themselves of their weakness
to beg the Lacedaemonians to grant to them the management of the Olympic festival;
but as they were now only villagers, and would probably have been unable to conduct
the festival with becoming splendour, the Spartans refused their request, and
left the presidency in the hands of the Eleians. (Xen. Hell. iii. 2. 30)
Soon after the battle of Leuctra (B.C. 371), by which the Spartan
power had been destroyed, the Eleians attempted to regain their supremacy over
the Triphylian towns; but the latter, pleading their Arcadian origin, sought to
be admitted into the Arcadian confederacy, which had been recently organised by
Epaminondas. The Arcadians complied with their request (B.C. 368), much to the
displeasure of the Eleians, who became in consequence bitter enemies of the Arcadians.
(Xen. Hell. vi. 5. 2, vii. 1. § 26.) In order to recover their lost dominions
the Eleians entered into alliance with the Spartans, who were equally anxious
to gain possession of Messenia. In B.C. 366 hostilities commenced between the
Eleians and Arcadians. The Eleians seized by force Lasion and the other towns
in the Acroreia, which also formed part of the Arcadian confederacy, and of which
they themselves had been deprived by the Spartans in B.C. 400, as already related.
But the Arcadians not only recovered these towns almost immediately afterwards,
but established a garrison on the hill of Cronion at Olympia, and advancing against
the town of Elis, which was unfortified, nearly made themselves masters of the
place. The democratical party in the city rose against the ruling oligarchy, and
seized the acropolis: but they were overcome, and fled from the city. Thereupon,
assisted by the Arcadians, they seized Pylus, a place on the Peneius, at the distance
of about 9 miles from Elis, and there established themselves with a view of carrying,
on hostilities against the ruling party in the city. (Xen. Hell. vii. 4. 13-18;
Diod. xv. 77.) In the following year (B.C. 365) the Arcadians again invaded Elis,
and being attacked by the Eleians between their city and Cyllene, gained a victory
over them. The Eleians, in distress, applied to the Spartans, who created a diversion
in their favour by invading the south-western part of Arcadia. The Arcadians in
Elis now returned home in order to defend their own country; whereupon the Eleians
recovered Pylus, and put to death all of the democratical party whom they found
there. (Xen. Hell. vi. 4. 19-26.) In the next year (B.C. 364) the 104th celebration
of the Olympic festival occurred. The Arcadians, who had now expelled the Spartans
from their country, and who had meantime retained their garrison at Olympia, resolved
to restore the presidency of the festival to the Pisatans, and to celebrate it
in conjunction with the latter. The Eleians, however, did not tamely submit to
this exclusion, and, while the games were going on, marched with an armed force
into the consecrated ground. Here a battle was fought; and though the Eleians
showed great bravery, they were finally driven back by the Arcadians. The Eleians
subsequently took revenge by striking out of the register this Olympiad, as well
as the 8th and 34th, as not entitled to be regarded as Olympiads. (Xen. Hell.
vii. 4. 28-32; Diod. xv. 78.) The Arcadians now seized the treasures in the temples
at Olympia; but this act of sacrilege was received with so much reprobation by
several of the Arcadian towns, and especially by Mantineia, that the Arcadian
assembly not only denounced the crime, but even concluded a peace with the Eleians,
and restored to them Olympia and the presidency of the festival (B.C. 362). (Xen.
Hell. vii. 4. 33, 34.)
Pausanias relates that when Philip, the father of Alexander the Great,
obtained the supremacy in Greece, the Eleians, who had suffered much from civil
dissensions, joined the Macedonian alliance, but at the same time would not fight
against the Athenians and Thebans at the battle of Chaeroneia. After the death
of Alexander the Great, they renounced the Macedonian alliance, and fought along
with the other Greeks against Antipater, in the Lamian War. (Paus. v. 4. § 9.)
In B.C. 312 Telesphorus, one of the generals of Antigonus, seized Elis and fortified
the citadel, with the view of establishing an independent principality in the
Peloponnesus; but the town was shortly afterwards recovered by Ptolemaeus, the
principal general of Antigonus in Greece, who razed the new fortifications. (Diod.
xix. 87.)
The Eleians subsequently formed a close alliance with their kinsmen
the Aetolians, and became members of the Aetolic League, of which they were the
firmest supporters in the Peloponnesus. They always steadily refused to renounce
this alliance and join the Achaeans, and their country was in consequence frequently
ravaged by the latter. (Polyb. iv. 5, 9, 59, seq.) The Triphylians, who exhibit
throughout their entire history a rooted repugnance to the Eleian supremacy, joined
the Achaeans as a matter of course. (Comp. Liv. xxxiii. 34.) The Eleians are not
mentioned in the final war between the Romans and the Achaean League; but after
the capture of Corinth, their country, together with the rest of Peloponnesus,
became subject to Rome. The Olympic games, however, still secured to the Eleians
a measure of prosperity; and, in consequence of them, the emperor Julian exempted
the whole country from the payment of taxes. (Julian, Ep. 35.) In A.D. 394 the
festival was abolished by Theodosius, and two years afterwards the country was
laid waste with fire and sword by Alaric.
In the middle ages Elis again became a country of some importance.
The French knights at Patras invaded the valley of the Peneius, where they established
themselves with hardly any resistance. Like Oxylus and his Aetolian followers,
William of Champlitte took up his residence at Andrabida, in a fertile district
on the right bank of the Peneius. Gottfried of Villehardouin built Glarenza, which
became the most important sea-port upon the western coast of Greece; under his
successors Castro Tornese was built as the citadel of Glarenza. Gastuni and Santameri
were also founded about the same period. Elis afterwards passed into the hands
of the Venetians, under whom it continued to flourish, and who gave to the western
province of the Morea the name of Belvedere, from the citadel of Elis. It was
owing to the fertility of the plain of the Peneius that the Venetians called the
province of Belvedere the milk-cow of the Morea. But the country has now lost
all its former prosperity. Pyrgos is the only place of any importance; and in
consequence of the malaria, the coast is becoming almost uninhabited. (Curtius,
Peloponnesos, vol. ii. p. 16, seq.)
This text is from: Dictionary of Greek and Roman Geography (1854) (ed. William Smith, LLD). Cited June 2004 from The Perseus Project URL below, which contains interesting hyperlinks
ΦΙΓΑΛΕΙΑ (Αρχαία πόλη) ΗΛΕΙΑ
Κατά την επίθεσή τους κατά της Αρκαδίας οι Λακεδαιμόνιοι εισέβαλαν στη Φιγάλεια, νίκησαν τους κατοίκους της σε μάχη και άρχισαν πολιορκία. Οταν το τείχος κινδύνευε να κυριευτεί οι Φιγαλείς, οι οποίοι είτε απέδρασαν είτε έφυγαν υπόσπονδοι στους Λακεδαιμόνιους, ζήτησαν χρησμό στους Δελφούς για την απελευθέρωση της πόλης τους. Ο χρησμός που τους δόθηκε όριζε ότι η Φιγάλεια θα ελευθερωνόταν μόνο αν πολεμούσαν και σκοτώνονταν εκατό διαλεχτοί Ορεσθάσιοι. Η βεβαιότητα του θανάτου δεν πτόησε τους Ορεσθάσιους, οι οποίοι πολέμησαν με ενθουσιασμό εναντίον των Λακεδαιμονίων και πράγματι σκοτώθηκαν όλοι, έτσι όμως εκπληρώθηκε ο χρησμός και ελευθερώθηκε η Φιγαλεία (Παυσ. 8,39,3-5).
Το 659 π.Χ. η πόλη κυριεύτηκε από τους Σπαρτιάτες, με τους οποίους είχε μακροχόνια διαμάχη. Oι Φιγαλείς χάνοντας την ελευθερία τους εγκατέλειψαν την πατρίδα τους. Μετά από λίγα χρόνια ζήτησαν χρησμό από την Πυθία για το αν θα ανακτήσουν την πατρίδα και την ελευθερία τους πολεμώντας τους Σπαρτιάτες. Εκείνη τους απάντησε ότι δεν βλέπει κάτι τέτοιο, εκτός εάν προσφερθούν εκατό Ορεσθάσιοι εθελοντές να πολεμήσουν, οι οποίοι όμως θα πεθάνουν όλοι. Οι Ορεσθάσιοι, το θεώρησαν αυτονόητο να προσφερθούν και να πεθάνουν όλοι, όπως προέβλεπε ο χρησμός, για να δώσουν την ελευθερία στους Φιγαλείς. Και έτσι έγινε και αργότερα οι Φιγαλείς ανακατέλαβαν την πόλη τους. (Παυσ. Αρκαδικά 39, 2-4). Οι Φιγαλείς για να θυμούνται την υπέρτατη προσφορά των εκατό Ορεσθασίων ανήγειραν στήλη που έγραφε: «Πολυάνδριον Ορεσθασίων μη θαύμαζε, ξείνε. Αρκάδες εσμέν. Αυτόκλητοι γαρ θάνατον ελόντες, Φιγαλεύσιν ελευθερίην έδομεν»,
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάιο 2003 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του ARCADIA website, του Πανεπιστημίου Πατρών
ΗΛΙΣ (Αρχαία πόλη) ΗΛΕΙΑ
When Praxiergus was archon in Athens, the Romans elected as consuls Aulus Verginius Tricostus and Gaius Servilius Structus. At this time the Eleians, who dwelt in many small cities, united to form one state which is known as Elis.(Diod. 11.54.1)
ΗΛΕΙΑ (Αρχαία χώρα) ΕΛΛΑΔΑ
The Athenians at once weighed anchor and continued their cruise. Touching at Pheia in Elis, they ravaged the country for two days and defeated a picked force of three hundred men that had come from the vale of Elis and the immediate neighborhood to the rescue.
ΗΛΙΣ (Αρχαία πόλη) ΗΛΕΙΑ
In the reign of Agis the son of Archidamus the Lacedaemonians had
several grievances against the people of Elis, being especially exasperated because
they were debarred from the Olympic games and the sanctuary at Olympia. So they
dispatched a herald commanding the people of Elis to grant home-rule to Lepreum
and to any other of their neighbors that were subject to them. The people of Elis
replied that, when they saw the cities free that were neighbors of Sparta, they
would without delay set free their own subjects; whereupon the Lacedaemonians
under king Agis invaded the territory of Elis.
On this occasion there occurred an earthquake, and the army retired
home after advancing as far as Olympia and the Alpheus but in the next year Agis
devastated the country and carried off most of the booty. Xenias, a man of Elis
who was a personal friend of Agis and the state-friend (Proxenos) of the Lacedaemonians,
rose up with the rich citizens against the people but before Agis and his army
could come to their aid, Thrasydaeus, who at this time championed the interests
of the popular party at Elis, overthrew in battle Xenias and his followers and
cast them out of the city.
When Agis led back his army, he left behind Lysistratus, a Spartan,
with a portion of his forces, along with the Elean refugees, that they might help
the Lepreans to ravage the
land. In the third year of the war (398 BC) the Lacedaemonians under Agis again
prepared to invade the territory of Elis. So Thrasydaeus and the Eleans, reduced
to dire extremities, agreed to forgo their supremacy over their neighbors, to
dismantle the fortifications of their city, and to allow the Lacedaemonians to
sacrifice to the god and to compete in the games at Olympia.(Paus. 3.8.3-5)
ΗΛΕΙΑ (Αρχαία χώρα) ΕΛΛΑΔΑ
At the foot of Mount Cronius, on the north...(at Olympia), between
the treasuries and the mountain, is a sanctuary of Eileithyia, and in it Sosipolis,
a native Elean deity, is worshipped. Now they surname Eileithyia Olympian, and
choose a priestess for the goddess every year. The old woman who tends Sosipolis
herself too by an Elean custom lives in chastity, bringing water for the god's
bath and setting before him barley cakes kneaded with honey.
In the front part of the temple, for it is built in two parts, is
an altar of Eileithyia and an entrance for the public; in the inner Part Sosipolis
is worshipped, and no one may enter it except the woman who tends the god, and
she must wrap her head and face in a white veil. Maidens and matrons wait in the
sanctuary of Eileithyia chanting a hymn; they burn all manner of incense to the
god, but it is not the custom to pour libations of wine. An oath is taken by Sosipolis
on the most important occasions
The story is that when the Arcadians had invaded the land of Elis,
and the Eleans were set in array against them, a woman came to the Elean generals,
holding a baby to her breast, who said that she was the mother of the child but
that she gave him, because of dreams, to fight for the Eleans. The Elean officers
believed that the woman was to be trusted, and placed the child before the army
naked.
When the Arcadians came on, the child turned at once into a snake.
Thrown into disorder at the sight, the Arcadians turned and fled, and were attacked
by the Eleans, who won a very famous victory, and so call the god Sosipolis. On
the spot where after the battle the snake seemed to them to go into the ground
they made the sanctuary. With him the Eleans resolved to worship Eileithyia also,
because this goddess to help them brought her son forth unto men.
The tomb of the Arcadians who were killed in the battle is (at Olympia)
on the hill across the Cladeus to the west. Near to the sanctuary of Eileithyia
are the remains of the sanctuary of Heavenly Aphrodite, and there too they sacrifice
upon the altars. (Paus. 6.20.2-6)
This extract is from: Pausanias. Description of Greece (ed. W.H.S. Jones, Litt.D., & H.A. Ormerod, 1918). Cited November 2004 from The Perseus Project URL below, which contains comments & interesting hyperlinks.
ΑΛΙΦΕΙΡΑ (Αρχαία πόλη) ΗΛΕΙΑ
Η Αλίφηρα υπήρχε ως πόλη της Αρκαδίας και μετά το συνοικισμό της Μεγαλόπολης μέχρι το 244 π.Χ που ο τύραννος της Μεγαλόπολης Λυδιάδας την παραχώρησε στους Ηλείους ως αντάλλαγμα για προσωπικές προς αυτόν εξυπηρετήσεις. Ετσι όταν άρχισε ο συμμαχικός πόλεμος η Αλίφηρα ήταν στο αντίπαλο στρατόπεδο από τους Αχαιούς και το Φίλιππο, ο οποίος ίσως να μην είχε στραφεί εναντίον της αν δεν συνέβαινε το εξής: Οι Ηλείοι από φόβο για τους Αχαιούς κάλεσαν σε βοήθεια τους Αιτωλούς, οι οποίοι υπό τις διαταγές του Φιλλίδα εγκατέστησαν μισθοφόρους στην Αλίφηρα, πράγμα που ανάγκασε το Φίλιππο να επιτεθεί κατά της πόλης. Η επιθεση άρχισε από τα τείχη και συνέχισε με κάψιμο της ακρόπολης. Μετά απ' αυτό οι Αλιφηρείς υποχρεώθηκαν να στείλουν πρέσβεις στο Φίλιππο και να παραδοθούν για να σωθούν. Από τότε στην Αλίφηρα εγκαταστάθηκε μόνιμα μακεδονική φρουρά, από την οποία την ελευθέρωσε κάποιος Κλεώνυμος (Εκδ. Αθηνών, Παυσανίου Περιήγησις, τόμ.4, σελ. 282 κ.εξ, σημ. 4).
