Ο Νομός Λασιθίου καταλαμβάνει το ανατολικότερο τμήμα του νησιού και
διαιρείται σε 8 Δήμους: Αγίου Νικολάου, Ιεράπετρας, Σητείας, Νεάπολης, Οροπεδίου
Λασιθίου, Μακρύ Γιαλού, Λεύκης και Ιτάνου. Τρία πελάγη τον αγκαλιάζουν: το Κρητικό
από βορρά, το Λιβυκό από νότο, και το Καρπάθιο από την ανατολή ενώ από τη δύση
η οροσειρά της Δίκτης, δεσπόζει επιβλητικά, απλώνοντας τις κατάφυτες πλαγιές της
μέχρι χαμηλά στους κάμπους του Μιραμπέλλου και της Ιεράπετρας σε μια γραφική αντίθεση.
Η μορφολογία του εδάφους σ' όλη την έκταση του Νομού, με το διαρκώς
εναλλασσόμενο, σε έντονες αντιθέσεις, τοπίο, με τις απαράμιλλες φυσικές καλλονές
του, εντυπωσιάζει από την πρώτη στιγμή τον επισκέπτη. Τις ίδιες αντιθέσεις παρουσιάζουν
και οι ακτές του. Το κλίμα ήπιο και γλυκό, καθαρά μεσογειακό, χωρίς απότομες εποχιακές
μεταπτώσεις, θεωρείται από τα πιο υγιεινά και πιο ευχάριστα καθ' όλη τη διάρκεια
του έτους. Το πράσινο οργιάζει κυριολεκτικά σε κάμπους και βουνοπλαγιές χάρη στους
απέραντους ελαιώνες του και την άγρια θαμνώδη βλάστηση.
Οι ευνοϊκές κλιματολογικές συνθήκες εξασφαλίζουν στο νομό αυτάρκεια
σε γεωργοκτηνοτροφικά προιόντα και κηπευτικά, εκλεκτά, κατά κοινή ομολογία σε
ποιότητα και γεύση. Από ορισμένες μάλιστα περιοχές (Ιεράπετρα, Σητεία, Σίσι, Μιραμπέλλο
κ.α.) γίνεται συστηματική εξαγωγή πρώιμων κηπευτικών, όχι μόνο προς την Ηπειρωτική
Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό. Αλλα εξαγώμενα προιόντα είναι το λάδι, τα αμύγδαλα,
τα χαρούπια και κυρίως η εκλεκτή σταφίδα και το κρασί που παράγεται κατ' εξοχήν
στην Επαρχία Σητείας.
Το ανατολικότερο διαμέρισμα του νησιού έχει μια πλούσια πνευματική
παράδοση, που συνεχίζεται επάξια από γενιά σε γενιά μέχρι και των ημερών μας.
Κανένας άλλος νομός της Κρήτης δεν παρουσιάζει τόση ιδιομορφία όσο ο Νομός Λασιθίου.
Βασικός παράγοντας της ιδιομορφίας αυτής είναι ο συνδιασμός των φυσικών καλλονών
με ιστορικά και αρχαιολογικά ενδιαφέροντα. Περιοχές όπως το Βάι είναι μοναδικές
στην Ελλάδα. Οροπέδια όπως εκείνο του Λασιθίου, επίσης. Από αρχαιολογικής άποψης,
ο νομός είναι κατάσπαρτος με ερείπια αρχαίων πόλεων, συνοικισμών και κτιρίων,
όπως το ανάκτορο της Ζάκρου, η πολιτεία των Γουρνιών, της Λατούς, της Βασιλικής
κ.λ.π
Αλλά και από ιστορικής άποψης ο νομός Λασιθίου παρουσιάζει μεγάλο
ενδιαφέρον. Οχι μόνο επειδή υπήρξε το καταφύγιο των Ετεοκρητών και επειδή η Ιτανος
έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ιστορία των ελληνιστικών χρόνων αλλά και επειδή υπήρξε
και το θέατρο αιματηρών συγκρούσεων επί Τουρκοκρατίας.
Ο επισκέπτης του Νομού μπορεί άνετα να κινηθεί με βάση κάθε μία από
τις κωμοπόλεις του Νομού και να περιηγηθεί άνετα στη γύρω περιοχή. Φυσικά η πρωτεύουσα
του Νομού Λασιθίου ο γραφικός Αγιος Νικόλαος, αποτελεί το κέντρο πολλών αφετηριών
για διαδρομές με τα λεωφορεία της συγκοινωνίας. Αλλά ο επισκέπτης που θα έχει
περισσότερο χρόνο στη διάθεση του και θα ήθελε να γνωρίσει καλά το νομό, θα κινηθεί
προς διάφορες κατευθύνσεις, με βάση τον Αγιο Νικόλαο, την Νεάπολη, την Ιεράπετρα
και τη Σητεία.