ΗΛΙΣ (Αρχαία πόλη) ΗΛΕΙΑ
...στην Πελοπόννησο (ο Φίλιππος) καταλαμβάνει την σπουδαία πόλη της Ήλιδας (Δημ.
9,27)
ΣΚΙΛΛΟΥΣ (Αρχαία πόλη) ΗΛΕΙΑ
Οι Λακεδαιμόνιοι αφαίρεσαν το Σκιλλούντα από τους Ηλείους και τον παραχώρησαν στον Ξενοφώντα που τότε ήταν εξόριστος από την Αθήνα (Παυσ. 5,6,5).
ΗΛΕΙΑ (Αρχαία χώρα) ΕΛΛΑΔΑ
The Eleans played their part in the Trojan war, and also in the battles
of the Persian invasion of Greece. I pass over their struggles with the Pisans
and Arcadians for the management of the Olympian games. Against their will they
joined the Lacedaemonians in their invasion of Athenian territory, and shortly
afterwards they rose up with the Mantineans and Argives against the Lacedaemonians,
inducing Athens too to join the alliance (420 BC)
When Agis invaded the land, and Xenias turned traitor, the Eleans
won a battle near Olympia, routed the Lacedaemonians and drove them out of the
sacred enclosure; but shortly afterwards the war was concluded by the treaty I
have already spoken of in my account of the Lacedaemonians (401-399 BC) (see Paus.
3.8)
When Philip the son of Amyntas would not let Greece alone, the Eleans,
weakened by civil strife, joined the Macedonian alliance, but they could not bring
themselves to fight against the Greeks at Chaeroneia. They joined Philip's attack
on the Lacedaemonians because of their old hatred of that people, but on the death
of Alexander they fought on the side of the Greeks against Antipater and the Macedonians
Later on Aristotimus, the son of Damaretus, the son of Etymon, became
despot of Elis, being aided in his attempt by Antigonus, the son of Demetrius,
who was king in Macedonia. After a despotism of six months Aristotimus was deposed,
a rising against him having been organized by Chilon, Hellanicus, Lampis and Cylon;
Cylon it was who with his own hand killed the despot when he had sought sanctuary
at the altar of Zeus the Saviour.
Such were the wars of the Eleans, of which my present enumeration must serve as
a summary.(Paus. 5.4.7-5.5.1)
This extract is from: Pausanias. Description of Greece (ed. W.H.S. Jones, Litt.D., & H.A. Ormerod, 1918). Cited November 2004 from The Perseus Project URL below, which contains comments & interesting hyperlinks.
ΠΙΣΑ (Αρχαία πόλη) ΑΡΧΑΙΑ ΟΛΥΜΠΙΑ
The people of Pisa brought of themselves disaster on their own heads
by their hostility to the Eleans, and by their keenness to preside over the Olympic
games instead of them. At the eighth Festival (748 BC) they brought in Pheidon
of Argos, the most overbearing of the Greek tyrants, and held the games along
with him, while at the thirty-fourth Festival (644 BC) the people of Pisa, with
their king Pantaleon the son of Omphalion, collected an army from the neighborhood,
and held the Olympic games instead of the Eleans.
These Festivals, as well as the hundred and fourth (364 BC), which
was held by the Arcadians, are called "Non-Olympiads" by the Eleans,
who do not include them in a list of Olympiads. At the forty-eighth Festival (588
BC) , Damophon the son of Pantaleon gave the Eleans reasons for suspecting that
he was intriguing against them, but when they invaded the land of Pisa with an
army he persuaded them by prayers and oaths to return quietly home again
When Pyrrhus, the son of Pantaleon, succeeded his brother Damophon
as king, the people of Pisa of their own accord made war against Elis, and were
joined in their revolt from the Eleans by the people of Macistus and Scillus,
which are in Triphylia, and by the people of Dyspontium, another vassal community.
The list were closely related to the people of Pisa, and it was a tradition of
theirs that their founder had been Dysponteus the son of Oenomaus. It was the
fate of Pisa, and of all her allies, to be destroyed by the Eleans.
(Paus. 6.22.2-6.22.4)
This extract is from: Pausanias. Description of Greece (ed. W.H.S. Jones, Litt.D., & H.A. Ormerod, 1918). Cited November 2004 from The Perseus Project URL below, which contains comments & interesting hyperlinks.
ΚΥΛΛΗΝΗ (Χωριό) ΗΛΕΙΑ
Προχριστιανική περίοδος
Η Κυλλήνη οφείλει το όνομά της στην ομώνυμη πόλη της Αρχαίας Ηλείας
που απείχε 120 στάδια από την Ήλιδα και ήταν το επίνειό της. Οι ιδρυτές της κατάγονταν
από το όρος Κυλλήνη της Αρκαδίας και έφεραν εκεί την λατρεία του Ερμή, της Αφροδίτης
και του Ασκληπιού. Το όνομα Γλαρέτζα, είναι λατινικό και το οφείλει στην ενετική
περίοδο.
Μεσαιωνική περίοδος
Μεσαιωνική παραθαλάσσια πόλη του πριγκιπάτου του Μορέως, επίνειο
της Ανδραβίδας. Απαντά στις πηγές και με του τύπους «Γραρέντζα, Κλαρένζα, Κλαρέντσα,
Κλορένστια, Κιοφέντσα». Χτίστηκε από τον Γοδεφρείδο Α΄ Βιλλαρδουίνο (1210 - 1218)
πάνω στα ερείπια της αρχαίας πόλεως Κυλλήνη στο Β.Δ. άκρο της Πελοποννήσου. Η
Γλαρέντζα με το λιμάνι της που στην αρχή λεγόταν Άγιος Ζαχαρίας έγινε ονομαστή
και είχε ξεχωριστή θέση ανάμεσα στα παραλιακά κέντρα της Πελοποννήσου και γενικότερα
μεταξύ των εμπορικών κέντρων και λιμανιών της Ανατολικής Μεσογείου. Ιδιαίτερα
η φήμη της απλώθηκε μετά την οχύρωση του λόφου που δέσποζε πάνω από αυτήν με το
φρούριο Κλερμόν ή Χλεμούτσιο, το οποίο για αρκετό καιρό έφερε και την ονομασία
«Castel Tornese» (Τορνήσιο Κάστρο). Σαν εμπορικό λιμάνι η Γλαρέντζα διακινούσε
σταφύλια, μετάξι, βαμβάκι, βαλανίδια κ.α. εμπορεύματα προς τα λιμάνια της Αδριατικής
και του Ιονίου, της Ν. Ευρώπης, της Α. Μεσογείου και της Β. Αφρικής. Η Γλαρέντζα
είχε δικά της μέτρα και σταθμά καθώς και νομισματοκοπείο το οποίο ίδρυσε το 1249
ο Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος με την άδεια του βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκου θ΄
στον οποίο υπαγόταν το πριγκιπάτο της Αχαϊας, τα δε νομίσματα της λέγονται «τορνήσια»
απολάμβαναν διεθνούς εμπιστοσύνης. Στο «χαραζείο» (νομισματοκοπείο) της Γλαρέντζας
το οποίο ήταν χτισμένο μέσα στο φρούριο Κλερμόν. Στη Γλαρέντζα είχε την έδρα του
και το ρωμαιοκαθολικό εκκλησιαστικό τάγμα των Φρεμενουρίων ή Μινοριτών στο ναό
του δε τον Άγιο Φραγκίσκο συνεδρίαζε η βουλή της ηγεμονίας της Αχαϊας ο πρίγκιπάς
της μάλιστα αναφέρεται σε πολλά έγγραφα σαν ηγεμόνας της Γλαρένζας. Πρίγκιπες
της Γλαρέντζας μετά τον Γουλιέλμο Βιλλαρδουίνο ήταν: Ισαβέλλα Βιλλαρδουίνη, Φίλλιππος
ο Ταραντινός ο οποίος θέλοντας να τιμήσει την γυναίκα του Ματθίλδη, την ονόμασε
δούκισσα της Γλαρέντζας.
Το κείμενο παρατίθεται τον Οκτώβριο 2002 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του ΤΕΕ Λεχαινών
ΛΕΠΡΕΟΝ (Αρχαία πόλη) ΗΛΕΙΑ
Ο αρχαιολογικός χώρος της ακρόπολης του αρχαίου Λέπρεου βρίσκεται κοντά στο σημερινό χωριό Λέπρεο (Στροβίτσι) της Ηλείας, στα υψώματα του όρους Μίνθη, βόρεια της αρχαίας Φυγαλείας και της κοιλάδας της Νέδας. Η θέση του αρχαίου Λέπρεου, έλεγχε τους δρόμους που συνέδεαν την Ηλεία, τη Μεσσηνία και την Αρκαδία. Λόγω της στρατηγικής της θέσης, η πόλη διεδραμάτισε ηγετικό ρόλο ανάμεσα στις άλλες Τριφυλιακές πόλεις. Η ευημερία της πόλης οφειλόταν κύρια στο μεγάλο ποτάμι Νέδα, που την εποχή εκείνη ήταν πλωτό, στην εύφορη κοιλάδα του Αιπασίου πεδίου στα δυτικά της, που αρδευόταν από άφθονες πηγές και το Θολοπόταμο. Την πόλη ίδρυσαν οι απόγονοι των Αργοναυτών, οι Μινύες, όταν διωγμένοι από τη Λήμνο ήρθαν κάποτε στην Τριφυλλία, που ζούσαν οι Κάυκωνες, και έφτιαξαν αρκετές πόλεις. Η σημαντικώτερη ήταν το Λέπρεο που ιδρύθηκε από το Λέπρεο, ανηψιό του Αυγεία.
ΑΜΑΛΙΑΔΑ (Πόλη) ΗΛΕΙΑ
Η Αμαλιάδα είναι πόλη της Πελοποννήσου στο Ν. Ηλείας. 'Εδρα ομώνυμου
Δήμου με 21.000 (απογραφή 2001) κατοίκους.
Χρήση του ονόματος Αμαλιάδα γίνεται από το 1842 (δημόσια έγγραφα) για να προκληθεί
το ενδιαφέρον της Βασίλισσας Αμαλίας και επικυρώνεται με Β.Δ. το 1885.
Εμφανίζεται ως κοιν. Αμαλιάδας με στοιχεία αρχικής αναγνώρισης το
Β.Δ. 18-8-1912. Προήλθε από τον τέως Δήμο Ελίσσης. Συναποτελούντες συνοικισμοί
ήταν ο Αγιος Ιωάννης, ο Καρούτας,
η Μαραθέα.
Η κοινότητα αναγνωρίστηκε ως Δήμος με το Δ 16-9-1924 ΦΕΚ Α. 234/1924
και προσαρτήθηκαν σ' αυτόν οι καταργηθείσες κοινότητες και οικισμοί Αγίου Ιωάννου,
Τσουχλέικα, Σεντέικα 1924
Β.Δ. 15/2/1924 Φ.Ε.Κ. Α. 37/1924. Το Ασφάλακτον, που αποσπάστηκε από την κοινότητα
Καρδαμά Β.Δ. 14-1-1947 Φ.Ε.Κ.
Α. 22/1947, τα Λαβδαίικα, που αποσπάστηκαν από την κοιν. Σωστίου,
Δ. 25-11=1927 ΦΕΚ Α. 311/1927.
Στους Βυζαντινούς χρόνους υπήρχε στην περιοχή ο οικισμός του ναού
της Παναγίας της Πλατυτέρας, που επονομάζεται και Φραγκαβίλλας
με την κατάληψη της περιοχής από τους Φράγκους.
Ο ναός είναι σταυροειδής με τρούλο του 11ου αιώνα, κτισμένος στα ερείπια
αρχαίου ναού, όπως εικάζεται, και με ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες.
Στη βυζαντινή, επίσης, περίοδο δημιουργείται ο οικισμός του Καλίτσα
και επί Τουρκοκρατίας το Δερβή-Τσελεπή, έδρα Τούρκου διοικητή.
Με την απελευθέρωση από τους Τούρκους, δημιουργείται ο Δήμος Ελίσσης
με έδρα το Δερβή-Τσελεπή και τους γύρω οικισμούς.
Το όνομα το δανείζεται ο νέος Δήμος από τη μυθική Έλισσα, κέντρο επεξεργασίας
πορφύρας των Φοινίκων, που βρισκόταν στις εκβολές του Ελισσαίου (Κουρλέσα) ποταμού.
Την εποχή αυτή η περιοχή γίνεται, χάρη στον εύφορο κάμπο που την περιστοιχίζει,
πόλος έλξης και εγκατάστασης πληθυσμών (εσωτερική μετανάστευση) από τις ορεινές
περιοχές των Καλαβρύτων, της
Γορτυνίας (Μαγούλιανα,
Βυτίνα), Ζακύνθου,
Κεφαλληνίας... Αυτοί, ως άλλοι
Αινείες, φέρνουν τον Αγιό τους μαζί τους, για να του κτίσουν εκκλησιά. 'Ετσι,
στην πόλη της Αμαλιάδας συναντάμε τις εκκλησίες όλων αυτών των "προσφύγων".
Οι δυο οικισμοί, Καλίτσα και Δερβή-Τσελεπή, ενώνονται με τον εποικισμό
των παραπάνω και η πόλη, με ενιαίο πρόσωπο, ονομάζεται Αμαλιάδα, ξεκινώντας το
νέο δρόμο της ανάπτυξής της (1885). Σ' αυτό δίνει την ώθησή του και ο σιδηρόδρομος
Πύργου-Πατρών, που λειτούργησε το 1885.
Εδώ θα καταφτάσουν και πολλοί από τους πρόσφυγες της Μικρασιατικής
καταστροφής του 1922. Ο αριθμός τους γίνεται αιτία να αναβαθμισθεί η υποβαθμισθείσα
κοινότητα Αμαλιάδας σε Δήμο Αμαλιάδας το 1924.
Το τέλος του 19ου αιώνα σφραγίζεται και με την εξωτερική μετανάστευση
(προ πάντων προς τις ΗΠΑ). Με την επιστροφή τους, αλλά και πριν με τα εμβάσματά
τους, οι μετανάστες συντελούν στην ανάπτυξη του νεοϊδρυθέντος Δήμου (Καρακάνδειο,
κληροδότημα του Β.Καρακανδά, Ξενοδοχεία, καταστήματα, κατοικίες).
Αυτό το "σύρε κι έλα" των ανθρώπων δημιούργησε μια κινητικότητα
και πρόοδο στην πόλη της Αμαλιάδας, που κάθεται στους πρόποδες του αρχαίου Αλισσαίου
λόφου, ενώ μπροστά της απλώνεται ο πλουσιότατος σε βλάστηση κάμπος της "Κοίλης
(εύφορης) 'Ηλιδας", όπως
ο Όμηρος την ονομάζει.
Παλαιότερα, με τη σταφίδα ως πηγή πλούτου, τώρα εξαιτίας του μεγάλου
αρδευτικού έργου του Πηνειού,
με τις δυναμικές καλλιέργειες (γνωστά τα καρπούζια και οι πατάτες Αμαλιάδας, στην
Ελλάδα και τον κόσμο) και τις ελιές, τα εσπεριδοειδή, τα κηπευτικά κ.τ.λ. Αυτά
προσδιορίζουν και τη μορφή ενασχόλησης των κατοίκων της. Παράλληλα, με τη γεωργική
ανάπτυξη υπάρχουν και μονάδες επεξεργασίας (τυποποίησης και μεταποίησης "Κύκνος"
κ.ά.) προϊόντων και ανάπτυξη αστικών επαγγελμάτων.
Η Αμαλιάδα έχει τα τυπικά χαρακτηριστικά μιας επαρχιακής πόλης, που
καταβάλλει φιλότιμες προσπάθειες για το ανέβασμα του επιπέδου ζωής σ' όλους
τους τομείς.
Το κείμενο παρατίθεται τον Νοέμβριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Αμαλιάδος
ΖΑΧΑΡΩ (Κωμόπολη) ΗΛΕΙΑ
Για την ιστορία της Ζαχάρως ανατρέξαμε στις ιστορικές πηγές που είναι
δυνατό να μας δώσουν συγκεκριμένα στοιχεία. Από τις έρευνες αυτές βγαίνει το συμπέρασμα
ότι η Ζαχάρω σαν οργανωμένο οικιστικό συγκρότημα δεν υπήρχε προ της απελευθερώσεως
του 1821. Βέβαια η περιοχή αποτελούσε αγροτική περιοχή της κοινότητας Αλβαινας
(Μίνθης) και κατοικείτο
εποχιακά από γεωργοκτηνοτρόφους της Κοινότητας Μίνθης κατά κανόνα. Αυτό είναι
αποδεδειγμένο για την μετεπαναστατική περίοδο, αποτελούσε όμως ασφαλώς συνέχεια
της τουρκοκρατίας και των περασμένων γενεών.
Κατά την απογραφή του πληθυσμού της Επαρχίας Ολυμπίας που έγινε από
τους Ενετούς το 1690 δεν αναφέρεται χωριό ή οικισμός "Ζαχάρω" ενώ αναφέρονται
όλα σχεδόν τα πέριξ της Ζαχάρως ορεινά και ημιορεινά χωριά.
Μετά την οριστική κατάληξη της Επαρχίας Ολυμπίας υπό των Τούρκων
από τους Ενετούς το 1715 η περιοχή περιήλθε υπό την κατοχή των Τούρκων, κατά τα
τελευταία χρόνια προ της απελευθερώσεως φέρεται σαν Τσιφλίκι των Λαλαίων Τούρκων
Αζιζαγά (υιού του Αζιζαγά πρωτεξάδελφου του Αληφαρμάκη και του Σεινταναγά).
Αυτό θα πρέπει να έγινε μετά τα Ορλωφικά 1770 κατά την οποία εποχή
αποκαταστήθηκε η τάξη υπό των Τούρκων με συνεργασία των Ελλήνων εναντίον των Αλβανών
που είχαν φέρει οι Τούρκοι εναντίον των Επαναστατημένων Ελλήνων οι οποίοι Αλβανοί
προέβησαν σε πάσης φύσεως βαρβαρότητες, λεηλασίες και χρειάστηκε άλλος αγώνας
για την επιβολή της τάξης. Την εποχή εκείνη επεβλήθη οριστικά η δύναμη των Λαλαίων
Τούρκων οι οποίοι εκμεταλλεύονταν σαν τσιφλικούχοι την περιοχή που ενέμοντο οι
κάτοικοι της Μίνθης οι οποίοι μετά την απελευθέρωση εμφανίστηκαν ως κύριοι ιδιοκτήτες
της περιοχής. Ευλόγως γεννάται το ερώτημα γιατί οι Αλβανοί (Μίνθη) κατόρθωσαν
να καταλάβουν τον τόπο αφού προ αυτών σε πολύ μικρότερη απόσταση βρίσκονταν αρκετά
άλλα χωριά (Τρύπες, Αρήνη, Μηλέα κ.λπ.) τα οποία θα έπρεπε να διεκδικήσουν τον
εύφορο αυτό τόπο. Στο ερώτημα αυτό είναι δυνατές πολλές σκέψεις και απαντήσεις
οι οποίες δεν είναι δυνατό να επιβεβαιωθούν με ιστορικά γεγονότα και τεκμήρια
και με αυτήν την προϋπόθεση τολμούμε να παραθέσουμε και τις δικές μας σκέψεις.
•Το ολιγάριθμο του πληθυσμού των πέριξ χωρίων δεν δημιουργούσε το ενδιαφέρον
για επεκτάσεις της περιουσίας των αφού δεν ήσαν σε θέση να αξιοποιήσουν τις εκτάσεις
που κατείχαν.
•Το τελείως ορεινό της Μίνθης (Αλβαινας) κατά κύριο λόγο κτηνοτροφική και
γεωργική περιοχή οι κάτοικοι της οποίας είχαν άμεση ανάγκη ζωτικού χώρου επιβιώσεως
και τέτοιος ήταν η περιοχή της Ζαχάρως για την κτηνοτροφία απαραιτήτως για τους
χειμερινούς μήνες.
•Η Μίνθη ήταν πολυαριθμοτέρα των άλλων Κοινοτήτων και κατά κάποιο τρόπο
ετύγχανε ειδικής προστασίας επί Βυζαντινών και Φράγκων οι οποίοι κυριάρχησαν στην
περιοχή οχυρούμενοι στο ισχυρό κάστρο του Αράκλοβου (Κάστρο της Οριάς) Χρυσούλι.
•Νομίζουμε ότι θα πρέπει να υπολογίσουμε στη ζωτικότητα των ορεινών λόγω
κλιματολογικών συνθηκών και σκληρότερων αγώνων επιβιβάσεως.
Οποιοιδήποτε πάντως και αν ήταν οι λόγοι, γεγονός είναι ότι η Ζαχάρω
πρέπει να θεωρείται θυγατέρα της Μίνθης και να ανεπτύχθη αρκετά χρόνια μετά την
απελευθέρωση, λαμβανομένου υπόψη ότι κατά την επανάσταση των Μεσσηνίων εναντίον
της Αντιβασιλείας του Όθωνα το 1933, δεν υπήρχαν στην περιοχή παρά 8 μόνο χορτοκαλύβες
και τα ερείπια του κονακίου του Αζιζαγά και το πιθανότερο να υπήρχαν στην ύπαιθρο
απομακρυσμένες μεταξύ των κτηνοτροφικές μανδροκαλύβες.
Χρειάστηκαν 50 ολόκληρα χρόνια για να δημιουργηθεί πραγματικός οικιστικός
χώρος και να ανακηρυχθεί η Ζαχάρω Δήμος το 1881 περίπου. Έως τότε ο Δήμος ήταν
πότε η Σάραινα (Καλίδωνα), πότε το Τσοβαρτζί (Αρήνη) και πότε η Αλβαινα (Μίνθη
1843) όπότε ο Δήμαρχος έπαιρνε μαζί του την σφραγίδα γιατί είχε τη θερινή του
έδρα στη Ζαχάρω, αυτό για λίγο χρονικό διάστημα.
Προσφάτως και κατά τις εργασίες που εγένοντο για την διαμόρφωση του
χώρου όπου επανεκτίσθη το γραφικό εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής στην ωραιοτάτη
ομώνυμη τοποθεσία, απεκαλύφθησαν ανθρώπινα οστά.
Το κείμενο παρατίθεται τον Απρίλιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου Ζαχάρως
ΗΛΕΙΑ (Νομός) ΔΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ
Για την αρχαία ιστορία της Ηλείας, βλέπε Ηλεία
αρχαία χώρα
Το 395 μ.Χ., ο Αλάριχος, βασιλιάς των Βησιγότθων, λεηλατεί την Ηλεία.
Δύο χρόνια μετά, το 397 μ.Χ., ο Στιλίχων τους κατατροπώνει στο οροπέδιο της Φολόης.
Όμως η Ηλεία έχει ήδη υποστεί τεράστιες ζημίες, έχει εξαθλιωθεί ο πληθυσμός της,
γεγονός που αναγκάζει ήδη τον Θεοδόσιο τον Β' να την απαλλάξει από την καταβολή
του μεγαλύτερου μέρους των φόρων προς το κράτος.
Με νέο διάταγμα το Νοέμβριο του 426 μ.Χ. ο αυτοκράτορας επιβάλλει
το οριστικό κλείσιμο όσων αρχαίων ναών ήταν ακόμη σε λειτουργία. Νέες λεηλασίες
ταλανίζουν την Ηλεία, όταν οι Βάνδαλοι φτάνουν στις ακτές της, το 467 μ.Χ.
Τα τελειωτικά χτυπήματα υφίσταται η περιοχή το 522 και το 551 μ.Χ.,
όταν καταστροφικοί σεισμοί τη συγκλονίζουν, καταστρέφοντας όσα οικοδομήματα είχαν
απομείνει από τις απανωτές λεηλασίες. Τότε καταρρέει και ο Ναός
του Δία στην Ολυμπία.
Στα χρόνια του αυτοκράτορα Ηρακλείου (610-641 μ.X.), η Πελοπόννησος
αποτελεί ξεχωριστό «θέμα», με πρωτεύουσα την Κόρινθο
και διοικητή τον «Δούκα».
Κατά την περίοδο αυτή μετακινείται σλαβικός πληθυσμός, ο οποίος εγκαθίσταται
μόνιμα στην περιοχή, πληρώνει φόρο στο βυζαντινό κράτος, εκχριστιανίζεται και
τελικά αφομοιώνεται από τους ντόπιους.
Στα βυζαντινά χρόνια, η Ηλεία δεν έχει να επιδείξει ιδιαίτερη ανάπτυξη,
επειδή το κέντρο και η δραστηριότητα του ελληνικού έθνους μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη.
Από τον 8ο αι. αυξάνεται η μεταξουργία στην περιοχή.
Το 1204 μ.Χ. Γάλλοι και Βενετοί τυχοδιώκτες, φέροντας τον τίτλο του
Σταυροφόρου, προς ελευθέρωση δήθεν των Αγίων Τόπων από τους Τούρκους, με την τέταρτη
σταυροφορία κυριεύουν την Κωνσταντινούπολη και το μεγαλύτερο μέρος της χώρας.
Ο Γάλλος Γοδεφρείδος Βιλεαρδουϊνος Α' , ο οποίος αποβιβάσθηκε στη Μεθώνη,
αρχικά με την βοήθεια του Έλληνα Ιωάννη Καντακουζηνού κι αργότερα με τον ακόλουθο
του Βονιφατίου Γουλιέλμο Σαμπλίτη, κατακτούν την Πελοπόννησο, χωρίς ουσιαστική
αντίσταση.
Οι Φράγκοι καταργούν τους ορθόδοξους επισκόπους και ιδρύουν εκκλησιαστικές
περιφέρειες, στις οποίες τοποθετούν καθολικούς επισκόπους. Τα εκκλησιαστικά κτήματα
δημεύονται και δίδονται σε Λατίνους κληρικούς ή ιεραποστολικά τάγματα ως φέουδα.
Η Ανδραβίδα γίνεται πρωτεύουσα
του νέου πριγκιπάτου του Μορέως.
Με το θάνατο του Γοδεφρείδου Βιλεαρδουίνου Α', τον διαδέχεται ο γιός
του Γοδεφρείδος Βιλεαρδουϊνος Β', ο οποίος κτίζει το κάστρο Χλεμούτσι. Σ΄αυτό
ιδρύθηκε και νομισματοκοπείο, το οποίο έκοβε τα φραγκικά τορνέζια (tournois).
Το κάστρο γίνεται η έδρα του πρίγκιπα.
Το 1245 το Γοδεφρείδο Β' διαδέχεται ο αδελφός του Γουλιέλμος Β'. Και
οι τρεις κυβέρνησαν την περιοχή με σύνεση, γι' αυτό και ήταν αγαπητοί στον πληθυσμό.
Τα χρόνια που ακολούθησαν ήταν πολυτάραχα. Ο Μιχαήλ Καντακουζηνός
και ο αδελφός του βυζαντινού αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Παλαιολόγου το 1263 πολιορκούν
την Ανδραβίδα, αλλά τρέπονται σε φυγή. Το 1264 ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος επιστρέφει
σε νέα επίθεση, κατά την οποία φονεύεται ο Μιχαήλ Καντακουζηνός. Την περίοδο αυτή
ομολογείται βδελυρή συμμαχία ανάμεσα στους Φράγκους και τους μετέπειτα κατακτητές,
τους Τούρκους μισθοφόρους του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου και οι Έλληνες κατατροπώθηκαν.
Το 1315 ο Ισπανός Φερδινάνδος ο Αραγωνικός αποβιβάζεται στη Γλαρέντζα
και μπαίνοντας στην πόλη τον προσκυνούν οι φοβισμένοι πολίτες. Κυριεύει το Ποντικόκαστρο
(Beauvoir), την πεδιάδα της Ήλιδας
και κόβει νόμισμα με το όνομά του.
Το 1316 ο Φερδινάνδος συγκρούεται κοντά στη Μανωλάδα με το Λουδοβίκο
το Βουργουνδικό, ο οποίος είχε έλθει σε συνεννόηση με τους Έλληνες του Μυστρά,
που τον βοήθησαν. Ο Λουδοβίκος εγκαθίσταται στο πριγκιπάτο.
Η Γλαρέντζα γίνεται το κομβικό σημείο εμπορίου με τη Δύση, όπως και
το λιμάνι της Φειάς.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιανουάριο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Νομαρχίας Ηλείας
Το 1453, η άλωση της Κωνσταντινούπολης
φέρνει τους Τούρκους στον ελληνικό χώρο. Η Ηλεία υφίσταται για τέσσερις περίπου
αιώνες τον Τούρκο κατακτητή, με δύο μόνο διαλείμματα Ενετοκρατίας, από το 1463
έως το 1479 και από το 1685 έως το 1715.
Φτώχεια, ανασφάλεια, λεηλασίες, παιδομάζωμα είναι όροι που χαρακτηρίζουν
αυτήν τη μαύρη περίοδο.
Διοικητικό κέντρο του βιλαετιού της Ηλείας είναι αρχικά η Γαστούνη.
Το 1685 οι Ενετοί με αρχηγό το Μοροζίνι ανακαταλαμβάνουν το Μοριά.
Ο Βενετός αρχιστράτηγος αναζητά εδάφη, που θα προσπόριζαν στην πατρίδα του οικονομικά
οφέλη, από την αναβίωση του παλαιού αποικιακού της κράτους. Οι συνθήκες δεν αλλάζουν
ιδιαίτερα για τον πληθυσμό, ο οποίος εξακολουθεί να καταπιέζεται.
Το 1715 η Ενετοκρατία καταλύεται ξανά από τους Τούρκους και αυτή τη
φορά οι κατακτητές είναι λίγο πιο ελαστικοί απέναντι στον ντόπιο πληθυσμό, επιτρέποντας
μεγαλύτερη δραστηριότητα στο εμπόριο, τη βιοτεχνία και την εκμετάλλευση της γης.
Κατά την περίοδο αυτή εγκαθίστανται στη Γαστούνη ως αρχηγοί οι Ottomans,
τουρκική πλούσια οικογένεια, με διασύνδεση τον ίδιο το Σουλτάνο. Προωθούν το εμπόριο
και συνάπτουν φιλικές σχέσεις με τους Τουρκαλβανούς του Λάλα,
οι οποίοι εντέλει λυμαίνονται τις περιουσίες των ντόπιων με την αποχώρηση των
Ottomans για την Πόλη.
Το 1768 η αυτοκράτειρα Αικατερίνη Β', ούσα σε εμπόλεμη κατάσταση με
την Τουρκία, υπόσχεται βοήθεια στους Έλληνες, σε πιθανή εξέγερσή τους κατά των
Τούρκων, προσπαθώντας να εξεγείρει τους υπόδουλους χριστιανικούς λαούς της Βαλκανικής,
των οποίων εμφανιζόταν ως προστάτιδα, δίνοντας στον πόλεμο μορφή σταυροφορίας
της Ορθοδοξίας κατά του Μουσουλμανισμού.
Συνέπεια αυτής της πολιτικής ήταν η αποστολή το 1770, των αδελφών
Ορλώφ με ρωσικό στόλο στη Μάνη, για να ξεκινήσουν την επανάσταση.
Ο ντόπιος πληθυσμός ξεσηκώνεται, το ίδιο και η Ηλεία και η Αχαϊα.
Επαναστάτες αποβιβάζονται στην Κυλλήνη και φτάνουν μέχρι την Γαστούνη. Εκεί κατασφάζονται
από στίφη Αλβανών. Η ρωσική ηγεσία κατανοεί τη ματαιότητα του εγχειρήματος και
οι Ορλώφ αναχωρούν για την Ρωσία αφήνοντας τον πληθυσμό στη μήνη Τούρκων και Αλβανών,
οι οποίοι βάφουν τον Μοριά στο αίμα.
Αληθινή μάστιγα για την Ελλάδα υπήρξαν οι Αλβανοί, τους οποίους είχε
κυρίως χρησιμοποιήσει η Πύλη για την καταστολή της επανάστασης.
Οι μεγαλύτερες καταστροφές έγιναν στην Πελοπόννησο, όπου, όπως μας
πληροφορούν ξένοι περιηγητές, μπορούσε να δει κανείς σε μεγάλη έκταση ερείπια,
κατάσταση που οδήγησε και σε δημογραφική μεταβολή, αφού σημειώθηκαν ομαδικές μετακινήσεις
κατοίκων σε ασφαλέστερες περιοχές.
Το 1790 επιδημία πανούκλας ενσκήπτει στην περιοχή, ολοκληρώνοντας
τον αφανισμό και την εξαθλίωση.
Μετά τα Ορλωφικά, ακολουθεί περίοδος ανασυγκρότησης για τους Έλληνες.
Ιδρύεται η Φιλική Εταιρεία, στην οποία μετέχουν σπουδαίοι Ηλείοι άνδρες,
όπως ο Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος από την Ανδρίτσαινα,
ο Γεώργιος Σισίνης από την Γαστούνη και ο Χαράλαμπος Βιλαέτης από τον Πύργο.
Η Φιλική Εταιρεία ήταν μία από τις πολλές μυστικές επαναστατικές οργανώσεις
που παρουσιάστηκαν σε ολόκληρη τη νότια και ανατολική Ευρώπη κατά το πρώτο τέταρτο
του 19ου αι. Στόχος της : η απελευθέρωση της πατρίδας.
Η φήμη του ξεσηκωμού διαρρέει και ο Χουρσίτ Καϊμακάμης διατάσσει από
την Τρίπολη να μαζευτούν
εκεί όλοι οι πρόκριτοι με το πρόσχημα της σύσκεψης, με απώτερο σκοπό την ομηρία
τους. Όσοι πήγαν εντέλει φυλακίστηκαν.
Το γεγονός αυτό επισπεύδει την έναρξη της επανάστασης. Η επαναστατική
σημαία υψώνεται από τον Σισίνη στη Γαστούνη και τον Βιλαέτη στον Πύργο.
Οι Τούρκοι κλείνονται στο Χλεμούτσι κι εκεί σπεύδουν σε βοήθειά τους
οι φοβεροί Τουρκαλβανοί από το Λάλα. Στη θέα τους οι άπειροι τότε αγωνιστές σκορπούν
και οι Λαλαίοι Τούρκοι λεηλατούν την περιοχή του κάμπου και τον Πύργο.
Ο ίδιος ο Χαράλαμπος Βιλαέτης προσπαθώντας να αντιμετωπίσει τους θηριώδεις
Λαλαίους Τούρκους στον τόπο τους, πέφτει ηρωικά στο χωριό Σμίλα,
τον Μάιο του 1821.
Ελληνικές δυνάμεις συνασπίζονται γύρω από το Λάλα και παρ' ότι υπερέχουν
αριθμητικά έναντι των πολιορκούμενων, οι τελευταίοι απορρίπτουν κάθε πρόταση παράδοσης
των όπλων.
Μετά από σκληρές μάχες οι Τούρκοι εγκαταλείπουν το Λάλα, καίγοντας
όσα δεν μπορούσαν να μεταφέρουν.
Οι Ηλείοι απαλλάσσονται έτσι από την τουρκική παρουσία, χωρίς όμως
να εφησυχάζουν, σπεύδοντας σε βοήθεια των συναγωνιστών τους στη Ρούμελη και το
Μοριά, όποτε αυτοί το χρειάστηκαν. Έτσι, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, μετά την άλωση
της Τριπολιτσάς, βάζει ως στόχο την κατάληψη του κάστρου των Πατρών,
δείχνοντας εξαιρετική ανδρεία στην πολιορκία του τον Μάρτιο του 1822.
Βοήθεια προσέφεραν οι Ηλείοι και στην πολιορκία του Μεσολογγίου,
καταφθάνοντας σε βοήθεια των πολιορκουμένων μαζί με άλλους Μοραϊτες.
Κατά την διάρκεια της πολιορκίας των Πατρών, οι Τούρκοι, λόγω χαλαρότητας
των πολιορκητών, βγαίνουν σε συχνές επιδρομές εκτός του κάστρου, προς τη Μανωλάδα
και τα Λεχαινά. Σώμα
Σουλιωτών με αρχηγό τον Κώστα Μπότσαρη έρχεται σε βοήθεια των ντόπιων, απωθώντας
τους Τούρκους. Αργότερα, οι Τούρκοι της Πάτρας κάνουν δύο ακόμη επιδρομές σε Ανδραβίδα
και Γαστούνη.
Το 1823, πριν καλά καλά εδραιωθεί η επανάσταση, ξεσπά εμφύλιος σπαραγμός
ανάμεσα στις τάξεις των στρατιωτικών και των πολιτικών, με σκοπό τον έλεγχο της
εξουσίας.
Έτσι εξασθενημένη βρίσκει την Ελλάδα ο Ιμπραήμ, ο οποίος ανενόχλητος
αποβιβάζεται με τον Αιγυπτιακό στόλο στη Μεθώνη
και προχωρά για το Μεσολόγγι. Μπροστά στην κατακραυγή η κυβέρνηση αποφυλακίζει
τον Κολοκοτρώνη.
Το Νοέμβριο του 1825 οι Αιγύπτιοι λεηλατούν τον Πύργο και προελαύνοντας
φτάνουν στην Αμαλιάδα και τη Γαστούνη. Οι Τουρκοαιγύπτιοι μπαίνουν στη Γαστούνη
και ο ντόπιος πληθυσμός καταφεύγει στο Χλεμούτσι. Αμέσως μετά, σε μάχη στο Βαρθολομιό,
αποδεκατίζονται οι τάξεις των Ελλήνων.
Ο Ιμπραήμ φεύγοντας για το Μεσολόγγι αφήνει πίσω του τον Χουσεϊν Μπέη,
με ισχυρή δύναμη. Αυτός συναντά αντίσταση από τους Έλληνες, στα δύο μοναστήρια,
της Σκαφιδιάς και
του Φραγκαπηδήματος.
Μετά την πτώση του Μεσολογγίου, ο Ιμπραήμ επιστρέφει στην Ηλεία σφάζοντας και
λεηλατώντας. Πολιορκεί το Χλεμούτσι και από τη δίψα οι Έλληνες πωλούνται σε σκλαβοπάζαρο.
Στο μεταξύ όμως επεμβαίνουν οι Μεγάλες Δυνάμεις και καταστρέφουν ολοκληρωτικά
τον τουρκοαιγυπτιακό στόλο στη ναυμαχία του Ναβαρίνου
(Οκτώβριος 1827).
Η ώρα της ελευθερίας είχε σημάνει...
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιανουάριο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Νομαρχίας Ηλείας
Οδοιπορικό στην οικονομική και κοινωνική ιστορία της Ηλείας μετά την Απελευθέρωση
(19ος - 20ος αι.)
Σπάνια η ιστορία ενός τόπου έχει συνδεθεί τόσο στενά με ένα αγροτικό
προϊόν όσο η Ηλεία και η ευρύτερη περιοχή της νοτιοδυτικής Πελοποννήσου με την
σταφίδα.
Η καλλιέργειά της μέχρι την απελευθέρωση (1830) ήταν σχετικά περιορισμένη,
γεγονός που οφείλεται αφ' ενός στο ότι η σταφίδα δεν ήταν απαραίτητη στη διατροφή
του αγροτικού πληθυσμού και αφετέρου στο ότι η αντικατάσταση μιας άλλης καλλιέργειας
με σταφιδαμπέλους, απαιτούσε αρχική χρηματική επένδυση και συγχρόνως οικονομική
αντοχή των παραγωγών ώστε να αντεπεξέλθουν στις ανάγκες 3-4 χρόνων που απαιτούσαν
τα φυτώρια ωσότου αρχίσουν να αποδίδουν καρπό.
Ωστόσο από τα πρώτα χρόνια της ίδρυσης του νεοελληνικού κράτους, η
καλλιέργειά της άρχισε να παίρνει εντυπωσιακές διαστάσεις λόγω της εξωτερικής
ζήτησης του προϊόντος στην ευρωπαϊκή αγορά και κυρίως την αγγλική.
Την ώρα που ο Κάρολος Ντίκενς αποθέωνε στις Χριστουγεννιάτικες Ιστορίες
του την σταφίδα, απαραίτητη στο τραπέζι των λονδρέζικων οικογενειών, πλοία γεμάτα
σταφίδα έφευγαν από το λιμάνι του Κατακόλου
και τα άλλα λιμάνια της Πελοποννήσου με προορισμό τις μεγάλες αγορές του εξωτερικού,
όπου το προϊόν καταναλωνόταν σαν υλικό ζαχαροπλαστικής για την κατασκευή πουτίγκας
και σταφιδόψωμου, σαν ξηρός καρπός και αργότερα για την παραγωγή φθηνού σταφιδίτη
οίνου και άλλων οινοπνευματωδών ποτών.
Μέχρι το 1860 οι εκτάσεις με σταφιδαμπέλους σχεδόν εξαπλασιάστηκαν
φθάνοντας στην Πελοπόννησο τα 120.000-150.000 στρέμματα ενώ κατά το χρονικό διάστημα
1830-1860 ο όγκος της σταφιδοπαραγωγής δεκαπλασιάστηκε ακολουθώντας την αντίστοιχη
αύξηση των εξαγωγών.
Τις δύο επόμενες δεκαετίες, η σταφίδα έγινε το κυριότερο εξαγωγικό
προϊόν του Ελληνικού Βασιλείου.
Η εμπορευματοποίηση της σταφίδας οδήγησε την Ηλεία και τις άλλες γειτονικές
περιοχές σε μία τόσο ακραία εξειδίκευση, που θα μπορούσε να μιλήσει κανείς για
μονοκαλλιέργεια. Ένας ολόκληρος αγροτικός κόσμος βγήκε από την οικονομία της αυτάρκειας
και προσανατολίστηκε προς την εμπορευματοποιημένη παραγωγή. Μια παραγωγή που μοιραία
ήταν απόλυτα εξαρτημένη πλέον από τις συνθήκες της διεθνούς αγοράς, την υπερπαραγωγή
αλλά και τον καιρό.
Αυτή η ευθυγράμμιση της τοπικής παραγωγής της Ηλείας με την παγκόσμια
αγορά και η καλλιέργεια ενός εξαγώγιμου προϊόντος, είχε ως αποτέλεσμα την προσέλκυση
πληθυσμών -κυρίως από την ορεινή Πελοπόννησο- και των εποικισμό των πεδινών περιοχών.
Η κάθοδός τους συνέβαλε στη δημογραφική ανάπτυξη των ηλειακών πόλεων
και κωμοπόλεων, οι οποίες κράτησαν ανέπαφη αυτή την μορφή και τον αγροτικό τους
χαρακτήρα ως τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Εντελώς σχηματικά και περιγραφικά θα μπορούσαμε να κάνουμε διαχωρισμό
του πληθυσμού σε τρεις κατηγορίες: Κεφαλαιούχοι, επιχειρηματίες, έμποροι, μεγαλοκτηματίες,
γιατροί, δικηγόροι και συμβολαιογράφοι αποτελούσαν το ανώτερο κοινωνικό στρώμα
των πόλεων. Στο μεσαίο άνηκε μεγάλο μέρος των χειροτεχνών, των καταστηματαρχών,
των εμπόρων. Στο κατώτερο ανήκαν οι εργάτες γης, οι γεωργοί, οι κτηνοτρόφοι, μερικοί
καταστηματάρχες και χειροτέχνες και οι μικροί ιδιοκτήτες γης.
Γύρω από την παραγωγή και το εμπόριο της σταφίδας πλέχτηκε σιγά-σιγά
ένα δίκτυο δραστηριοτήτων που σχημάτισε μια ιεραρχική πυραμίδα. Από τον μικροκαλλιεργητή,
τον μικρέμπορο του χωριού ως τον έμπορο της ενδιάμεσης πόλης και τον μεγαλέμπορο.
Αυτή η στροφή προς την καλλιέργεια ενός εξαγώγιμου προϊόντος που εξαρτιόταν
από τη διεθνή εμπορική συγκυρία, την οργάνωση της παραγωγής και της διακίνησής
του αλλά και οι μετέπειτα κρίσεις του εμπορίου, καθόρισαν την τοπική εμπορική
και βιομηχανική κίνηση αλλά και την κινητικότητα των κεφαλαίων και του πληθυσμού
για πολλές δεκαετίες.
Η σταφίδα απαιτούσε ένα ολόκληρο φάσμα απασχολήσεων: η καλλιέργεια
της απαιτούσε εργαλεία, ο καθαρισμός της απαιτούσε μάκινες, η ξήρανσή της πανιά
και αργότερα ξηραντήρια, η συσκευασία της ξύλινα κιβώτια, η μεταφορά της από τα
αλώνια στις αποθήκες του σταφιδεμπόρου και στα λιμάνια απαιτούσε την κατασκευή
κάρων.
Ωστόσο αυτή η άνθηση της περιοχής χάρη στην παραγωγή και το εμπόριο
της σταφίδας σκιάστηκε συχνά.
Τα πρώτα σύννεφα εκδηλώθηκαν κατά την δεκαετία του 1850 εξ αιτίας
της επιδημίας φυλλοξήρας που έπληξε τα ελληνικά αμπέλια και είχε ως αποτέλεσμα
την απώλεια των 3/4 του εισοδήματος του πληθυσμού και τη χρεοκοπία πολλών σταφιδεμπόρων.
Το 1877, τα σύννεφα επανεμφανίζονται με την ύφεση της αγγλικής αγοράς. Την κατάρρευση
των τιμών απέτρεψε το μεγάλο άνοιγμα των γαλλικών αγορών τον Οκτώβριο του 1879,
το οποίο οφειλόταν στην πτώση της γαλλικής οινοπαραγωγής λόγω της φυλλοξήρας που
έπληξε τα γαλλικά αμπέλια. Η σταφίδα έγινε περιζήτητη και η αγροτική παραγωγή
προσαρμόσθηκε σ' αυτή την ευνοϊκή συγκυρία.
Σ' αυτή την περίοδο ευφορίας είναι ωστόσο χαρακτηριστική η ανυπαρξία
επενδύσεων σε άλλους παραγωγικούς τομείς.
Ένα σημαντικό μέρος του διαθέσιμου κεφαλαίου των ανώτερων κοινωνικών
στρωμάτων διοχετεύθηκε στην ανέγερση και την πολυτελή επίπλωση κατοικιών, απόδειξη
της επιθυμίας ενός δυτικόμορφου επιδεικτικού αστισμού. Αυτό αποδεικνύεται από
τα καλλιμάρμαρα εντυπωσιακά νεοκλασικά κτίρια που κτίστηκαν τις τελευταίες δεκαετίες
του 19ου αι. Στον Πύργο
και τις άλλες μεγάλες ηλειακές πόλεις, περισσότερο για την κοινωνική ακτινοβολία
των ιδιοκτητών τους παρά για να ικανοποιήσουν τις στεγαστικές του ανάγκες.
Η κατασκευή του σιδηροδρόμου και συγκεκριμένα της γραμμής Πύργου-Κατακόλου,
που λειτούργησε στις 3 Φεβρουαρίου του 1883 και ήταν η πρώτη σε ολόκληρη την Ελλάδα,
και αμέσως μετά η κατασκευή της σιδηροδρομικής γραμμής Πειραιώς
- Καλαμάτας που συνέδεε
όλες τις σημαντικότερες πόλεις του ηλειακού κάμπου, οι τοπικές γραμμές Καβάσιλα
- Κυλλήνη και Πύργος-
Αρχαία Ολυμπία μαρτυρούν
την άνθιση και τη σπουδαιότητα του εμπορίου της σταφίδας που διεξήγετο στην ευρύτερη
περιοχή της Ηλείας.
Όμως, οι νέοι γαλλικοί αμπελώνες που είχαν εν τω μεταξύ φυτευθεί,
καρποφόρησαν, η γαλλική αγορά έκλεισε και άρχισε η περίφημη σταφιδική κρίση που
υπήρξε καταλυτική για την τοπική οικονομία και κοινωνία, σημάδεψε για πολλά χρόνια
την περιοχή σε όλα τα επίπεδα και ήταν ένα από τα σημαντικότερα, αν όχι το σημαντικότερο
οικονομικό γεγονός στην Ελλάδα από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους.
Από την χρυσή εποχή δεν έμειναν παρά μόνο συντρίμμια, η τοκογλυφία άνθησε, η μετανάστευση
- μοναδική διέξοδος για όσους δεν μπορούσαν να απορροφηθούν στην τοπική αγορά
εργασίας - άρχισε και ήταν μαζική, το σταφιδικό κίνημα έκανε την εμφάνιση του
και δόνησε την Ηλεία και τις άλλες σταφιδοπαραγωγικές περιοχές.
Η κατάρρευση του σταφιδεμπορίου ήταν πλέον γεγονός, είχε πλήξει ανεπανόρθωτα
την τοπική οικονομία και την κοινωνία και είχε σπείρει τον πανικό στους κατοίκους
της Ηλείας.
Κύρια αιτία της σταφιδικής κρίσης του 1890 ήταν η ανυπαρξία σταφιδικής
πολιτικής. Η κυβέρνηση προσπάθησε να αντιμετωπίσει την κρίση παίρνοντας διάφορα
μέτρα μεταξύ των οποίων ήταν η προστασία της παραγωγής με την πολιτική "της
παρακράτησης" (διαχωρισμός των ποιοτήτων, εξαγωγή των καλυτέρων και αποθήκευση
και προώθηση των κατωτέρων στην οινοποιία και την οινοπνευματοποιία), όμως οι
συνέπειες της κρίσης ήταν πλέον ανεπανόρθωτες.
Η ανάγκη διάθεσης του προϊόντος ήταν ωστόσο επιτακτική και μόνη διέξοδος
ήταν πλέον η εσωτερική αγορά.
Το απούλητο πλεόνασμα της σταφίδας δημιουργούσε τις προϋποθέσεις για
την δημιουργία δραστηριοτήτων βιομηχανικής μετατροπής του. Η σταφιδική κρίση σηματοδοτεί
την εκβιομηχανοποίηση της περιοχής και κατά την τελευταία δεκαετία του 19ου αι.
Αρχίζει μια διαδικασία βιομηχανικής απογείωσης με τη δημιουργία πολυαρίθμων οινοποιείων,
οινοπνευματοποιείων και ποτοποιείων. Τα περισσότερα από αυτά παρέμειναν μικρές
οικογενειακές επιχειρήσεις ή έκλεισαν, μερικά όμως εξελίχθηκαν σε σημαντικές βιομηχανικές
μονάδες.Εκτός από τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας σταφίδας, από τις οποίες κυριαρχείται
το βιομηχανικό τοπίο της Ηλείας στο τέλος του 19ου αιώνα, υπάρχουν και μικρά βιοτεχνικά
ή οικογενειακά εργαστήρια αγαθών τρέχουσας κατανάλωσης όπως αλευρόμυλοι και ελαιοτριβεία
που είναι διάσπαρτα σε όλη την Ηλεία καθώς και μικρά σιδεράδικα, βυρσοδεψεία κ.λπ.
Από τα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα η διαδικασία της εκβιομηχάνισης
διαφοροποιείται.
Αρχίζει να συγκεκριμενοποιείται η τάση απεξάρτησης από τη σταφίδα
και παρατηρείται μια μετατόπιση του κέντρου βάρους από τη σταφίδα σε άλλα προϊόντα
όπως ο καπνός, τα δημητριακά κ.λπ.
Η βιομηχανική πρωτοβουλία δεν είναι πλέον μεμονωμένο και αποκλειστικά τοπικό
φαινόμενο αλλά υπακούει στις βαθύτερες τάσεις της οικονομίας στο σύνολό της.
Έτσι, από την πρώτη κιόλας δεκαετία του 20ου αιώνα το "βιομηχανικό
τοπίο" της Ηλείας αλλάζει. Από αυτές τις βιομηχανίες - αντιπροσωπευτικές
της νέας τάσης - που ιδρύθηκαν στην περιοχή της Ηλείας μετά το 1900 κυριότερες
υπήρξαν η καπνοβιομηχανία Καραβασίλη και η βιομηχανία Δήμητρα -Αλφειός.
Ωστόσο, η χρόνια κρίση της σταφίδας εξακολούθησε να σκιάζει την οικονομική
και την κοινωνική εξέλιξη της Ηλείας για πολλές δεκαετίες. Εκτός από την Ελληνική
Εταιρεία Οίνων και Οινοπνευμάτων, συνέχισαν να κατασκευάζονται και άλλα σημαντικά
οινοποιεία μέχρι τα μέσα τουλάχιστον του 20ου αιώνα σε πολλές περιοχές της Ηλείας
όπως τα οινοποιεία το ΑΣΟ που εξακολουθούν μέχρι σήμερα να σημαδεύουν το τοπίο
και να θυμίζουν τα χρόνια της σταφίδας, που σφράγισαν την ιστορία της Ηλείας και
των ανθρώπων της για πάνω από εκατό έτη, καθορίζοντας καταλυτικά μέχρι σήμερα
την πορεία τους.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιανουάριο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Νομαρχίας Ηλείας
ΗΛΕΙΑ (Αρχαία χώρα) ΕΛΛΑΔΑ
Η παράδοση για το παρελθόν της Ηλείας αποτελεί, όπως είναι φυσικό,
ένα κράμα από μύθους και ιστορικά γεγονότα.
Περίπου τρεις χιλιάδες χρόνια προ Χριστού, οι Έλληνες κατήλθαν κυρίως
από την ξηρά στον Ελλαδικό χώρο, βρίσκοντας εκεί προελληνικό πληθυσμό. Αυτοί οι
παλαιότεροι κάτοικοι της Ηλείας ήταν Αχαιοί, και αναμείχθηκαν με τον προελληνικό
πληθυσμό της περιοχής, αλλά και με φύλα από τη Θεσσαλία,
την Αττική, τη Βοιωτία,
την Μικρά Ασία και την Κρήτη.
Παραδίδεται ότι ο πρώτος βασιλιάς της Ηλείας Αέθλιος, γιος του Δία
και της Πρωτογένειας, εγκαταστάθηκε στην Ηλεία, φέροντας μαζί του φύλα Θεσσαλών.
Η συγγένεια με τους Θεσσαλούς φαίνεται και από την ύπαρξη κοινών τοπωνυμίων σε
Ηλεία και Θεσσαλία (Πηνειός, Λάρισος, Ενιπέας κ.λπ.). Το ίδιο έπραξε και ο γιος
του Ενδυμίωνας, ο οποίος άφησε την βασιλεία στον γιο του Επειό, όταν ο τελευταίος
νίκησε τους αδελφούς του σε αγώνα δρόμου, τον οποίο διοργάνωσε ο πατέρας τους.
Από τον νικητή αυτόν του αγώνα, οι κάτοικοι πήραν την αρχική τους ονομασία, Επειοί.
Ο αδερφός του Επειού και διάδοχος του θρόνου Αιτωλός, αναγκάστηκε να φύγει από
την Ηλεία, επειδή σε κάποιους αγώνες σκότωσε κατά λάθος τον βασιλιά Απι. Έφτασε
στην Κουρήτιδα χώρα, της οποίας κατέλαβε τον θρόνο. Από αυτόν η χώρα ονομάσθηκε
Αιτωλία.
Στην περιοχή της Πίσας ηγεμόνας ήταν ο Οινόμαος, τον οποίο διαδέχθηκε
ο λυδός Πέλοπας (συμβολίζει το μεταναστευτικό ρεύμα από την Μ.Ασία ) και τότε
η Πισάτις αποσχίσθηκε από την χώρα του Επειού.
Στην περιοχή του Επειού βασίλεψε -μετά τον γιο του Αιτωλό- ο ανιψιός
του Επειού, ο Ηλείος, από τον οποίο μετονομάσθη η περιοχή Ήλις ή Ηλεία. Γιος του
Ηλείου ήταν ο Αυγέας, που πρωταγωνιστεί στον γνωστό μύθο με τον Ηρακλή. Κατά την
κάθοδο των Δωριέων (1100 π.Χ.) εισβάλουν στην Ηλεία Αιτωλικά φύλα, των οποίων
ο αρχηγός καταγόταν όπως αναφέρθηκε πιο πάνω από τους πρώτους βασιλείς της Ήλιδας.
Σύμφωνα λοιπόν με τον Παυσανία, επί της βασιλείας του γιου του Αμφιμάχου, Ηλείου,
εισέβαλαν στην Πελοπόννησο οι Δωριείς, με αρχηγούς τους γιους του Αριστομάχου.
Ο μύθος παραδίδει ότι πήραν χρησμό από την Πυθία να κάνουν αρχηγό της καθόδου
τον «τριόφθαλμο». Όντας σε απορία για το νόημα του χρησμού συνάντησαν στον δρόμο
τους έναν άνδρα, με έναν ημίονο, τυφλό από το ένα μάτι. Αυτός ο άντρας ήταν ο
Όξυλος, απόγονος του Αιτωλού, ο οποίος είχε όπως είδαμε παλαιότερα εξορισθεί από
την Ηλεία, κατηγορούμενος για φόνο.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιανουάριο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Νομαρχίας Ηλείας
Ο απόγονος του Όξυλου, Ίφιτος, είναι αυτός που καθιέρωσε ξανά τους
Ολυμπιακούς Αγώνες και την ολυμπιακή εκεχειρία, η οποία είχε σταματήσει για άγνωστο
χρονικό διάστημα -συνηθισμένο ιστορικό χάσμα ανάμεσα στα προϊστορικά και ιστορικά
χρόνια-, έπειτα από χρησμό που πήρε από την Πυθία, ώστε να απαλλαγεί η περιοχή
από δεινά: λοιμός είχε ενσκήψει στη χώρα και εμφύλιες διαμάχες καταταλαιπωρούσαν
τον πληθυσμό. Μετά λοιπόν από συμφωνία του Ιφίτου με τον βασιλιά και νομοθέτη
της Σπάρτης Λυκούργο,
κατά την διάρκεια διεξαγωγής των ολυμπιακών αγώνων σταματά κάθε εχθροπραξία ανάμεσα
στις ελληνικές πόλεις.
Η συμφωνία θα διαρκέσει αιώνες. Χαράσσεται σε χάλκινο δίσκο και φυλάσσεται
στο ναό της Ήρας. Στα χρόνια που ακολούθησαν η Πίσα
και η Ήλιδα βρέθηκαν
πολλές φορές σε εμπόλεμη κατάσταση διεκδικώντας το δικαίωμα της τέλεσης των αγώνων,
ακόμη και κατά την περίοδο της ιερομηνίας, όταν δηλαδή τελούνταν οι ολυμπιακοί
αγώνες. Εκτός από τους Πισάτες, την αγωνοθεσία διεκδίκησαν και άλλοι, όπως οι
Αρκάδες και οι Σπαρτιάτες.
Το 748 π.Χ. οι Πισάτες καλούν σε βοήθεια τον βασιλιά του Αργους
Φείδωνα και τελούν μαζί του τους Ολυμπιακούς αγώνες. Με τη διαμεσολάβηση των δεκαέξι
γυναικών επέρχεται συμβιβασμός, οι αγώνες τελούνται και πάλι από κοινού, όταν
το 644 π.Χ. ο βασιλιάς των Πισατών, Πανταλέων, συγκεντρώνει στρατό και τελούν
μόνοι τους αγώνες.
Οι σχέσεις αποκαθίστανται και πάλι, όταν το 588 π.Χ. οι Ηλείοι εισβάλλουν
ένοπλοι στην Πίσα, υποψιαζόμενοι ότι ο βασιλιάς της Δαμοφών σκέπτεται να τελέσει
μόνος του τους αγώνες. Μετά τις παρακλήσεις του τελευταίου αποχωρούν άπρακτοι.
Παρά ταύτα και μετά την κακοδαιμονία του 7ου αι. π.Χ., έχοντας ήδη
υποτάξει τους Πισάτες το 580 π.Χ.,-όταν στο θρόνο της Πίσας είναι ο Πύρρος- οι
Ηλείοι επωφελούμενοι από την κήρυξη της χώρας τους ως ιερής και απόρθητης και
από την ολυμπιακή εκεχειρία, κατορθώνουν για δύο περίπου αιώνες να την κρατήσουν
μακριά από διαμάχες, ζώντας σε ευδαιμονία.
Μετά την καταστροφή της Πίσας, το πολίτευμα αλλάζει από βασιλεία σε
ολιγαρχία, και διοικείται κατά το Σπαρτιατικό πρότυπο, με τη συμμετοχή βουλής,
αποτελουμένης από 90 γέροντες, εκλεγομένων δια βοής. Φαίνεται δε ότι υπήρχε και
εκκλησία του δήμου, σαν την σπαρτιατική απέλλα. Δούλοι δεν αναφέρονται, αλλά σίγουρα
ο αριθμός τους ήταν μεγάλος.
Οι Ηλείοι πήραν μέρος στον τρωικό πόλεμο (που έγινε μάλλον τον 12ο
αι. π. Χ.) με σαράντα πλοία, αντίθετα από τους Πισάτες, για τους οποίους παραδίδεται
ότι απείχαν.
Στους μηδικούς αγώνες οι κλυδωνισμοί για την Ηλεία ήταν ανεπαίσθητοι,
αφού η συμμετοχή της δεν ήταν τόσο ενεργή. Στη ναυμαχία της Σαλαμίνας
(480 π.Χ.) οι Ηλείοι έφθασαν με στρατό στον Ισθμό
για να βοηθήσουν, όμως, ένα χρόνο αργότερα, στις Πλαταιές
(479 π.Χ.), φθάνουν μετά τη μάχη, γεγονός για το οποίο τιμωρήθηκαν οι στρατηγοί
τους με εξορία.
Μετά τους περσικούς πολέμους συντελούνται πολιτειακές μεταρρυθμίσεις
κατά το αθηναϊκό πρότυπο (επιρροή των μεταρρυθμίσεων του Κλεισθένη), όπως η δημιουργία
της βουλής των πεντακοσίων, τους οποίους εξέλεγαν όλοι οι ελεύθεροι πολίτες και
όχι μόνο οι ευγενείς. Οι κάτοικοι χωρίστηκαν σε δέκα φυλές και ο αριθμός των Ελλανοδικών
αυξήθηκε σε δέκα (ένας από κάθε φυλή). Πριν την έναρξη του Πελοποννησιακού πολέμου,
το 435 π. Χ. η Ηλεία βοηθά με πλοία και χρήματα τους Κορίνθιους, σε πόλεμο κατά
των Κερκυραίων. Οι τελευταίοι σε αντίποινα καίνε την Κυλλήνη.
Όσο για τον ρόλο τους στον Πελοποννησιακό πόλεμο, κατά την έναρξή
του συντάχθηκαν πρόθυμα με το μέρος της Σπάρτης. Ψυχρότητα όμως επήλθε μετά από
λίγο στις σχέσεις των δύο συμμάχων, εξαιτίας διαφωνίας που έλαβε χώρα για ζήτημα
του Λεπρέου: οι Λεπρεάτες
πλήρωναν στους Ηλείους χρηματικό ποσό, ως αντάλλαγμα για την βοήθεια που τους
είχαν προσφέρει οι Ηλείοι στον πόλεμο με τους Αρκάδες. Με το πρόσχημα του Πελοποννησιακού
πολέμου όμως σταμάτησαν να καταβάλλουν το ποσό και στράφηκαν για βοήθεια στους
Λακεδαιμονίους, οι οποίοι υποστήριξαν το αίτημά τους.
Μετά λοιπόν τη Νικίειο ειρήνη του 421 π.Χ. οι Ηλείοι με τους Μαντινείς
και τους Αργείους στράφηκαν κατά των αρχικών τους συμμάχων και προσχωρούν στην
αθηναϊκή συμμαχία. Η εγκατάλειψη της ουδετερότητας κοστίζει ακριβά στην Ηλεία
: αλλεπάλληλες λεηλασίες της μέχρι τότε ιερής χώρας. Μετά τον Πελοποννησιακό πόλεμο
και την αντισπαρτιατική δράση των Ηλείων, οι Σπαρτιάτες αποφασίζουν περί το 402
π.Χ. να σωφρονίσουν τους Ηλείους. Στέλνουν πρεσβευτές στην Ηλεία και απαιτούν
την καταβολή της αναλογίας τους για τα έξοδα του Πελοποννησιακού πολέμου καθώς
και να αφήσουν τις περιοικίδες χώρες, την Πισάτιδα
και την Τριφυλία, αυτόνομες.
Οι Ηλείοι αρνούνται και ψάχνουν συμμάχους στις πόλεις που ήταν εχθρικές προς την
Σπάρτη, αλλά κανείς
δεν τους βοηθά, εκτός από 1000 περίπου Αιτωλούς.
Οι Σπαρτιάτες εισβάλλουν υπό τον Αγι στα Ηλειακά εδάφη, το 401 π.Χ.,
και την καταλεηλατούν, ώσπου στο τέλος ο Αγις την υποτάσσει και συρρικνώνει το
κράτος στην Κοίλη Ήλιδα και ένα μικρό τμήμα της Πισάτιδος.
Κατά τον Κορινθιακό πόλεμο (395 - 387 π.Χ.) οι Ηλείοι συμμαχούν εκ
νέου με τους Λακεδαιμονίους, έως και το 373 π.Χ. Μετά όμως τη μάχη των Λεύκτρων
(371 π.Χ.), η Σπάρτη συντρίβεται και η Ήλις ανακτά τα χαμένα εδάφη, βρίσκοντας
ευκαιρία να συνταχθεί με την Αρκαδία,
τη Βοιωτία και το Αργος
σε κοινό μέτωπο κατά των Σπαρτιατών (πείθουν μάλιστα τον Επαμεινώνδα σε εκστρατείες
κατά της Σπάρτης).
Μετά το 365 π.Χ. επέρχεται ρήξη ανάμεσα στους συμμάχους, που έχει
ως αποτέλεσμα το συνασπισμό των Ηλείων με τους Σπαρτιάτες εκ νέου, επειδή οι Αρκάδες
δεν υποστήριξαν τις κυριαρχικές βλέψεις των Ηλείων στην Τριφυλία. Ακολουθεί ο
Ηλειοαρκαδικός πόλεμος, που είχε ως αποτέλεσμα την κατάληψη του Ιερού της Ολυμπίας
από τους Αρκάδες. Προχώρησαν μάλιστα σε διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων από κοινού
με τους Πισάτες, και κόβουν και χρυσό νόμισμα χρησιμοποιώντας τους θησαυρούς του
Ιερού. Τελικά οι Αρκάδες μετά από συμπλοκή με τους Ηλείους υφίστανται ήττα και
αποσύρονται από την Ολυμπία, εγκαταλείποντας τις διεκδικήσεις τους. Οι Ηλείοι
προσαρτούν την Πισάτιδα και την Τριφυλία και επισφραγίζεται η ειρήνη στην περιοχή
με κοινό ανάθημα στο Ιερό της Ολυμπίας.
Η επόμενη περίοδος επιφυλάσσει εσωτερικούς πολιτικούς κλυδωνισμούς
στην Ηλεία.
Ο Φίλιππος ο Μακεδών με την τακτική της δωροδοκίας υποθάλπτει στάσεις
και σφαγές στην Ήλιδα. Την Ήλιδα διοικεί η ολιγαρχική μερίδα, υποστηριζομένη από
τον Φίλιππο. Μετά τη μάχη της Χαιρώνειας
συμμαχούν με τον Φίλιππο κατά της Σπάρτης και ο τελευταίος κατασκευάζει στο Ιερό
της Ολυμπίας το Φιλιππείο, το οποίο θα αποπερατώσει μετέπειτα ο Μέγας Αλέξανδρος.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιανουάριο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Νομαρχίας Ηλείας
Η Ηλεία, μετά το θάνατο του Φιλίππου προσχώρησε σε ομοσπονδία υπό
τον Μέγα Αλέξανδρο, αν και υπήρχε πάντα η τάση για αποτίναξη της μακεδονικής κυριαρχίας.
Το 331 π.Χ. λοιπόν, με τη βοήθεια του Αγι της Σπάρτης
πολιορκούν τη Μεγαλόπολη,
η οποία είναι φιλομακεδονική, όμως χάνουν από τον Αντίπατρο. Ως μόνη τιμωρία ο
Αλέξανδρος επιβάλλει στους Ηλείους την καταβολή προστίμου 120 ταλάντων προς τους
Μεγαλοπολίτες.
Μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, οι Ηλείοι παίρνουν μέρος στο
Λαμιακό πόλεμο κατά του Αντιπάτρου, το 322 π.Χ. και ηττηθέντες υποτάσσονται στους
Μακεδόνες, με ολιγαρχικό πολίτευμα, διοικούμενο από τη μακεδονική φρατρία.
Τα χρόνια που ακολουθούν είναι ταραχώδη: ο ναύαρχος του στρατηγού
του Μεγάλου Αλεξάνδρου Αντιγόνου, ο Τελέσφορος, στασιάσας, εγκατέστησε σύντομη
τυραννία στην Ηλεία,
σύλησε το Ιερό της Ολυμπίας για να συντηρήσει τους μισθοφόρους του, προδίδοντας
έτσι τη φιλία του Αντιγόνου. Ο άλλος στρατηγός του Αντιγόνου, ο Πτολεμαίος, κατατροπώνει
τον στασιαστή.
Στα χρόνια που ακολουθούν, συχνές έριδες ανάμεσα σε δημοκρατικούς
και ολιγαρχικούς ταλαιπωρούν την περιοχή.
Με την βοήθεια του βασιλιά της Μακεδονίας Αντίγονου Γονατά, το 245
π.Χ. ο Ηλείος Αριστότιμος καταλαμβάνει την αρχή και οι κάτοικοι βιώνουν αγριότατη
μορφή τυραννίας.
Ο ίδιος ο Αριστότιμος, σκληρός και αδίστακτος άνθρωπος επιδίδεται
στην εξολόθρευση των πολιτικών του αντιπάλων. Η τυραννία του διαρκεί έξι μήνες.
Οργανώνεται συνωμοσία εναντίον του από τον Χίλωνα, τον Ελλάνικο, τον Λάμπι και
τον Κύλωνα, με τη βοήθεια των Αιτωλών. Ο Αριστότιμος καταφεύγει ως Ικέτης στο
βωμό του Δία, όπου φονεύεται από τον Κύλωνα. Προς τιμήν του Κύλωνα στήνεται άγαλμα
τότε στο Ιερό της Ολυμπίας,
το οποίο ουσιαστικά επισφραγίζει τη συμμαχία Ηλείων και Αιτωλών.
Αμέσως μετά, η Ηλεία στρέφεται κατά του Αντιγόνου Γονατά κι αργότερα
παίρνει μέρος σε πόλεμο κατά των Αρκάδων, ανακτώντας τα παλαιά της εδάφη: Τριφυλία,
Λέπρεο και Λασιώνα.
Όταν ανασυστάθηκε η Αχαϊκή Συμπολιτεία, οι Ηλείοι ορμώμενοι από την
διαιωνιζόμενη ψυχρότητά τους με τους Αχαιούς και το μίσος για τους συμμάχους των
Αχαιών, τους Αρκάδες, με τους οποίους ερίζαν διαρκώς για την Τριφυλία, συμπράτουν
με τους Αιτωλούς, εναντίον των πρώτων.
Το 232 π.Χ. η Ηλεία υφίσταται πειρατική επιδρομή από Ιλλυριούς πειρατές.
Στον πόλεμο μεταξύ Αχαιών και του βασιλέως της Σπάρτης Κλεομένους,
οι Ηλείοι ως σύμμαχοι των Σπαρτιατών νικούν τους Αχαιούς, που πολεμούσαν υπό τις
διαταγές του Αράτου, στο όρος Λύκαιο,
το 227 π.Χ. και ανακτούν τη Λασιώνα και την Ψωφίδα.
Στον πόλεμο (220-217 π.Χ.) που έγινε ανάμεσα στους Αιτωλούς, Ηλείους
και Λακεδαιμονίους από τη μία πλευρά και στους Αχαιούς και τους συμμάχους τους
Μακεδόνες και Θεσσαλούς από την άλλη, η Ηλεία υπέστη καταστροφές.
Οι Ηλείοι μεταπηδούν το 224 π.Χ. στο πλευρό των Αχαιών και όταν οι
Αιτωλοί στρέφονται κατά των Αχαιών, οι Ηλείοι πολεμούν και πάλι στο πλευρό των
πρώτων κατά της Αχαϊας. Τα πράγματα αλλάζουν όταν επεμβαίνει ο Φίλιππος ο Ε' της
Μακεδονίας. Πολεμά στο πλευρό των Αχαιών, καταλεηλατεί την Ηλεία και κυριεύει
το οχυρό των Θαλαμών. Σε επόμενη εισβολή του το 218 π.Χ. ανακτά το Τείχος των
Δυμαίων - το οποίο βρισκόταν στην κατοχή Ηλείων και Αιτωλών από το 219 π.Χ.
Το επόμενο έτος κυλά με αμοιβαίες καταστροφές και λεηλασίες ανάμεσα
σε Ηλείους και Αχαιούς. Τελικά, το 217 π.Χ. συνθηκολογούν, μέχρι το 212 π.Χ.,
όταν οι Ηλείοι συμμαχούν με τους Ρωμαίους κατά των Αχαιών και των Μακεδόνων, εμποδίζοντας
τον Φίλιππο να μεταβεί στην Ιταλία, σε βοήθεια του Αννίβα κατά των Ρωμαίων.
Ηλείοι, Αιτωλοί και Ρωμαίοι καταλαμβάνουν τη Δύμη.
Ο Φίλιππος την ανακτά το 209 π.Χ., αλλά αναγκάζεται να αναχωρήσει για τη Μακεδονία,
γιατί κατέφτασε ο Ρωμαίος Σουλπίκιος με ισχυρές δυνάμεις στην περιοχή, ενώ παράλληλα
αντιμετώπιζε προβλήματα με Ιλλυριούς εισβολείς στην χώρα του.
Η περίοδος αυτή λήγει με σύναψη ειρήνης ανάμεσα στους αντιπάλους.
Κατά το Μακεδονικό πόλεμο Αιτωλοί και Ηλείοι προσχωρούν στο στρατόπεδο
των Ρωμαίων, και παραμένουν σ' αυτό ακόμη κι όταν οι Ρωμαίοι παραχωρούν στους
Αχαιούς εδάφη τα οποία εποφθαλμιούσαν οι Ηλείοι, μέχρι την εμφάνιση στο προσκήνιο
του Αντιόχου, βασιλιά της Συρίας.
Όταν ο τελευταίος βρέθηκε αντιμέτωπος με τους Ρωμαίους, τότε οι Ηλείοι τάσσονται
στο πλευρό του.
Ο Αντίοχος υφίσταται μεγάλη καταστροφή στις Θερμοπύλες
το 191 π.Χ. Με την ήττα του αλλάζει και ο συσχετισμός των δυνάμεων για ολόκληρη
την ελληνική επικράτεια. Οι Ηλείοι πια δεν έχουν άλλη επιλογή από το να ενταχθούν
στην Αχαϊκή Συμπολιτεία. Αυτό σημαίνει ότι Ηλεία χάνει την πολιτική της αυτονομία
, αφού πλέον τα μέλη της συμπολιτείας έχουν κοινό στρατό και νόμισμα, και η τύχη
της τώρα εξαρτάται από τις γενικότερες εξελίξεις στον ελληνικό χώρο.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιανουάριο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Νομαρχίας Ηλείας
Στα χρόνια που ακολουθούν, η Ηλεία δεν υποφέρει από τον ρωμαϊκό επεκτατισμό,
αφού δεν παίρνει ενεργό μέρος στους αγώνες κατά των Ρωμαίων.
Οι λιγοστοί υπερασπιστές της Ελλάδας κατατροπώνονται στον Ισθμό
της Κορίνθου το 146 π.Χ., από τον στρατηγό των Ρωμαίων Μόμμιο. Η Ηλεία τυγχάνει
της εύνοιας του Ρωμαίου ύπατου , ο οποίος μετά τη νίκη του προσφέρει 21 επίχρυσες
ασπίδες στην Ολυμπία
και οι Ηλείοι στήνουν ανδριάντα του στο Ιερό, ως ένδειξη εκτίμησης για τις ευνοϊκές
ρυθμίσεις που πέτυχε μετέπειτα για την περιοχή.
Η Ηλεία ανακτά την Τριφυλία και μετέπειτα αποτελεί μαζί μ' αυτή τμήμα
της Provincia Macedonia.
Ουσιαστικά οι Ηλείοι έμειναν ελεύθεροι να διατηρήσουν την εσωτερική
τους διοίκηση, όπως και πριν και να κόβουν το ίδιο νόμισμα, μόνο που στη μία πλευρά
έπρεπε να φέρει την προτομή του εκάστοτε Ρωμαίου αυτοκράτορα ή άλλα σύμβολα της
Ρώμης. Οι θησαυροί του
Ιερού της Ολυμπίας
αρπάσσονται μαζί μ' αυτούς των Δελφών
και της Επιδαύρου
από τον Σύλλα το 87 π.Χ., στην προσπάθεια για την εξασφάλιση των απαιτούμενων
πόρων για τον πόλεμο κατά του βασιλιά του Πόντου Μιθριδάτη. Εν τούτοις, μετά την
ήττα του Μιθριδάτη, ο Σύλλας παραχωρεί μέρος της χώρας των Θηβαίων στο Ιερό ως
αποζημίωση.
Αργότερα, πολεμούν κατά του Καίσαρα, στο πλευρό του Πομπηίου. Ο Πομπήιος
χάνει τον αγώνα και τότε οι Ηλείοι στρέφονται προς τον Καίσαρα.
Η Ηλεία υποφέρει στα χρόνια που ακολουθούν από τη μανία του Μάρκου
Αντώνιου, για όσον καιρό βρέθηκε υπό την κυριαρχία του, καθώς και από καταστρεπτικούς
σεισμούς.
Τα πράγματα μεταστρέφονται για την Ηλεία κατά τον 2ο αι. μ.Χ., κυρίως
λόγω της ύπαρξης του Ιερού της Αρχαίας Ολυμπίας, η οποία γίνεται αποδέκτης πλούτου
από τις πλούσιες προσφορές . Οι ίδιοι οι κατακτητές ευνοούν το Ιερό, το οποίο
ανθίζει και καθιερώνει τη λατρεία των ρωμαίων αυτοκρατόρων στο χώρο του. Τον 3ο
αι. μ. Χ. λοιμός θερίζει την χώρα. Παράλληλα, Γότθοι και Έρουλοι εισβάλλουν στον
ελληνικό χώρο και τον καταλεηλατούν. Η ειρήνη αποκαθίσταται όταν ο ρωμαίος αυτοκράτορας
Κλαύδιος νικά τους Γότθους το 270 μ.Χ.
Η Ηλεία υπάγεται διοικητικά στην Provincia Achaia και διοικείται αρχικά
από το Γαλέριο και μετά από το Λικίνιο, μέχρι το 324 μ.Χ., που αναλαμβάνει ο Μεγάλος
Κωνσταντίνος.
Στα χρόνια του Μεγάλου Κωνσταντίνου η Provincia Achaia υπάγεται άμεσα
στη διοίκηση της Μακεδονίας. Η Ολυμπία γίνεται ένα από τα κέντρα αντίστασης στη
νέα θρησκεία, το Χριστιανισμό. Το Ιερό πέφτει στη δυσμένεια του Κωνσταντίνου του
Β'.
Στα χρόνια του Ιουλιανού, το Ιερό γνωρίζει την τελευταία περίοδο ακμής.
Απαλλάσσεται από τη φορολογία και γίνεται προσπάθεια αναβίωσης των αρχαίων θρησκευτικών
κέντρων.
Το τελειωτικό χτύπημα δέχεται η Ολυμπία επί Θεοδοσίου του Α', το 393
μ.Χ., όταν βγάζει διάταγμα, με το οποίο απαγορεύεται οριστικά η διεξαγωγή των
Ολυμπιακών Αγώνων. Με το ίδιο διάταγμα απαγορεύτηκε η είσοδος στους αρχαίους ναούς,
οι θυσίες και τελετές προς τους αρχαίους θεούς. Τότε μεταφέρεται και το περίφημο
χρυσελεφάντινο άγαλμα του Δία, έργο του Φειδία, στην Κωνσταντινούπολη.
Για την νεότερη ιστορία της Ηλείας, βλέπε Ηλεία,
νομός
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιανουάριο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα της Νομαρχίας Ηλείας
ΚΥΛΛΗΝΗ (Χωριό) ΗΛΕΙΑ
Κατάλοιπα αρχαιολογικά διάσπαρτα παντού πιστοποιούν τη συνεχή κατοίκηση
της περιοχής κατά τους παλαιολιθικούς, νεολιθικούς, μεσοελλαδικούς, μυκηναϊκούς
όπως και στους κλασσικούς, ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους.
Ομηρικοί-Κλασσικοί χρόνοι
Η πρώτη γραπτή μαρτυρία που έχουμε είναι του Ομήρου (Ιλιάδα 0518 κ.εξ.)
που αναφέρεται στο φόνο του Ώτου του Κυλλήνιου "αρχού των Επειών", αρχηγού
δηλαδή των Ηλείων, από τον Πολυδάμαντα κατά τον τρωικό πόλεμο.
Η σημασία του λιμανιού της φαίνεται και από την ιστορική αφήγηση του
Πελοποννησιακού πολέμου από τον Θουκυδίδη: την έκαψαν οι Κερκυραίοι με την έναρξη
της διαμάχης, εκεί αποβιβάστηκε ο Αλκιβιάδης, όταν μετά την αποτυχία του στη Σικελία
εγκατέλειψε τους Αθηναίους προκειμένου να καταφύγει στους εχθρούς Σπαρτιάτες.
Λίγο αργότερα, ο βασιλιάς της Σπάρτης Αγις θα καταστρέψει τα τείχη της και θα
εξαναγκάσει τους Ηλείους να αφήσουν ατείχιστο το επίνειό τους. Αυτό θα κρατήσει
ως τα μακεδονικά χρόνια.
Ο Παυσανίας στο έργο του "Ελλάδος Περιήγησις" το 2ο μ.Χ.
αιώνα - ρωμαϊκοί πια χρόνοι - αναφέρεται στην αρχαιότατη οίκησή της από έποικους
που προέρχονταν από το Αρκαδικό όρος Κυλλήνη, (σημ. Ζήρεια, στη συμβολή της ορεινής
Κορινθίας-Αρκαδίας-Αχαΐας)
περιοχές από τις οποίες και στα χρόνια μας νομάδες εγκαθίστανται στην ίδια περιοχή
(Βυτινέϊκα , Κυλλήνη) όπως και σε όλο τον κάμπο.
Ο Παυσανίας αναφέρεται σ' αυτήν αμέσως μετά την Ολυμπία
και την 'Ηλιδα - αφού
ήταν το επίνειο της διοργανώτριας των Ολυμπιακών Αγώνων πόλης - και την τοποθετεί
120 στάδια δυτικά της (23 περίπου χιλιόμετρα). Δίνει στοιχεία για το ιερό του
Ασκληπιού, της Αφροδίτης και το "άγαλμα" του τιμώμενου Διόνυσου (έναν
όρθιο φαλλό πάνω σε βάθρο) ως Θεού της γονιμότητας.Η λατρεία του απλώθηκε στην
Ελλάδα από το όρος Κυλλήνη. Δίνοντας ακόμη τον προσανατολισμό της ο Παυσανίας
τονίζει ότι είναι στραμμένη "προς το μέρος της Σικελίας" για να προβάλει
έτσι τη σημασία του λιμανιού της.
Κατάλοιπα του αρχαίου αυτού λιμανιού και της πόλης τους είναι σήμερα
διάσπαρτα γύρω από το λεγόμενο "Παλιόκαστρο" (τη μεσαιωνική δηλαδή διάδοχο
της Κυλλήνης, Γλαρέντζα, πάνω στο πλάτωμα) στην ξηρά και μέσα στη θάλασσα ως το
νησάκι της Καυκαλίδας με το
φάρο.
Εγκαταστάσεις λουτρών των ρωμαϊκών χρόνων υπάρχουν δίπλα στις ιαματικές
πηγές του "Λίντζι" (Λουτρά Κυλλήνης).
Στο νησάκι της Καυκαλίδας υπάρχουν και ερείπια παλαιοχριστιανικής
εκκλησίας, του μετέπειτα μετοχιού
της Βλαχέραινας Αι Γιάννη, για να μαρτυρούν τη συνέχεια. Εξάλλου το σημαντικό
βυζαντινό μνημείο της Βλαχέραινας στην κατάφυτη μικρή κοιλάδα, σε 2 χλμ. απόσταση
από την Κ. Παναγιά, αποτελεί ως τις μέρες μας σεπτό προσκύνημα όλων των Ηλείων
όταν στις 8 Σεπτεμβρίου εορτάζει. Το μνημείο αυτό είναι αφιερωμένο στο Γενέθλιον
της Θεοτόκου.
Φραγκοκρατία-Ενετοκρατία-Τουρκοκρατία
Με την Δ' Σταυροφορία και την ίδρυση λατινικών κρατών, μετά την άλωση
της Κωνσταντινούπολης (1204),
δημιουργείται και στην Πελοπόννησο το Πριγκιπάτο της Αχαΐας από τους καμπανίτες
(Γαλλία) ιππότες Γουλιέλμο Σαμπλίτη και Γοδεφρίδο Βιλλεαρδουίνο. Ο δεύτερος και
οι γιοι του θα κυβερνήσουν το πριγκηπάτο με έδρα τους την Ανδραβίδα
(1230), κάστρο τους δυνατό το Chateau Tournois (το σημερινό Χλεμούτσι
που δεσπόζει σ' όλον τον κάμπο και το Ιόνιο) και με λιμάνι την ακμαία πόλη της
Γλαρέντζας (Clarence) στη θέση της αρχαίας Κυλλήνης, της οποίας οι λιμενικές εγκαταστάσεις
επισκευάστηκαν.
Στα χρόνια της μεγάλης ακμής (ως το 1280 περίπου), αλλά και για πολύ
μετά, το λιμάνι αυτό θα γίνει από τα σημαντικότερα της Μεσογείου, πολυπληθές,
με δικό του νόμισμα ισχυρό ανάμεσα στα ευρωπαϊκά, το τορνέζι. Ήταν η πύλη του
Μοριά προς την υπόλοιπη Ευρώπη του Μεσαίωνα για την εξαγωγή σταφίδας, κρασιού,
λαδιού, βαμβακιού και κυρίως της ηλειακής βύσσου (μεταξοβάμβακο) και μεταξωτών
υφασμάτων.
Η Κυλλήνη όμως ήταν ζηλευτή όμως και για την όρεξη επίδοξων ηγεμόνων,
πειρατών, τυχοδιωκτών. Κι όταν οι άρρενες διάδοχοι των Βιλλεαρδουίνων θα λείψουν,
θα περάσει η περιοχή και το πριγκιπάτο στα χέρια των συζύγων των γυναικών απογόνων,
της Ιζαμπώς και της Μαργαρίτας της Ακοβας για να αρχίσει η παρακμή, αφού οι αφέντες
πια θα ζουν μακριά και θα ενδιαφέρονται μόνο για την εξαντλητική οικονομική αφαίμαξη
ενός τόπου που δεν πόναγαν καθόλου.Τον αγοράζουν, τον πουλάνε για χρόνια, πειρατές,
τραπεζίτες, ευγενείς. Πολύ κοντά δυναμώνει το ελληνικό Δεσποτάτο
του Μύστρα όταν στην αυτοκρατορία της Κων/πολης αποκαθίσταται ο ελληνισμός.
Ο γιος του αυτοκράτορα Κωνσταντίνος Παλαιολόγος αποκτά το 1428 ως προίκα από την
γυναίκα του (κόρη του ηγεμόνα της Κεφαλλονιάς Κάρολου Τόκου) το Χλεμούτσι και
την Γλαρέντζα. Είναι ο μετέπειτα τραγικός "μαρμαρωμένος βασιλιάς", ο
τελευταίος του Βυζαντίου, που το 1432 θα ισοπεδώσει την Γλαρέντζα για να μην την
ξαναενοχλήσουν πειρατές!
Ο Μοριάς θα ακολουθεί τις τύχες όλου του τουρκοκρατούμενου χώρου,
με ένα μικρό διάλειμμα Βενετοκρατίας (1687-1715) απ'' την οποία έμεινε το όνομα
Castel Tornese για το Χλεμούτσι και το κοντινό σ' αυτό βενετσιάνικο καμπαναριό
του παλιού νεκροταφείου του Αι Δημήτρη στο Κάστρο.
Οι ντόπιοι Τούρκοι και αργότερα οι Τουρκαλβανοί σύμμαχοι (ή κατά καιρούς)
αντίπαλοί τους θα λυμαίνονται τα αγαθά από τον κόπο των ραγιάδων αγροτών του εύφορου
κάμπου. Η Γλαρέτντζα θα αποτελεί το πέρασμα των κατατρεγμένων, των κλεφτών, των
καπεταναίων προς τα - αρχικά ενετοκρατούμενα, στη συνέχεια γαλλοκρατούμενα, ρωσοκρατούμενα
και τέλος αγγλοκρατούμενα - Ιόνια νησιά. Ένας απ'αυτούς θα είναι και ο Θεοδωράκης
Κολοκοτρώνης, που εγκαταστάθηκε στη Ζάκυνθο
μέχρι τον ξεσηκωμό.
Η επανάσταση του 1821
Οι Σισιναίοι, οι πλούσιοι πρόκριτοι της Γαστούνης
που τώρα είναι το κεφαλοχώρι του κάμπου όλου, θα ξεσηκώσουν τους ραγιάδες της
Ηλείας με πρώτη ηρωική σημαντική πράξη την εκδίωξη των πλούσιων και τυραννικών
Τουρκαλβανών του Λάλα. Θα ακολουθήσει η μεγάλη νίκη των Μοραϊτών με την πολιορκία
και την άλωση της Τριπολιτσάς
- της έδρας του πασά του Μοριά - στην οποία πήραν μέρος στο σώμα των Σισίνηδων
και αγωνιστές από την περιοχή μας. Τα ονόματά τους τα έχουν ακόμα πολλές οικογένειες
στο Νιοχώρι και τα άλλα χωριά.
Ο κάμπος εξάλλου θα αποτελεί βασική πηγή τροφοδοσίας των στρατοπέδων του Αγώνα.
Συχνά θα γίνει το επίκεντρο του επιθετικού ενδιαφέροντος των Τούρκων, στους οποίους
θα αντιστέκονται με πολλές θυσίες.
Ακόμα κι όταν θα φτάσει, το 1825, αρωγός των Τούρκων ο φοβερός άραβας
Ιμπραήμ Πασάς από την Αίγυπτο,οι ντόπιοι θα χτυπηθούν με το στρατό του στο Βαρθολομιό
και μετά, κλεισμένοι στο Χλεμούτσι , θα πολιορκηθούν και θα αντέξουν μέχρι να
προδοθεί το μυστικό τους - πέθαιναν της δίψας. Θα το πάρει και αυτό το κάστρο
ο Ιμπραήμ για να προχωρήσει στο πολιορκημένο Μεσολόγγι.
Ο "αράπης" και ο φόβος του θα μπουν στα παραμύθια και την παιδαγωγική
του λαού μας για πολλές γενιές.
Μα και οι εμφύλιες διαμάχες του αγώνα (1823-1825) δεν άφησαν απέξω
τον τόπο, που ακολούθησε τις επιλογές και την τύχη των Σισίνηδων.
Το Χλεμούτσι θα παραδοθεί από τον Ιμπραήμ στους Έλληνες το 1828, όταν
μετά την επέμβαση των τριών μεγάλων δυνάμεων θα παραδώσει όλα τα κάστρα του Μοριά
στον Γάλλο στρατηγό Μαιζόν.
Σήμερα
Από τη δημιουργία του ελεύθερου ελληνικού κράτους (1830) ως τις μέρες
μας οι βασικοί παράγοντες που καθόρισαν την οικονομία και τη ζωή στον τόπο υπήρξαν:
η γεωργία-κτηνοτροφία και η αλιεία, η σύνδεση της Κυλλήνης με τα Επτάνησα (1863),
η τοπική σιδηροδρομική σύνδεσή της - όπως και των Λουτρών - με το κεντρικό δίκτυο,
η αξιοποίηση των ιαματικών πηγών στα Λουτρά (Λίντζι), η εποίκιση Μικρασιατών προσφύγων
(Κάτω Παναγιά) αλλά και πολλών επτανήσιων όπως και νομάδων από τα ορεινά της Πελοποννήσου
(Κυλλήνη-Νεοχώρι) και τέλος η εγκατάσταση του οικισμού "Ίκαρος" με τις
απαραίτητες υποδομές για την αεροπορική βάση της Ανδραβίδας.
Δίπλα στις παραδοσιακές ασχολίες (γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία), ο
εκσυγχρονισμός των μεταφορών (δρόμοι, λιμάνι, ακτοπλοΐα), η τουριστική αξιοποίηση
των πανέμορφων παραλίων, η ανάδειξη των μνημείων και η διοικητική ενοποίησή του
αποτελούν σήμερα τους μοχλούς της αναπτυξιακής προοπτικής του τόπου.
Ο νεοσύστατος δήμος Κάστρου-Κυλλήνης ανήκει στο νομό Ηλείας και έχει
έκταση 49.322 στρέμματα και πληθυσμό 4.398 κατοίκους (απογραφή 1991). Περιλαμβάνει
τέσσερα δημοτικά διαμερίσματα: το Κάστρο (857 κατοίκους), την Κάτω Παναγιά (1.266
κατοίκους), το Νεοχώρι (1323 κατοίκους) και την Κυλλήνη (952 κατοίκους) που είναι
και η έδρα του.
Το κείμενο παρατίθεται τον Δεκέμβριο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφία, της Γενικής Γραμματείας Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας/a>
ΛΕΠΡΕΟΝ (Αρχαία πόλη) ΗΛΕΙΑ
Η ιστορία του Λεπρέου υπήρξε πολυτάραχη, χαρακτηρίζεται δε από τη
συνεχή αντίσταση κατά της κυριαρχίας των Ηλείων, των οποίων υπήρξαν οι σκληρότεροι
αντίπαλοι. Στη μάχη των Πλαταιών
πήραν μέρος 200 Λεπρεάτες το όνομα των οποίων χαράχθηκε τιμής ένεκεν στη βάση
του αγάλματος του Διός στην Ολυμπία και στο Δελφικό τρίποδα (Ηρόδοτος 9,28, Παυσανίας
V 23,2).
Το 196 π.Χ. το Λέπρεο μαζί με τις άλλες τριφυλιακές πόλεις εντάσσεται
στην Αχαϊκή Συμπολιτεία, ενώ το 146 π.Χ. οι Ρωμαίοι το προσαρτούν και πάλι στην
Ηλεία, που αποτελεί πλέον τμήμα της Ρωμαϊκής επαρχίας της Αχαϊας. Έκτοτε αρχίζει
η παρακμή του Λεπρέου, που πιθανόν καταστράφηκε από βαρβαρικές επιδρομές κατά
τον μεσαίωνα, με αποτέλεσμα να εγκαταλειφθεί από τους κατοίκους του.
Σύμφωνα με τα μέχρι σήμερα γνωστά ανασκαφικά δεδομένα, φαίνεται ότι
ο χώρος του Λεπρέου κατοικείτο ήδη στους νεολιθικούς χρόνους. Η αρχαιολογική έρευνα
που έγινε από τον αρχαιολόγο κ. Κωνσταντίνο Ζάχο το 1981-82 στο λόφο του Αγίου
Δημητρίου, στα ανατολικά του χωριού, αποκάλυψε μία σημαντική προϊστορική ακρόπολη,
όπου εκτός από τα λείψανα οικισμού της ΠΕ ΙΙ περιόδου (2600-2000 π.Χ.), βρέθηκαν,
στα κατώτερα στρώματα του εδάφους της, ίχνη νεολιθικής κατοίκησης με πλούσια χαρακτηριστική
λεπτότεχνη αλλά και χονδροειδή κεραμική.
Το κείμενο παρατίθεται τον Ιούνιο 2005 από την ακόλουθη ιστοσελίδα, με φωτογραφίες, του Δήμου Ζαχάρως
ΩΛΕΝΗ (Χωριό) ΗΛΕΙΑ
Ο Δήμος Ωλένης με έδρα το Δ.Δ.
Καράτουλα δανείστηκε το όνομα του από το σημερινό χωριό Ώλενα.
Σύμφωνα με ιστορικές πηγές κοντά στη σημερινή έδρα του Δήμου και στο
χωριό Ώλενα βρισκόταν η Μεσαιωνική πόλη Ώλενα. Σ' ένα βουνό με 300 περίπου μ.
υψόμετρο δηλ. στο νοτιότερο και ψηλότερο σημείο του οροπεδίου, σώζονται τα ερείπια
του ναού της Επισκοπής που άνηκαν στο Ναό της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος. Στα χρόνια
του Μεσαίωνα αυτός ήταν μεγάλος και αξιόλογος γιατί ήταν ο μητροπολιτικός ναός
της. Είναι εμφανή τα ίχνη της βυζαντινής τεχνοτροπίας καθώς και οι επισκευές της
φραγκικής περιόδου. Σώζεται το μεσαίο διαμέρισμα του. Κάτω από το Αγιο Βήμα ανασκάφτηκαν
τάφοι που προφανώς άνηκαν σε Αρχιερείς.
Τα πρώτα χρόνια της Φραγκοκρατίας η Ώλενα ήταν σε πληθυσμό η δεύτερη
πόλη στην περιοχή μας μετά την Ανδραβίδα
και προϋπήρξε της επιδρομής των Λατίνων. Δεν φαίνεται όμως να υπήρχε στην αρχαιότητα.
Η πόλη Ώλενος που βρισκόταν
στην Κ. Αχαία δεν έχει καμιά σχέση με τη μεσαιωνική Ώλενα που βρίσκεται στην περιοχή
του Πύργου.
Η Ώλενα από τον ένατο αιώνα χρημάτισε ως έδρα του επισκόπου της Ήλιδας.
Στον πρώτο χρόνο της Φραγκοκρατίας με απόφαση του πρίγκιπα Γοδοφρείδου Α' η έδρα
της επισκοπής αυτής μεταφέρθηκε στην πρωτεύουσα Ανδραβίδα. Μετά την κατάλυση της
Φραγκοκρατίας που κράτησε για την Ηλεία 223 χρόνια, η Ώλενα ξαναβρήκε την παλιά
της αίγλη, αφού ξανάγινε έδρα του ορθοδόξου επισκόπου σ' όλη την περίοδο της τουρκοκρατίας.
Τελευταίος δε επίσκοπος στην ιστορία της Επισκοπής Ωλένης υπήρξε ο Φιλάρετος (1802-1821)
ο οποίος κατέχει την πρώτη θέση από όλους τους επισκόπους στην τοπική παράδοση.
Με τον μαρτυρικό του θάνατο το Σεπτέμβριο του 1821 από τους Τούρκους στις φυλακές
της Τριπόλεως, τελείωσε και η μακραίωνη πορεία της ιστορικής Επισκοπής Ωλένης.
Έδρα της Επισκοπής από το 1800 είναι πιθανόν ο Πύργος. Αλλά ακόμη και σήμερα εξακολουθεί
να λέγεται Μητρόπολις Ηλείας και Ωλένης τιμώντας έτσι την πρώτη επίσημη επισκοπική
έδρα της περιοχής μας, γιατί δεν γνωρίζουμε αν παλαιότερα υπήρξε κάποια άλλη.
Το κείμενο παρατίθεται τον Μάρτιο 2004 από την ακόλουθη ιστοσελίδα του Δήμου
Ωλένης
ΗΛΕΙΑ (Αρχαία χώρα) ΕΛΛΑΔΑ
(...) On the other hand, after the disaster at Leuctra, when his adversaries in league with the Mantineans were murdering his friends and acquaintances in Tegea, and a coalition of all Boeotia, Arcadia and Elis had been formed, he (Agis) took the field with the Lacedaemonian forces only, thus disappointing the general expectation that the Lacedaemonians would not even go outside their own borders for a long time to come.
ΛΕΠΡΕΟΝ (Αρχαία πόλη) ΗΛΕΙΑ
. . . one thousand Troezenians were posted, and after them two hundred men of Lepreum, then four hundred from Mycenae and Tiryns
Λάβετε το καθημερινό newsletter με τα πιο σημαντικά νέα της τουριστικής βιομηχανίας.
Εγγραφείτε τώρα!
